Ho; 62. 1897-
IDinsifag 23 Mniau.
iffiie faurgang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Landbouw.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De christelijk historische kiesvereeniging
te Rotterdam, verleden jaar opgericht en
«taande op Ons Program van beginselen
(van 1878), heeft met 26 tegen 5 stemmen
en 13 blanco zich uitgesproken voor de
beginselen, neergelegd in het program van
den Christelijk-historischen kiezersbond;
en zal haar reglement en program in dien
geest wijzigen.
Zulks ondanks het krachtige pleidooi van
den voorzitter dhr. Gerretson tegen het be -
sluit.
Dat is ook wel snel afgeloopen.
Een vorig jaar was men opgetreden met
de duidelijk uitgesproken bedoeling om
het Piogram van 1878 ongeschonden te
bewaren, e n de antirevolutionaire beginse
len te pro pageeren.
Men heette dan nog wel Christelijk
historisch, doch men sprak het openlijk
uit, dat men dit niet anders opvatte dan
als synoniem met antirevolutionair.
De weinige Christelijk historische kies-
vereenigingen die er zijn, toonen, ten spijt
harer gebondenheid aan Ons Program, al
heel weinig eenstemmigheid en profeteeren
dierhalve geen groote krachtsontwikkeling
bg de Juni-«tembus.
Hilversum aanvaardt Ons Program zon
der-, Goes Ons Program roet artikel 20
Rotterdam werpt Ons Program heelemaal
over boord en aanvaardt Ons Program van
den Christelijk historischen Kiezersbond.
Zoo komen deze mannen langzaam maar
zeker terecht in 'tkamp der oud-liberalen
Bronsveld en prof. Van Leeuwen.(f) Deze
beidea toch zijn, na hnn breken met de
antirevolutionaire partij lid geweest der
liberale Kiesvereeniging te Utrecht.
(t) Voor wie dit verkeerd verstaan mocht,
zij ter verklaring eens vooral herinnerd
dat wjj met deze benaming bedoelen de
partjj in welker bestuur ook genoemde
heeren lid zijn en zeer zeker een grooten
invloed, zoo niet den grootsten zullen
uitoefenen.
Prof. van Leeuwen de spreker, dr. Brons
veld de schrijver in dienst van den Bond.
De een met het woord, de andere door
middel van de pen den Bond schragende
en uitbreidende.
Wie 't ontkennen mocht, werpen wjj bij
voorbaat tegen dat 't ons onmogelijk toe
schijnt dat de knapsten en do machtlgsten
van woord en talent in een bestuur den
geringsten invloed zouden hebben.
In een college waarin een Kuyper, Lohman,
Bronsveld, Schaepman, Fransen v. d. Putte,
de Beaufort of Gerritsen, zitting heeft, be
slist in menig opzicht de macht der ge
noemde persoonlijkheden, ook a! hebben
anderen, met wie zij samen vergaderen
honderdmaal meer praats, ernst, warmte,
of wat ook, dan zij.
In zake Kamers van Arbeid vestigen
wij de aandacht op onderstaande, sommige
er van niet onbelangrijke wijzigingen op
't regeeringsvoorstel ingediend, door de hee
ren Kerdijk enDrucker, welke wijzigingen
ten doel hebben
1». den werkkring der Kamers uit te
hreiden tot het dienen van advies en het
®utwerpen van overeenkomsten en rege-
jingen op verzoek van daarbij belangheb
bende patroons of werklieden
2o. onder werklieden te verstaan alle
Inwonen die beneden den rang van onder-
aaN raeesterkneoht of opzichter tegen ge
not var, i00u jn bedrijf werkzaam
zijn
3o. De Kamer samen te stellen voor db
eene helft uit patr00ns, gekozen door pa-
roons, voorde andere helft uit werklieden,
gekozen door werklieden
4o. de^ bepalingen omtrent de geschillen
e verduidelijken en de wijze van behan-
_ng van een deel dier geschillen te
vereenvoudigen, door de twee groepen van
geschillen afzonderlijk en verschillend te
behandelen, waarbij teil aanzien van ge
schillen van anderen aard dan over weder-
zijdsche rechten der party en slechts sprake
kan zijn van eene bemiddeling of pogiHg
Wt Verzoening
5o. aan de minderheid een recht te waar
borgen, waarop de leden van den ver
zoeningsraad aanspraak hebben wegens de
zeer zware verantwoordelijkheid die hun
wordt opgelegd, met a. w. hen niet aan
sprakelijk te stellen voor uitspraken strijdig
met hun oordeel of uitzicht;
6o. de beslissing omtrent al of niet open
baarmaking der uitspraak over te laten
aan den verzoeningsraad zeiven, zonder de
voorgeschreven ministeriëele machtiging;
7o. der minderheid bevoegdheid te ge
ven in een afzonderlijk advies van haar
gevoelen te doen blijken;
8o. de leden eener Kamer van Arbeid of
van een verzoeningsraad voor het bijwonen
van vergaderingen schadeloos te stellen naar
een nader vast te stellen tarief zonder dat
onderscheid gemaakt wordt tnssohen de
de leden-patroons en de leden-werklieden.
