rij,
CHRISTELIJK-
N1EUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
narkt
in Meubelen
E I D t
Timmermansknechts.
Aalburg.
jl 1897,
[■name gevraagd:
|FKAART£JÏ
Ho. 89. 1897.
DotiiMag 29 ftpciC.
iffde laatgang.
Markusse.
arbeiderswoning
DIENSTBODE
DE ZONDAGSWET.
Buitenlandsch Overzicht.
1, enz.
be-
jii'e die burger
|an oplevert.
ILIJKSKAARTEN
op, vlug en net.
.EMKERK, Goes. P
9'
VERSCHIJNT
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
H E R IJ K.
Probatuui est.
flO.
.N DEN BOSCH, Z. D
C. J. LABRIJN, W. KA'
iNSE, J. WONDERGEM,
i J. DE GEUS en A.
irp, M. VAN IWAARDE
ens, den 7en April 1897.
r A S. J. Dekker, Groot-
Orgelhandel te Goes.
eer
langenaam UEd. mijne bij.
nheid te betuigen over het
e orgelen geef ik u gaarne
|der welken vorm ook, eene
mij te publiceeren.
ing heb ik de eer te zijn
dw. dienaar,
J. P. EHRENBURG.
'ost- en Telegraafkantoor.
EEN
II
brieven den heer G. M.
I Goes.
.AHAAAAAA^
10 per duizend.
MET FIRMA fl.80.
worden k
afgeleverd.
Ijeteekende heeft de eer mede
hij zijn
[an aan den Heer J. MAR'
ns te Leiden, dien hg ten
ve gunst aanbeveelt,
betuiging voor het vertrou,
le 42 jaren genoten,
1 E. VAN KALMTHOUT.
o( )o
■rende aan bovenstaande me-
5m ik de vrijheid mij beleefd
aan te bevelen, belovende
:e en vlugge bediening-
[.pril '97.
IN STONDEN AAN EEN
[ij J. H. GESCHIERE,
[ij Mejnlfr. D'HUIJ, »4Jit"
liddelburg.
11 aanstaande een
loor teleurstelling, bij dbr.
Bakker en Winkelier
STOND GEVRAAGD
pRONKERS, te Kapelle.
POMBOOTDIENST jj
Èn-middelb.-rotterda»
AprilMei.
L Vftii T 8®
pingen. Middelburg. B°tterd9"(
11
11
J?
11
11
7,30
7,30
7,30
7.30
7.30
7,30
7,30
8,45
9,-
9,
9,
8,45
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
9,40
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wemeldinge 3 en 4 Mei v.m.
lerseke 4, 5 en 6 Mei n.m.
Hansweert 7 Mei.
Kruiningen, 8 Mei.
Krabbendijke, ook voor Waarde, 10
en 11 Mei v.m.
Rilland—Bath 11 Mei n.m. en 12 Mei.
Breskens 17 en 18 Mei v.m.
Croede 18 Mei n.m. en 19 Mei.
Nieuwvliet 20 Mei v.m.
Cadzand 20 Mei n.m.
luidzande. 21 Mei v.m.
Retranchement 21 Mei n.m.
Sluis, met uitzondering van Oud-Heïlle,
22 en 24 Mei.
Het mag verbazing wekken dat in een
Christenland als het onze zoo weinig protest
gehoord wordt tegen het links laten liggen
door de overheid van de Zondagswet; niet
meer geklaagd wordt over de sehromelijke
overtreding dier wet welke door de burgerij
onder oogluikende toelating van niemand
minder dan de overheid zelve, nu reeds
sedert jaren straffeloos plaats heeft.
Het is niet meer dan natuurlijk dat van
Christelijk historische zijde tegen deze wets-
schennis vaak getuigd wordt.
Doch ook van niet geloovige zijde,
staande op 't standpunt der onschendbare
■wet, had men tegen dit kwaad kunnen
opkomen; doch dit is niet geschied. In
tegendeel, men moedigt van die zijde de
•wetsovertredingen aan. Men zet de over
heden die deze wet willen handhaven in
't zonnetje. Men vervolgt hen met allerlei
lage krantenberichtjes.
Denkt maar aan burgemeester Huisman
te Ijlst, hoe die gehekeld is geworden om
zijn streng bgbelsche rechtsbeginselen in
betrekking tot de handhaving der Zondagswet.
