VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
NÏEUWSBLAD
HISTORISCH
Ho. 87. 1897.
tówifat} 24 Hptif.
€Cfde laatgatig.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Overschrijding van macht.
Buitenlandsch Overzicht.
KERKNIEUWS.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,02 5.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het verwerpen v.nbegrootin
gen, om redenen buiten die be
grootingen gelegen, keurt ze,
tenzij in zeer buitengewone om
standigheden, al. machtsover
schrijding af.
Artikel 9 van Ons Program
Het liberalisme heeft, reeds van Thor-
becke's dagen af, het revolutionaire begin
sel der volksmacht in p'.aats van dat van
volksinvloed bij 't optreden der Volksver
tegenwoordiging als deel der wetgevende
macht gehuldigd. De lib. partij heeft echter
nog meer gedaan. Het heeft de grenzen harer
macht, welke zij zelve zich gesteld had,
niet zelden overschreden, onder anderen
door als gewoonte, als recht in te voeren
het afstemmen van een begrootingom redenen
buiten die begrooting gelegen.
Wat dit zeggen wil
Wie zich herinnert wat eenige jaren ge
leden met minister Keuchenius in de eerste
kamer gebeurd is, zal dit terstond be
grijpen.
Jaarlijks laat de Koningin door hare
ministers eene begrootlng opmaken van 't
geen tot de huishouding des «rijks aan elk
ministerie noodig is. Zal nu de Koningin
door middel van hare ministers deze huis
houding kunnen bestieren, dan is 't noo
dig dat de Volksvertegenwoordiging de
gelden toesta welke voor de bestiering de
zer huishouding noodig zijn.
Een zuiver administratieve zaak dus.
Is nu znlk een begrooting in orde en
ligt er derhalve niemendal in dat reden
tot gegronde klachten biedt, dan is de
V olkmttegenwoordiging verplicht deze
begrooting goed te keuren. Anders toch
maakt zij 'tde Koningin eenvoudig onmo -
gelijk te regeeren en dwingt zij haar om
een minister weg te zenden die de Volks
vertegenwoordiging niet welgevallig is.
Dit is inderdaad geschied, toen de eerste
kamer in 1890 de begrooting van minister
Keuchenius afstemde.
Op de begrooting zelve waren geene
aanmerkingen. Redenen in de begrooting
gelegen om haar af te stemmen beatonden
ierhalve niet. Maar de eerste kamer
ffleende dat de minister haar niet beviel.
Een lid sprak het brutaal weg uit dat hij
"n godsdienstwaanzin leed. Zijn optreden
'Is christelijk minister was haar tegen
en daar zij hem nu op geen andere wijze
kon treffen, deed zij het door hem, dat
■wh 'eggen aan den Koning, de gelden te
■weigeren om 's lands bestuur te voeren.
Gevolg was dat de Koning den minister
run ontslag moest geven.
Dit kunstmiddeltje heeft de liberale par
ly in de laatste jaren herhaaldelijk met
succes te baat genomen. En tegen dit re
volutionair bedrijf nu jis al die jaren 't
protest en het streven van Groen van Prin-
"erer en na hem van De Savornin Lohman
Swicht geweest.
Sommige antirevolutionairen in den ouden
W met name Elout van Souterwoude,
hebben een oogenblik dezen zoeten droom
®'de gedroomd, dat dit afstemmen eener
^gtootir.g zonder reden in die begrooting
z'lve gelegen, wel mocht. Zij meenden
°P die wijze te mogen medewerken een
Minister heen te zenden op wien de Vorst
zeE niet al te best gesteld scheen.
Wel zijn zij later van deze in den grond
«ven revolutionaire leer bekeerd, doch 't
-t valt niet te loochenen dat eenerzij ds
J'Koningsdienst, en anderzijds uit volks-
4,6nst deze leer een tijdlang heeft kunnen
Mden in beide partyen.
jTot met name dr. Kuyper buiten de
'Her en de heer Lohman in de Kamer
®°r goed deze praktijken uit onze kringen
Mlen te weren en zelfs een deel der
bre bart;Ü °P punt tot inkeer te
En het ware inderdaad te wenschen dat
n de Grondwet van '87 het Budgetrecht
Kroon beter ware vastgelegd geworden,
- nein,le dergelijk boven omschreven re
volutionair bedrijf te kunnen voorkomen.
