agazijn
isingen,
rau
IEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Vlissingen.
ffifde laorgang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
TAVENIER,
E 3 D
ie Dienstbode
Timmermansknechts,
li dels! burg.
Smidsknecht
lidsknecht
Ho. 88. 1897.
E soorten
edste adres.
GESORTEERD IN
i- en Gegoten Haarden,
iels en Fornuizen,
te en in vuur gelakte,
GO li IX BUIL.
koop aangeboden
ERS.
«komende MEID
Dinsdag 27 Üptif.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ZBLFREGEERING-
Ruitenlandsch Overzicht.
aat O 157, Middelburg.
Iterst laag gezette prijzen,
s eene groote partij ge-
alle soorten allen zoo
nieuw.
IINUS 100 KLEINE OUDE
Êbbenden zicb met franco brie-
leseeeren aan het bureau van dit
letter A.
E I aanstaande een
dosr teleurstelling, bij dhr. J.
Bakker en Winkelier te
\d.
bij Mej. KOPPEJAN, Scher-
at, Vlissingen.
11 aanstaande
bekend met BOEREWEEK ei
3LAG, P. O. hij P.C.JOHAÏ-
Kamperland.
21 een
fl, bij J. DEKKEK, Seis weg
en aankomende
Jatsing gezocht,
Adres Bureau „DE ZEEUff
2RSTOND GEVRAAGD
k DRONKERS, te Kapelle-
STER-SCHELDE.
West-Europeesche of SpooriJ
vm. 11,556), nm. 3,25 en t
nm. 12,256), 3,55
oedekenskerke vm. 8,10.
rneuzen 8,40.
kt.
vervoerd. «j
>ten van 6.20 naar Bres e
Dinsdag en
Vrijdag.
vm
5,20e) 7,15e)
vm.
nm-
10,15 1,55 4,50
door 7,35e) 10,35 2,
*'5? tlö
XV,. - 2,15 5,1
6,e) 8,30e) 11,55 8,25
door) 8 50e) nml2,l5 „r(Z,
_a vee en goederen ver
iele niet aangelegd-
vervoerd.
MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
ijs per drie maanden franco p. p.0,95.
kele nummers0,025.
UITGAVE VA V
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedore regel
meer 10 cent.
Zij wil dat de gewestelijke
■n gemeentelijke autonomie,
voor zoover deze niet strijdt
met de eiichen der staatseen-
lieid en de rechten van de
enkele personen niet onbe
schermd laat, door decentrali
satie worde hersteld.
(Artikel 10 van Ons
Program).
Al man van christelijk historische
rich g weet dat een volk er niet zoo
maa toevallig of volgens besluit van den
ra of een der andere „Staatsmachten"
uen is; maar geworden, gegroeid is
i Gods bestel, uit enkele personen,
faro ën en kringen.
11 volk is een levend organisme dat
meijzijn eigen leren moet laten leven,
»d kt gelijk men een worm doorsnjjdt,
in ukken verdoelen kan ea tegelijk
zijnjarakfer als volk kan doen behouden.
naar het revolutionaire stelsel een
voUjjrerdeeld wordt, dat heeft Napoleon
ons geleerd en dat hebben de mannen
derFransche revolutie in Frankrijk doen
zier,i toen zij het land eenvoudig in een
goeie tachtig gelijke stnkken verdeelden,
bij met niets anders te rekenen viel
daarnet een bepaald getal mijlen opper-
rliie en een vastgesteld zielental. Of
hid historie en volksaard, dialect en
verlhil van belangen werden aangerand
of jiskend, daarnaar vroegen deze mannen
achtr hunne schrijflessenaars niet. Zij
knjten eenvoudig de kaart van 't land
doi en ziedaar Frankrijk verdeeld in
dejitementen, dat is 't tegenovergestelde
va]provinciën gelijk on« land die kent.
.9 provinciën ten onzent herinneren
aar} het verleden des lands, wijzen op
gelkheid of onderscheid van belangen
en zeden, of doen in 't verschil van
en kleederdracht den reiziger zien
jj nit de eene provincie in de andere
ii ivergestapt. Hier, ziet men rekening
ge ouden met 't hoogere bestel dat 't
ïi erl&ndsehe volk dusdanig onderscheiden
onitaan en zich voortzetten deed.
laar de departementen gelijk onze
vaei.n die in 't begin onzer eeuw nog
m tijdlang hebben gekend, zijn maar
brkken van het eene en ondeelbare erf
<W, zonder zweem van zelfstandigheid,
Wen bij de gratie der heeren van het
sfeatabestuur bestaan mocht.
