SNOEP,
NIEUWSBLAD
Maïsmeel,
MEP
- CHRISTELIJK-
HISTORISCH
n MEID
dslburg.
me lit maker,
in BREUKBANDEN,
VIEWER Jr.,
«tSTBODE
ERSKNECHT,
Handknecht
Ho. 79. 1897.
Metifaij 3 Ipttf.
iffi/e laotgaag.
Polijstinrichting.
gedienst Midd.-Viiss.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Het Superphosphaat.
[arkt, Middelburg.
SORTEERING- IN
J
iERS, BAROMETERS,
gers, V1 ij m e n.
met gesneden beften
2,75 h f 3,—.
ilISlil,
iliteit. Lage prijzen.
[JN „GROENENDRAAK."
mgedelft B ll6, Middelburg.
Broeken- en Vesten-
s een flinken Jongen om
ker behulpzaam te zijn.
Een nette
3t uit den boerenstand. Adres
v. d. blad te Ylissingen
G.
AN DAM te Kapelle vraagt
Met Mei
Mej. KOPPEJAN, Scher.
Ylissingen.
Met Mei
Mej. DE YISSER, Coosje
Vlissingen.
h aan tegen Mei een flinke
de
lelburg of Vlissingen. Adreü
I boekhandelaar A. C. DE
erikzee.
Met Mei
j A. SIMONSE, te Veere,
tramdïenst.
J GENMIDDELBURG,
igen Remise vm. 4,50, (alleen
5,55. Yan Zeilmarkt, B,
11,45, 12,30, nm. 1,15, 2,—,
4,15, 5,10, 5,55, 6,55, 7,45,
fc0'15- 9n
lburg Naar Remise vm. «My
verkdagen) 6,23., Naar Zei
10,15, 11,50,12,35,nm. 1,29.
3,35, 4,20, 5,15, 6,—, <,->
20, 10.20,11,—.
Winterdienst.
van vertrek ongeveer
Lelburg: Voorm. 5,20 6.
10,11,—. Namid. 14"'
,35, 4,20,5,15, 6r, 7r,
ingen: Voormid. 6,4U
5
gen: voormia. -i n
Namid. 12,1,30,2, i
6,10,7,05, 8,10,
op werkdagen.
1R-SCHELDE.
)st-Europeesche of SpoortJ
1.11,555), nm 3 25 en 6g I
J. 12,256), 3,55
ekenskerke vm. 8,10.
uzen n 8,40.
vervoerd.
van 6.20 naar Breskens
vm
20e) 7,15e)
jor 7,35e)
vm.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 s.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedore regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
H E R IJ K.
Wolfaartsdijk 5 April.
Heinkenszand, ook voor \-Heer
inndskerke6 en 7 April v. m.
's Heerenhoek, ook voor Borssele
en Nieuwdorp(gemeente s-Heer Arends-
kerke7 April n. m. en 8 April.
Ovezand, ook voor Nisse, 9 April.
Ellewoutsdijk, ook voor Driewegen
10 April.
Baarland, ook voor OudelanJe20
April.
Vergaderiag van den Middelburgscben
Gemeenteraad van
Woensdag 31 Maart 1897.
Afwezig met kennisgeving wegens uit-
landigheid de beeren van Dunne en de
Stoppelaar.
Nadat de Voorzitter in eenige gevoel
volle woorden in herinnering gebracht
had het smartelijk verlies, dat ons door
luchtig Vorstenhui» getroffen heeft door
het afsterven van Hare Koninklijke Hoog
heid de Groot Hertogin van Saksen
Whimar Eisenach, de tante onzer Koningin,
leest de Secretaris de notulen voor der
laatste zitting, die onveranderd worden
vastgesteld.
Daarna stelt de Voorzitter aan de orde
de volgende punten der agenda
I. Iögekomen stukken.
Daartoe behooren
a. verschillende brieven van Gedepu
teerde Staten houdende goedkeuring van
vroeger genomen besluiten
h. eene kennisgeving van het Bestuur
van den MiddelburgVlissingschen rijweg,
dat het zich gewend heeft tot Hare
Majesteit om verlenging van de concessie
tot tolheffing
e. een adres van M. L. Polak en Zoon,
houdende verzoek om in huur- of erfpacht
te mogen bekomen het stuk grond bij het
Veersche bolwerk, tot 14 April 1897 in
recht van erfpacht bezeten door H. J. van
der Meer te Vlissingen
d. een adres van bewoners van den
Segeersingel houdende verzoek tot aanleg
duinwaterleiding aldaar
een adres van M. P. A. Proos aan-
de toepassing van de verordening
tarief en voorwaarden betref-
dej levering van duinwater
f> nader adres van J. Kamermans be
de ligplaats van jzyn schip bij
Sedert het laatste tiental jaren is het
gebruik van den kunstmest ook in de
provincie Zeeland op eene enorme wijze
toegenomen; inzonderheid is dit het ge
rei met het Superphoaphaat, dat zieh zeer
•eel eene eereplaats heeft veroverd in de
nj der kun»tmestsoorten.
