NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Jlo. 77. 1897,
Dinsifag 80 Ikati
tCftfe laorgaag.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
Eft
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1'5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
De Nederlander, meldende dat de Chris
telijk Historische Bond (bond-Bronsveld)
een liberaal aanbeveelt in Breukelen, zegt
hiervan: „Natuurlijk staat hem dit vrij.
Maar voortaan weten wij dan nu ook dat
die Bond met het liberalisme éenis.
„De Bond bedoelt blijkbaar de verster
king van het liberalisme. Door de keuze
van zijn geenszins politiek sehibholeth
tegen Rome bleet het onzeker waar hij
op politiek gebied vóór was. Maar daar
vele orthodoxe predikanten zich aan het
hoofd der beweging stelden, mocht men
niet zonder bewijs aannemen dat hij juist
het liberalisme zou steunen.
Dit mocht te minder worden verwacht
omdat die Bond zich juist ten doel stelt
Rome te bestrijden. Immers kan Rome
alleen bestreden worden door den Bijbel
te brengen onder de geheele bevolking.
Maar juist het gebruik van dat éénige wa
pen wordt door de liberalen, de bestrij
ders van het gezag der Heilige Schrift en
de vooistanders van de neutrale school
zoeveel mogelijk tegengewerkt. Toch heeft
de Bond den liberaal gekozen. Daardoor
zijn reeds nu aan velen de oogen open
gegaan en weten voortaan alle antirevolu
tionairen in den lande waar zij heengaan,
als zij zich aan dien bond aansluiten".
Wij hebben deze verklaring van de
Nederlander met genoegen gelezen. Wij
waren niet zonder vrees, dat de Nederlan
der die instemming betuigd had met een
kenmerkend artikel in 't program van ge
noemden Bond, zich door dien Bond zou
hebben laten medevoeren. Deze mogelij k-
heid is door dit afscheidswoord afgesneden.
Alleen maar, zouden wij willen ^vragen
of de Nederlander niet bezig is hare geest
verwanten te roeren naar 't begin dier-
zelfde helling, aan welks eind zij thans
de „antirevolutionairen" type Huydecoper
staan zag.
Juist ongeveer, gelijk nu deze antirevo
lutionairen doen, begonnen een zeventien
jaar terug de antirevolutionairen, type
Bronsveld, ook te doen.
Eerst mopperen tegen Kuyper en de Kuy-
perianen Kuyperianen, in ons oog de
hatelijkste naam dien men ons antirevolu
tionairen, die niet gewoon zijn te zweren
bij het woord van eenig menschenkind, heeft
kunnen toeschikken!
Men ging vervolgens in vergaderingen
tegen Kuyper, liefst buiten Kuyper om,
oppositie voerenmen werd vriendelijker
jegens liberale heeren die wel eens in de
kerk kwamen, of, schoon van orthodoxen
huize, door wie weet welke misverstanden,
in de liberale partij waren terechtgekomen.
Men eindigde ten slotte met aan dergelij
ke mannen zijn vertrouwen te schenken.
Hoe ging 't bij de stembus In 't eerst
een zich terugtrekken, niet stemmende
liberaal beviel niet, de „Kuyperiaan" na
tuurlijk ook nie-tmen onthield zich, en de
liberaal werd gekozen. Dat niet-stemmen
ook stemmen was, en 't niet-stemmen op
nmannen die op hetzelfde program staan
steun bieden aan den liberaal was, begreep
men niet. En zoo vreezen wij, beginnen
nu de malcontente broeders van '97 ook
te doen.
In Breukelen staat 'ttusschen een anti
revolutionair en een liberaal. Er zijn eenige
oubeleeUheden van antirevolutionare zijde
gepleegd ei nu is de weg geteekend
«iet-stemmen. Men neemt afscheid van den
Bond die den liberaal aanbeveelt, en als
t op stemmen aa.komt raadt men den kie
zers aan de kansen voor dien liberaal te
lerhoogen door den antirevolutionair in
den steek te laten.
Wij kunnen niet andew inzien dan dat
dergelijk bedrijf heenwijst marde oprichting
eetier tweede soort Christelijk Historische
Aiezersbond, zoo niet in de eerste paar
)a«, dan toch later.
