NIEUWSBLAD
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
Ho. 71. 1897.
Dinsifag 16 flaatf.
VERSCHIJNT
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
f Beelaerts van Blokland.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Het Corset.
Landbouw.
Werkstaking der Landbouwers.
iCfdc laacgaug.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
Zij die zich met 1 April
op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
GRATIS.
Met leedwezen vernemen wij dat ge
noemde heer gisteren [Zondag] onderweg
naar de kerk door een beroerte getroffen
werd, aan welke hij nog des avonds is
overleden, in den ouderdom van 53 jaren.
Zijn vader en ook zijn grootvader be
kleedden gewichtige staatsbetrekkingen in
Zuid-Afrika. Van hen erfde hij zijn groote
liefde voor de Transvaalsche Boeren.
In 1866 te Leiden gepromoveerd,
werd hij geplaatst als referendaris aan
het departement van justitie, als hoe
danig hij wegens zijne groote werkkracht
en bekwaamheid allerachting wist te winnen.
In 1883 nam hij als lid der tweede ka
mer zitting voor het hoofdkiesdistrict Tiel,
zich aansluitend bij de antirevolutionaire
party en weldra als een harer scherpzin-
nigste woordvoerders geprezen.
Van 1888 tot '91 bekleedde hy de eer
volle betrekking van voorzitter der Kamer.
In 1891 werd hij door de kiezers van Tiel
niet herkozendoch verwierf een zetel
voor Steen wijk welk district hij vertegen
woordigde tot aan de ontbinding van 1894,
toen hij door Steenwij k losgelaten terstond
werd afgevaardigd door Delft, voor welk
distriet hij tot aan zijn dood zitting had.
Doch niet minder als zaakgelastigd ver
tegenwoordiger der Transvaalsche regeering
bij de voornaamste hoven van Europa
heeft de overledene zich verdienstelijk
gemaakt.
Be historie der verwikkelingen tusschen
Transvaal en Engeland heeft hij medege
maakt en hoe groot zijn aandeel is geweest
in de winst, welke deze verwikkelingen
en onderhandelingen voor Transvaal hebben
opgeleverd, zal eerst nu beginnen openbaar
te worden. Want wakker op zijn post,
om zijn broeders in Transvaal te dienen
was deze Hollandsche [Afrikaan in ieder
opzicht. Hij spaarde zichzelf niet om
hunne belangen aan de hoven te Berlijn,
te Londen of waar ook te gaan bepleiten
en bevorderen.
De zoo voorzichtig gestelde conventie tus-
schen Engeland en Transvaal in 1883 was zijn
werk, eveneens de handelsverdragen tusschen
de Transvaal en Zwitserland, België en
Italië, terwijl door zijn optredende Trans
vaal op het congres voor Internationaal
Postwezen, 1891, in het internationaal
postverkeer werd opgenomen.
De landbouwers-bietentelers beginnen het
te meenen.
In Zeeuwsch-Vlaanderen hielden zij ver
schillende vergaderingen. En ook te Eist
werd in een Donderdag gehouden verga
dering besloten zich aan de bepalingen vau
den bond van suikerfabrikanten niet te
onderwerpen. Men verspreidde een circu-
bire, waarin het te Goes vastgestelde
concept-contract als grondslag van elke te
sluiten overeenkomst wordt aanbevolen;
e» den landbouwers aangeraden wordt een
gedeelte van het voor bietenteelt bestemde
Und een andere bestemming te geven, onder
meer omdat de suikerindustrie deels
jegens de nieuwe suikerwet niet zooveel
rind noodig zal hebben als vroeger. In
geen geval echter moeten de landbouwers
saaien dan op de volgende voorwaarden
lo. de prijs per duizend kilogram bieten
Z1j minstens f 9.50
2o. ingeval de fabrikant f 70 per hectare
'oorschot geeft, kort hij daarop 4 pCt.;
3e. een premie worde bedongen voor
heptemberle vering, zooals in da concept-
overeenkomst „Goes" nader is omschreven
4o. contracten op suikergehalte mogen
alleen dan worden gesloten, indien dit ge
schiedt op den basis van het contract der
Gastelsche beetwortelsuikerfabriek (Direc
teur J. F. Vlekke), dat tevens participatie
in de winst insluit.
Bedenkt toch, zoo eindigt de circulaire,
dat, door thans toe te geven, het doodvonnis
over de bietencultuur door u zelf wordt
uitgesproken.
Nu verneemt men dat in de jongst ge
houden vergadering van fabrikanten be
sloten werd, niet toe te geven.
Indien het gerucht juist is, is 't zeer
te wenschen dat door volharding en aan
eensluiting der landbouwers op de alleszins
billijke voorwaarden der Goesche verga
dering, het nolumus (wij willen niet) der
fabrikanten met een non possusmus (wij
kunnen niet anders) der landbouwers worde
beantwoord.