En burgemeester Boreel te Haarlem, tot
Toor korte jaren een der steunpilaren van
de liberale partij in de Tweede Kamer, heeft
er alles van geweten dat hg den Haar-
lemschen winkeliers en pretmakers met
handhaving der Zondagswet gedreigd heeft.
Nog heden kan men in de bladen het
„strekking"-bericht lezen dat hij een ver
zoek om te Haarlem op eersten Pinkster
dag een festival te mogen hebben, heeft
"gewezen. De voornaamsten der stad,de
gemeenteraad zelfs, gingen naar den mi
ester om hem nota bene te verzoeken dezen
Migemeester te dwingen de Zondagswet
'uet uit te voeren. Nota bene, de wetgever
zou de overheid moeten verbieden een wet
tut te voeren!
Wij wenschen dien Haarlemachen burge
meester geluk dat hij voor al deze schrik
aanjagende operatiën niet uit den weggaatl
l Moge hij op den ingeslagen weg volharden
8,45, -9)4Ö
I T 17^0
blgens van Vlisamgen
8.45; van Rotterdam
uitgenomen des Zon
zoo hooren wij vragen hoe
de Zondagswet
oiobier.
Artikel 1.
it °P Zondagen en zoodanige gods-
nnnf ^ee8t4agen, als door de kerkge-
schappen van de Christelijke godsdienst
ze,r muien algemeen erkend en gevierd
hed a^een geene beroepsbezig-
ds en,z?.^en mogen verricht worden welke
iat v 6nS' zouden hunnen storen, maar
zal 'n algemeen geene openbare arbeid
5n„r?en P^aats hebben, dan in geval van
"^zakelijkheid als wanneer de plaatse-
1® peering daartoe schriftelijke toe-
"«rnming zal geven. J
Artikel 2.
geri^ deze daSen met uitzondering van
ïaatÜf6 ee*wareni geene koopwaren hoege-
tW markten, straten of openbare
of vSe? z.u^eQ mogen worden uitgestald
bers 1° 6n dat kooplieden en winke-
ttjji Unno waren niet zullen mogen uit-
tt| noch met open deuren verkoopen.
Artikel 3.
gedurende den tijd voor de openbare
godsdienstoefening bestemd, de deuren der
herbergen en andere plaatsen, alwaar drank
verkocht wordt, voor zoorer dezelve bin
nen den besloten kring der gebouwen lig
gende zijn, zullen gesloten zgn, en dat ook,
gedurende dienzelfden tgd, geenerhande
spelen, hetzij kolven, balslaan of dergelijke
mogen plaats hebben.
Artikel 4.
Dat geene openbare vermakelijkheden,
zooals schouwburgen, publieke danspartijen,
concerten en harddravergen, op ie Zon
dagen en algemeene feestdagen zullen ge
doogd worden zullende bet aan de plaat
selijke besturen worden vrijgelaten, hier
omtrent eene uitzondering toe te staan, mits
niet dan na bet volkomen eindigen van
alle godsdienstoefeningen.
Artikel 5.
Dat de plaatselijke politie zorg zal dra
gen, teneinde alle hinderlijke bewegingen
en gerucht in de nabijheid der gebouwen
tot de openbare eeredienst bestemd en in
het algemeen alles wat dezelve zou kun
nen hinderlijk zgn, voor te komen of te
doen ophouden.
Artikel 6.
Dat de overtredingen tegen de bepalin
gen van dit besluit naar gelang van per
sonen en omstandigheden, zullen gestraft
worden met een boete van niet hooger dan
vijf ea twintig guldens, of met een ge
vangenis van niet langer dan drie dagen
voor de overtreders die buiten staat mochten
zgn deze boete te betalen.
Artikel 7.
Dat bij een tweede overtreding de boete
of straf zal verdubbeld worden, en wijders
alle te koop gelegde of uitgestalde goe
deren verbeurd verklaard en de herbergen
of andere publieke plaatsen voor één maand
gesloten.
Wat het doel van den wetgever met
deze wet was, blijkt duidelijk uit de con
siderans dezer wet waarin, zooals men weet,
het doel eener wet kortelijk wordt om
schreven. De considerans der Zondagswet
luidt aldns
„Aan alle degenen, die dezen zullen
zien of hooren lezen, salut, doen te weten.
Alzoo wij in overweging genomen hebben,
de noodzakelijkheid om op het voetspoor
onzer godsdienstige voorvaderen, die daarop
steeds den hoogsten prijs stelden, de plicht
matige viering van den dag des Heeren
en andere dagen den openbaren Christelijken
Godsdienst toegewijd, door eenparige en
voor de geheele nitgestrektheid der Ver-
eenigde Nederlanden algemeen werkende
maatregelen te verzekeren".