In zake Creta weinig grijpbaar nieuws.
De Engelsche regeering heeft verklaard
dat zij niet is voor eenig optreden der ge
zamenlijke mogendheden tegen Griekenland
zoolang zij niet allen zich hebben uitge
sproken.
Lord Salisbury, de Engelsche minister,
leider der conservatieve partij en de ver
trouwde raadsman der Koningin, moet zich
hebben uitgesproken ten gunste van een
autonomie overeenkomstig die van Samoa.
Italië staat in deze vraag op denzelfden
bodem als Engeland. Eerst wanneer deze
aangelegenheid geregeld was kon derhalve
door Griekenland iets worden ondernemen.
In zake Macedonië luiden de berichten
eenigszins gunstiger. In Grieksche kringen
spelt men een vreedzame oplossing, en
't schijnt niet onmogelijk dat Grieken
land in dat geval Turkije zou helpen om
den opstand in Macedonië te onderdrukken.
22 Febr. '97.
Vergadering van den Gemeenteraad te
Goes, Vrijdagavond 9 uur.
Tegenwoordig al de leden.
Voorzitter de heer burgemeester.
Notulen der vorige vergadering worden
gelezen en goedgekeurd.
De Voorzitter deelt mede dat ingeko-
komen zijn
Een reclame tegen een aanslag in den
H.O., welke reclame tegelijk met de overige
zal behandeld worden
Rekening der Commissie van het fonds
tot ondersteuning van gemeente-ambtenaren
Verslag der Werklieden vereeniging
„Eigen Hulp".
Al deze stukken liggen ter visie.
De Voorzitter stelt aan de orde't
eenige punt der agenda Ophalen, enz.
der meststoffen.
De voorzitter zegt dat een poging moet
gewaagd om eenheid te brengen in de
verschillende gevoelens ten opzichte dezer
quaestie. De leden hebben kennis ge
maakt met de stukken. B. en W. hebben
een en ander toegelicht met hetgeen elders
verricht wordt en welke resultaten dit
heeft gehad. De meerderheid van B. en W.
meent dat eene uitbesteding voor een daar
voor ingekomen aanbod de voorkeur ver
dient en stelt derhalve voor, dat de Raad
besluite het aanbod van A. Foudraine om
de meststoffen enz. op te halen, te verza
melen en te bewerken naar de eischen van
den landbouw, voor den tijd van 3 a 4
jsren op nader overeen te komen voor
waarden, tegen een vergoeding van f1200
per jaar aan te nomen.
De minderheid van het Dagelijksch Be
stuur [wethouder Lenshoek] stelt voor dat
de gemeente de reinigingsdienst in eigen
exploitatie neme. Mocht de Raad al
dus besluiten dan znllen B. en W.
't laatste voorstel handhaven, eenigszins
uitgebreider zelfs, teneinde in de alsdan
niet onwaarschijnlijk meerdere kapitaal-
vraag te voorzien en tevens om in het leven
te roepen een commissie van Bijstand uit
den Raad tot coatröleering.
De meerderheid der ffnanciëele commissie
steunt het gevoelen der meerderheid. De
minderheid (Kakebeeke) steunt het voorstel
der minderheid.
De voorzitter brengt het voorstel der
meerderheid van het dagelijksch bestuur
in discussie.