-*
Gemeentefinanciën.
Het recht den gemeenten te verleenen om
uitwonende eigenaars te treffen, werd ernstig
bestreden door de heeren Hennequin en
Lucasse, die 't onbillijk vonden allerlei
lasten te leggen op deze mensehen, en
hen als forensen te beschouwen zooira zij
maar eenig grondbezit hebben in een ge
meente waar ze niet wonen.
De regeering heeft nu het desbetreffende
artikel in dien zin gewijzigd dat geen
buitengewone opcenten op uitwonenden
zullen geheven worden, zoo in de betrok
ken gemeenten geen hoofdelijke omslag
of slechts een matige hoofdelijke omslag
wordt geheven.
Niet onaardig en volkomen passend voor
onzen tijd is het volgend fragment uit
Joost van den Yondel's De Monsters onzer
eeuwover Creta, toen reeds 1640 lij
dende onder Turksche heerschzucht en
Christelijke trouweloosheid.
En Kandie, om zijn hondert steden
Van outs befaemt,
Versinckt door 's Christens trouloosheden,
Al t'onbeschaemt.
Het schreit, op 't uiterst strant geronnen
„OChristendom I
„Ghjj hebt den Turek op mij geschonnen
„Met bus en trom.
„'t En zij een Engel mij verstereke
„lek zijg ter néér
„Ghij brocht uw eer en schaamt ter kercke
„Wat rest er meer
Het Nieuws vestigt de aandacht op nog
andere treffende ontboezeningen van Yon-
del in zake Creta, onder anderen uit den
tijd toen Candia, onder Venetie's bestuur
nog weerstand bood aan den Turk die het
wilde veroveren. Hij dichtte eerst „Noot
weer tegen den inbreuk van Turkijen",
waarin hij tevergeefs de hulp der mogend
heden inriep. Daarna de „klaghte" Kan
dia op haar uiterste, waarin Kreta's val
op de volgende wijze wordt beschreven:
Maer Kandie, och wat baet uw streven,
Nu gij ten leste wort verkracht
Van Ottoman, die 'tal leert beven,
En onderdrukt houdt door zijn maght
Het gansche Euroop, in bloet verzoopen,
Wil treuren om dees neederlaegh.
Wat raet, dekruisgrens lecht nu open
En daghvaert zelf Godts vloek en plaegh.
Wjj staen als met gevleugelde ermen
En zien al koel dien ondergang
Van 't kruis, hetwelk men kon beschermen,
Vergeefs verdaedight eeuwen lang.
Dan worden de geesten- der oude helden
opgeroepen, om „zich schrap voor 't kruis"
te zetten, en komen de forsche slotregels:
Nu is 'tnoch tijt, naerdien de vrede
De Christe-werrelt overstraelt,
Dat elk om 't eerst het slaghzwaert smede,
En zette alle ongelijk betaelt.
Och Heilant, spaer uw bruit voor 't schennen
Des eereloozen erftyrans,
Beschut de volken, die u kennen,
Zoo blinke uwe eer met vollen glans.
Terecht laat het Nieuws op deze aanha
ling volgen Laat één het hem eens nadoen,
den oude, wat waar gevoel, wat kracht,
wat kloeken vorm betreft, één van het
jonge, slappe, zelfgenoegzame troepje 1
In dat opzicht zijn de tijden veranderd.
De mogendheden, te vergeefs door den
dichteraangesmeekt, zijn nog steeds dezelfde.
„Ik ben verbaasd", schrijft iemand aan
de„ Westminster Gazette", „over de verschil
lende uitleggingen, die in de Engelsche
bladen gegeven zijn aan het woord van
Kruger „een kwaaj vrouw" sprekende
van koningin Victoria".
En als illustratie van deze meening geeft
hij het volgende lijstje
Een lastige vrouw. (Reuters correspon
dent).
Een slechte vrouw. (The Globe).
Een ondeugende, norsche oude vrouw.
(Iemand die Hollandsch leert, in de Globe).
Een vrouw, die vast besloten is haar
rechten te handhaven. (WestminsterGazette).
