N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 74. 1897.
^uisifag 28 flaacf.
dffdc laörgorig.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EU
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regël
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April
op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
G R AT I S.
H E RIJ K
Goes, ook voor Kloetinge en Katten-
dijke, benevens s-Heer Hendrikskinderen
en Wissekerke (gemeente ''s-Heer Arends-
leerke) 23, 24, 25, 26 en 27 Maart.
Woifaartsdijk 5 April.
Heinkenszand, ook voor s-Heer
Arendskerke, 6 en 7 April v. m.
's Heererthoek, ook voor Borssele
en Nieuwdorp(gemeente s-Heer Arends
kerke7 April n. m. en 8 April.
Ovezand, oak voor Nisse, 9 April.
Ellewoutsdijk, ook voor Driewegen
10 April.
Baarland, ook voor Oudelande, 20
April.
De wet op de gemeenteflnanoiën.
Dit wetsontwerp, thans bij de Tweede
Kamer in behandeling, bestaat uit twee
ieelen.
Het eerste deel regelt de uitkeeringen van
het Rijk aan de gemeenten die in de plaats
rullen treden van het in 1885 gefixeerde
'U der porsoneele belasting.
Het tweede deel bedoelt verruiming
van het belastinggebied der gemeenten.
Het eerste deel: de uitkeeringen.
Deze omvatten
lo. Teruggeving van deor de gemeenten
gemaakte kosten ter uitvoering van Rijks
wetten in het algemeen Rijksbelang.
2o. Schadevergoeding wegens het gemis
der belasting dier gemeentenaren welke
geen gemeentebelasting betalen, doch wel
zouden belastingplichtig zijn bij heffing
van het accijnsrecht, welke heffing echter
den gemeenten verboden is.
3o. Tegemoetkoming in de kosten van
armenzorg wanneer die een zeker percen
tage van de overige uitgaven te boren gaan.
Factor 1 wordt berekend naar het be
volkingscijfer. Zij onderscheidt
o. Gemeenten met minder dan 20000
zielen.
6. Idem met meer dan 20000 zielen.
Aan die onder a zal door het Rijk per
hoofd der bevolking f 1.worden uit
gekeerd.
Aan die onder b zal f 1,25 per hoofd
der bevolking worden uitgekeerd.
Alle gemeenten in Zeeland weten dus
nu hoe groot de Rijksbijdrage, althans wat
de restitutie betreft, voor haar zijn zal.
Zooveel inwoners, zooveel guldens.
Factor 2 wordt berekend door een regel
van drieën.
Op deze wijze:
Wat de gemeente in 't geheel aan per
soonlijke lasten noodig heeft staat tot het
aandeel der niet-betalenden in die Jasten,
als de totale draagkracht van alle ge
meentenaren staat tot de draagkracht der
niet-betalenden.
Wordt nu bij voorbeeld de draagkracht
der niet-betalenden een tiende deel geschat
van de draagkracht van alle gemeentenaren,
dan is het aandeel der niet betalenden
ook een tiende deel van al wat de gemeente
noodig heeft. Heeft derhalve zulk een
gemeente f 10000 noodig dan wordt haar
duizend guide voor niet-betaalde belasting
(namelijk van accijns der niet-aangeslagenen
als boven omschreven) door het Rijk uit
gekeerd.
Ru moeten echter de vier termen in
hovenstaanden regel van drieën berekend
of liever er moet een slag in geslagen
worden.
Berekening van den eersten term: wat
de gemeente aan persoonlijke lasten noodig
heeft, bestaat uit de som van de thans
Werkelijk geheven plaatselijke belastingen
au het totaalbedrag van de thans genoten
'Rijksuitkeeringen (*U van het Personeel
en buitengewoon subsidie voor het Lager
Onderwijs), verminderd met den straks
gevonden eersten factor, d. w. z. de nieuwe
Rijksuitkeering per hoofd der bevolking.
