NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ho. 72. 1897.
Dontafag 18 ilaatt.
Affile laocgaug.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ONZE RICHTING^
In Memoriam.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
VERSCHIJNT
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMRERK, te Goes
en
PRIJS DER ADVERTENTIËN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regoL
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 April
op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
GRATIS.
HER IJK.
Goes, ook voor Kloetinge en Katten-
iijke, benevens 's-Heer Hendriks kinder en
en Wissekerke (gemeente s-Hetr Arends-
kerke) 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25, 26 en
"wolfaartsdijk 5 April.
Heinkenszand, ook voor 's-flecr
Arendskerke, 6 en 7 April v. m.
's Heerenhoek, ook voor Borssele
en Nieuwdorp(gemeente 's-IIeer Arends
kerke) 7 April n. m. en 8 April.
Ovezand, ook voor Nisse, 9 April.
Ellewoutsdijk, ook voor Driewegen
10 April.
Baarland, ook voor Oudelande, 20
April.
De anti-revolution.ire', of Chria-
telijk-hiatoriache richting rer-
tegenwoordigt, voor zooveel ons
land aangaat, den grondtoon van
ona volkskarakter, gelijk dit, door
Oranje geleid, onder invloed der
Hervorming, omstreeks 1S72, zijn
stempel ontvingen wenscht dit
overeenkomstig den gewijzigden
volkatoestand, in een vorm, die
aan de behoeften van onzen tijd
voldoet, te ontwikkelen.
Artikel 1 van Ons Pro
gram van Beginselen).
D# naam onzer richting is antirevolu
tionair wijl zij de revolutie bestrijdt.
Christelijk historisch dewijl zij beoogt
de eere van den Christus, gelijk Hij zich
in onze schoone vaderlatidsche historie
aan de vaderen heeft geopenbaard.
Niet tegen alle revolutie is zij. Revo
lutie is somwijlen noodzakelijke poging
tot terugkeer naar de verlaten goede
paden. Een dergelijke revolutie was die
van 1572, 1672, 1813 en was ook die
welke in 1688 in Engeland door onzen
sladhonder Willem III werd geleid.
Er is een behoudende en een vernielende
ferolutie. Tot de eerste behooren de
her genoemde. Tot de laatste behoort
die van 1789 en 1793, de Fransche revo
lutie geheeten, en voorts alle revoluties
in Spanje, Frankrijk, Portugal, Brazilië,
Mexico, de Staten van Zuid Amerika en
zoovele andere als onze eeuw daarna te
aanschouwen gaf. Deze veroordeelt onze
lichting.
Maar wie meenen zou dat dit iets
kenmerkends in haar zon zijn, die ver
gist zich.
Het principiëel verzet der antirevolu
tionaire richting is gericht tegen de revo
lutie als stelseldat wil zeggen die stel
selmatige omkeering van begrippen, waar
door in plaats Jvan de ordinantiën Gods
menschel jke willekeur als grondslag voor
kerk en staat gelegd wordt.
En voor zoover nu dit beginsel in 1789
els stelsel uitkwam en in de fransche
'evolutie de revolutie als nooit voorheen
ket geheele rad onzes levens omkeerende
•jenbaar werd, aanvaarden wij dit kenmerk
°>zer richting als tegen de fransche revo
lutie van 1789 |gekeerd. Doch tegen de
'evolutie op elk gebied, in eiken vorm
bljjtt zij gekeerd; zij is dan ook geen
vinding van onzen tijd. Zj begon haar
loop niet pas met Bilderdjk doch was
'eeda lang te voren in ons land, en nog
vroeger in andere landen waar de vijand-
"ehap tusschen het zaad der vrouw en
d&t der slang voortgezet werd, in alle
rangen en standen der maatschappij waar
neembaar. Doch in ons land ontving de
strijd omstreeks 1572 zjne wijding. En
kis dan ook terecht in artikel 1 van Ons
Program geleerd, dat de antirevolutionaire
richting den grondtoon van ons volkska
rakter vertegenwoordigt, gelijk dit onder
den invloed der Hervorming omstreeks
1572 zijn stempel ontving.