De liberale partij heeft echter nooit dit
recht met open vizier durven aanranden.
Bijvoorbeeld door de begrootingen achter
eenvolgens van alle ministers af te stem
men. Neen, zij deed het slechts, gelijk
men dit noemt, petit feu. Dat wil zeggen
dooi eerst een minister weg te kegelen,
daarna een ander buiten gevecht te stellen,
er later nog een weg te zenden, en dus
doende het ministerie te verzwakken en
den Vorst het regeeren onmogelijk te maken.
Een begrooting af te stemmen om redenen
in de begrooting gelegen is een recht dat
de Volksvertegenwoordiging wei toekomt.
Een begrooting kan zoodanig ongemotiveerd
hoog of onverdedigbaar slordig zijn dat het
zonde en schande zou zijn, zoo de Kamers
haar goedkeurden. Maar indien er op een be
grooting geen aanmerkingen zijn, ook al is de
minister die haar verdedigt een nog zoo
impopulair man, dan is naar Christelijke
historische beginselen de afstemming een
verboden wapen. Verboden dewijl 't on
billijk gehanteerd wordt. Maar verboden
nog meer, dewijl het rechtstreeks een aan
randing is van een privaat recht van den
vorst, wien de gelden om 't land naar
eisch te besturen nimmer mogen worden
onthouden.
Bezwaren tegen de dienaren der Kroon
behooren op een andere wijze aan de Kroon
te worden kenbaar gemaakt. En wel bij
andere, bij alle andere wetsvoorstellen, bij
interpellatie of motie, bij adres of aanklacht.
Dat is de weg. Dit laatste echter alleen als
uiterste dwangmiddel, wanneer alle wettige
middelen van klacht of verweer zijn uit
geput. En zoo ten slotte bleek dat een re
geering door wanbeheer bet vaderland ten
verderve voerde, dan zou 't eerlijker zin
en nobeler zielsbeweging verraden, zoo de
Volksvertegenwoordiging niet haar schot
op één man loste, niet één minister als
zondebok de woestijn indreef, maar alle
ministers tegelij k trof door afstemming van
de wet op de middelen. De wet, die ieder
jaar 't allerlaatst in stemming komt, wanneer
alle wetsvoorstellen, de begrooting betref
fende, aan de orde kwamen.
De verkiezing van den heer mr. E. Fok
ker, heter gezegd de nederlaag van den
minister van justitie te Alkmaar is een
evenement.
De heer Fokker was in Alkmaar een
onbekende figuur.) De heer v. d. Kaaij
daarentegen behoorde er tot depersonagrata.
De heer Fokker had geen andere aan
beveling dan dat hij is oud-voorzitter en
medebestuurder der Liberale Unie. De heer
v. d. Kaaij had in zijn persoon en ambt
en verleden, in zijn goeden naam als jurist
en oud-afgevaardigde, in zijn invloed en
dien zijner uitgestrekte, algemeen geachte
familie alles mee wat hem een zetel in
't parlement kon bezorgen.
Daarbij was hij de candidaat der centrale
liberale kiesvereeniging in zijn district,
oude rotten, beproefde veteranen, die wel
voor beeter vuur hadden gestaan, en die hem
er ook nu wel kouden gebracht hebben; terwijl
de heer Fokker de candidaat was van drie
kiesvereenigingen zonder anderen naam dan
dat zij nieuwelingen waren op 't gebied
van organisatie.
En toch heeft mr. Fokker 't gewonnen.
En toch heeft de minister van justitie,
de veteraan het tegen den nieuweling af-
Alkmaar heeft zijn Van der Kaay los
gelaten.
Voor de oud-liberalen in dit eens zoo
hechte bolwerk der oud-liberalen en con
servatieven een zeer harde les.