Berekening van den derden en den vierden
term. De grens tusscben betalende en
niet-betalende gemeentenaren valt samen
met de grens van de nieuwe Rijksbelasting
op het Personeeldraagkrachtmeter is de
huurwaarde der woningen. De totale draag
kracht van alle gemeentenaren wordt dus
voorgesteld door de totale huurwaarde van
alle perceelen; de draagkracht der niet-
betalenden door de huurwaarde der niet-
belaste perceelen. De kunst is nu slechts
de laatste huurwaarde te berekenen. Weet
men die, dan weet men den vierden term,
en kan men, door er bij op te tellen de
(bekende) huurwaarde der belaste perceelen,
den derden term (d. w. z. de totale huur
waarde van alle perceelen) verkrijgen.
Toor die berekening stelt de minister het
aantal woningen in een gemeente op V*
van het bevolkingscijfer. Daarvan trekt
hij af het aantal belaste perceelen (hetwelk
bekend is), en houdt dan over het aantal
onbelaste perceelen. De huurwaarde van
ieder onbelast perceel schat hij nu gemid
deld op 80 pet. van bet huurwaarde-bedrag,
dat de grens der belastbaarheid volgens
het Personeel aanduidt. De gevonden huur
waarde per stuk vermenigvuldigt hij dan
met het gevonden aantal, en verkrijgt zoo
de totaal huurwaarde van alle onbelaste
perceelen in de gemeente (vierde term).
Door hierbij op te tellen de huurwaarde
der belaste perceelen, verkrijgt men de
totaalhnurwaarde van alle woningen
(derde term).
Wij zullen deze week wel vernemen
of deze ingewikkelde berekening door de
Kamer wordt goedgekeurd.
In ieder geval is de tweede term nu
gemakkelijk gevonden.
De totaal-huurwaarde der onbelaste per
ceelen, vermenigvuldigd met het bedrag
dat de gemeente aan persoonlijke lasten
noodig heeft, gedeeld door de totaal-huur
waarde van alle perceelen, vormt het aan
deel dat de niet-betalende jgemeentenaren
in de persoonlijke lasten zouden moeten
dragen, indien de wet het niet verbood.
Factor 3 wordt berekend, wanneer ge
middeld over de drie laatste jaren de
gewone kosten der gemeente voor armen
zorg meer bedragen dan 15 procent van
het verschil tusschen haar gewone in
komsten en die kosten.
Het tweede deel van het onderwerp
dient tot herziening van het belastinggebied
der gemeenten. Voorgesteld wordt onder
meer, dat de gemeente 20 buitengewone
opcenten op de grondbelasting zal kunnen
heffen dit vooral tot het treffen van uit
wonende grondeigenaars. De huidige be
paling, dat geen opcenten op het Personeel
mogen geheven worden, voordat eerst tot
een gelijk bedrag hoofdelijke omslagenen
opcenten op de grondbelasting worden ge
heven, vervalt alsmede het verbod van
een hoofdely ken omslag naarjdezelfde grond
slagen als het Personeel en dat van een
zuivere inkomstenbelasting. Voorts wordt
een soort straatgeld ingevoerd, maar ook
tevens een verbod tot het werken metj?ro-
gressie bij de hoofdelijke omslagen. De
strekking van dit laatste is te voorkomen
dat door onpractische gemeentebesturen de
gegoede ingezetenen uit de gemeente wor
den gejaagd.
Vermelden wij nog dat, wanneer een
gemeente volgens de nieuwe berekening
minder zou verkrijgen dan het gefixeerd
V5 van het Personeel, het oude bedrag ge
handhaafd blijft. De wijziging kan dus
nooit tot schade strekken.
Wij vestigen de aandacht op de annonce
van de a. r. Kiesvereeniging Groen van
Prinsterer alhier. Velen zullen met ons
benieuwd zijn naar de bedoeling van de
„Commissie van Advies". Welnu, men kan
hieromtrent op de hoogte komen, zoo wij
hopen. Immers tot nog toe bespeurden wij
van 't optreden van genoemde Commissie
nog niet veel anders dan een betuiging
van instemming met een paar dagblad
artikelen.