De heer Van der Peijl kan s an harte
meegaan met het voorstel van de meerder
heid. Maar hij geeft in overweging 't con
tract aan te gaan voor zeven jaar en er de
voorwaarde aan te verbinden dat beide
partijen telken jare kunnen ontslagen wor
den of ontslag nemen. Voor beide partijen
toch is het eene proefneming. En voor het
geval het blijken mocht dat de proef voor
Fondraine zijn ondergang is, wenseht hij
het hem mogelijk te maken ontslag te nemen.
Mocht de Raad in dien geest besluiten
dan stellen B. en W. voor de oude mest
vaalt op te ruimen en te verplaatsen in
de buurt van de Schutterswei op land, thans
in pacht bij A. Boone, in welk geval aan
Boone eenige vermindering van pacht za).
moeten worden verleend.
En voorts hen te machtigen zoo spoedig
de juiste cijfers dit zullen mogelijk maken,
de noodige voorstellen te doen om de daar
toe gevorderde uitgaaf te kunnen daar-
stellen.
De Voorzitter zegt dat met de wenken
van den vorigen spreker door het dage
lijksch bestuur zal gefekend worden. Bij
de bepaling der voorwaarden zal 't echter
moeilijk gaan 't recht van terugtreding
ieder jaar te stellen. Er zal een termijn
dienen te zijn binnen welke 't mogelijk
zal zijn zonder gedupeera te worden, bij
opzegging van het contract naar andere
wijze van uitvoering te streven.
De heer Van dar Leenw brengt B. en W.
welgemeenden en welverdienden dank voor
de alzijdige, ruime inlichtingen den Raad
verschaft. Er was een ruime hoeveelheid
bronnen, waaruit ieder raadslid wel een
overzicht moet hebben verkregen van
wat gemeentereiniging is. Maar zij moeten
er ook uit geleerd hebben dat het onmoge
lijk is dit werk aan te nemen. Voor spr.
staat dit althans vast. Een aannemer werkt
in 't nadeel van zichzelf of van de gemeente.
Ook Eoudraine zal dienen te zorgen dat
het evenwicht tusschen zijn portenion laie
en de exploitatiekosten niet lijde. Hij zal
dus moeten kiezen óf zichzelf ruïneeren óf
de vuile boel laten zitten. Maar de ge
meente kan wel zelve exploiteeren. De
eigen exploitatie der gasfabriek is daar om
te bewijzen wat zuinig beheer in 't belang
der gemeente vermag. Spr. is niet bang voor
de cijfers die men hem zou voorleggen. Maar
in de tweede plaats heeft zijn denkbeeld een
zedelijken grond. Op sprekers s^iidpunt
is het de plicht van een gemeentebestuur
om voor de openbare gezondheid te waken.
Gezondheid en Reiniging zijn niet te schei
den. Dit werk mag de gemeente niet aan
derden toevertrouwen. Wat baat de beste
gezondheidscommissie, als zij over de groote
hoofdzaak niets te zeggen heeft? Spr.stemt
derhalve voor 't voorstel der minderheid.
Het voorstel der meerderheid, uitbesteding
in beginsel, wordt met 7 tegen 6 stemmen
aangenomen. Tegen stemmen de heeren
Houwer, v. d. Leeuw, Kakebeeke, Coenen,
Lenshoek en Jansen. Voor de heeren v.
d. Peijl, Quist, de Jonge, Ramondt, Tem
perman, Ochtman en de Voorzitter
Het voorstel van B. en W. om het
contract als boven omschreven aan te gaan
met den heer Arend Eoudraine wordt met
12 tegen 1 stem, die van den heer Lenshoek,
aangenomen. Zonder hoofdelijke stemming
wordt besloten de karen mestvaalt over te
brengen naar de Schutterswei, en B. en W.
te machtigen binnep kort ffnanciëele voor
stellen te doen. De pacht met den tegen-
woordigen pachter eindigt in Juni.
Na de gewone rondvraag sluit de
voorzitter de vergadering.