De resultaten met dezen kunstmest ver
wegen, waren zoo gunstig, dat zelfs ver
gokte tegenstanders hun tegenstand opga
ren en zich sehaarden in de rijen der
10,15 1,55 *'55
10,35 2,15 5,1
-e) 8,30e) 11,55 3,25 Q
oor) 8 50e) nml2,15
vee en goederen ver
niet aangelegd.
-ervoerd.
Dn dat het superphoaphaat in Zeeland
'M gemakkelijk overwinningen behaalde,
M een grondige reden. In daze provincie
l,ch was jaren, wellicht [eeuwen lang de
torbouw van granen de hoofdzaak van het
•libouwbedrijf dientengevolge werd aan
bij voortduur eene groote hoe-
- phosphorzuur ontnomen, welk
door den stalmest niet voldoende
werd.
Zodoende kwam bet phosphorzuur in
winimum of m. a. w. kwam bet phos-
'rzuur in vergelijking met ander plan-
in te geringe hoeveelheid in
voor, om met succes sommige
®n te telen.
bet
de Bellinkbrug
g. een adres van S. W. A. Compter,
houdende verzoek om vergunning tot
plaatsing eener veranda aan zijn café
restaurant in de Stationstraat
h. een nader adres van de Wed. C. J.
Krnijsse betreffende bet voor de ambacht
school verlangde stukje grond omstreeks
de Geere
i. adressen van K. Smit Jr. te Krimpen,
P. L. de Bruijne alhier en H. A. Boogaert
alhier over de jacht in de duinen bij
de Oranjezon
k. adres van het bestuur der Bad- en
Zweminrichting tot plaatsing van een tentje
voor het bergen van rij wielen
I. adres van bewoners der Seisstraat
houdende verzoek dat in die straat een
gemeenteriool worde aangelegd.
m. een adres van W. Hering over het
tarief en de voorwaarden voor de levering
van duinwater
n. een brief van den klokkenist Klein,
bevattende grieven en klachten tegen doer
hem in de niteefening zijner functie onder
vonden zwarigheden.
De stukken a en 6 worden voor kennis
geving aangenomen en de overige, voor
zoover niet voorkomende op de lijst der
tegenwoordige agenda, naar B. en W.
gerenvoieerd om advies.
II. Instructie klokkenist.
Daar in de zitting van 17 Feb. 11. over
deze door B. en W. voorgestelde instructie
de stemmen hadden gestaakt, wordt over
gegaan tot eene nieuwe stemming, met
bet gevolg dat de instructie worde ver
worpen met 8 tegen 7 stemmen. Voor
stemmen de beeren W. H. Snouck Hur-
gronje, Giatama, van der Swalme, A. P.
Snouck Hurgronje, W. J. Sprenger, den
Bouwmeester en E. P. Schorer; tegen de
heeren F. G. Sprenger, van der Harst,
Koole, van de Ree, de Waal, van Hoek,
Brevet en Tak.
III. Voorstel van B. en W. naar aan
leiding van een adres van P. van Sorge
o. s. betreffende den aanleg der duinwater
leiding in den Looierssingel.
B. en W. stellen voor afwijzend op het
verzoek te beschikken, aangezien na onder
zoek is gebleken dat buiten adressanten
niemand genegen is aan die leiding aan
te sluiten, zoodat de opbrengst ad f 6.
'sjaars niet in genoegzame verhouding is
tot de kosten, welke op f 224 zijn geraamd.
Zonder discussie of stemming wordt dit
voorstel goedgekeurd.
IV. Missive van B. en W. naar aan
leiding van een adres van bewoners der
Toen men dan ook met de bemesting
van bet superphosphaat begon, zag men
weldra, dat gronden, die bijv. geen kla
verteelt toelieten, op eens een weligen
klavergroei vertoonden en een rijken oogst
opbrachten.