Morgen houdt de antirevolutionaire
partij in den lande te Utrecht in Tivoli
haar partijdag.
De opkomst zal groot zijn.
Vrucht der uitbreiding van het kiezers
corps.
Daarom moest ditmaal de grootst moge
lijke lokaliteit worden uitgezocht. Er zul
len immers ongeveer 2000 afgevaardigden
en gasten tegenwoordig zgn.
Wij hopen dat deze gewichtige dag onder
Gods zegen mag leiden tot verheerlijking
van 's Heeren naam en tot bevordering
van 't waarachtig volksbelang.
Kenmerke de vergadering zich als steeds
door een broederlijken geest, en door
waardeering, ook van den dissentiëerenden
broeder, die immers als wij, zijn hope in
zgn Heiland en Gods Woord zich ten
richtsnoer stelt.
En wanneer straks het Concept zal zgn
goedgekeurd en 't program van actie vast
gesteld, zij er dan een eenparig, geest
driftig optreden voor éénzelfde zaak met
eenzelfde bedoeling, onder éénzelfde vaan
del.- de beproefde vlag van „Nederland
en Oranje I"
Wij lezen in de Sociale Gids
„Hoe in Amerika de samensmelting der
industrieën toeneemt, laten de volgende
opgaven duidelijk zien. Onder de ver
schillende trusts die er alzoo bestaan, zijn
De suikertiust met een kapitaal van 77.
De vereeniging tabaksfabrieken 51.
Een touwwerktrust 44.
Een leertrust 70.
Standard Oil Company 108.
Western Union Telegraph 106 miljoen
dollars.
Dit zijn de opgaven sedert einde 1894
en nog altijd is deze beweging toenemende".
De Standaard wijst er op dat de toon
en strekking eener politieke rede door den
heer Van Koetsveld uit Goes te IJselmonde
gehouden niet beantwoorden aan den wenscb
tot samenwerking tusscken de beide groepen
der antirevolutionaire partij.
Nu kennen wij den heer v. Koetsveld
als een eerlijk, maar ook een zeer scherp
criticus, en zgn kijs op de Calvinisten
doet aan den indruk zijner betoogen geen
goed. Wij weten echter niet of dit te
IJselmonde het geval is geweest. De
hoorders althans, en met name de leiders
der georganiseerde partij hebben big kens
't verslag geen onaangenamen indruk van
de rede verkregen.
Op éen punt echter vergist de Standaard
zich. De heer v. Koetsveld heeft de in
schikkelijkheid te Goes betoond niet ten
eigen bate uit kunnen spelen, om de een
voudige redenen dat de poging tot samen
werking niet van onze kiesvereeniging
was uitgegaan maar van de a. r. kiesvereeni
ging „Groen van Prinsterer". Trouwens
naar deze heer ons meldt, heelt hg ook
zelfs de Kiesvereeniging, die de inschikke
lijkheid 't eerst toonde, niet genoemd.
Ook wij hopen zeer dat beiderzijds, in
den geest van 't Program van Actie, alles
zal vermeden worden wat met afkapping
van den telefoondraad gelijk staan zou.
(Dat wil zeggendat het een beproefd middel
isdat het zeker gelukken zal.)
Wilt gij de bloem der vreugd zien sterven,
Wenscht gij de doornenkroon der smart,
Wilt ge uit uw huis de welvaart bannen,
De deugd versmoren in uw hart,
Wilt ge uw gezondheidsblos verdrijven,
Wilt ge uwen arm met lamheid slaan,
En 't licht van uwen geest in neev'len,
In dikke neev'len uit doen gaan,
Wilt ge uwe vrouw op 't harte trappen
En zorgen dat steeds leed baar kwell',
Wilt ge uwe kinderen doen ontaarden,
Uw kind'ren vormen voor de bel,
Wilt ge geheel in flarden scheuren
Het wetboek van Gods heiligheid,
En spuwen op de zegeningen,
Door God in Christus u bereid,
Wilt ge, in één woord, u reebt verlagen,
Al 'tgodd'lijke in u nederslaan,
Dier, duivel of krankzinnig worden,
Menschdan maar aan den drank gegaan!
Christen- Geheelonthouder.)
Bepalen wij ons tot bet op dat oogen-
blik wel wat schrale oorlogsnieuws. De
Turkscbe verkenningstroepen, die Zaterdag
Tirnova door de Grieken verlaten vonden,
waren heel verwonderd hieroveren
eigenlijk is 't raadsel nog niet opgelost.