Een wetsontwerp is bij de 2e Kamer
ingekomen, strekkende tot goedkeuring van
de uitgifte in erfpacht van terrein te Ierseke
ten dienste van de haven aldaar, aan de
gemeente Ierseke,
Uit de toelichting blijkt dat de minister
van financiën vrijheid gevonden heeft om
met vervanging van een in 1882 gesloten
contract, het toen slechts in tijdelijke erf
pacht uitgegeven terrein en de voor de
havenvergrooting thans weer aangevraagde
slikken, groot ongeveer 1.79.40 HA., bij
eene akte aan de gemeente in erfpacht uit
te geven, zonder verhooging van den in
1882 bedongen canon van f 91.84, die thans
slechts tot f 92 is afgerond.
Het Hoofdbestuur der Posteryen en
Telegraphic wordt thans verdeeld in de
hieronder volgende tien afdeelingen
le afd.Algemeene zaken Posterijen.
Chef de Inspecteur der posterijen entele-
graphie in algemeenen dienst dhr. B. J.
R. Engelbregt.
2e afd. Algemeene zaken Telegraphie,
Chef en Inspecteur der telegraphie in al
gemeenen dienst dhr. A. Kruijt.
3e afd.Telephoondienst. De fnnctiën
van Chef van deze afdeeling worden tijde
lijk |opgedragen aan den Hoofdingenieur
der Telegraphie dhr. J. M. Collette.
4e afd. Brieven en pakketpost Chef de
Inspecteur der posterijen in algemeenen
dienst dhr. C. van der Veen.
5e afd. Technische dienst der telegraphie
en Telephonie. De fnnctiën van chef van
deze afdeeling worden opgedragen aan den
Hoofdingenieur der telegraphie dhr. J. M.
Collette.
6e Afd. Personeel. Chef de Commies
bij het Hoofdbestuur dhr. P. A. de Bordes.
7e afd. Ontvangsten der Posterijen.
Chef de hoofdcommies bij het Hoofdbestuur
dhr. J. W. Rees.
8e afd.Gebouwen en materieel. Chef
de commies bij het Hoofdbestuur dhr. 0.
C. Muller.
9e afd.Uitgaven, ten laste van de
Staatebegrooting. De fnnctiën van chef van
deze afdeeling worden tijdelijk opgedragen
aan den Administrateur.
10e afd.Secretarie en archief. Chef
de hoofdcommies bij het Hoofdbestuur
dhr. W. J. Geerling.
Do bepaling dat alle stukken voor het
Hoofdbestuur bestemd, zijn te adresseeren
aan den Directeur-Generaal blijft echter
van kracht.
Proefveld no. 16, op zwaren kleigrond.
Proefnemerde heer J. van Hoeve te
Axel.
Het doel der proef was, om de werking
van een paar kalksoorten na te gaan.
Verbouwd werden suikerbieten.
Het proefveld was groot 44 aren en werd
in 4 gelijke deelen verdeeld. Perceel 1
werd bemest met Thomas-slakkenmeel. Per
ceel 2 met superphosphaat en Limburgsche
mergel perceel 3 met superphosphaat en
bijtende kalk en perceel 4 met superphos
phaat. Het geheele veld werd bovendien
gelijkmatig bemest met Chili-salpeter.
Aangezien de grond van het proefveld
bij nat weer altijd dicht drijft, was dus de
bedoeling te trachten, door de kalk van
de mergel of door de bijtende kalk en de
kalk van het slakkenmeel, een verbetering
in den natuurkundigen toestand van den
grond te brengen.
Gedurende de proef bleek echter, dat
het proefveld zeer ongelijk was. Op één
helft kwamen de bieten gelijk op, op de
andere helft zeer ongelijk. Dit werd ver
oorzaakt doordien op deze helft, kort na
het zaaien tengevolge van regen een korst
kwam, waarvan de jonge plantjes veel last
halden.
Gedurende den geheelen zomer bleef deze
helft, de perceelen 2 en 4, achter en is
het daardoor onmogelijk uit de uitkomst
tot een vertrouwbaar resultaat te komen.
Pevc 1 br op p.HA 40459 KG met een geh.van 14.6 pCt
2 35790 13.08
3 i; 40165 u o u 15.06
4 ii 37481 14.
De pereeeten 2 en 4 zijn dus nog al wat
achter gebleven, ook in suikergehalte, omdat
de bieten bij het rooien nog niet rijp waren.
Zooals hoven reeds gezegd is, kan uit
deze proef dus geen conclusie getrokken
worden. Een volgend jaar zal nagegaan
worden of de mergel en de bijtende kalk
nawerking vertoonen.