Toen dan ook deze departementen nog
groot bleken, hebben deze heeren ook
departementen nog eens verdeeld en
oiderverdeeld, en zoo hebben wij ook
«irondissementen en gemeenten gekregen,
tot men ten slotte stuitte op den enkelen
mensch dien men toch niet in tweeën
aijen konanders zou men naar ditzelfde
ijsteem der revolutie ook dit wel niet
Wen nagelaten 1
tav stei'al heeft men een land en
"'i niet meer naar het bestel Gods,
TW naar de beschikking der administratie,
-'aar dit stelsel met een vreemd
"oord bet stelsel van centralisatie genoemd
™t men daneen ambtenaar die
«uurszaken voor het geheele land doet
tinaren voor de grootere deelen van
«ad en een stel ambtenaren om de zaken
voor een kleinste onderdeel van zulk een
«ol te beredderen. Zoo krijgt men een stel
en <be eentraal en die welke niet
m'jj zeggen van uit het groote
delpunt worden behandeld. Hier komt
au by de regeling wat wel en wat niet
raai zal worden behandeld en 't streven
zooveel mogelijk alles op de schouders
8chuiven van het bestuur dat in 't mid-
e pant zetelt. Centralisatie dus.
6 webbe met de spin in 'tsaamloopings-
van alle draden, is voor deze rege-
I van zaken het beste beeld.
Ynn nu dr'ngt dit stelsel der revolutie,
t een groot deel ook door onze libe-
ea aanvaard, naar steeds grooter cen-
^chts"tJiyk°°dra 4e mogelÜklleid er toe
Post en telegraaf en spoor werken niet
weinig in de hand dat al meer van de
plaatselijke bureaux naar de rijksbureaux
wordt overgebracht, zoodat dit Fransche
stelsel al meer het stelsel ook in ons land
dreigt te worden. Zelfbeheer, of volks-
zelfdoen wordt daarbij steeds meer onmo
gelijk, En dat de oud-liberalen op bepaalde
punten thaus ook op dit zelfdoen, op dit
eigen initiatief bij het volk aandringen,
is niet omdat zij dit zoo beter vinden,
maar omdat zij de gevaren van hun cen
tralisatie-stelsel beginnen te zien. Yan alle
kanten toch roept men om Staats-bemoeiing,
om Rijks-initiatief, om Overheidssteun; om
diep ingrij pende maatregelen door de Re
geering in 't belang der „gemeenschap" te
nemen. Maatregelen die veel geld kosten
en de nationale veerkracht, dank zij de
toepassing van dit stelsel, reeds zoo ver
slapt, geheel dreigen te vernietigen.
Niet zonder reden dat zelfs de liberaal
by zoo dreigend wassenden stroom „ho
roept.
De antirevolutionaire opvatting is ten
allen tijde aan die der liberalen glad te
gengesteld geweest. Niet centralisatie van
macht, maar bevordering waar 't kan, en
waar eene ordinantie Gods in eere te hou
den of te herstellen valt, bevordering van
het zelfbestuur, de autonomie.
Tegen de leer van het in kavels afgepaalde
vaderland stelt zij de leer der gezinnen
als basis en bakermat der gemeenten, der
provinciën en van het land.
Tegenover de leer van „een hoop zielen
op een stuk gronds" eert zij de daad van
Gods groote scheppingskracht, waardoor
verschillende levenskringen (gezinnen) zijn
ontstaan die te zamen eene natie uitmaken.
Hetgeen nu krachtens de ordinantie Gods
aan het hoofd van het huisgezin toekomt,
mag niet voor hem door het hoofd van
den Staat geschieden. Ditzelfde geldt ook
voor hoofden van gemeenten of van ge
westen. Slechts dan mag de Staat op 't
gebied dezer levenskringen treden, wanneer
zij hunne roeping verzaken of niet in staat
zijn die behoorlijk te vervullen. Alstyde-
lijk zaakwaarnemer.
Ons bestek laat niet toe hierover uit
te weiden. Maar, waar wij herstelliag ook
der gemeentelijke autonomie vragen, daar
vragen wij toepassing van een paar be
ginselen, te weten benoeming van bestuurs
hoofden uit een voordracht; behandeling
door de gemeenten van al wat binnen die
gemeenten zijn beloop heeft; en een meer
onafhankelijke administratieve rechtspiaak.
