NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTEUJK-
HISTORISCH
Ho. 88. 1897.
HET OUDE LIEDJE.
Safectfttg 18 Mcttati.
iffrfe faargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, té Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
Landbouw.
4
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en;
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het oude liedje werd weder aangeheven,
door de liberale dagbladpers.
Welk liedje?
Dat de antirevolutionairen zulk een laDg
zoadenregister hebben
Het Handelsblad zong voor.
En reeds zongen vele anderen mee, op
hoogen toon, van die vermetele antirevo
lutionairen van voor 1888, ja van 1848
zelfs, die notabenemet hun eenen of
tweeën, of twintigen opzijn hoogst, in een
Kamer van 70 of 80, aide hervormingen
door de liberalen gewild hebben tegen
gehouden
De Middelburgsche Courant noemt het
een waar woord.
Dat zal zij zeker mettertijd wel willen
bewijzen.
Meer gerechtigd zijn wij om te spreken
van een oud liedje.
Want, verbeeldt u, wat het Handelsblad
daar heeft uitgegalmd, en door de liberale
pers is nagezongen, heeft letterlijk in alle
liberale bladen gestaan tijdens de campagne
van Juni '91 en is even letterlijk door
liberale partijsprekers in partij meeting en
vsrgadering den liberalen kiezers voorge
zongen, en een enkele maal door een der
onzen onder een weinig ander licht gesteld
of op de partij der geestdriftige sprekers
zeiven teruggeworpen.
Wij hebben derhalve de Standaard van
Mei '91, of onze eigen aanteekeningen
uit die dagen slechts te raadplegen om
deze tamelijk koeiachtige argumenten,
koeiachtig wijl zij herkauwd werden, te
weerleggen.
Wij zullen daar evenwel nog wat mee
wachten.
Dat loopt niet weg.
In de Meimaand gaat dit beter.
Wij behoeven ons kruit niet zoo vroeg
te verschieten.
Intusschen, wij geven alvast de „zonden-
Jgst", en voegen er alleen aan toe dat het
laatste punt van beschuldiging er nieuw
aan toegevoegd is.
Echter met verzwijging van het feit dat
tegen bedoelde invoering ook gestemd is
door een 25 tal liberalen van het aller
beste'soort, waaronder zeer goede vrienden
van de Middelburgsche Courantdie de
beschuldiging met instemming overnam.
Wij noemen tevens hunne namen Sanders,
Hartogh, Gerritsen, Bonman, Tijdens,
Schaafsma,_ Smeenge, Smidt, Roessingh,
wmv' Ari® Pijnacker Hordijk,
Willinge, Lely, Yeegens, Cremer, Heldt,
de Kanter, Drucker, Goeman Borge-
SillSj Kerdijk, Lieftinck, Pijnappel, Tak
en De Boer.
En nu het zondenregister.
In 1852 stemde Groen van Prinsterer met
de geheele rechterzijde tegen de be
lastingplannen van den liberalen minister
Van Bosse, die het belegd kapitaal wilde
belasten en de accijnzen op brandstoffen
en vleesch afschaffen.
In 1855 stemde Elout van Soeterwoude
met zijn geestverwanten tegen de af
schaffing van den broodaccijns.
In 1863 stemde Groen met zijn meeste
aanhangers tegen de afschaffing van den
accijns op brandstoffen, door den liberalen
minister Betz voorgedragen.