Een vast besloten vrouw. („St. James
Gazette").
Een gevaarlijke vrouw. („Daily News").
Een woeste vrouw. (Transvaler, gevraagd
door „Daily News").
Een boosaardige vrouw. (De heer de
Haas.)
Een heftige, lichtgeraakte of twistzieke
vrouw. (De heer Marks).
Een onaangename of slecht gehumeurde
vrouw. (Oud-inwoner van de Kaapkolonie)
Een onaangename vrouw. (Eigen taal
kenner van de „Daily Mail".)
Een snibbe, zoo iets als Katharine in
„De getemde feeks." (Sir George Baden-
Powell.)
29 Maart 1897.
Bij kon. besluit is M. Az. de Ruyter te
Vlissingen met ingang van 1 April a. be
noemd tot observator bij het Kon. Neder-
landsch Meteorologisch Instituut, aldaar.
De verkiezing te Alkmaar (vacature
de Lange) is bepaald op Dinsdag 20 April,
herstemming op 4 Mei, zoo die noodig is.
De landmeter H. A. v. d. Zanden
is overgeplaatst van Roermond naar Mid
delburg.
De Staatscourant no. 74 bevat de
gewijzigde statuten van de vereeniging
van burgemeesters en secretarissen in Zuid
en NoordBeveland te Goes.
Troonsopvolging
Door het overlijden van H. K. H. de
groothertogin van Saksen, prinses Sophie
der Nederlanden, eenige dochter van Ko
ning Willem II, is weder een der weinige
overgeblevenen uit het Huis van Oranje-
Nassau heengegaan. Thans zijn neg alleen
Koningin Wilhelmina en prinses Marie,
de dochter van nu wijlen prins Frederik
en gemalin van den prins Von Wied,
over.
Volgens de Grondwet was prinses Sophie
bij ontstentenis van nakomelingen van
Koning Willem III het eerst tot de Kroon
geroepen, met haar afstammelingen. Haar
eenige zoon, de erfprins van Saksen-Wei-
mar, is in 1894 50 jaar oud over
leden. Deze erfprins was gehuwd met zijn
nicht Pauline, kleindochter van den be
kenden hertog Bernhard van Saksen-Wei-
mar, die als generaal in Nederlandschen
dienst in 1831 den veldtocht in België
medemaakte en in 1848 opperbevelhebber,
der Nederlandsehe troepen op Java was.
Uit dat huwelijk zijn twee zoons gebo
ren. De oudste, erfgroothertog Willem
Ernst, is 29 jaar oud en thans in de rechten
van zijn grootmoeder getreden wat de Ne
derlandsehe kroon betreft, welke echter
niet tegelijk met dis van een ander land
mag worden gedragen. De tweede zoon
prins Bernhard Hendrik, is 18 jaar.
Prinses Sophie heeft verder twee doch
ters, van welke de oudste met den vorst
Hendrik VII van Reuss-Schleiz is gehuwd
en de jongste met hertog Jan Albrecht
van Mecklenburg.
Na de Weimars komen de afstammelin
gen van prinses Marianne der Nederlanden
(zuster van Koning Willem II), die met
prins Albrecht van Pruisen (den jongsten
broeder van keizer Wilhelm I) is gehuwd
geweest. Die afstammelingen zijn prins
Albrecht van Pruisen (de regent van Brons
wijk) en zijn drie zoons de afstammelingen
van nu wijlen prinses Charlotte, en prin
ses Alexandra, kinderlooze weduwe van
hertog Willem van Mecklenburg-Schwerin.
Vervolgens worden geroepen de afstam
melingen van prins Frederik. De oudste
van diens beide dochters (overleden in 1871)
is met koning Karei XV van Zweden ge
huwd geweest en haar eenige dochter is
de gemalin van den kroonprins van Dene
marken 8 kinderen. De jongste dochter
van prins Prederik, prinses Marie Von
Wied, de eenige nog levende prinses van
Oranje-Nassau behalve Koningin Wilhel
mina heeft vijf kinderen.
Ten slotte kunnen nog de mannelijke
afstammelingen van prinses Caroline van
Oranje, een zuster van Koning Willem I,
worden geroepen.