Sinds men dat gezien had, was het
superphosphaat zeker van de overwinning
en jaar op jaar neemt nog het gebruik
van dezen kunstmest toewaartoe ook
veel bijbrengt, dat de prijs van het su
perphosphaat door toedoen der coöperatie
in de laatste jaren zeer aanzienlijk is ge
daald.
Gelukkig is het, dat er bronnon in
overvloed zijn, om aan de steeds vermeer
derende vraag naar superphosphaat te kun
nen voldoen.
De grondstoffen, waaruit het superphos
phaat wordt bereid, worden in vele landen
in rijke hoeveelheden aangetroffen.
De voornaamste bronnen voor het super
phosphaat zijn gesteenten, welke men in
vele landen uit den bodem delft en welke
bekend zijn onder den algemeenen naam
van phosphaten.
Rijke lagen van die gesteenten komen,
voor in Algiers, Noorwegen, Spanje, Ca
nada, Duitschland, Oostenrijk, Frankrijk,
Engeland enz.
Deze phosphaten onderscheidt men in
Apatiet, Coproliet en Phosphoriethet
Apatiet is zeer rijk aan phosphorzuur, het
Baanstraat betreffende den toestand van
dien weg.
B. en W. deelen in die missive mede
dat zij voornemens zijn in den loop van
dit jaar dien weg met eenige oude keien
te doen bestraten, zoodat daarmede dan aan
den wenseh van adressanten zal zijn vol
daan, waarmede de Raad zich zonder aan
merking vereenigd.
V. Voorstel van B. en W. tot aanvulling
verordening houdende tarief en voorwaar
den betreffende de levering van duinwater
(naar aanleiding adressen C. van der Bent,
H. G. de Bruijn en M. P. A. Proos).
Adressanten beweren dat zij door in het
tarief gebrachte wijziging sedert November
1896 meer moeten betalen. B. en W
hebben naar aanleiding daarvan de zaak
nader onderzocht en zijn tot de conclusie
gekomen dat werkelijk aan 12 industrieelen
schade berokkend is. Zij stellen daarom
voor in de verordening eene overgangsbe
paling op te nemen, volgens welke al bet
over den meter te leveren water tot weder-
opzeggens zal worden berekenda. voor
de zuivelfabriek Concordia, de stoomtram,
Alberts Co., den Bouwmeester, Borsius
en van der Leijé, de Zeeuwsehe spoor-
bootmaatsehappij, de oliafabriek „Luik",
de Zeeuwsehe stoombootmaatschappij, ,van
der Klip Jolmers, de naamlooze ven
nootschap Vitrite works eu de stoommeel-
fabriek tegen den prijs van f 0.15 per M"
b. voor de kunstboterfabriek en de stoom-
barges tegen den prijs van f 0.12 per M3,
een en ander met dien verstande, dat de
sub a. en b. genoemden ton allen tijde be
voegd zijn toepassing te vragen van het
nieuw tarief, doch dat, wanneer zij zulks
eenmaal hebben gedaan, alsdan de voren
bedoelde bg wgze van overgang bepaalde
berekening voor hen vervalt.
Na eene korte woordenwisseling over het
voorstel tussehen den heer van Hoek en
den voorzitter, verklaren de heeren F. G.
Sprenger en W. J. Sprenger, als belang
hebbenden by de oliefabriek „Luik", buiten
stemming te willen blgven, waarna het
voorstel van B. en W. wordt aangenomen
met algemeene stemmen, behalve die van
de heeren van Hoek en Brevet.
VI. Rekening plaatselij ke gezondheids
commissie 1896.
Deze rekening in ontvang en uitgaaf
tot een bedrag van f87.92 wordt zonder
aanmerking goedgekeurd. By de behande
ling van dit punt haJden de heeren van
der Swalme, van de Ree en A. P. Snouck
Hurgronje als leden der gezondheidsoom-
missie de zaal verlaten.
Coproliet en Phosphoriet minder.
In al deze phosphaten komt het phos
phorzuur voor in verbinding met kalk
dus als phosphorzure kalk. In dezen vorm
is het phosphorzuur niet oplosbaar in
water en ook de bodemzuren vermogen
slechts een zeer miniem deel van bet phos
phorzuur uit de phosphaten los te maken.
De phosphaten kunnen dus in het alge
meen niet dienen, om den planten phos
phorzuur te verschaffen, daartoe moeten
zy eerst eene verandering ondergaan. Men
slaat eerst de gesteenten stuk, maalt ze
dan fijn en stelt hen daarna bloot aan de
inwerking van zwavelzuur.