In 1865 stemden alle antir. Kamerleden
te gen het voorstel van denzelfden mi
nister tot opheffing der plaatselijke accijnzen,
vijil stemden alle antirev. tegen
Tniioo W van den liberalen minister
van •<ien werklieden vrijheid
r io7,emfln8 te verschaffen,
t B o n j mden alle antirevolutionnairen
minlfü n? voorstellen van den liberalen
inkomst P'ussé tot invoering eener rijks
natont u? 'n8' met afschaffing van het
patentrecht en van de accijnzen op zeep
en rundvleeseh.
noi"18u1 bestreden de antirevolution-
nairen het voorstel van den liberalen tni-
belastingSSerin8 iavoering eener effecten-
In 1884 stemden 17 antirerolutionnairen
tegen de ink. belasting van den minister
Grobbée,
In 1886 stemden alle antirevolutionnairen
tegen het voorstel om in de grondwet te
bepalen, dat aan bijzondere scholen subsidie
uit de rijkskas kon worden verleend. En
drie jaar later stelde hun eigen kabinet het
zelfde voorl
Tegen de invoering der nieuwe perso-
neele belasting stemden in Maart 1896 dr.
Kuyper met nog 8 leden zijner partij.
Gelijk wij boven reeds aanmerkten, is
dit laatste punt van beschuldiging aan het
lijstje van '91 toegevoegd.
Het kan nog aléén aanklacht in de
tien jaar.
Tusschen het laatste en het voorlaatste
punt ligt een tijdvak van tien jaren
En dan is de laatste aanklacht niet
een nog veel grootere aanklacht aan
eigen adres?
Kuyper en 8 „geestverwanten" hielpen
de Roomschen de belastinginvoering tegen
houden, wat dit geven wij toe velen
belastingschuldigen te onpas kwam. Maar
vijf-en-twintig liberalen en radioalen, op
een na allen heftige „Takkianen", dus Tak
met 24 geestverwanten stemden in Maart
1896 tegen de invoering der nieuwe per-
soneele belasting.
De grootste meerderheid dezer „mis
dadigers" waren derhalve liberalen. En dan
notabene znlken, met wie men in Middel
burg het hardst wegloopt.
Laat de Middelburgsche Courantmet
haar waar woord, dat eens tegenspreken.
Tegenspreken ook dat zij met deze niet zeer
eerlijke aanklacht aan dr. Knyper's adres
te verbreiden hare eigene partij geen
dienst bewees.
Toch één.
Wij zeiden in ons vorig uo. dat geen
enkele antirevolutionair zijne benoeming
tot burgemeester dankt aan minister Tak.
Wij zagen hierbij de benoeming van
burgemeester Maas te Serooskerke over
't hoofd.
Eere wien eere toekomt. Eén is er dan
toch door zijne bemiddeling gekomen.
Maar nu al de andere!
Het Centrum wijst er op dat de wetge
ver niet gezorgd heeft voor neringdoenden
die evenveel verdienen als loonkiezers
doch niet in de termen vallen wijl hun
inkomen geen loon is.
Zij had reeds een geval met zoo iemand,
die deswege misschien geen kiezer zal
kunnen worden.
Een dergelijk treffend staaltje was ook
ons bekend uit een onzer dorpeD, Daar
is een alleenloopend persoon, baasje, wer
kende zonder knechts, niet aangeslagen,
kost en inwoning genietende en daarvoor
betalende deze man kan ook op geen enkele
der in artikel 1 genoemde kenmerken kie
zer worden, niettegenstaande hij 't mini
mum betaalt van een loonkiezer en mede
betaalt in de jhuur van zijn hospes die
woningkiezer zou kunnen zijn.
Nog enkele staaltjes zonden wij er bij
kunnen voegen, die onzen indruk als zou
de kieswet, een kinderachtige, peuterachtige,
werkverschaffende, tijdroovende, voor prik
kelbare menschen schadelijke, moeilijk
begrijpbare wet zijn, versterken. Maar
■wij bewaren die liever tot de tijd van
reclameeren voorbij is. Wij zullen in
middels toch wel zien dat wij de belang
hebbenden vooruit krijgen.
Van den minister van binnenlandsche
zaken ontvingen wij op ons verzoek om
zgne uitlegging van art. 17 de woorden
„in geld" de door ens voor antwoord
ingesloten enveloppe, zonder eenige nadere
opheldering, per blanco dienstbrief terug.