Niet de Roomsche, niet de Revolutio
naire, maar de Calvinistische type was
gedurende den bloeitijd van ons volksbe
staan overwegend.
Het heldentjdvak onzer historie is ge
stempeld door dit Calviuistisch of Chris
telijk puriteinsch type, hetwelk twee eenwen
lang het wapenschild onzes volks heeft
gesierd.
Tot het in het laatst der vorige eeuw
werd weggewischt door de revolutie. Doch
wie wanen mocht dat dit type nu ook
uit 't volksleven zou zijn weggevaagd, zou
maar al te spoedig ervaren, dat 't levens
beginsel te diep geworteld lag om het zoo
maar te knnnen verliezen.
Niet zoodra toch kwam in het begin
dezer eeuw de Réveil, de Scheiding,
de Evangelisatie, zich tegen den geest der
eeuw, later tegen het Modernisme keeren,
of uit de duistere sohuilhoeken van hier
en daar rezen de mensehen op uit hun
slaap, vereenigden zich met de voortrekkers,
versterkten de gelederen en bleken een
macht te zijn in den lande, voldoende om
te bewijzen dat het volkskarakter geljk
't, door Oranje geleid, onder den invloed
der Hervorming, omstreeks 1572 zijn stem
pel ontving, nog leefde en weder opbloeide,
Gode tot eer en Land en Volk ten zegen.
En nu vertegenwoordigt de antirevolu
tionaire partij hier te lande den grondtoon
van dit volkskarakter. Dit was haar stand
punt, toen Groen, schijnbaar als veldheer
zonder leger, zijn scherpste wapenen wette
tegen de revolutie gelijk zij door het libe
ralisme was aanvaard.
Dit was haar standpunt toen Kuyper de
verstrooide elementen wist te vereenigen
onder het eene vaandel der antirevolutie
en in de tweede kamer de partj tot tien
tallen aangroeide.
Dit is nog haar standpunt, terwijl helaas
zj het slechts tjdeljkin de Kamer
verdeeld, doch in den lande tameljk een, zj
haren weg bemoeiljkt ziet door enkele oude
vrienden die geen bezwaar hebben tegen
de beginselen, integendeel zeggen er hard
voor te strjden, doch verschillende her
vormingen door de t jdsomstandigheden ge
boden, als in strjd met die beginselen te
genhouden of althans het laatste gedeelte
van artikel 1 uit 't oog verlorendat dit
volkskarakter, overeenkomstig den gewijzig
den volkstoestand, in een vorm die aan de
behoeften van onzen tijd voldoet, moet ont
wikkeld.
Verliezen wj echter niet uit het oog
dat deze woorden in de eerste plaats slaan
op den veranderden toestand der zestiende
eeuw zoodat wj, in een land met ruim
Roomsche, en ruim '/s „Protestantsche"
menschen niet meer kunnen optreden gel jk
onze vaderen gewoon waren, maar gel jke
rechten aan alle richtingen dienen te wor
den gewaarborgd.
Intnssohen houden wj vast aan het
denkbeeld eener antirevolutionaire partj
voor ons land en niet voor geheel Europa.
De antirevolutionaire partj is niet inter
nationaal; zj omvat alleen de christenen,
voorzoover zij woonachtig zjn in landen
waar de Fransche Revolutie doordrong,
en zoo z j teruggedreven werd, niet voor
Roomsche overheersching plaats maakte.
Dat geldt voor Nederland en in zekeren
zin ook voor Duitschland.
In landen waar de Fransche revolutie
niet doordrong, geljk Engeland, de Noor-
sehe Rjken en de Vereenigde Staten van
Noord-Amerika, kan derhalve van een an
tirevolutionaire partj geen sprake zjn.
Evenmin in overwegend Roomsche landen.
Slechts in Nederland is een antirevoluti
onaire partj voor alle geesteskinderen
van Calvjn issus de Calvin mo
gelijk.
