ZONEN,
en
mmantels.
'scA,
eteldoeken.
instbode.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Schaapherder,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
EN
iddelburg.
SafetiCag 20 ilaatt.
tCfde laacgaag.
IK KANTEN.
iVijftientionderd gulden,
Schildersknecht
[ENSTBODE
ensslagersknecht
Middelburg,
73. 1897.
luweel en Pluche
r£E.SCHELI)E.
VERSCHIJNT
{gratis.
HET GEZAG.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
5 ct.
7Vs
127s
i7Vs
227s
>EKEN,
tte menschen, met een flinke
i zaak, wordt gevraagd
4% 'sjaars, ruim f5000 on-
ogen onder letter A worden
bij den boekhandelaar j. J,
Goes.
goed als NIEUWE
bij de wed. PASSENIER te
e r k e (W.)
Terstond benoodigd
ikomende, twee a drie jaar
zijnde, P. Gr.
H. HOEBE, Axel.
Terstond gevraagd
1BURG, Kortgene.
zoo spoedig mogelijk kan eene
DIENSTBODE van christe-
Sselen geplaatst worden bij Db.
f LING A te Schiedam.
a. s. een
adresHULPPOSTKANTOOE
komende
by A. KRIJGER, Langeviele
Europeesche of Spoortijd.
eskens vm. 5,10a), 7,20, 9.405
5c), nm. 3,25*)
lingen vm. 5,40a), 8,10,10b,
5c), nm. 3,55.
5.—, 7,20, 9,40, 11,55c) nm. 3,25*
5.30, 8,10,10, nm. 12,25c) 3,55
Hoedekenskerke vm. 8,10.
Terneuzen 8,40.
EEDAGS geen vee vervoerd en
vervoerd,
en van 3.25 naar Breskens
sdag,
Dinsdag en
Vrijdag.
*)nm.
6.e) 8,30c) 11,55 3,25*
door 8 50c) 12,15 3,45
5,—e) 7,15c) 10,10 1,55
door 7,35e) 10,30 2,15
en ZATERDAGS geen vee en
vee en goederen verveerd.
11
n
11
ttKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers 0,02 5.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
«tfk Zij die zich met 1 April
op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
H E R IJ K.
Goes, ook voor Kloetinge en Katten-
iijk, benevens s-ïïeer Hendrik skinder en
en Wissekerke (gemeente s-Heer Artnds-
jMé) 20, 22, 23; 24, 25, 26 en 27 Maart.
Wolfaartsdijk 5 April.
Heinkenszand, ook voor s-Heer
Ijmdskerke, 6 en 7 April v. m.
'8 Heerenhoek, ook voor Borssele
Ken Nieuwdorp, (gemeente s-Heer Arends-
prke) 7 April n, m. en 8 April.
Ovezand, ook voor Nisse, 9 April.
Ellewoutsdijk, ook voor Driewegen,
li) April.
Baarland, ook voor Oudelande, 20
[April.
Noch ia den volkswil noch
in de wet maar alleen in God
vindt zij de bron van het
souvereine gezag, en verwerpt
mitsdien eeaerzijda het begin
sel van volk-souvereiniteit
terwijl zij anderzijds de souve-
reiniteit van Oranje eert, als
onder de leiding Gods in onza
geschiedenis gewortelddoor
de mannen van 1813 in den
Nederlandscheu Staat tot ont
wikkeling gebrachten door
de grondwet als zoodanig be
vestigd.
Artikel 2 van Ons Pro
gram, van Beginselen).
Souverein in volstrekten zin is niemand.
Zulk een souverein is slechts hij die be-
Iveelt en niet behoeft te gehoorzamen,
tonder beperking of mededinging zijn ge-
over alles kan doen gelden.
Souverein ben ik alleen over datgene
'wmee ik doen kan wat ik wil, en
dwr ik nu als rnensch tegenover niets of
dergelijke macht, eigenlijk al-
fflnckt, toonen kan, kan er bij mij ook
nimmer van absolute sonvereiniteit sprake
teen.