Dat helpt I
Van den heer J. Schepel, lid der tweede
kamer, ontvingen wij het navolgende ant
woord:
Als zij, die twijfelen, eerlijk en ter goe.
der trouw zich voor het Kiezerschap aan.
melden, moeten de autoriteiten, door de
wet daartoe aangewezen, uitspraak doen.
Naar mijne bedoeling zijn ze kiesgerechtigd.
Zie blz. 1236 Handelingen.
Ons verzet tegen den Chfistelijken hi-
storischen bond gold ook zijne bonte
samenstelling en zijn naam.
Wat zijn bonte samenstelling aangaat
vestigen wij er de aandacht op dat con-
fessioneelen type Bronsveld, oude
ethischen type Van Leeuwen,jongere
ethischen type Valeton, en jongste
ethischen type Zegdner, van dezen
hond de ziel zijn.
Omtrent dr. Cramer meenden wij ons
te herinneren dat hij gezegd zou hebben
„dat juist maakt de H. S. zoo heerlijk
dat er niets in is dat vaststaat."
Zijn uitspraak blijkt eenigszins anders
te luiden een zijner stellingen luidde
„het Evangelie staat daarom zoo sterk
omdat er geen woord zeker van is".
Groens lenze „tegen de revolutie het
evangelie", krggtin den mond van dergelijke
antirevolutionairen, of wat naar Groens
goede uitlegging hetzelfde is christelijk
historischen, eene meer dan eigenaardige
beteekenis.
Als een bewijs hoe de conservatieve
partij in Engeland, waarop het mimisterie
steunt, de drankmannen naar de oogen te
zien heeft, dient vermeld dat een wets
voorstel om den verkoop van sterken drank
op Zondag te verbieden, met groote
meerderheid door het Lagerhuis is ver
worpen.
Een vreeselijke worsteling tusschen Chris
tenen (Naam-christenen en Mohamme
danen op Kreta schijnt op handen.
En de Grieksche regeering moedigt de
onlusten aan.
Het einde van den strijd is niet te over
zien. Tenzij de mogendheden er zich mede
bemoeien, waar 't weer wel op zal uit
draaien. De mogendheden zullen Grieken-
laad dwingen zijn vloot terng te trekken,
Turkije om zijn troepen er heen te zen
den en de Cretensische Christenen zullen
opnieuw den rag moeten krommen onder
het jak van den Mohammedaan.
En de Turk woidt nog niet over den
Balkan teruggeworpen, wordt nog niet
voor altijd uit ^Europa naar Azië vertrans-
portcerd.
Intusschen is prins George, tweede zoon
van den koning van Griekenland, met eene
vloot naar Kreta gezonden. Hij heeft een
geheimen last. Delyannus, Griekenlands
eerste minister, houdt zich gssloten. De
Koningin weent. De Koning zegt dat hij
bevel gaf om den Griekschen troepen het
landen op Kreta te beletten. Edoch tegelijk
gaat het gerucht dat Griekenland den
mogendheden deed weten dat het niet lan
ger de beweging op Creta werkeloos wil
aanzien. Het volk juichte den vertrekken-
den prins geestdriftig toe. Oproerige rede
voeringen werden door volksleiders ge
houden.
De Kretenzers worden gesteund met solda
ten en wapenen, levensmiddelen en geld.
Vreeselijke gevechten worden geleverd.
Een hardnekkige worsteling bij Kissano
kostte aan honderd mohamedanen en 30
christenen het leven. In een klooster bij
Kania werd hevig gevochten. Een voor-
loopig bewind wordt in het leven geroepen.
Te Herakleia is de toestand zeer ver
ergerd. De moslems breken de huizen der
christenen open en plunderen ze. De ma-
homedanen hebben de stad omsingeld. Ze
venhonderd gewonde opstandelingen zijn
naar Athene overgebracht. De Turken be
letten overal de Christenen het eiland te
verlaten.
Het is niet onmogelijk dat Kreta bij
Griekenland wordt ingelijfd en bloedige
tooneelen hierop zullen volgen.