Tegen de Revolutie en tegen Rome po
sitie kiezend, is deze partj geroepen, waar
't den strjd om gerechtigheid, om onaf-
hankeljkheid, om conscientievrjheld geldt,
zich uit alle achtergeblevenen nieuwe
hulptroepen te werven en wie haar daar-
bj helpen wil in bondgenoetschappel j ken
samengang, voor een bepaald omschreven
doel, als bondgenoot te aanvaarden.
Echter met 't strenge verbod ook maar
iets van haar beginsel te laten vallen. En
zich verre te houden van den valschen
droom eener antirevolutionaire partj uit
„protestantsche", oud-Joodsche, Lnthersche
en Roomsche Christenen saam te stellen.
Wel kan men antirevolutionair, dat wil
zeggen tegen de Revolutie zjn.
Maar de antirevolutionaire partj trekt
niet alleen negatief maar ook positief op,
zj stelt wel degel jk de Christel jk histo
rische, de Puriteinsciie beginselen, in bo
venstaand motto omschreven, tegen die der
Revolutie over. Iets wat èn Rome èn den
mannen der Evolutieen den orthodoxen
Israëliet immers onmogeljk zon zjn.
In de laatste jaren is van zeer enkele
zjde een poging gewaagd om den naam
antirevolutionair te verwisselen met Chris
tel jk democratisch.
Deze poging heeft schipbreuk geleden.
De naamsverandering is echter onnoodig
voor wie met bovenstaand artikel 1 van
harte instemt, en wat het slot er van be
treft, dit alzoo opvat, dat, zoo onze tjden
moer gedemocratiseerd worden dan de vo
rige, de verhoudingen, de plichten en
rechten ook van den vierden stand, al
meer aan de orde komen, de antirevoluti
onaire partj geroepen is, haar Christel jk
democratisch beginsel ook daarin te toonen,
dat zj niet, geljk de liberale partj ge
durende bjna een kwarteeuw deed, op
grooten of kleineren afstand met den rug
naar den stroom toe sta, dien zj heeft
te leidenmaar zich met 't aangezicht er
naar toe gekeerd, vooraan stelle, om kon
het zjn hem te leiden in de rechte
bedding.
Het zoo plotseling afsterven van een
man, zoo hoog in positie, als Jhr. Bee-
laerts van Blokland, zal in heel ons land
met deelneming, in den Antirevolutionairen
kring niet zonder ontroering, in Transvaal
met angstig gevoel vernomen worden.
Heel ons land verliest in hem een onzer
meest beteekenende Staatslieden, de Antire
volutionaire partj een harer kundigste
vertegenwoordigers, de Transvaal haar nu
vooral zoo schier onmisbaren pleitbezorger
bj een drietal der Europeesche hoven.
De dood overviel hem, toen niemand dien
verwachtte, en hj er zelf allerminst op
was voorbereid, kort nadat hj ter kerke
was opgegaan.
Hj stierf, in de volheid zjnermanljke
kracht, na de halve eeuw zjns levens
pas met een viertal jaren overschreden te
hebben.
Wie denkt in, wat het plotseling ge
rucht van zoo onverhoedsch, zoo ieder
overvallend sterven voor zjn edele vrouw,
en voor zjn kinderen, ja voor heel den
kring der zjnen, moet geweest zjn.
Hier kan God alleen den weedom des
harten ondersteunen, en staande honden,
wie onder den ontzettenden slag zelve
dreigde te bezwjken.
Maar hj een man als Beelaerts, wiens
naam sinds veertien jaren ingeweven was
in onze politieke historie, beperkt die rouwe
zich niet tot zjn familiekring; - het
vaderland rouwt mede.
Weer een onzer schranderste mannen is
met zjn heengaan van het staatstooneel
verdwenen.
En wij voelen dien slag mede.
Al was het toch voor niemand een ge
heim, dat zijn sympathieën en de onze
zich meer kruisten, dan dat ze saamvielen,
toch heeft het ons nimmer aan waardee
ring ontbroken voor zjn fijnen blik, zjn
scherpzinnig talent, zjn keurig woord, en
zjn manljke zelfstandigheid van karakter.