Omtrent de verkiezing te Breukelen
schrijft de Vade)4gnder: De Christelijk
Historische Kiezersbond aanvaardt zijn
eersten veldslag. In de vacature voor een
lid der tweede kamer, ontstaan door het
overly den van den heer Royaards v. d.
Ham, is vanwege den Bond candidaat ge
steld de heer Huydecoper van Maarsse-
veen en Nigtevecht.
Het „christelijk historische" blad beveelt
dezen candidaat aan, die oud-liberaal is
en ook candidaat is van de centrale libe
rale kiesvereeniging aldaar zou die bij
de Liberale Unie aangesloten wezen
Maar de redenen voor die aanbeveling
zijn zonderling. De eerste reden is: „Het
is een candidaat die genoemd mag wor
den". De tweede is„Hij bewees als lid
van den raad en van de prov. staten en
als schoolopziener aan stad en provincie
gewichtige diensten." De derde reden is
„Hij heeft hart voor de Nederlandsche
Hervormde Kerk".
Precies hetzelfde wat zij zou kunnen
zeggen tot aanhe'vc'ii.g van oen oud anti
revolutionair als de oud-minister Godin de
Beanfort, van een antirevolutionair als
baron v. d. Borch wiens candidatuur zij
in Hilversum bestreeden lest niet
minstvan een radicalen liberaal als
de Bergumscbe afgevaardigde ouderling-
synodelii de Kanter. Kortom van al wie
men maar wil.
Vervolgens geeft de Vaderlander een
pluimpje aan den Christelijk historischen
Kiezersbond voor diens wakkere keuze en
smeekt Gods zegen af over deze verkie
zing. Heel vromelijk luidt het aan het
slotWij „hopen dat God zijn zegen zal
schenken op de poging om den heer
Royaards op waardige wijze te ver
vangen".
Nu, wanneer men aan een candidaat
geen hoogere eischen stelt dan dat hij
„genoemd mag worden", schoolopziener en
lid der staten is en „hart heeft voor de
Herv. kerk", dan rijzen loftuiting en beden
zeker gemakkelijk.
Maar wij blijven het nog" altijd beter
vinden dat men hij de keuze van een ka
merlid niet in de eerste plaats vraagt naar
zijn „hart" voor een bepaald kerkgenoot
schap, maar naar zyn „hart" voor de
eeuwige beginselen van Gods Woord, voor
de sociale en andere belangen des Volks,
voor de plichten der Overheid en der
Volksvertegenwoordiging en voor zooveel
meer waarmede eene Christelijke staatkunde
heeft te rekenen.
Het spijt ons dat de Chr. historische
kiezershond zoo mal heeft ingezet. Wat
heeft nu het Kerkgenootschap met eene
politieke verkiezing te maken? Het gaat
toch niet om de keuze van een ouderling,
maar van een volksvertegenwoordiger.
De Nederlander (a. r.) bevat een zeer
fraaie photo-zincographie van wylenden heer
Beelaerts met eene door mr. O. W. Star
Numan geschreven levensbeschrijving van
den overledene.
Ook bevat hetzelfde blad een overge
nomen levenschets van den overledene,
uit de Kölnische Zeiting, met eenigejjj noten
er onder in welke de redactie (namelijk
van de Nederlanderop eenige onjuisthe
den wijst.
Nu staat er onder meer in bovenge
noemd opstel uit het Duitsche blad, omtrent
Beelaerts„Hij was een oprechte over
tuigde Calvinist, evenals Krüger en de
Tiansvaalsche Boeren, zonder echter de
plichten der verdraagzaamheid jegens an
dersdenkenden uit het oog te verliezen".
Tegen deze tirade is de red. van de
Bed. niet opgekomen. Zij schijnt haar
ontgaan te zijn. Wij kunnen niet veron
derstellen dat zy haar anders zou hebben
laten staan. Zij is op zijn zachtst dubbel
zinnig.