Onze bedoeling worde met een paar voor
beelden verduidelijkt.
Een burgemeester is, dank zij het cen
tralisatie-stelsel, een koninklijk ambtenaar;
gelijk de Commissaris der Koningin de
leelijke naam zegt 't duidelijk een
koninklijk inspecteur is; van buiten in
gevoerd om uitvoerder te zijn van den wil
en de wetten der Koningin. En naar nu de
kleur der kabinetten is uit wier boezem
de aanbeveling komt, is ook de kleur der
benoeming. In de eerste plaats geldt hier
derhalve de politieke richting van den te
benoemen „commissaris".
Benoemingen als van Yan Panhuijs onder
het ministerie Takde Brauw onder het
ministerie HeemskerkSehimmelpenninek
v. d. Oye onder het ministerie Mackay en
Yan Harinxma onder het ministerie Yan
Houten geven deze kleurenwisseling van
nieuw- of oud-liberaal, conservatief of anti
revolutionair duidelijk te zien.
In 't college van gedeputeerde staten,
in den regel de bondgenooten van dezen
hooggeplaatsten ambtenaar, zetelt tevens
de macht, tegenover de eigenlijke pro
vinciale staten niet zelden en tegenover
de gemeenten maar al te vaak. Van de
gemeentelijke bureaux gaat geen kracht
uit die niet eerst door het hoofdbureau in
de hoofdstad is gecontroleerd.
Beperking van die macht waar 't kan
en mag vraagt Ons Program, en voor wat
de gemeenten betreft het recht om des-
verkiezende de Koningin een voordracht
te mogen aanbieden, waaruit de burge
meester kan worden benoemd.
En voorts al wat óf gemeentelijk öf pro
vinciaal kan behandeld worden, late het
rijk los.
De provincie kan best zorgen voor 't
notariaat, de veldwaoht, sommige belas
tingen en accijnzen, gevangeniswezen.
De gemeente kan bij v. best zorgen voor er
kenning van vereenigingeij, die zuiver
plaatselijke belangen behartigenvoor
kleine polders, en wat hiermee in verband
staat; de schutterijen tal van belangen
landbouw en arbeid rakende. Op [al deze
terreinen zou de staat zich best kunnen
terugtrekken.
En wat de administratieve rechtspraak-
aangaat, bij verschil tusschen twee ge
meenten is er een rechterlijke beschikking
die beslistmaar bij verschil tusschen eene
gemeente en gedeputeerde staten berust de
beschikking bij datzelfde laatstgenoemd
college waarmede de gemeente in geschil
is. Is dit billijk?
De Standaard had dezer dagen in een
van humor tintelend artikel geconstateerd
dat de oud-liberale party, wier kansen
voor de aanstaande verkiezingen zeer
slecht stonden, een redder uit den nood
kunnen begroeten in dr. Bronsveld, of
wil men, in de mannen van den Chr.
bistorisehen Kiezersbond.
Dezen toch steunen en stutten de
liberale partij met hun christelijk getinte
liberale candidaten en nemen zelfs liberalen
in hunnen bond op.
Het Handelsblad merkte aan dat er
tusschen liberalen en den Bronsveldbond
geen verhand bestaat wat de Standaard
zeer terecht, de volgende twee vragen
tot haar opponent richten doet
De eerste raakt Breukelen.
Is daar niet, zoo vraagt zij, de heer
Huydecoper door de fractie-Bronsveld
gecandideerd, door de Liberalen overge
nomen, en door beide groepen saam in
de Kamer gebracht
En is dit zoo, eilieve, hebben de liberalen
dan soms een niet liberaal gecandideerd,
of, zoo dit niet is aan te nemen, can-
dideerden de Bronsveldianen dan niet een
liberaal
Het tweede geval betreft Delden.
We konden tal van andere voorbeelden
kiezen maar één voorbeeld afdoende.
In Delden is ook een afdeeling van
den Christ. Hist. Bond opgericht, en zulks
wel op initiatief van twee predikanten,
waarvan de één volbloed modern in het
kerkelijke en beslist liberaal is, en met
dezen zit in het bestuur bovendien nog
een als gewoon liberaal bekend staand
rentmeester.
De redactie kan het geval door haar
correspondent in Delden laten onderzoeken.
Yragetoont ook dit geval niet (en
het is er een uit velen), dat in de firma
Bronsveld de Liberalen commanditaire
vennoot zijn
De Koninginnen hebben een paar dagen
geleden te Gouda vertoefd, 't bezienswaar
dige aldaar bezichtigd, de schoonheden
der stad geprezen en zijn Zaterdagmiddag
weder heengetogen naar Amsterdam
om gelijk alle jaren, in de hoofdstad
eenige weken door te brengen.