Belangen van suikerindustrie en bieten
teelt worden door het Goesche concept
contract gelijkelijk in 't oog gehouden.
In hun verweer staan derhalve de land
bouwers sterk.
Omtrent de leveringsvoorwaarden van
de beetwortelen in het a. s. seizoen heb
ben de fabrikanten bevolen De beetwor
telen die op 15 Nov. zijn aangevoerd maar
nog niet geleverd en ontvangen, zullen
door den kooper worden gewogen en in
ontvangst genomen, blijvende de kosten
van scheepbrengen ef waggonladen voor
rekening van den verkooper. Beetwortelen
welke na 20 Nov. aangevoerd worden,
kunnen worden geweigerd.
Naar aanleiding van 't verbod door 't
gemeentebestuur vau Middelburg aan een
Amsterdamsche commissie, om in Middel
burg te komen collecteeren, schrijft de
Goesche Courant
Het verbod is gebaseerd op de 2e
alinea van artikel 13 der armenwet, lui
dende „Geene zoodanige inzameling mag
plaats hebben ten behoeve van instellingen,
die vallen in de toepassing van het laatste
lid van art. 7".
Dat artikel 7 schrijft voor dat de be
palingen betreffende de inrichting en het
bestuur der instellingen, onder litt. b en c
van art. 2 vermeld, door hare bestuurders
aan het bestuur der gemeente, waar zy
zijn gevestigd, moeten zijn medegedeeld
binnen een maand nadat zij tot stand
komen. En verder luidt het laatste lid,
waarop het vooral aankomt, als volgt:
„De instellingen, voor welke de gevor
derde mededeeling niet binnen de gestelde
termijnen geschiedt, missen van het oogen-
blik vau het verstrijken dier termijnen af
totdat zij plaats heeft, de bevoegdheid bij
art. 1691 van het Burgerlijk wetboek aan
zedelijke lichamen toegekend, tot het aan
gaan van burgerlijke handelingen".
Nu meende het gemeentebestuur van
Middelburg dat de vereeniging, die het
gold, viel onder de toepassing van deze
bepaling en geen collecte in onze gemeente
mocht houden, omdat zij niet op de lijst
van Middelburg voorkomt.
Evenwel herinneren wij er aan dat reeds
eene beslissing bestaat, waarbij het houden
dezer collecten niet in strijd met de .wet
wordt geacht.
Deze beslissing is gegrond o. a. op de
overweging, dat, indien uit de aangehaalde
artt. moest blijken, dat de collecten alleen
mogen gehouden worden binnen degemeente,
waarin de instelling op de lijst staat, het
oollecteeren buiten de gemeente voor der
gelijke instellingen in het geheel niet by
de wet geregeld zou zijn.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het stoomschip „Utrecht", vrachtboot
van de Rotterdamsche Lloyds, vertrok 28
Fehr. jl. van Rotterdam naar Java en Atjeh.
De bemanning bestond op drie na uit
die van het eenige dagen te voren gestrande
stoomschip „Gelderland" deze mgnschen
waren dus, wat verschrikkelijk is, van den
dood gered om dezen andermaal in de
kaken te vallen.
Want het lijdt geen twijfel of de
„Utieeht" is vergaan. Op de fransche
kust by Brest zijn namelijk aangedreven
paneelsgewijze bewerkte hutdeuren, een
reddingboei gemerkt UtrechtRotterdam
en de deur eener hut van vernist hout,
met het opschrift proviandkamer. Voorts
tal van voorwerpen en kisten.
Passagiers waren niet aan boord, doch
te vreezen is dat de bemanning, uit 36
koppen bestaande, is omgekomen.
Het geheel ijzeren schip werd in 1880
te Middlesbrough gebouwd en was 2174
registerton groot.
Vermoedelijk is 't schip verongelukt alg
gevolg eener ontploffing die in de lading
voorzoover die uit ammunitie bestond»
bestemd voor Atjeh, kan ontstaan zijn.
„Ik weet den dag mijns doods niet".
De minister heeft thans uitgesproken dat
in 't stemlokaal een kotje voor de 200
kiezers voldoende is.
Er zal derhalve niet veel te timmeren
vallen, en plaats voor een, hoogstens twee
stemplaatsen zal er in de dorps-gemeente
huizen wel wezen.
In de quaestie van het bekende Zondag
amendement geeft de Standaard een toe
lichting die wij in ons volgend no. hopen
op te nemen.
De spoed waarmede de tweede kamer
met 't oog op 't haar toelachend paaschreces,
thans werkt is oorzaak dat wij aan 't in
ons vorig no. gemelde omtrent hare plannen
met het wetsontwerp tot herziening van
de belastbare opbrengst der gebouwde
eigendommen weinig of niets hebben toe te
voegen.