Of ik dan geen souverein ben tegen-
lover het stuk papier hetwelk ik beschrijf
[In geeuen deele. Het papier kan hard
vezelig zijn en daardoor weerstand
lieden aan mijne pen. Om souverein
over dit papier te zijn, zou ik 't hebben
moeten makenmaar ook dan ware ik
niet waar ik wezen moest, wijl ik af-
ben van grondstof en werk-
t. En ook indien ik deze beheer-
l'èen kon, zou ik nog geen souverein
1 i ik zou eerst de wetten moeten vast-
I Sollen die het kleven van den inkt in
'pen en 't uitvloeien op 't papier he
iver zooveel macht kan nooit of nimmer
schepsel beschikkken. Hieruit volgt
57en enkel vorst absolute sonvereiniteit
wzit over zijn volk, geen enkel vader
Strekte sonvereiniteit over zijn kind
8f'u enkel veehoeder absolute souverei-
Uteit over zijn vee. Hebben zij zich
Joit znlk een recht aangematigd, zij hebben
"bet kunnen doen dan met schending
e#uer hoogere rechtsordening.
.Absoluut souverein over menschen, ge-
!l|wsn, volken, is en kan niemand anders
*teen dan de Heere, de Schepper, de
'rpiachtige, de Almachtige.
Waar hier op aarde nu van souvereini-
«pcake is, door eenig menschenkind
ÜfcMftmd, daar wordt het derhalve een be-
souvereiniteit, een ontleende
Gij vindt die in uw huis,
en rechts bij uw buren, in uw
ate, in uw gewest, in uw vaderland,
w de vaderlijke macht, die van het
ftlbft.,—1.1. j T 1 T—
van 't gewestelijk be
stuur, van de Rijksregeering die gij kunt
waarnemen.
En ^ditzelfde kunt gij ook in andere
landen zien. Maar staan ook die landen
saam weer onder eene waarneembare
macht Neen. Welnu, wie anders dan
de Heere voert dan dit hoogste gezag over
al deze landen te zamen, over de gebeele
wereld.
Zoo is't geweest onder vorige geslachten,
zeo is 't nu, zoo zal ook het nageslacht
't eens ervaren. Al deze geslachten te
zamen werden beheerscht door dien Eenen,
uit wien, door wien en tot wien alle
dingen zijn. Uit wien alle macht is, die
er is, die de bron is van het souvereine
Alleen de Godloochenaar kan zich tegen
die beschouwing verzetten. Wie nog aan
een God (gelooft, moet wel belijden dat
Hij de Almachtige is en dat dit samenstel
der dingen dat wij wereld noemen en dit
andere samenstel'' dat wij op de wereld
ons land noemen, van Hem afhangt.
En hoe zullen wij nu op politiek terrein
een gezag vestigen dat over ons bezit,
ons huis, onze vrijheid, ons leven zelfs
heslissen kan zonder aan te nemen dat
zulk een gezag nit God moet zijn Deden
wij 't niet we zouden immers een Godde
lijke macht naast die van God moeten
onderstellen, bijv. dan zou de staat die
God moeten zijn. Maar dan zoudt ge
toch een van beiden in hun Goddeljjk
recht miskennen. Niemand toch kan twee
heeren dienen. En uw recht van God
Staat, en uwe gezondheid, als gij straks
ziek zijt, van God den Heere te vragen,
zou met dat dienen van twee heeren, dat
wil zeggen met dat niet dienen van den
Heere tamelijk wel gelijk staan.
In betrekkelijken zin wordt gezag ge
oefend op elk terrein. Het zedelijk leven
is evenals het lichamelijke aan wetten
en invloeden onderworpen. De dieren
wereld kent gezag, ook de plantenwereld
ondergaat gezag van klimaat en bodem.
Gezag is aanwezig en onmisbaar hij e-Ike
handeling van menschen.
Politiek gezag is er ook. Niet als iets
aparts, maar als een schakel in den keten,
zoo straks getoond. Maar het verschilt
met alle ander gezag dat 't niet geoefend
wordt krachtens natuurwetten of wat ook
maar rechtstreeks door den Heer is over
gedragen op den mensch.
Gelijk dr. Knyper in zijn toelichting
op Ons Program zoo schoon zegt:
„Op elk ander terrein des levens oefent
men slechts gezag door de ordeningen Gods
onbewust te laten werken en er zelf een
schakel in te zijn; maar op Staatkundig
terrein is de Souverein zelf bekleed met
de wetgevende, dat is rechtbepalende macht
en komt het hem toe het aldus vastge
stelde recht, als eenig geldend recht, met
den sterken arm te handhaven".