Ook al koos hj zjn plaats bj een geheel
anderen vleugel van onze slagorde, dan waar
in wj optrokken, in de groote worsteling,
die we sinds 1883 te doorkampen hadden,
trok h j toch met ons onder dezelfde banier
op; en met name bj den strjd, die in Mac-
kay's Schoolwet op begin van triomf uit
liep, sprong hj meer dan eens met zjn
indringend woord en kloek beleid, voor wat
ons alien op het hart woog, in de bres.
Of de tjdeljke verwjdering, die ons in
'94 scheidde, zjnerzjds tot een duurzame
breuke zon geleid hebben, is een vraag,
waarop het antwoord nu nimmer komen zal.
Liever herdenken we daarom bj zjn
graf wathj,zjhet ook steeds op zekeren
afstand, ook voor onzen kring geweest is.
Er leefde in hem toch een overtuiging,
die hem drong, zich niet h j anderen aan te
sluiten, maar onder de Antirevolutionaire
banier te scharen. En had nog bj zjn
leven de oude strjd moeten hernieuwd
worden, we zjn er zeker van, dat we nog
maals, evenals weleer, op zjn machtigen
stenn hadden kunnen rekenen.
Zoo gevoelt een ieder het, hoe onze
kring ook door zjn heengaan weer ver
armd is. Verarmd, waar het getal van
mannen, die dank zj hun talent vooraan
knnnen staan, en een hoofdtreffen leveren
knnnen, zoo in het oogloopend slinkt.
Ook in Transvaal zal verslagenheid de
gemoederen in de regeeringskringen aan-
grjpen. De toestand is er nog zoo hachljk.
Gevaren dreigen van allen kant. En zie,
juist ep het oogenblik, dat geoefend diplo
matisch talent ook bj de besprekingen in
Europa voor Krnger en de zjnen zoo goud
waard was, ontvalt hun nu de man, die
alle vroegere onderhandelingen gevoerd had,
en wiens eenzame positie als gezant maakt,
dat bj zjn sterven zelfs geen kanselier
achterbljft, om de traditiën voort te zetten.
Een man te vinden, die Beelaerts vervangt,
zal hier te lande voor zjn geestverwan
ten reeds moeiljk, voor de regeering te
Pretoria, bjna ondoenljk bijken.
Een raadsel ook nu weer, ons onwille
keurig de vraag naar de lippen drjvend,
waarom het den Heere van leven en dood,
juist op zulk een oogenblik behaagde, een
man van die beteekenis uit zjn aardsohen
werkkring op te roepen.
Zonder die vraag, waarop geen ant
woord komt, te willen onderdrukken,
leggen ook wj daarom op Beelaerts' graf
de betuiging van onzen rouw en van ons
dankbaar aandenken neder, en wagen reeds
nu de voorspelling, dat, waar de dood
tusschenbeide trad, onzerzjds elke strjd
over den man, die hem in de kamerver-
vangen zal, met zjn engere geestverwan
ten, uit kieschheid, zal worden gemeden.
Standaard.
In de zitting der Tweede Kamer van
gisteren hebben de voorzitter, de minister
Roëll en de heer v. Bylandt, antir. lid
voor Apeldoorn, een woord gewjd aan de
nagedachtenis van mr. Beelaerts, die de
jongste zitting nog gezond en wel had
bjgewoond en eenige voorstellen had helpen
aannemen.
's Menschen leven is als 't gras.
Het wetsontwerp tot toekenning van
rentelooze voorschotten uit 'sRjks schat
kist ten behoeve van den aanleg van een
stoomtramweg van Brouwershaven naar
Steenbergen en van tramwegwerken tot
aansluiting van de haven nabj Nnmansdorp
aan den stoomtramweg Zuid Bejerland
Rotterdam en aanleg van rjks-havens
en aanlegplaatsen nabj Nnmansdorp, te
Zjpe en Anna Jacobapolder; is door
de Tweede Kamer, na een korte gedachten-
wisseling, met algemeene stemmen aange
nomen.