En voor alle partijen een waarschuwing
om hunne candidatenbij voorkeur te zoeken,
niet onder de mannen zonder, maar onder
de mannen met een program, het moge
dan program van actie of program van
urgentie heeten.
Intusschen zal de nederlaag van den
minister van justitie ook door hetgeheele
kabinet diep gevoeld worden, en hebben
de Takkianen alle recht om zich in deze
revanche te verkneuteren.
De motie der sociaal democratische ar
beidersparty om de godsdienstquaestie te
laten rusten en den politieken strijd ook
in 't belang der godsdienstige arbeiders te
voeren, is o, zoo doorzichtig.
De kiezers ten plattenlande zijn voor
het meerendeel nog godsdienstige menschen
en al gelooven nn de leiders der sociaal
democratische arbeiderspartij, de Vliegens
en Troelstra's van den bijbel niets, de
stemmen van die bijbelmannetjes kunnen
zij toch niet missen; anders toch mislukt
hunne eerste politieke operatie geheel.
Nu, wij zijn er niets bang voor dat
onze christelijke historische arbeiders en
kleine landbouwers zich door deze arbei
derspartij zullen laten lijmen.
Zij kennen dat praatje van „den gods
dienst geheel vrijlaten" wel. Dat heeft het
liberalisme hen wel geleerd.
Dat heeft ook jarenlang met dit voge
laarspraatje de lieden weten te vangen
doch als 't eenmaal op 't kussen was, hen
achter hun rag uitgelachen.
Maar een ezel stoot zich geen twee
maal aan eenselfden steen 1
Met het nieuws van den oorlog wenschen
wij dit overzicht te beginnen.
In ons vorig ,no. waren wij gebleven
bij de vermelding van der Grieken neder
laag in de vlakte van Larissa en van der
Grieken krijgsgeluk op't oostelijk terrein
van den krijg.
Sinds dien tijd zijn de partijen niet
veel gevorderd. Toch mag als vaststaande
worden erkend, dat de Turken al nader
aan hun doel komen.
Tirnova, een plaatsje van groote stra
tegische belangrijkheid, is door Edhem
pacha veroverd, zoodat hij zich met de
linker afdeeling van 't Turksche leger zal
kunnen vereenigenen den beslissenden
slag in de vlakte van Larissa wagen.
In 't westen echter zijn de Grieken
minder ongelukkig. In Arta hebben zij
een legermacht die de Turken overtreft,
terwijl in de golf van Arta een deel der
Grieksehe vloot bezig is Prevesa te bom
bardeeren, terwijl een ander deel dezer
vloot de steden Katerina en Patamona aan
de Aegeïscbe zee bombardeerde.
Het leger van Arta is er in geslaagd
op Turksch groudgebied door te dringen
daar wordt de strijd aan den kant van
Damasi voortgezet, welke stad door hen
beschoten wordt.
De Grieken ontvingen versterking van
3000 man, terwijl de Turken een verster
king van 40000 man hebben aangevraagd.
Met eerbied spreken de verschillende
dagbladcorrespondenten over den grooten
moed door de Grieken betoond bij de
verdediging van 'den Meloenapas, welke
door de Turken ten slotte genomen werd,
waardoor zij Tirnova konden veroveren.
Het schijnt dat de Grieken al hunne
hoop op de vloot gevestigd hebben, en 't
schijnt ook niet onmogelijk dat zij ter zee
zeer sterk zijn; en de Turken aldaar niets
vermogen. Hieruit is te verklaren dat de
Turksche regeering bevel gaf aan hare
vloot om zich niet ver zeewaarts te wagen
en zich te stellen onder de hoede der for
ten. Inmiddels heeft zich de tweede di
visie der Turksche vloot met de eerste in
de bocht van Nagara vereenigd.
Een laatste bericht meldt dat de hoofd
macht der Turken door het dal van de
Xerias en den Meloenapas in Thessaiië is
binnengedrongen en zich met de overigen
heeft vereenigd. Dinsdagmiddag werd Tir-
navos genomen, en des avonds Larissa be
zet, na een bloedig gevecht aan den oever
der Salambria die door het noorden dezer
stad stroomt. Prins Konstantijn trok zich
terug in de richting van de bergen by
Farsalos.