Hieruit volgt dat het politiek gezag
verplicht is, de grenzen van zijn gezag
wel af te bakenen, en te zorgen dat het
niet trede in 't gezag der andere kringen,
welks bestaan het erkent en eerbiedigt.
De wijze nu waarop God dit souverein
gezag overdraagt, kan verschillend zijn.
Hier komen in aanmerking: Verjaring na
gewelddadige verovering. Schikking en
overeenkomst. Opdracht door 't volk. Ver
erving en versterf. Geen dezer middelen
ligt buiten Gods bestel. „Ook ten deze
zegt evengenoemde schrijver gaat
zijn heerschappij door de zonden der vol
ken en de misdaden der machthebbenden
heen. En dan mag en moet telkens, hij
overgangen, de machthebber als drager
der souvereiniteit worden aangezien, zoo
dra hij, door erkenning of vreeze, zijn
invloed ver genoeg kan doen reikeD, om
wat hij tot recht stempelt, rechtsverbin-
dend te doen zijn voor de consciëntie der
natie".
Wie drager dezer souvereiniteit is, doet
niets ter zake. Het kan een persoon zijn,
een stamhuis, een instelling, de Staten,
UITGAVE VAN
EN
de kiezers.
Van deze laatste zijn Zwitserland, onze
oude republiek enj, enkele staten in de
Vereenigde Staten van Noord-Amerika
voorheelden.
Van die allen was, is het souverein ge
zag, gelijk alle souverein gezag, uit God,
en nimmer uit den mensch, of uit de wet,
gelijk rondweg of omzwachteld de leer der
volkssouvereiniteit luidt.
Bedenkingen tegen onze leer van de
Souvereiniteit Gods zijn zeer gemakkelijk
te weerleggen, wanneer wij aan deze
waarheden vasthoudenHet politiek ge
zag is uit God. God bezigt ter overdra
ging van dit gezag, in den loop der his
torie, zoowel de gerechtige als ongerech-
tige daden des menschen. De overdraging
geschiedt aan enkele personen, stamhuizen,
instellingen of aan de natie zelve.
Nooit kan by deze leer worden volge
houden dat 't volk, ook wanneer 't de
kroon aan eene vorst aanbiedt, nu ook de
bron van het gezag zou zijn.
Immers wanneer een uitvoerder van een
uitersten wil u een uitkeering doet, geeft
hij u toch niet van zijn eigen geld; of
wanneer de vinder van uw portemonnaie
u deze teruggeeft, geeft hij u toch niet
zijn eigen portemonnaie terug.
En omdat nu de natie het gezag, dit
kleinood Gods, aan den vorst r verbrengt,
schuilt dan bij haar de volmacht van het
gezag
Wie het beweerde, zou van de opper
macht „bij de gratie Gods" al heel weinig
begrijpen.
Dit gezag berust niet bij het volk.
Niet bij de kiezers.
Niet bij de ministers.
Niet bij de Staten-Generaal.
Niet in de wet.
Het berust by het Stamhuis van Oranje.
Dit toont de leiding die de Heere
gehouden heeft met Nederland door en
met Oranje.
De Oranjes waren van vorstelyken
bloedemeerendeels geniale, Godzalige,
onbaatzuchtige mannen, die zich gaven
voor Nederland van wie kracht uitging;
die 't volk wisten op te beuren in dagen
van groote benauwdheid, wat meer zegt,
hen ter overwinning wisten te voeren en
den overweldiger wisten te keeren. Mannen
wier geschiedenis met die des volks is sa-
mengeweven op wier ondergang, meer dan
op eenig ander mensch, het krachtig me
nigmaal is toegelegd geweest, en die er
slechts te vaster om wortelden in de
harten.
Is het te verwonderen dat, in onze eeuw,
toen Nederland zijne onafhankelijkheid
herkreeg, men algemeen riep om een prins
van Oranje?
De souvereiniteit van dit geliefde Stam
huis was reeds in onze geschiedenis ge
worteld.
De mannen van 1813 brachten haar in
den Nederlandsehen Staat tot ontwikkeling.
Zij gevoelden de groote verplichtingen
aan Oranje. Zij gevoelden ook de onmo
gelijkheid van herstel der oude verhou
dingen van Staten en Stadhouders. Zij
gevoelden Nederland moest een koninkrij k
zijn en de kroon paste aan een telg uit
het huis van Oranje.