Wij vermelden slechts dat het wetsont
werp is aangenomen en dat op voorstel
der commissie van rapporteurs besloten is
om, indien vergelijking der hnurwaarde
onmogelijk is, 6 procent van de verkoop
waarde als huurwaarde te beschouwen.
Onder 't opschrift12 of 24 meldt de
TelegraafMet 1 Mei zullen volgens be
sluit der Belgische regeering op alle post-,
telegraaf- en telefoonkantooren en alle
stations van België een nieuw stelsel wor
den ingevoerd. In het vervolg zullen de
uren niet meer geteld worden van 1 tot
12, doch van 1 tot 24 beginnende met
middernacht.
Door dit besluit heeft België voldaan
aau den wensch der internationale con
ferentie over het invoeren eener zelfde
meridiaan, welke conferentie in 1884 te
Washington is gehouden. Deze quaestie is
op het verleden jaar te Londen gehouden
spoorwegcongres eveneens ter sprake ge
bracht.
Het tellen der uren van 1 tot 24 is even
wel tot nu toe alleen ingevoerd in Italië,
Canada en Britsch-Indië, de astronomen
volgen dezelfde regelingzij beginnen den
dag evenwel niet met middernacht, doch
met het doorgaan der zon door den meridiaan
dat is des middags. Zy volgen in dit op
zicht het illustre voorbeeld van Ptolomeus.
By de Babylomiërs, de Syriërs en Per
sen begon de dag met zonsopgang, bij de
Joden, de oude Atheners, de Chineezen en
andere volken met zonsopgang. Zonderling
evenwel is het, dat bij de indeeling der
uren het 12 tallig in plaats van het 10
tallig stelsel wordt gebruikt.
Deze indeeling is evenwel eeuwenoud,
al weet men ook niet met juistheid den
tijd van haar oorsprong na te sporen. Waar
schijnlijk is zij afkomstig uit Babylonië en
een overblijfsel van eeuwenoude reeds lang
verdwenen beschaving, die tot op dit
oogenblik stand heeft weten te houden.
Yan de Babyloniërs is de indeeling over
genomen door de Egyptenaren zij breidde
zich later uit tot de Grieken, die haar aan
de Romeinen hebben medegedeeld en door
dezen weer naar het Noorden is overge
bracht. Algemeen is zij evenwel nooit ge
worden, de Chineezen huldigden het deei-
male stelsel, andere Aziatische volkeren
verdeelden den dag in 60, de Mexicanen
in 8 deelen.
De oude indeeling van den dag in twee
maal 12 uur hangt nauw samen met de
wijze waarop de tijd geregeld werd voor
het bestaan der uurwerken.
Een Roomseh blad Het Centrum
vestigt de aandacht op het volgende
Kuyper-Lohman.
„Onder bovenstaand opschrift schrijft de
Middelburgsche Courant
In D e Stand, weer anderhalve kolom
om de lezers op de hoogte te brengen van
eene besehuldiging, in de zitting der Tweede
Kamer van 2 Maart jl. door den heer
Lohman, den heer Kuyper naar het
hoofd geworpen, nl. van dreigement en
verdachtmaking tegenover de leden
der Kamer te hebben gebezigd.
Welk een lieflyk schouwspel leveren
toch die hoofdmannen der anti-revolution
naire partij dezer dagen 1
Geen wonder dat het hoe langer hoe
meer onmogelijk wordt de kudde bij elkaar
te houdenen dat men, nu men eigen par.
tijgenooten niet vertrouwen kan, zich
beijvert aan de katholieken vriendelijkheden
te bewijzen, die zooveel willen zeggen als:
„och, helpt ons toch weer, anders gaan wij
er onder."
Wij wenschen de opmerkingen van het
Zeeuwsche blad te laten voor wat ze zijn.
Maar één ding is zeker en blijkt ook uit
het bovenstaande overtuigendn.l., dat
men zich van liberale zijde verkneukelt
van pret over het eindeloos, het dag
aan dag voortgezet geharrewar in de
anti-revolutionaire partij. Was de eenheid
by deze party bewaard gebleven, de kansen
der liberalen zouden waarlijk buitengewoon
slecht staan. Bij de eerstvolgende verkie
zingen was hun nederlaag verzekerd. Thans
echter mogen zij de hoop koesteren nog
maals de meerderheid te zullen behouden.
Het eindeloos gekibbel tusschen Nederlan
der en Standaard, öe nooit verflauwende
aanvallen op de leiding der georganiseerde
anti-revolutionaire party effenen hun pad.
Met de bestrijding der anti-revolutionaire
partij belasten zich de anti-revolutio-
nairen-zel ven I"
Of en hoe er samenwerking zal zijn
en met welke partyen, is eene quaestie
die nog niemand heeft opgelost. Wij
vernamen uit het Y aderland een
vooruitstrevend liberaal blad la Mid
delburger dat men van die zyde
liever met oud-liberalen zal samengaan
dan met de democraten uit andere par
tij en.