De Turksche brigade-generael, Djelal-
pasja, is gesneuveld.
Omtrent 't hardnekkige driedaagsche
gevecht om het bezit van den Melunapas,
waar de Turken ten slotte overwinnaars
waren, komen vele berichten van weers
zijden die getuigenvan grooten persoonlij
ken moed en doodsverachting.
De Turken betreuren het vooral sneuvelen
van Hafiz Pasja, een 80-jarige grijsaard die
geweigerd had volgens den raad van zyn
adjudant van zyn paard te sty gen, zeggende
„In den Russischen oorlog ben ik nooit
van mijn paard gestegen waarom zou ik
het nu doen Kort daarna kreeg hij een
kogel door den arm, en toen een door de
hand, maar bleef zijn hevelen geven tot
dat een derde in den mond, hem doodde.
Is 't bovenstaande wel het voornaamste
dat 't Buitenlandsch Overzicht te lezen
geeft, wij mogen ook enkele andere vol
ken niet uit 'toog verliezen.
Immers nog altijd blij ven Kreta, Spanje,
Transvaal de aandacht vragen en de be
langstelling.
Laatstgenoemd land niet 't minst. Men
is er toch niet gerust op of niet ten slotte
de oorlogszuchtige uitlatingen der Engelsche
pers een vonk in bet kruit zullen blij
ken. En wat zal er dan gebeuren
Wat Spanje betreft, wij wezen er reeds
vroeger op dat dit land blij mag wezen,
wanneer de oorlog met zijne stamverwan
ten in Amerika uit is. Het geniet niet
veel zegen op 't bezit zijner koloniën. De
opstanden op Portorioo, Cuba en de Phi-
lippijnen hebben nu gedurende twee jaren
gewoed en nog is 't einde er van niet te
voorzien. En moge nu ai 't Spaansohe le
ger aan de winnende band zijn, de oorlog
kost het Spaansohe volk vele miljoenen en
vele van zyn beste zonen.
Raadpleegt men de officiëele cijfers dan
blijkt dat op Cuba ruim 15 duizend, op de
Philippijnen ruim 300 Spanjaarden hun graf
gevonden hebben, terwijl ook nog ver
scheidene duizenden verwond of verminkt
zyn geworden. Nog worden ongeveer 10
duizend gekwetste Spanjaarden aldaar ver
pleegd; terwijl de opstandelingen een
totaal verlies van ruim 30 duizend dooden
te betreuren hebben.
De koning van Italië is gisteren ook
wederom bijna .het slachtoffer van een
moordaanslag geweest. Terwijl hij toch
op weg was naar de koninklijke Derby
wedrennen die te Rome gegeven werden,
viel een vroegere smidsknecht, zekere
Acciarito, op hem aan en trachtte den Ko
ning met een dolk te steken. De aanslag
mislukte, en de dader werd gegrepen, die
in hoogst opgewonden toestand verklaarde
geen medeplichtigen te hebben.
De Koning keerde terstond naar zijn
paleis terug, op weg waarheen hij het
voorwerp was van een hartelijk huldebe
toon. Tal van vlaggen waren uitgestoken.
Het v-lk zingt het volkslied in de straten.
De koning en de koningin kwamen op 't
balkon om 't volk te danken voor zijn on
dubbelzinnige deelneming.
Tegelijk verneemt men uit Montevideo
(Zuid Amerika) dat een aanslag gepleegd
is op den president van Uragay, die ech
ter niet getroffen werd, terwijl de miadrij-
ver werd gevat.
23 April 1897.
Tot lid der tweede kamer te Alkmaar
is gekozen de heer mr. E. Fokker (1.) met
853 stemmen tegen 802 op mr. W. v. d.
Kaay (1.)
Bij kon. besluit zijn benoemd bij de
rustende schutterij in Zeeland 2e bataljon
tot 2en luitenant P. W. C. Stols, thans
schutter, en A. Bevelanderen 5e batal
jon F. j. Wauters, thans schutter.