Zij toch kan bedoelen dat de overledene
zich juist daarin van Krüger en de
Boeren onderscheidde dat zij niet ver
draagzaam zyn jegens andersdenkenden
of ook dat het Calvinisme, het „overtuigde"
Calvinisme verdraagzaamheid uitsluiten
dat is niet zoo.
Calvinist en onverdraagzaam zijn geen
synoniemen.
Overigens verblijden wij ons hartelijk
over de waardeerende opstellen aan
dezen Christen-staatsman tot zelfs in
buitenlanasche bladen gewijd.
Onder de gemeenten in het kiesdistrict
Goes voor de tweede kamer zijn er enkele,
waar het menschelijkerwijs gesproken,
wel nooit zal gelukken eene antirevolutio
naire kiesvereeniging op te richten.
i&Het ligt aan de afwezigheid van een
voldoend aantal actieve geestverwanten of
van ook maar een enkelen actieven geest
verwant.
Dit geldt bijvoorbeeld Kattendijke en
's Heer Abtskerke.
Er zyn eohter ook gemeenten waar
de oprichting eener antirevolutionaire
kiesvereeniging best mogelijk zou zyn.
Dit geldt niet Wissekerke en Nieuwdorp,
waar wel het bewijs geleverd werd hoe
gemakkelijk men eene antirevolutionaire
kiesvereeniging kan opdoeken.
Maar dit geldt met name Oud-Vosmeer,
een van ouds bekend, geprezen, antirevo
lutionair dorp, met wakkere leiders en
niet minder wakkere volgelingen.
Wij doen bij deze een beroep op de
voortvarendheid dezer vrienden, om te
trachten zoo spoedig mogelijk eene kies
vereeniging tot stand brengen.
Dit kan zelfs een krachtige kiesvereeni
ging zijn.
Laten de vrienden te Oud-Vosmeer eens
toonen wat zij kunnen.
Zij hebben altijd hard medegewerkt en
getrouw geholpen, laten zij nu organiseeren
gaan, en zoo aan hunne medewerking een
vasten vorm geven.
Wij richten dit verzoek ook tot de
vrienden te Poortvliet, St. Maartensdijk
en Scherpenisse.
Op Tholen moet hetere organisatie komen,
ook al naarmate die op Zuid- en Noord-
Beveland te loor gaat.
Tholen moet aan 't hoofd der beweging.
Gaarne stellen wy ons bereid hieraan
een handje te helpen.
Maar dat men zich dan haaste
Sommige groote gemeenten hebben een
grooten schuldenlast en zullen derhalve
door de aanneming van het amendement
Borgesius om de uitkeering aan gemeenten
heneden de 20000 zielen te verdubbelen, en
die aan gemeenten beneden de 20000 zielen
te verlagen, niet gesticht zijn geworden.
Zoo heeft Amsterdam een schuld van ruim
60Va miljoen, Rotterdam 40Va miljoen, Den
Haag 12 miljoen, Dordrecht 3 miljoen,
Delft ruim lVa miljoen, Leiden ruim drie
vierde miljoen.
Het protest van een Heiden tegen den
sterken drank.
Khama, het opperhoofd van Bamangwat»,
die in 1895 Engeland bezocht, heeft zich
per brief tot de commissie gewend, die
Inlandsche stammen beschermt tegen drank
handel, om toch zyn land vrij te houden
van den invoer van sterke dranken. Er
zijn velen, die er niet om geven, of zij
zyn volk vernietigen zullen, schrijft hij,
maar de commissie geeft daar wel om, en
daarom smeekt hij, zijn land en volk voor
dat vergif te bewaren. Hij is zeer inge
nomen met de spoorwegen, maar nu ver
zoekt hij, dat de restauratie-plaatsen aan
den weg niet in de gelegenheid zullen
gebracht worden, om door slijting van
sterken drank zyn volk te bederven. Die
kleine huizen moeten weg. Na groete be
sluit Khama zeer eigenaardig: „Gegroet
vrienden! Uw inkt te zien is alsof ik u
in Engeland zie".