Mocht uit dit kwaad des oorlogs op 't
vroegere arbeidsveld van Titus, Paulns'
vriend, nog iets goeds voor de kleine ge
meente des Heeren op Candia geboren
worden
In een ouden Studenten-almanak van een
kwarteeuw ongeveer geleden, vonden
wij onderstaande coupletten, juweeltjes,
treffend gedacht, welke wij voor onze
lezers overschrij ven
TERING.
't Was geen sterflijke hand, die op 't fijne
(gelaat
Die scherpe lijnen trok,
Als de groef die den houw van den meester
(verraadt
In 't ruwe marmerblok.
't Was geen sterflijke schilder, die gloeiend
(en sterk
Dien blos bracht op haar wang;
Wij zagen met angst en ontzetting zijn werk,
En zuchtten droef en bang.
Want de lijn was te diep en de kleur was te
(hard
En rustloos dag en nacht
Waarde een sluipende geest om het leger der
(smart,
En stal haar levenskracht.
Hij liet, of de kunst ook al wederstand bood,
Aan de arme vree noch rust
Totdat in het eind de medelijdende dood
Haar 't bleeke voorhoofd kust.
12 Eebr. '97.
Bg kon. besluit is benoemd tot burge
meester van Fijn aart G. Versluis Jzoon.
De heeren C. J. Sickesz, D. Bauduin
en H. F. Bultman, van oordeel, dat het
wensehelyk is, om bg de aanstaande ver
kiezingen van leden van de Tweede Kamer
de belangen van den landbouw in zgn
vellen omvang d. i. dns veeteelt, akker-,
tuin- en boschbouw, niet uit het oog te
verliezen, riepen onlangs te 's-Gravenhage
eene vergadering bgeen, waartoe zij uit
iedere provincie twee personen hadden
uitgenoodigd, om met hen deze wensche-
lijkheid te bespreken en, bij bevestigende
beantwoording, tevens eene lijst vast te
stellen van datgene, wat in het belang
van den landbouw voor de naaste toe
komst van de regeering en de volksver
tegenwoordiging in hoofdzaak moet worden
verlangd.
Van de uitgenoodigden namen aan de
beraadslagingen deel de volgende heeren
dr. G. W. Brainsma te Steenbergen, mr.
P. C. J. Hennequin, te Aarden burg, J. J.
van Weel te Wolfaartsdijk, mr. P. H. A.
Tgdeman te Tiel, J. L. T. Groneman te
Wieringcrwaard, R. Dojes te Uithuizen,
P. Heidema Sr. te Groningen, D. van
Kongnenburg te Leeuwarden, P. J. A. de
Bruine te Zwijndreoht, P. F. L. Waldeck
te Loosduinen.
Nadat allen de bovenbedoelde wensche-
lgkheid hadden erkend, werd znlk een
lgst opgemaakt. Deze lijst wenschte men
daarna aan een aantal belanghebbenden
bg- en belangstellenden in den Nederl.
landbouw toe te zenden, met verzoek, er
hunne handteekening onder te willen
plaatsen, teneinde er daarna zooveel moge-
lgk openbaarheid aan te geven door toe
zending aan een aantal bladen en kies
verenigingen van verschillende politieke
richting in ons land.
Gevolg gevende aan dat besluit werd
deze circulaire aan de beide Kamers der
Staten-Generaal, de leden der Staten in de
verschillende gewesten, aan de leden van
het Nederlandsch Landbouw-Comité, aan
de leden van de Hoofdbesturen der Maat
schappijen en Vereenigingen van Land- en
Tuinbouw en voor zoover bekend aan de
voorzitters harer Afdeelingen toegezonden.
Naar ons thans gemeld wordt, ontvin
gen bovengenoemde heeren het ingezonden
stuk van 250 mannen ven verschillende
richting geteekend terng.