De eenige verklaring, die de Turken
vinden konden, was dat de Grieken door
een plotselinge paniek waren bevangen.
Yolgens mededeelingen van Grieksohe zijde
moet die vlucht begonnen zijn op de tijding
van de verovering van Delilér. De kroon
prins belegde te middernacht krijgsraad en
besliste tot verdediging der stad. Maar
op het hoornsignaal op de markt verza
melden zich nog Jgeen twintig soldaten
Het valsche gerucht, dat de kroonprins
de stad verlaten had maakte 't volk woe
dend. Alles rende naar 't station. Het hardst
liepen de Italiaansche vrijwilligers weg.
Vrouwen opzijgooiend stormden zij een ge-
reedstaanden trein in.
De kroonprins smeekte hun te big ven
en den vijand het hoofd te bieden, maar
zij weigerden spottend. Tenslotte slaagde
hij er in vierduizend man te verzamelen
en daarmede Parsalos te bereiken. De arme
kroonprins die toch eigenlijk maar in
naam bevelhebber was, wordt nu voor alle
tegenspoeden verantwoordelijk gehouden.
Hij zal waarschijnlijk voorloopig bij het
leger blijven, aangezien zijn terugkomst te
Athene, die eerst in de bedoeling lag, voor
de dynastie gevaarlijk geacht wordt.
Dadelijk werden aanstalten gemaakt tot
den aanval op de terugtrekkenden; doch
de Grieken wachtten dezen niet af, maar
verdwenen met achterlating van al hun
krijgs- en mondvoorraad. De Turken
trokken hierop met vliegende vaandels
onder krijgsmuziek de verlaten vesting
binnen, big als zij zgn dat zij thans een
belangrijk punt hebben bezet, van waaruit
hen de tocht naar Athene gemakkelijk
gemaakt werd.
Intus8chen is de opstand der Albaneesche
mohamedanen tegen 't Turkscbe bestuur,
een opstand, op welks gunstig verloop de
Grieken gehoopt hadden, reeds weder ge
dempt, en voorzoover zij gemeend, hebben
dat voor 't geval de Grieken overwinnaars
waren geweest de Albaneezen hen zouden
geholpen hebben, kunnen zij zich deze
illussie wel uit het hoofd stellen, want
de Albanees wil gaarne tegen den Griek
vechten.
Gelijk te voorzien was heeft de tijding
van der Grieken nederlaag groote ont
roering te Athene gewekt. Dadelijk werd
besloten om althans in Epirus te trachten
het verlorene te herwinnen en maatregelen
te nemen tot veisterking van Janina
terwijl in Thessalie een nieuw leger
hoofd is aangesteldgeneraalj Smolenits.
Doch inmiddels komen nieuwe jobstij
dingen, die de voor kort nog zoo geest
driftige Atheners verschrikken.
Trikala werd door de troepen na zwak
geboden tegenstand ontruimd, zoodat de
Grieken op 't oogenblik Thessalie kwijt
zgn. Reeds moet het vaststaan dat de Tur
ken dit Grieksche gewest bezet zullen
houden tot de Grieken Kreta zullen verla
ten hebben, en voorde richtigeuitvoering
van dezen eisch Larisia als onderpand
beschouwen. Zij hebben alvast beslag gelegd
op de Bank en het geld dat er bewaard
wordt en den Turk zoo goed ter stade
komt.
Eeu der oud-ministers van Griekenland
heeft in eene samenkomst met den kroon
prins en zijn staf dezen laatsten zeer warm
doorgehaald. Aan de lafheid van dezen
staf worden algemeen de nederlagen toe
geschreven. Doch zooals het immer gaat,
na behaalde triumfen ook ondanks de groot
ste domheden door de overwinnaars aan
den dag gelegd, worden dezen hoog gepre
zen terwijl bij nederlagen zelfs de grootste
mogelijke dapperheid en schranderheid
worden miskend. Een zondebok moet er
zijnen men kiest dan allicht den minst
schuldige.
In plaats van te bedenken dat, ook bg
deze nederlagen, de ongeoefende Grieken
het werkelijk nog al goed gemaakt hebben,
tegenover oude rotten als de Turkenen
dat de Grieksche officieren tegenover de
beproefde en in de regelen der krijgskunde
doorknede Turkscbe officieren een goed
figuur hebben gemaakt.