Van 't bezoek aan Gouda konden wij
wegens plaatsgebrek geen uitvoerige be
schrijving geven. Uit de verslagen blijkt
echter wel dat de kennismaking tusschen
de Vorstinnen en de inwoners derPijpen-
stad zeer is meegevallen.
Strekke ook het vernieuwd bezoek aan
de hoofdstad tot versterking van den band
tusschen Nederland en Oranje I
Ia ons vorig no. hebben wij onze mee
ning gezegd omtrent 't besluit van den
Sociaal democratissoheu arbeidersbond om
in den politieken strijd den godsdienst
onaangetast te laten.
Wg hebben tegelijk maar gezwegen
over het openingswoord van den voorzitter
van genoemden bond de man heet
VI iegen in welk openingswoord over
de „legende van Jezus Christus" gespro
ken werd.
Maar aangenomen dat de socialisten
den Bijbel enden Godsdienst een neutraal
hart toedragen Yan der Wgck zou
anders zeggenben ik al neutraal, wan
neer ik u alleen maar niet uitlach
Hoe maken de socialisten 't dan met 't
gemeenteraadsbesluit hunner Parijsche
broeders, dat namely kin de ziekenhuizen
geen bijbels meer mogen uitgedeeld worden
en dat alle by bels uit de bibliotheken der
hospitalen moeten worden geweerd
'tls noodzakelijk en pryzenswaardig dat
wij den arbeider eeR menschwaardig be
staan verzekerenmaar een mensch
waardig bestaan waarhij hij zijne kostelijke
ziel verliest, zie, daar is de Christen-werk
man onder ons niet van gediend.
Hy verstaat 't woord van den Christus
het vleeschgeworden Woord„wat
baat het den mensch zoo hij de geheele
wereld gewint eu hy lijdt schade aan zyne
zielof wat zal hij geven tot lossing
voor zyne ziel?"
En wanneer dan de socialist a la Vliegen
hem toevoegt: neem jij den hemel, laat
my dan de aarde maar, dan antwoordt hij
kort en goed Dat zij zoo, kameraad, maar
dan ga ik met jou niet mee, allerminst
bij de stembus. Dat heb ik met uw vader
Radicaal of uw grootvader Liberaal ook
niet gedaan. Met u doe ik het nog veel
minder.
Een klein staaltje van materialisme.
De bakende kunst-criticus J. H. Róssing
wijdt in het Nituuis v. d. Dag een woord
aan de nagedaehtenis van de dezer dagen
gestorven tooneeliste Chr. Stoetz.
Hy eindigt zyn weemoedige beschouwing
met de mededeeling dat de dood der groot
hertogin van Saksen Weimar het tooneel
te Weimar voor eenige weken 't zwijgen
oplegde, maar dat thans de deuren van het
theater weder geopend zyn en Schiller's
Maagd van Orleans werd gespeeld.
Zoo gaat 'tin die wereld der Kunst.
Men staakt even zyn spel om tranen te
storten bij een doode, en na zijn tranen
gedroogd te hebben, zet men 'tspel voort
alsof er niets gebeurd ware.
De mensch die niet gelooft heeft afleiding
noodig en wie beter dan het tooneel kan
ze hem versohaffen De kunst rouwt
kort. Zij huilt even „ter zijde", maar dan
is 'tweer uit, en biedt zy opnieuw haar
schat van verstrooiing aan allen die de
gedachte aan den dood wenschen te ver
zetten.
Ofschoon de Turksche berichten, en
alle berichten die door den Turkschen
koker in Europa verspreid worden slechts met
eenige reserve dienen te worden geloofd,
mag het toch als vaststaand gehouden wor
den dat de Grieken al meer terrein ver
liezen. De hoofdmacht der Turken trekt
zich toch om Larissa saamdaar zal der
halve de groote strijd gestreden worden.
En nu mag de Griek aan de zijde van
Epirns nog eenige voordeelen behalen dit
kan den Turk al heel weinig schelen.Van
krijgskundig gewicht is de bezetting der
punten aldaar niet. Door Thessalië zoekt
hij zich een weg te banen. En alle teekenen
schijnen aanwezig dat hij hierin slagen zal.