Door dit zwavelzuur wordt het phos
phorzuur gedeelteiyk vrggemaakt van de
kalk, waarmede het verbonden was, door
dien het zwavelzuur zich met een gedeel
te der kalk verbindt tot zwavelzure kalk
of gips.
Gebruikt men nu zooveel zwavelzuur,
dat een derde deel van de kalk zich met
deze verbindt, dan blpfthet phosphorzuur
gebonden aan twee derde deelen kalk en
deze stof staat bekend onder den naam
van tweebasiseh-phosphorzure kalk.
Deze mest&tof is niet in water, maar wel
in koolzuurhoudend water oplosbaar en
kan dus tot plantenvoedsel dienen.
Men kan echter ook zooveel zwavelzuur
gebruiken dat tweederde deelen der kalk
zich met het zwavelzuur verbinden, dan
VII. Rekening schuttery 1896.
Ook aan deze rekening, in ontvang en
uitgaaf vastgesteld op een bedrag van
f3324.31, viel zonder eenige aanmerking
de goedkeuring der vergadering ten deel.
VIII. Voorstel van B. en \V. tot bet
geven van vergunning aan S. W. A. Comp
ter tot plaatsing eener veranda op het
trottoir aan de stationsstraat.
Omtrent dit punt wordt door den secre
taris voorlezing gedaan van een nader
ingekomen adres van bewoners der Stati
onstraat, verzoekende de plaatsing der
veranda niet toe te staan.
Het voorstel van B. W. luidt om
vergunning te verleenen tegen zekere
voorwaarden en tegen eene retributie van
f5 per jaar. Wel druischt dit voorstel
in tegen een in 1892 genomen besluit
omtrent een dergeiyk verzoek in de Sta
tionstraat, maar destijds was daar de toe
stand geheel anders. De vergunning kon
toen niet verleend worden, omdat men ze
aan bet destyds daar bestaande beruchte
hotel-restaurant „de Pauw" dan ook niet
zou kunnen weigeren.
I)e gevoelens omtrent bet voorstel wa
ren zeer verdeeld. De heeren van der
Swalme en Koole konden zich met het voor
stel niet vereenigen de eerste meende dat
men niet kon terugkomen op het besluit
van 1892, de laatste wilde niet, ter wille
van een persoon, al de bewoners der Sta
tionstraat in hunne belangen benadeelen.
Daarentegen verklaarden de heeren van de
Ree en Gratama zich voor het voorstel
de eerste was van oordeel dat de bewoners
der Stationstraat geen overlast zouden
hebben van een veranda van zulke beschei
den afmetingen, waarby de laatste 'zich
aansloot,
Ook de beeren W. J. Sprenger, A. P.
Snouck Hurgronge en F. G. Sprenger spra
ken tegen het voorstelzij wilden het
besluit van 1892 bandhaven, waren van
meening dat de veranda een miestand zon
doen geboren worden en verzetten zich
voornameiyk tegen de gevolgen van de
aanneming van het voorstel, daar voortaan
eene soorgelgke vergunning niet meer zou
geweigerd kunnen worden.
De heeren E. P. Schorer en den Bouw
meester beantwoordden de laatste sprekers;
de eerste oordeelde dat van misstand hier
geen rede kon zgn, daar men zulke ve
randa's vindt in vele steden van het buiten
en binnenland, terwgl de laatste de be
zwaren, die tegen het voorstel zgn inge
bracht, schromeiyk overdreven achtte.
Ten slotte wordt het voorstel aangeno-
bïijft het phosphorzuur gebonden aan een
derde deel der kalk en deze stof noemt
men nu eenbasische phosphorzure kalk of
superphosphaat.
In het superphosphaat is het phosphor
zuur in water oplosbaar; superplïosphaten
zgn dus phosphaten waarin door inwerking
van andere ruren, het phosphorzuur in
water oplosbaar is gemaakt.
Deze kunstmeststof is bet best op bare
plaats op niet te zwaren, goed bewerkten
kleigrond en verder op milde zavelgronden
die niet arm aan humus zgn.
Deze gronden bezitten bet vermogen,
om het phosphorzuur vast te houden en
alzoo te bewaren voor uitspoeling, terwgl
bovendien het phosphorzuur zich wegens
hare oplosbaarheid in water, betrekkelgk
gemakkelgk in de bouwlaag verspreidt.
Op zandgrond is hetgebrnik van super
phosphaat minder voordeelig, deze grond
toch bezit heel weinig vermogen, om het
phosphorzuur vast te houden en daarom
spoelt het in water oplosbaar phosphorzuur
naar den ondergrond en gaat aldus verloren.