5f
Men klaagt over de smaaklooze ««vuile
volksliederen van onzen tjd. En terecht.
Men schaamt zich voor zjne eerbare
dochters die zooveel van verdacht allooi
op de straat te hooren krjgen.
Een paar eeuwen geleden waren de
volksrjmpjes niet gemeen, maar of zj aan
zouteloosheid leden, zonden w j niet durven
ontkennen.
Een proefje daarvan gaf ons een onzer
lezers die 't onderstaande lied nit dien tjd
overschreef:
De schout van Leiden heeft een bult
ho mannen hol
Die is met oude lappen gevuld
ho manden ho!
De schout van Leiden heeft een buik
ho mannen hot
Daar komt wel 10 pond boter uit
ho mannen ho!
De schout van Leiden heeft een kop
ho mannen hol
Daar dansen de 1.met klompen op
ho ho ho!
ho mannen ho.
Niemand zal beweren dat dergeljke
liederen strekken konden om den smaak
des volks te veredelen.
En toch, hoeveel minder schuldig wars*
z j dan die welke onze knapen sn meiden
langs straten en wegen loopen uit te bulkan I
Een kentering.
Elf jaren geleden werden in da sectiën
der Tweede Kamer de Kamers van Arbeid
ter sprake gebracht.
Het antwoord werd in 't Voorloopig
Verslag aldus geformuleerd (12 Oet. 1186):
„Tegen invoering van Kamers van Arbeid,
die lichteljk staatkundigen Invloedsouden
kunnen erlangen bjj algemeenen maatregel
van inwendig bestuur, had men groot be
zwaar Liefst wilde men de vorming van
zoodanige Kamers overlaten aan het par
ticulier initiatief".
Thans werd een wet Kamers van Arbeid,
door een coneervatief liberaal kabinet voor
gesteld, door de Tweede Kamer met alge
meene stemmen aangenomen, en voor tea
groet deel zelfs onder protest dat dese
Kamers van Arbeid niet genoeg of soa
goed als niets aan 't ideaal beantwoorden.
Zoo marcheeren de denkbeelden.
De quaestie Kreta nadert haar einde.
De mogendheden zjn bet eens geworden
het eiland te blokkeeren en de Grieken
goedschiks kwaadschiks ziok te deen
ver wj deren.
Kreta wordt een van Turk je af ha nkel jk
gewest met eigen bestuur.
De Fransche regeering heeft ia de Kamer
verklaard dat zj gaarne de Grieken ion
ter zjde staan, doch ter wille vnn den
Enropeeschen vrede zich bj de liegend-
heden moet aanslniten.
Wat Griekenland nn doen tal?
Als een bewjs voor den nog altjd teer
gespannen toestand in Macedonië meldt men
dat de Arnauten aldaar zes door Christe
nen bewoonde dorpen hebben geplunderd,
24 vrouwen en kinderen vermoord en dri e
andere dorpen in brand gestoken. Twee
troepen, sterk duizend en driehonderd man,
zjn Macedonië binnengedrongen.
Een regimenten een bataljon Grieksche
troepen zjn van Athene naar de grens
vertrokken. De soldaten werden geestdrif
tig toegejuicht. De dames wuifden van
de balkons de vertrekkenden toe en van
alle kanten klonk het: leve Griekenland,
leve MacedoniëZesdnizend Grieken zjn
naar Thessalië naar de grens getrokken.
De parlemtaire commissie in Engeland
tot onderzoek van de beschuldigden in
zake den Jameson-strooptocht heeft reeds
verschillende bekentenissen ontlokt die
op het karakter van sommige hoogge
prezen staatslieden een zeer verdacht licht
werpen.
Met name Bower, de Engelsche oom-
missaris voor buitenlandsche zaken, kwam
in een treurig licht te staan.
Voorts is 't een groot schandaal dat een
gewetenloos man als Cecil Rhodes die de
ziet der geheele beweging was, vrj en
frank daarheen gaat; en niet minder schan
delijk is de houding van den prins van
Wales, den Engelschen troonopvolger, die