De Turken bevinden zich thans onder
de muren van Volo, waarheen in allerijl
de Kroonprins zgn kwartier heeft verlegd,
teneinde, deze stad te behouden. Ook in
Epirus gaan zij thans aanvallenderwijs te
werk. Osman pacha hoeft te Elasson het
opperbevel aanvaard, de generaals, in ons
vorig no. genoemd, blijven in functie.
Doch over die al) en is de held van Plevna
als generalissimus gesteld.
Schande over de Christelijke mogend
heden dat zij van al deze tooneelen werk-
looze toeschouwers zijn. Het moge te den
ken zijn dat zij thans wel zullen tussohen-
beide komen en zorg dragen dat Grieken
land bij dezen kamp geen grondgebied
verliest; doch men had den Turk de ge
legenheid niet moeten gunnen om zijne
overmacht te toonen. Deze oorlog zal hem
niet weinig overmoedig maken. Hg kent
nu zgn kracht en de laksheid van Europa'B
vorsten; en dit zal hem een reden zgn
om zich te vaster hier te nestelen, en,
dronken va» 't bloed der heiligen zijn
ijzeren juk krachtiger te doen gevoelen.
En toch is het zoo waar Turkije is een
gevaar voor Europa, door het ellendige
stelsel van wanbeheer te Konstantinopel.
En toch is het waar dat de losweekende
deelen van het Osmanische rijk door de
vingers der mogendheden worden bijeen
gehouden. Zal men nu de banden ineen
slaan
Het tegendeel is te vreezen. Immers in
het concert der zes mogendheden wordt
de toon aangegeven door Duitschland, aan
welks hoofd een Hohenzollern staat, een man
met een natuurlijken afkeer van wat hg
met éen woord noemtopstandelingen.
Duitschlands Keizer heeft Turkije zedelijken
steun geboden, zijn officieren veroorloofd
onder Turksche vanen te gaan strijden
den aanval der Grieken afgekeurd en aan
zijn zijde staan Oostenrijk en Rusland
terwijl de duivel der wangunst hen al
verder in deze richting heeft voortgedreven.
Zij willen Turkije handhaven, dewijl zij
't elkander niet gunnen. En aan deze staat
kunde van deze Christenvorsten moeten
Armeniërs en Cretenzen, Grieken en Al-
banen, een groot deel der Christenheid
worden gewaagd. Deze staatkunde heeft
duizenden weerlooze slachtoffers gemaakt.
O, waar de Turk zich bergen zal, wan
neer het uur der wrake over hem van
den hemel slaan zal En waar de zooge
naamde Christelgke staatkundigen van
onzen tijd dan zullen versohgnen? Roept
niet het bloed van des Sultans vermoorde
Christelgke onderdanen ook niet tegen hen?
Is ook hier niet de zonde van stilzwggen
en toezien
28 April 1897.
De eerste kamer heeft aangenomen, met
58 tegen 6 stemmen, de wijziging der ge
meentelijke districten en met 42 tegen 2
stemmen de indeeling der provinciale kies
districten en de wijziging der 'provinciale
wet.
Voorts is aangenomen het wetsontwerp
betrekkelijk rentelooze voorschotten voor
de stoomtram BrouwershavenSteenbergen
enz., terwgl de behandeling der successie
wet is verdaagd tot de volgende bgeen-
komst, die waarschijnlijk den 18 Mei zal
plaats hebben.
De landmeters van het kadaster
A. I. van Baarle, velddienst, wordt met
1 Mei verplaatst van Middelburg naar
Eindhovenen H. v. d. Zanden, veld
dienst, van Roermond naar Middelburg.
Antirevolutionair program I
In de j.l. Zaterdag gehoudea vergade
ring van het Centraal-Comité is het con
cept-program definitief vastgesteld, gelijk
het aan de Deputatenvergadering zal wor
den voorgelegd.
Het verschilt van het ontwerp, ingevolge
de opmerkingen der kiesvereenigingen, met
name daarin, dat thans ook is opgenomen
lo. Zondagrust2o. maatregelen tegen de
prostitutie en tegen het neo-malthusianisme,
en 3o. de strijd tegen het alcoholisme;
terwgl in de concept-resolutiën, insgelijks
ingevolge de opmerkingen der kiesvereeni
gingen, twee wijzingen zgn uitgebracht
lo. om in de 3e resolutie ook instemming
met het program van beginselen, en in de
6e resolutie mogelijke exceptie op dien
regel bg herstemming op te nemen.