Schutterij wet
De heer Bahlmann heeft het voorloopig
verslag over zijn voorstel van wet tot
wijziging der wet houdende oprichting
van schutterijen beantwoord, en merkt
daarbij in de eerste plaats op, dat hij niet
kan toegeven, dat de behandeling van zijn
ontwerp ontijdig zou zijn. Integendeel be
staat er zijns inziens alle aanleiding om
in plaats van tot intrekking, tot uitbreiding
van zijn voorstel over te gaan, nu de Mi
nister van Binnenlandsche Zaken geens
zins van plan schijnt te zijn tot eene, al
zij het slechts partieele, wijziging der
Schutterij wet de behulpzame hand te
bieden.
De voorsteller heeft gevolg gegeven
aan den wenk om nadere wettelijke
maatregelen voor te stellen omtrent het
toezicht op de uitgaven voor de schutte
rijen, nu deze, volgens zijn voorstel, voor
het vervolg door het Rijk zullen gedra
gen worden. Om voorts de sckutterlijke
rechtspleging te verbeteren, stelt de heer
Bahlmann voor in de plaats van het be
staande art. 61 in hoofdzaak over te ne
men art. 23 Wetb. van Strafrecht, maar
dan in plaats van „hechtenis" te lezen
„provoost-arrest", met schrapping van
art. 71.
De regeering beeft gunstig beschikt
op het verzoek van eenige oesterkwee
kers te Ierseke om uitstel van pachtbe-
taling zonder betaling van rente. Het
bestuur der visscherijen is gemachtigd om
uitstel te verleenen tot 15 Juni, dat is 3
maanden. Daarentegen heeft zij het ver
zoek om kwijtschelding der halve pacht
van de hand gewezen.
Wij herinneren den kiesvereenigingen
dat van 't Concept Program van actie met
bijlagen, een boekdeeltje van 83 bladzijden,
exemplaren te verkrijgen zijn voor f2 de
25 stuks of f 6 de honderd, bij vooruit
betaling. In den handel kosten die boekjes
40 cent per stuk.
ZENUWLIJDERS.
Verleden Donderdag werd te Utrecht
eene belangrijke vergadering gehouden.
Reeds sedert gernimen tijd werd er be
hoefte gevoeld aan een uitmuntend inge
richte gelegenheid tot christelij ke verzorging
van zenuwlijders, aan eene vereeniging
die voor die duizendenden lijders is,wat
de vereeniging „Veldwijk" voor onze
krankzinnigen is.
Onder leiding van den bekenden Amster-
damschen predikant De Gaay Fortman,
weru eene vergadering gehouden met be
langstellenden, waarin besloten werd eene
zoodanige vereeniging op te richten.
Onze nerveuze eeuw telt haar slacht
offers bij tienduizendan en voor velen van
hen, omdat ze zich hun toestand bewust
zijn, is het lijden erger dan voor vele
krankzinnigen.
Bovendien wordt veler smart verzwaard,
omdat schier iedereen zich bevoegd acht
zenuwlijders van raad en advies te dienen
en slechts weinigen zich in den toestand
dier kranken eenigermate kunnen ver
plaatsen.
Een groot deel van hen is door verkeerde
behandeling gerijpt voor krankzinnigen
gestichten, waar zij voor het eerst onder
goede leiding kwamen, maar dan ook
een zooveel langeren weg moesten afleggen
om tot genezing te komen, dan bij doel
treffende behandeling noodig zou geweest
zijn.
Het voorloopig bestuur van de nu op
gerichte vereeniging bestaat uit de heeren
M. J. Chevallier burgemeester van Krom
menie, W. A. Dekker predikant te Naarden,
N. A. De Gaay Fortman predikant te
Amsterdam, T. Van den Hoorn arts te
's-Gravenhaga, J. L. de Raadt koopman
te Gouda, C. L. F. van Schelven predikant
te Wageningen en N. Zerbst te Ede.
Dat nu allen in den lande, die belang
stellen in de Christelijke verzorging van
zenuwlijders bij een der bovengenoemde
heeren zich liefst spoedig aanmelden voor
het lidmaatschap tegen een door hen zelf
te bepalen contributie.