Zoo haalden zij den Souvereinen "Vorstin,
en schreven in de Grondwet van 1813, en
toen hij koning werd, in die van 1814,
dat de souvereiniteit, (later de Kroon)
der Nederlanden „is en blijft opgedragen
aan den Prins van Oranje-Nassan, om door
zijn wettige nakomelingen te worden be
zeten erfelijk".
Dat „is en blijft" werd ook in de Grond
wetten van 1848 en 1887 bestendigd.
De Grondwet heeft door dat „is en
blijft1' geconstateerd dat de souvereiniteit
feitelij k reeds in 't Stamhuis van Oranje
berustte en er historisch ook behoort te
blijven.
En hierbij sluit de antirevolutionaire
party zich aan. Het „Koningin bij de gratie
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Gods" blijve zoo hoopt zij nog
lange de titel, het recht van onze beminde
Koningin. Niet uit voorliefde voor dezen
regeeringsvorm of voor deze persoon, maar
uit eerbied voor de leidingen Gods in de
geschiedenis en uit diep gevoelde dank
baarheid jegens de lange rij van Oranje
helden die hunne liefde voer ons arme
vaderland in bange dagen met hun bloed
hebben bezegeld.
VEILIGHEIDSWET.
Onder „Veiligheidswet" wordt verstaan
de wet van 20 Juli 1895 houdende be
palingen tot beveiliging bij het verblijven
in fabrieken en werkplaatsen.
Nu schrijft artikel 13 (27) van deze
wet de verplichting voor aan het hoofd
(of bestuurder) eener fabriek (of werkplaats)
om binnen een maand na het in werking
brengen daarvan, of zoo zij in werking
gebracht zijn vóór het in werking treden
van deze wet} binnen drie maanden na
dat tijdstip, opgaaf te doen aan het ge
meentebestuur van:
a. het bedrijf dat wordt uitgeoefend
b. het aantal gebezigde krachtwerk
tuigen met soort drijfkracht;
c. het aantal personen die in den regel
daar zullen verblijven.
d. is het een inrichting die gevaar,
schade of hinder kan veroorzaken en niet
mag opgericht zonder vergunningdan
moet tevens opgaaf gedaan worden van
het gezag dat de vergunning gaf; en van
de dagteekening van het besluit waarop
de vergunning gegeven werd.
Bovenstaande ter kennis onzer lezers
te brengen achten wij onzen plicht, nu en
kele gemeentebesturen hunne uitnoodiging
om aan de wet te voldoen, reeds publi
ceerden, menig ingezetene tot hier toe
nalatig bleek en bij tijdig herstel van 't,
immers onwillekeurig gepleegde, verzuim,
men een hechtenis van ten hoogste eene
maand of geldboete van ten hoogste hon
derd gulden, welke op overtreding van
bovenstaande is bedreigd, blijkens artikel
19 der wet, zich kan besparen. Vooral in
de steden gelieve men hierop te letten.
Engelsche en Hollandsche bladen heb
ben heel wat te zeggen gehad over den
onbeschaafd en Boer die 't gewaagd had op
een feestmaal de Koningin van Engeland
een feeks, een serpent, een heks of iets
dergelijks te schelden.
Feit is dat Paul Kruger in een speech
gezegd heeft dat Koningin Victoria een
„kwaje vrouw" is.
Van daar de verontwaardiging.
Nochtans, naar de Standaard terecht her
innert, is al die kwaadheid ongemotiveerd, de
wijl Kruger hier niet aan eene beleediging
kan gedacht hebben, maar daar hy een uit
stekend schaakspeler is zyn beeld aan
dat door hem geliefkoosde, immers dage
lijks door hem beoefende, spel ontleend
heeft.
Een schaakspeler noemt zyn tegenspeler
een „kwaje partij". En zoo nu ook be
doelde Kruger te zeggende Koningin
van Engeland is voor mij een „kwaje
partij", een moeilijk schaakmat te zetten
tegenpartij.
De afdeelingen van den christelijk his-
torisohen kiezersbond en bijzondere per
sonen, leden van dien hond, in het hoofd-
kiesdistrist Breukelen, hebben met alge-
meene stemmen candidaat gesteld voor het
lidmaatschap der tweede kamer in dat dis
trict den heer jhr. mr. J. E. Huydecoper
van Maarseveen, oud-schoolopziener (lib.)
en candidaat van de gezamenlijke liberale
kiesvereenigingen in dat district.