Wil men toch op dezen grond eene be
mesting met superphosphaat toepassen, dan
gebruike men slechts kleine hoeveelheden
tegelijk.
Er is nog een andere reden waarom het
superphosphaat meer geschikt is voor klei-
dan voor zandgronden cn wel deze.
Het superphosphaat werkt het vroeg
men met 8 tegen 7 stemmen. Voor stemmen
de heeren van der Harst, van de Ree,
de Waal, van Hoek, Gratama, Brevet,
den Bouwmeester en E. P. Schorer tegen
de heeren F. G. Sprenger, W. H. Snouck
Hurgronje, Koole, van der Swalme, A. P.
Snouck Hurgronje, W. J. Sprenger en Tak.
IX. Wgziging gemeentebegrootiug 1896.
De door B. en W. voorgestelde wgzi
ging wordt zonder eenige aanmerking goed
gekeurd.
X. Wijziging gemeentebegrooting 1897.
De voorgestelde wijziging bestond om
uit den post van onvoorzien te dekken
a eene vermeerdering van f 170 voor eene
tweede arrestantenkamer en het maken
van een kleedingmagazgn voor de politie;
b eene vermeerdering van f 450 voor de
kosten van onderhoud van het voetpad
Middelburg naar Arnemuiden, en c eene
vermeerdering van f 335 voor kosten we
gens het maken van een trottoir aan de
nourdzgde van het Hofplein. Voor dit
trottoir was door D. J. Dronkers c. s. eene
bgdrage toegezegd van f275, zoodat het
eigenlgk aan de gemeente slechts zal kosten
f 60 plus eenige voorradige oude of nieuwe
trottoirbanden.
Er ontspon zich eene lange discussie,
waarbg de heer van de Ree de waarde
der banden op f112 stelde, terwgl die
volgens den wethouder van Fabricage
slechts eene waarde van f25 vertegen
woordigden. De meeste sprekers echter
betoogden dat, na eenmaal besloten was
voor een trottoir aan het Hofplein geen
cent uit te geven, men zich ook aan dat
besluit had te honden, zoodat, na goed
keuring der wgziging voor zooveel de
punten a en b betreft, deze opzichtens
het punt c werd verworpen met 9 tegen
6 stemmen, die der beeren W. H. Snouck
Hurgronje, van der Harst, Koole, Gratama,
van der Swalme en den Bouwmeester.
XI. Voorstel B. en W. tot verhuring
bovenlokalen waaggebouw.
Het voorstel strekt om even als vorige
jaren de lokalen van 1 Mei tot 30 Sep
tember a. s. voor f 50 aan de militaire
autoriteit te verhuren.
Zonder discussie of stemming wordt dit
voorstel aangenomen, waarna de heeriwi
der Swalme een voorstel indient om te
onderzoeken of er in het waaggebouw ook
gelegenheid is tot berging der wapenen,
die nu door de militairen ten raadhuize
bewaard worden.
De beer F. G. Sprenger proponeert dit
voorstol te verzenden naar B. en W. om
adviesdit wordt echter met 9 tegen 6
rgp worden in de hand en daarem past
deze meststof beter op grond, die van
nature vasthoudend dan loslatend is.
Ook op kalkrgke gronden is het super
phosphaat niet aanbevelenswaardig, daar
op deze grondsoort het gevaar bestaat dat
het in water oplosbare phosphorzuur zich
zal verbinden met de kalk en aldus zal
overgaan in eene verbinding waaruit het
door de planten moeilijk kan worden opge
nomen. Ook voor de weilanden is het
superphosphaat een uitstekende bemesting
ofschoon in de meeste gevallen eene be
mesting met Thomas-slakkenmeel daar beter
op bare plaats is.
Wat de gewassen betreft daarvan zgn
de vlinderbloemigen dus erwten, boonen,
klavers, wikken en lupinen zeer dankbaar
voor eene bemesting met superphosphaat.
Voor deze gewassen vormt de super
phosphaat als bet ware in sommige geval
len eene volledige bemesting.
Deze gewassen namelgk hebben het
vermogen, om de stikstof die zg behoeven
uit de lucht te halen en hebben alleen in
het begin van baar gioei bodemstikstof
noodigde andere voedingsstoffen zooals
kali en kalk, zgn, wat den kleigrond betreft,
doorgaans in voldoende hoeveelheid aan-
wetig, zoodat door eene bemesting met
superphosphaat alle voedingsstoffen aanwezig
zijn die de planten behoeven.
Ook de halmgewassen zgn recht dank-