Wolfertsdijk. Zaterdag middag hield
de heer 1. G. J. Kakebeeke, landbouw-
leeraar te Goes, eene voordracht over de
samenstelling en het gebruik van ver
schillende soorten van kunstmeststoffen, in
de herberg van J. Voorbeijtel, alhier, De
zaai was tamely k goed bezet, het gesprokene
was keurig en duidelijk, kon door eiken
practischen landbouwer goed worden be
grepen, en kwam in het kort hierop neer.
Als inleiding zegt spreker, dat door de
gi'Dote concurrentie uit andere streken, de
graanprijzen sterk zijn gedaald, die con
currentie zal zeker nog sterk toenemen,
zoodra Rusland zijn spoorwegnet uitgebreid
heeft door Siberië, en Amerika zijn plannen
met het uitbreiden der suikerbietenteelt
heeft uitgevoerd. In de slechte tijden
hebben de landbouwers gelet op verbe
teringen, zij beginnen vooral ook in deze
gemeente, goed gebruik te maken van
landbouwonderwijs, het gebruik van kunst
meststoffen breekt sterk door, wat vooral
blijkt uit de groote aanbestedingen die
overal plaats, hebben. Om die met voordeel
te gebruiken, is vooral kennis noodig van
hare hestauddeelen. Men mag niet afgaan
op de reclames die gemaakt worden, doch
moet de proefstations laten onderzoeken,
wil men niet bedrogen worden, zooals vele
landbouwers zij n gedaan, o.a. met de Fransche
kunstmest. Door de goedkoope graanprij
zen, worden de laatste jaren veel suikerpeen
aardappelen, ajuin enz. verbouwd, hierdoor
komt minder stroo op de boerderij, en alzoo
minder mest, en hoewel de mest dan wel
beter wordt, heeft de grond toch steeds
veel mest noodig om open of poreus te
wezen heeft men te weinig mest, dan wordt
de grond te veel gesloten, kouder en moei
lijker te bewerken, zoodat veel en goede
stalmest een eerste vereischte blijft. Heeft
men gebrek aan stalmest dan kan men dit
goed met kunstmest aanvullen.
Als de twee beste soorten waar wij na
genoeg geheel mee kunnen volstaan, noemde
hij superphosphaat en chilisalpeter. Op
granen kan men de chili alleen gebruiken
doch daarvan zaaie men niet te vroeg en
wachte steeds tot de planten groot genoeg
zijn om dezelve op te nemen, wijl chili
kort werkt. Zaait men nu te vroeg, dan
is zij door den regen zoo diep weggezakt,
dat de vruchten wortels er niet meer bij
kunnen.
Sommigen beweren dat de grond door het
gebruik van chili armer wordt. Spreker
stemde dit toe, in zooverre dat door het
gebruik van chili de vruchten veel beter
groeien, en zij zoodoendi meer voedsel heb
ben gebruikt, en dus meer stoffen uit den
grond hebben gehaald, doch dat is juist het
doel dat wij wensehen te bereiken. Op
granen is 'thet best die in het voorjaar te
zaaien, op karwei kan men dezelve goed
in het najaar zaaien.
Is dezelve dan klein, daD is het goed
om bijv. 75 kilo per H.A. te gebruiken,
en de rest in het voorjaaris dezelve in
het najaar gul gegroeid dan is het beter
minder te zaaien en in het voorjaar wat meer.
Op suikerpeen enz. raadt Spr. aan su
perphosphaat en chili-salpeter te gebruiken,
en dan in verhouding van 200 kilo super
phosphaat tegen 100 kilo chili. De super
phosphaat moet dan voor het zaaien der
vruchten in den grond gewerkt worden,
doch ook weer niet te vroeg. Spr. ziet soms
dit in Febr. al doen, doch dit is verkeerd
omdat deze meststof dan ook weer door den
regen te diep is weggezakt, en niet meer
door de wortels bereikt kan worden. Van
de chili dient dan de helft gezaaid te wor
den, als de planten veertien dagen boven
staan, en 3 a 4 weken later de andere
helft.
Op vlas is chili beter niet te gebruiken,
het groeit wel harder, doch geeft minder
lint. Verder besprak spreker nog Peru-