Aan H. M. de Regentes is het vol
gende adres gericht
Geeft met verschuldigden eerbied te
kennen de „Yereeniging van Landbouwers
die suikerbieten verbouwen", erkend bij
K. B. van 12 Juni 1890 no. 31.
Dat naar adressante met vrij voldoende
zekerheid bekend is, bij de Belgische
regeering het voornemen bestaat voorstellen
in te dienen tot 't heffen van een invoer
recht op beetwortelen.
Dat vooral uit Zeeland en een deel van
Noord-Brabant zeer aanzienlijke hoeveel
heden beetwortelen naar België worden
uitgevoerd.
Dat de Belgische beetwortelsuikerfabri-
kanten zonder eenigen twijfel zullen trach
ten dat invoerrecht op de Nederlandsche
bietenverbouwers te verhalen, waardoor
die landbouwers, welke tengevolge van de
ligging hunner landerijen bijna niet anders
dan aan de Belgische fabrieken kunnen
leveren, direct zullen benadeeld worden.
Dat de mindere prijs welken de Belgische
fabrikanten, tengevolge van het invoerrecht
zullen kunnen geven, hoogst waarschijnlijk
zal leiden tot meer aanbod van „bietenland"
voor de Nederlandsche fabrieken, iets wat
den door die fabrieken te besteden prijs
moet drunken, zoodat indirect alle bieten
verbouwers door meer genoemd invoerrecht
zullen geschaad worden.
Dat èn tengevolge van de lage suiker
prijzen èn tengevolge van de bepalingen
der wet van 29 Januari 1897 (Staatsblad
no. 68) de beetwortelprijzen reeds zoo laag
zijn, dat elke daling tot den algeheelen
ondergang van de beetwortelcultuur moet
leiden.
Redenen waarom adressante zich tot Uwe
Majesteit wendt met het eerbiedig doch
dringend verzoek, dat het Uwe Majesteit
behagen moge met alle) Haar ten dienste
staande middelen te trachten de Belgische
regeering te deen afzien van het voor
nemen tot het heffen van een invoerrecht
op in Nederland verbouwde beetwortelen,
't Welk doende enz.
De Vereeniging voornoemd.
K. J. A. G. COLLUT D'ESCURY, Voorz.
C.J.HOCKE HOOGEBOOM, Secr.
Gevolgen van den oorlog
De Grieksch-Turksche oerlog doet reeds
aanstonds zijn invloed gelden op de graan-
pryzen.
Terwijl die der tarwe pl.m. f 14 is ge
stegen, steeg die der rogge reeds f 7.
Verschillende inlandsche soorten noteeren
fl hooger, terwijl enkele andere nog hoo-
ger liepen Amerikaansche merken waren
f lVi hooger.
De krentenprijzen stegen tot f 0.50.
Ned. Bakkers Ct.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Ond Vosmeer dhr. J. A.
Hoekzema cand. te Groningente
Ootmarsum ds. A. F. C. Pont te Nisse.
Beroepen te Dokkum ds. J. W. de
Kanter te Zoelen te Hoogeloon ds.
W. G. v. Doorne te Ingen.
Aangenomen naar Wijk-aan-Zee-en Duin
door ds. N. P. Fockens te Buren.
Bedankt voor Streefkerk door ds. D.
E. J. Hupkens te Sprang voor Wapen-
velde ds. K. Eekhoff te Werkhoven.
Geref. Kerken.
Tweetal te Tiel ds. H. Buurman te
Meliskerke en dhr. R. P. Haan cand. te
Scheemda.
Beroepen te Tiel ds. R. P. Haan cand.
te Scheemdate 's Gravenhage B ds.
Sillevis Smitt te Rotterdam.
Aangenomen naar Beekbergen door ds.
J. Teves te Wetsinge-Sauwerd.
Bedankt voor Gaastmeer door Teves te
Wetsinge-Sanwerd - voor Middelharnis
door Bosch te Vrijhoeve Capelle.
De heer R. P. Haan, theologisch can
didaat te Scheemda, stelt zich thans beroep
baar.