Doch hoe 't zij, wij ondersteunen de
klacht van het Ëoomsche blad, het zijn
de antirevolutionairen die de antirevolu
tionairen bestrijden en de eenvoudige
antirevolutionaire kiezers van zich ver
vreemden.
het Program van den Christelijk Histo-
rischen Kiezersbond.
Het eerste artikel luidt
„Ofschoon wij van God geen stelsel
van staatkunde ontvangen hebben en even
min eene oplossing van vraagstukken die
een speciaal onderzoek vereischen, zoo
erkennen wij toch dat i® het Evangelie
van Jezus Christus beginselen liggen op
gesloten die behooren geëerbiedigd te
worden op elk levensgebied, dus ook waar
sprake is van de verhouding tusschen
overheid en onderdanen, tusschen moeder
land en koloniën, tusschen patroon en
werklieden. Op dien grond erkennen wy
onze overheid als eene macht van God
over or.s gesteld en dulden wij geene
verkorting van gewetensvrijheid"*
Die woorden „het Evangelie van JezuB
Christus" deden een inzender in de Ne
derlander de aandacht vestigen op het
tegenwoordig Algemeen reglement der
Remonstrantsche Broederschap, de verkla
ring inhoudende dat „de broederschap
ten doel heeft op den grondslag van het
evangelie van Jezus Christus, en getrouw
aan haar beginsel van vrijheid en ver*
draagzaamheid, het godsdienstig leven ta
bevorderen."
De namen der oprichters van den Chr.
Historischen bond zijn ons waarborg dat
met dat „Evangelie van Jezus Christus"
niet dat van de Remonstrantsche Broeder
schap zal worden bedoeld, althans niet
in modernen, maar zeer zeker in ortho
doxen zin. Maar had dan niet eene
uitdrukking dienen gekozen te zijn, die
voor geen tweeërlei uitlegging vatbaar is
Aan een program, aan een eerste arti
kel in een program mag immers de eisch
van ondubbelzinnigheid niet alleen voor
het heden, maar ook voor de toekomst ge
steld worden.
Overigens zal wel niemand dezen inzet
van hst program heel sterk vindenmet
zijn „ofschoon" zijn bloote „eerbiediging"
van de beginselen van „het Evangelie vaa
Jezus Christus" f zijn „grond" fwelke?)
ter erkenning van de overheid, eu zijn
niet gedulde verkorting van (eigenook
anderer?) „gewetensvrijheid".
Nog eens, wij verstaan best wat de
ontwerpers bedoelden, doch ook dit laatste
woord herinnert maar al te veel aan de
afgezaagde leuze van reeds lang ontbonden
moderne kiescolleges.
Wijlen Jacobus Bellamy, ons Zeeuwen
niet onbekend, luchtte eens zijn onge
noegen over het keurslijf, in de navol
gende bewoordingen.
Zy, die tot vrouwelijke pracht,
Het keurslijf eerst heeft uitgedacht,
Was wis een rimplig wijf van driemaal
dertig jaren,
Wier grommigheid der lieve jeugd,
't Genot ontzei der zoete vreugd,
Omdat haar 't zoet genot was met de jeugd
ontvaren.
Had dan de deugd geen macht genoeg,
Dat ze een vermeetle hand verjoeg,
Die, met een dartle drift, een' boezem dorst
genaken?
Moest dan een mislijk samenstel
Van walvischbeen, met wreed geknel,
De maagdelijke borst zoo strengelijk be
waken?
Natuur! men handelt tot hoon!
Gij schept vergeefs uw toovrend schoon!
Gij kunt der grilligheid der mode niet be
hagen
Ach! mocht zij, die deez' dwaze pracht!
Te zinneloos heeft uitgedacht,
Tot straffe, in Pluto's hof, een gloeiend
harnas dragen!
Het Weekblad ontleent het hier vol-
gende stukje uit den Westvlaamschtn
Landbouwer van den 6en dezer.
SUIKERBIETEN-PLANTERS.
Donderdag hebben meer dan 150 land
bouwers aan de statie te Jodoigne eene
vergadering gehouden om te beraadslagen
over het planten van suikerbeeten in 1897.
De suikerfabrieken van Haugaerde en
Thienen, welke voorzien worden door de
1 eplanting uit de omstreken van Jodoigne,
bieden maar 17 frank meer per duizend
kilo's betteraven aan twaalf graden.
Zij voegen er vervolgens de verplichting
by voor de landbouwers 50 percent pulp
te nemen aan den prijs van zes frank de
duizend kilo's.
Op deze wijze verminderen zij van S
4 fr. den prijs der beeten en verhoogea