Aan dat bericht behoeven wij geen
lange op- of aanmerkingen toe te voegen.
De chr. historische kiezersbond was op
getreden met den christelijk historische»
naam, en nam derhalve in navolging van
Groen positie tegen het liberalisme.
En zie, den eersten keer den beste dat
zij van den ernst van haar christelijk his
torisch streven getuigenis mag afleggen,
stelt zij een liberalist candidaat.
De heer Hnydecooper toch is lid der
liberale kiesvereeniging „Eendracht maakt
macht" te Utreoht, en als zoodanig een
goede kennis van de oud-leden dierzelfde
kiesvereeniging dr. Bronsveld en prof. v.
Leeuwen.
Als een bewijs hoe men de „beginselen
van het evangelie van Jezus" zie arti
kel 1 van genoemden hond- in den
chr. historischen kiezersbond wenseht op te
vatten, heeft deze candidaatstelling eene
groote beteekenis.
De christelijk historische kiezershond
bestendigt in de naaste toekomst de zege
praal van het oud-liberalisme.
In Breukelen althans is 'tliever een
liberaal dan een antirevolutionair.
Tegen Rome, tegen Kuypertegen
Lohman ook. Dat schijnt de leuze te zyn.
"Wie op de medewerking van dezen bond
onzerzyds nog eenige hoop gebouwd had,
zal van deze illusie nu wel genezen wezen.
DE UNIE.
Voorstellen en onderwerpen, ter behan
deling in de op Dinsdag 20 April, a. te half
12 in 't gebouw voor Kunsten en Wetenschap
pen te Utrecht te houden negentiende
jaarvergadering van de Unie „Een School
met den Bijbel"
I. Van het Bestuur der Unie
Aan Art. 10, eerste lid, van de Statuten
der Unie, luidende
„Er is een vaste Jaarvergadering van
de Unie, waarop toegang hebben alle Cor
respondenten, Afgevaardigden, Bestuursle
den en contribueerende Leden van Locale
Comite's, die gelden in de kas der Unie
storten,"
worde toegevoegd de woorden „benevens
allen, die belangstellen inden bloei van het
Christelijk onderwijs."
2. Van het Locaal Comité te Loeneu
a/d Vecht:
Het bestuur der Unie verhooge de „ver
goeding" aan de Uniekas voor de Unie
sprekers en bepale die op f 15.
8. Van het Locaal Comitate Hoogvliet
De vergadering, oordeelende dat voor
arme plaatsen, gelijk Hoogvliet, f 12.50 als
vergoeding aan de Uniekas voor een Unie
spreker te hoog is, besluit dat dit voortaan
f 10 zal zijn.
4. Van het Bestuur der Unie:
Het antwoord van Prof. Dr. J. Woltjer
c. s. betreffende bezwaren tegen het Unie
rapport, wordt gesteld in handen van de
Commissie voor Schoolwetwijzigingmet
opdracht daaromtrent voor 1 Januari a.s.
advies uit te brengen.
5. Van liet Locaal Comité te Sueok
Het Unie-Rapport worde herzien wegens
het gewicht der daartegen ingebrachte
bedenkingen.
G. Van het Locaal Comité te IJlst
Het Locaal Comité te IJlst, de bezwaren
door de H. H. Woltjer c. s. ingebracht te
gen het Unie-Rapport deeiende, stelt aan
de Unie voor een nieuwe commissie te
laten optreden, door de samenwerking der
Unie, der Vereeniging voor Chrisielyk
Schoolonderwijs, der Vereeniging van
Christelijke Onderwijzers, van het Centraal
Comité van Anti revolutionaire Kiesver
eenigingen en van „Patrimonium," tot ver
tolken en formuleeren van wat ons begin
sel op schoolterrein eischt, om weg te ne
men de verdeeldheid en ter voorkoming
van verdere splitsing reeds nu door het
tegenwoordig Unie-Rapport gebracht.
7. Van het Locaal Comité te Boisward
De Unie ioe stappen bij de Regeering
om zoo mogelijk te verkrijgen, dat ouders,
wier kinderen kosteloos van gemeentewege
onderwijs ontvangen, vrij zyn in de keuze
der school.
8. Van het Locaal Comité te Wolvega
De Unie stelle een onderzoek in naar
de schoolgeldheffing op de openbare lagere
Scholen.