Te meer is er reden om tevreden te
zijnnu de Sultan den opperbevelhebber
in Thessalië, Edhem pacha, terugriep en
door Osman pacha vervangen liet. Deze
laatste is zeker wel een der dapperste en
schranderste krijgskundigen van zijn tijd.
Hij was het die in 1878 de Russen in
verschillende merkwaardige velslagen sloeg
en ten slotte na een hardnekkige verdedi
ging van den Plevna-pas, voor overmacht
zwichtend, den roem medebracht van een
weinig overtroffen krijgstalent en zich den
bijnaam verwierf van den zeeghaftige
„Ghasi".
En deze Ghasi Osman pacha nu heeft
het opperbevelhebberschap over het zege
vierende -Turksche leger aanvaard. In
verband hiermede heeft het bericht door
den Grieksehen kroonprins zeiven naar
Athene gezonden, groote beteekenis, dat
hy besloten heeft Larissa te verlatendit
eerste bezettingspunt| prijs te geven en zich
op 't tweede bezettingspunt, achter Pharsa-
los terng te trekken.
Bij de Turken vermeerdering der fgeest-
drift, by de Grieken groote teleurstelling,
ziedaar den indruk dezer beide geheel tegen
gestelde berichten.
Voegen wij hierbij dat ook de opperbe
velhebber van het Turksche leger in Epi-
rus, Hifzi-paeha, door zijn vorst terugge
roepen werd en door Eddim-pacha ver
vangen.
Beiden zullen wel als slachtoffers van
hof-intriges gevallen zyn van Hifzi-pacha
is dit te verklaren, daar hij niet zeer ge
lukkig was, doch van Edhem-pacha min
der, daar deze toch de bewondering van
alle ooggetuigen gewekt heeft zoo dezen
tenminste niet overdreven wegens zyn
meesterlijke leiding onder anderen van den
aanval op de Meloena-pas.
In ieder geval is hij niet in persoon
lijke ongenade hij den Sultan gekomen.
Immers hy blijft aan 't leger verbonden,
zij 't ook in een andere functie.
Inmiddels hebben de Grieken een belang
rijke schrede voorwaarts gedaan door de
verovering van Karya, aan de golf van
Saloniki. Deze verovering stelt het Griek-
sche leger in staat hier samen te werken
met de Grieksche vloot en wel op Turksch
grondgebied.
De Grieksche vloot is verdeeld in twee
hoofd-escaders. Ret westelijke, links, ope
reert aan de kust van Epiras, terwijl het
oostelijke, in de gelf van Saloniki, Mace
donië verontrust.
Na de in ons vorig no. vermelde hom-
hardementen van Katerina, c. a. zyn de
Grieken aldaar geland, en hebben de ma
gazijnen der Turken verwoest terwijl zy
een schat van levensmiddelen buit maakten.
Dit nu had Edhsm-pacha voorzien, doch
hij had geen manschappen genoeg om dit
punt te verdedigen, en zijn aanvraag om
40 duizend man ter versterking kwam te
laat; dit heeft zeker geleid tot zyne terug
roeping.
Wat het westelijk eskader betreft, in
Epirus, ook dit opereerde niet onfortuinlijk.
Stedekens werden platgeschoten, troepen
geland, stellingen ingenomen, levensmidde
len buitgemaakt, terwijl ook te land ver
scheidene voordeelen behaald werden. Dit
alles eehter weegt niet op tegen de ver
liezen tusschen Turnavo en Larissa en den,
zy 't ook geregelden terugtocht naar Phar-
Want het moge waar zijn het ge
vleugelde woord is van wijlen den Ameri-
kaanschen president Lincoln dat men
nooit op de helling van span moet ver
wisselen en dat de Turk zich hieraan be
zondigde. Het is niet minder waar, dat
men op een helling staande moeilij k achteruit
loopt, zonder den hachelijken kans van aan
't benedeneind terecht te komen, en dat
wel te spoediger en te zekerder naarmate
de helling grooter is.
Deze terugtocht is gevolg van eerst heden
openbaar geworden nederlagen.
Do Turken onder Hifzi pacha hernamen
Penepighadia, de Grieken verloren 300
dooden en evenzooveel gewonden en ge
vangenen.
Ook het gevecht bij Mati waar de Tur
ken onder Edhem pacha overwinnaars wa
ren, was zeer moorddadig, de nederlaag
der Grieken was verpletterend.
De Turken hebben Zondag Larissa bezet.
Yolgens Turksche berichten vluchtte de
vijand in verwarring. Yolgens Grieksche
berichten geschiedde de aftocht in goede