Zeer spoedig wordt eene algemeene ver
gadering saamgeroepen om over zeer
gewichtige voorstellen eene beslissing te
nemen.
Colijnsplaat. Toen Vrijdag, na de
huwelijksvoltrekking, de bruiloftsgasten in
een viertal rijtuigen huiswaarts keerden,
werd onderweg een der paarden schichtig
van eene zaaimachine. Het rijtuig kwam
in eene sloot terecht en werd geheel ver
brijzeld. De passagiers kwam n er nog al
goed af, enkele beliepen alleen een nat
pak, terwijl andere ook nog eene lichte
verwonding bekwamen. Het paard, dat
zich inmiddels had losgerukt, werd door
de feestgangers uit het eerste rijtuig ge
grepen.
Bruinisse. In de verl. week gehouden
vergadering van den Dijkraad werd vast
gesteld het dijkgeschot van den polder
Bruinisse voor het dienstjaar 1897/98 ad
f 14408.33 en de bijdrage voor de aangren
zende polder Ooster- en Sirjansland ad
f2801,32 totaal f 17209.65.
Daarna werd opgemaakt en vastgesteld
de begrooting der werken voor den dienst
97/98. De inkomsten bedragen f19609.54
terwijl de uitgaven een eindcijfer aan
wijzen van f 49447.58.
De begrooting der uitgaven werd ge
splitst in drie deelen le kosten van beheer
f 1988. 2e gewoon onderhoud f 2532.57 en
voor buitengewone oeververdediging en
dijksverbetering f44921.41.
Wolfertsdijk. Zaterdagavond hield
de vereeniging „Onderlinge Hulp" hare
gewone jaarsvergadering, welke door 49
leden en eenige belangstellenden werd
bijgewoond. De voorzitter dhr. A. van de
Linde deed in zijn openingswoord uitkomen
dat de vereeniging in bloei toeneemtniet
minder dan 21 leden in het vorige jaar
zijn toegetreden, terwijl slechts ruim f 100,
aan ziekengeld uitgekeerd werd en niemand
van de 67 leden aan de veereeniging door
den dood ontviel. Toch betreurde spr. het,
dat de vereeniging niet meer steun vindt
daar zij de nuttigste vereeniging is, die
de gemeente bezit, en zeker een 300 tal
leden sterk kon zijn. Uit het jVerslag van
den Penningmeester dhr. P. den Herder,
blijkt dat de ontvangsten' in 'tjafgeloopen
dienstjaar hadden bedragen f 1519,95, waar
onder f 1133,05 goed slot van het vorige
jaar. De uitgaven waren f 115,08, zoodat
er een goed slot was van f 1404,87 waar
van f 1339,48 op de spaarbank was ge
plaatst. De kas is alzoo circa f 300 voor
uit gegaan. Als uitkeering bij ziekte wordt
gegeven f 0,50 per dag, en voor een volle
week f 4, elk lid heeft daar 13 weken per
jaar aanspraak op.
Het aftredende bestuurslid dhr. P. Ka-
boord werd herkozen. Met 3 stemmen
meerderheid werd besloten dit jaar nog
geen pensioen uit te lteeren, waar ieder,
die langer dan 10 jaar lid is geweest,
boven den zestigjarigen leeftijd, of door
een of ander ongeval niet meer in staat
zijnde, in zijn dagelijksohe behoeften te
voorzien, recht op heeft, 6 personen zou
den daar aanspraak op kunnen maken; elk
jaar moet omtrent dit punt opnieuw be
slist worden.
Het punt Uitkeering bij overlijden werd
als zijnde in strijd met het reglement van
de agenda afgevoerd.
Na het sluiten der vergadering traden
meest alle belangstellenden als lid toe.
Schore. Het aantal kiezers voor de
tweede kamer en de Provinciale Staten
bedraagt 106, en voor den Gemeente
raad 100.
Schore. De heer Mi Stola is niet in
hooger beroep gegaan van de beslissing
in zake zijn nLt-toelating als lid van den
gemeenteraad alhier. De nieuwe verkie
zing is uitgeschreven tegen 20 April a. s.