Deze brief is in het Lagerhuis besproken
en aan de regeering gevraagd, waarom die
spoor-restauraties vergunning verkrijgen,
en of dit niet in strijd is met de beloften
aan Khama gedaan.
Gladstone heeft zijn meening gezegd
omtrent de politieke quaestie van den dag:
Armenië en Kreta
Van de Armeensche moorden sprekende,
zegt hij de schande die daaruit voor het
gezamenlijk Europa voortvloeit is een Res-
suskleed dat aan haar schouders kleeft.
Het „Europeesohe concert", zegt hij,
heeft bij mij afgedaan omdat het aan den
leiband loopt van twee jonge reactionaire
Keizers, de een met weinig, de ander zonder
kennis en ondervinding.
Met den term door de mogendheden
gebezigd„de integriteit van Turkije"
lacht Gladstone. „Wat," zegt hij, „acht
tien miljoen menschen, die een eeuw ge
leden een groot gedeelte van het Turk-
sche rijk bevolkten en onder zijn verlam
mend en vernederend juk gebukt gingen,
zijn nu van de Turken vrij. Griekenland,
Roemenië, Servië, Montenegro en Bulga
rije staan voor ons als vijf levende ge
tuigen dat de heerschappij van het kwaad
niet eeuwig is. En toch wil men Kreta
niet vrij maken om die integriteit van
Turkije"
„Tuchtiging van Griekenland zegt hij
zou gelijk staan met verbanning der
geheele Grieksche natie naar Siberië."
Deze christen-staatsman dnrft nog een
lans breken voor de rechtvaardigheid. Maar
zullen onze nieuwbakken staatkundigen
naar dezen 92 jarigen „dweper" willen
hooren
22 Maart '97.
Mej. W. G. Nooteboom, klerk bij de
telegrafie te Goes is met 16 Maart over
geplaatst te Rotterdam en vervangen door
den heer C. C. den Decker, klerk der
posterijen en telegrafie te Hulst.
„Boaz" vergadert 18 en 19 Mei.
Onder de punten van behandeling komt
voorhet concept van de statuten der
Nederlandsche spaar- en voorschotbank Boaz.
Tevens wordt alsdan aangeboden een
ontwerp van een program van actie met
het oog op den grooten omvang der sociale
quaestie.
Bij Kon. besluit is de benoeming van
dr. A. van der Swalme, te Middelburg, tot
lid van den geneeskundigen raad voor
Zeeland en westelijk Noord-Brabant, op zijn
verzoek, ingetrokken, en tot lid van dien
raad benoemd J. J. Berdenis van Berlekom,
arts te Middelburg.
In de plaats van den heer Ph. Boude-
wijnse, die ontslag heeft genomen als lid
van het college van zetters voor de directe
belastingen te Middelburg, is benoemd
de heer J. C. de Waal.
Door den minister van oorlog is be
volen dat gedurende de a. zomermaanden
in de gemeenten Middelburg, Ylissingen,
Goes en Zierikzee, aan de schutterijen de
geweren M. 71 ook buiten de oefenings
uren in handen der schutters zullen worden
gegeven, om daarmede te schieten en te
exerceeren.
Uitvoering der Kieswet. In verband
met de omstandigheid, dat bij sommigen
de meening bestaat, dat zy die verzuimen
aangiften te doen, ten einde op de kiezers
lijst te worden geplaatst, daarop alsnog
zouden kunnen worden gebracht door re
clame tusschen 23 Maart en 15 April, heeft
het gemeentebestuur van Velsen zich des
wege gewend tot den ontwerper der kies
wet, den minister van binnenlandschezaken,
en vernomen, dat wanneer vóór 15 Feb.
geen aangifte is gedaan, alsdan niet door
middel van het uitoefenen van het reclame-