Onder hen treffen wg aan de leden der
provinciale staten van Zeeland de Bats,
B. M. den Boer, M. de Jonge Jzoon, J.
M. Kakebeeke, Pompe van Meerdervoort,
de Casembroot, Bolle, Fokker, Erasmus,
Hammaoher, Hennequin, Van Honte, Maas,
Moes en van Woelderenbenevens
de leden der tweede kamer: Van Kerk
wijk, Hesselink van Suohtelen, Houwing,
de Kanter, de Lange, Pyttersen, Schaafs-
ma,Zijp, Arie Smit en Tydeman; met deleden
der eerste kamer Bultman, Breebaart,
Sickesz en Verheg en voorts van de land-
bouwspeciaiiteiten in onze provincie o. a.
de heeren Job v. de Have, I. G. J. Ka-
beeke, J. J. van Weel, Jules Vogelvanger
en C. A. H. Wagtho.
Proefveld no. 2 op lichten kleigrond.
ProefneemsterDe Landbouwvereeniging
te Nieuw- en St. Joosland.
Het doel was een bemestingproef met
suikerbieten en een eultuurproef met rogge-
variëteiten.
Het gedeelte, bestemd voor suikerbieten,
was het vorig najaar bezaaid geweest met
le erwten, 2e haver en wikken, 3e gele
mosterd, terwijl een gedeelte onbezaaid
bleef.
Deze planten werden in 't najaar voor
groene bemesting ondergeploegd en tegelijk
bemesc met superphosphaat.
De bieten ontvingen in 't voorjaar een
overbemesting met Chili-salpeter.
De bieten werden in 't laatst van October
gerooid en gaven de volgende uitkomst
Voorvrucht, per
in K.G.
43369
Opbrengst
per H.A. Suikergeh.
14.4 pCt.
14.7
15.5
15.9
ErwteH 43369
Wikken en haver 47331
Geen groene bem. 38267
Mosterd 37049
Uit deze proef volgt dus, dat wikken,
haver en erwten goede gewassen zgn voor
groenbemesting en dat mosterd als zoodanig
niet is aan te bevelen.
Het suikergehalte der bieten na erwten
en wikken is lager, wat zeker aan de groo
tere ontwikkeling der bieten moet toege
schreven worden.
De andere helft van het proefveld werd
bezaaid met drie rogge-variëteiten, n.l. met
gewone rogge reuzenrogge en Schlanstad-
ter-rogge.
De drie variëteiten kwamen goed door
den winter en groeiden zonder last te heb
ben van insecten-vreterg of plantenziekten.
In Schlanstadter kwam vrij veel moe-
derkoorn voor.
De uitkomst was
Variëteit. Opbr. p. H.A. Geld. Opbr. H.L.gew.
in HL. KG. stroo in guld. in KG.
lste 2de
Gew.Zeewsche #6.11 4.44 4700 252.48 741/a
Renzenrogge 27.22 2.77 4788 205.80 73
Schlanstadter 22.22 2.83 4450 172.781/3 711/3
De prijs van de rogge is berekend tegen
f 6 per 100 K.G. en van bet roggestroo
tegen f15 per 1000 K.G.
De secretaris der Landbonw-Vereeniging,
die zich met de leiding van de proef bei
last heeft, schrgft„De uitkomst der proe
ven met rogge-variëteiten geeft geen aan
leiding vreemde variëteiten hoven de ge
wone Zeeuwsche te verkiezen." Gaarne
vereenig ik mg met die conclusie, doch
wensch er nog op te wgzen, dat het proef
veld voor de rogge arm was. De nieuwe
verbeterde variëteiten verlangen een bete
ren grond, en zouden naar mgne meening
een hoogere opbrengst gegeven hebben, als
de grond sterker geweest was.
Proefveld no. 6 op lichten kleigrond.
Proefnemer de heer P. Lindenbergh te
Wemeldinge.
Het doel der proef was om na te gaan
tot welke hoeveelheid men Chilisalpeter met
finantiëel gunstig resultaat op suikerbieten