Ml. NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. rioges, Sniegg< er CHRISTELIJK- HISTORISCH aelematters ANSE BOBS. len en Granaten, f flAKERSKHECHT irmansknecht DKNECHT Ho. §7. 1897. OUD GOED. houdster RECHTSZAKEN. eiburg. atst DomMag 11 Mtuatt. ftfrfc fantptig. SEN 50 ct per 30 (bos. en een groote keuze. y dknecht nidsknecht Dienstbode ijke Dienstbode, komende Knecfrt ldenknecht een HANDKN®00 VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN KLARE WIJN. Coes. In de raadsvergadering van den 12den a.s. te 8 uur zijn aan de orde: DELFT B113. 'raagt een tegen MAART. STURM, Serooskerke (W.). BRm. WIELEMAKER Kz. met Maart een ongehuwde eenig8zins met METSELEN W. WESTVEER te 's Gravenpolder, gen Mei een JOH. HOLLESTELLE, re Vlissingsch» weg. Iet Mei a. s. G., hij H. BRAKMAN, xel. ven van de tegenwoordig' Jej. DE LIGNY, Goes. NNINGHER, Badhuisstraat agt tegen 1 Mei een selen. Zonder goede getni- ich aan te melden. teleurstelling een J. CORNELISSE, Serooskerke. ukkerij van A. E. ordt Terstond met bet boeren werk0!? S. BOOGERD, Miidelb elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p.0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE IVAN G. M. KLEMKERK, te Goes EN van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Jarem geleden bevatte de Standaard een artikel waarin de aandacht gevestigd werd op een geschrift van mr. v. Manen, waarin hij eenig licht liet vallen op de besprekingen der commissie voor de ontwerping der Grondwet van '14. Uit de notulen dier vergaderingen toch bleek dat herhaaldelijk, met name door graaf Van Hagendorp en vele anderen, voor stellen werden bestreden met argumenten als bijv. deze: dat men de natie geen knol len voor citroenen mocht verkoopen dat men de zaken zou noemen zoo als ze zijn dat men vooral de menschen niet moest bedriegen geen dupes maken geen ver gulde pillen maest toedienen en dergelijke. Wie onderkent in deze argumenten niet het protest der christelijk historische vrien den tegen de leugen van het zich baan brekend liberalisme. Het loopt in het oog dat de meerderheid voor de grond wetsindiening zich aan de argumenten der tegenstanders niet heeft gestoord. Wat daarna in de Grondwet van 1814 te staan kwam, was daarvan het duidelijkste bewijs. (Iaat men nu verder de geschiedenis na dan blijkt dat de kunst om den menschen een rad voor de oogen te draaien, vergulde pillen aan te bieden, knollen voor citroenen te verkoopen, hen te paaien, te dupeeren of te bedriegen, ook na 1813 door menige staatspartij is beproefd. Dat het ook vóór 1813 alzoo was, leert de geschiedenis onder meer hierin dat de dragers van het gezag in de Republiek der Vereenigde Nederlanden het Calvinisme, de gereformeerde Religie als Staatsgods dienst handhaafden en van alle machtsbe- kleeders het lidmaatschap der gereformeerde Staatskerk vorderden, doch onderwijl het voortwoekeren van allerlei Pelagiaansche en Arminiaansche dwalingen begunstigden en bevorderden. Doch het was ook zoo in de eeuw die wij beleven. Op kerkelijk gebied werd in 1816 om de gereformeerde kerken een band gesmeed, waardoor de kerkenorde, waaronder deze kerken leefden, door een heel ander iets werd vervangen en een macht over haar gesteld werd die met de leer der kerken over het koningschap van Jezus over Zijne kerk niet bestaanbaar is. Een nieuwe or ganisatie terwijl men wist dat de kerken baar niet hegeerden en de oude kerken ordening verdedigden. Om niet op historisch kerkelijk terrein af te dwalen, zwijgen wij verder over de herhaalde welgeslaagde pogingen der Sy node om door invoering en wijziging van reglement en statuut met name op het punt der leer vrij beid valsche beginselen in de kerk in te dragen. Ook op schoolgebied deed zich dezelfde mystificatie voor. Steeds heette de school orthodox, al wist men zeer goed dat hetgeen daar ingevoerd werd, door het grootste deel der natie beslist zou zijn verworpen. Er werd heel voorzichtiglijk naar ge streefd om vooral de uitersten te weren als schadelijk, als de doode vlieg die de zalf des apothekers zon doen stinken. Eigenlijk is dan ook door het toongevende, net denkend deel der natie, de keurbende der liberale party reeds sedert lang onder ons vastgesteld dat de school met den gods dienst niets te maken heeft. t <Jm den lnij den zand in de oogen te «..rooien heeft men toen wel het kunstje ni gedacht om aan de staatsschool eene hrTo S^nnen overeenkomstig de be- e en en de gezindten der omgeving; oomsch in N, Brabant, Orthodox op a cneren en Znid Beveland en meer oaern in he{ Hoorden doch de besten i hun eigen kring hebben tegen dit on- y. sPe' van de gedienstigheden der sf®eds getuigd. Mannen als Allard Pierson en Van der Wijck hebben het rondweg uitgesproken dat op deze wijs met de lieden te gekken aan eene eerliikewetsnitlfurcimr vreemd was. d by P. ARENDSE^ aan eene eerlijkewetsuitlegging vreemd1 Nog sterker; de liberale partij heeft jaren lang geleerd dat artikel 194 der Grond wet geen subsidie toelaat aan bij zonder e scholen. Eerst toen zij in de Volksver tegenwoordiging in de minderheid geraakte en haar de herroeping van dezen dood doener als het ware door de antirevolu tionaire party werd afgeperst, toen bleek het priacipiëel bezwaar vervallen. Hare grootste mannen gaven toe. En de nieuwe schoolwet, de wet van'89, de wet Mackay, mede door den steun van vele liberalen tot stand gekomen, zegt genoegzaam hoe weinig deze heeren in vroeger jaren van hun grondwetsbezwaren hebben gemeend. Maar nog meer kwam de dnpeering, het hoerenbedrog nit in de toepassing van de leer omtrent den Staat! Wat de liberale party op dit gebied heeft aangedurfd, is niet in een paar woorden te zeggen. Uitbreiding van volksvrijheden was steeds hare lenze bij verkiezingen beperking er van was evenwel hare practyk. Wij denken hierbij aan den vaccinedwang, aan de schoolquaestie, aan menigerlei bindende bepaling in de wetten tot steun voor het plutocratisch element des volks. En dat alles onder den schijn van liberaliteit Dat zij van dezen kwaden weg eenigs- zins zijn teruggekeerd, ligt niet aan hen, maar a.tn de omstandigheden. Radicalen en socialisten in eigen kring en het ka binet van 1888 —'91 hebben daartoe het hunne bijgedragen. Men denke aan het elastieke kiesrecht- artikeljin de Grondwet, om de algemcsn-stem- reebt-mannen te werenen tegelijk voor ben de deur open te zetten. Waarom die dubbelzinnige redactie? Omdat men den moed miste zijn meening te zeggen. Want dit weet men wel, doorzag het volk de bedoelingen van het liberalisme met zijn „niemand mag gelijk hebben dan wij en ome vrienden", het zou zich reeds lang en voor altoos van hetzelve hebben afgekeerd. Het volk regeert zichzelf, was vroeger de leus. Maar wat maakte het liberalisme jaren lang van dat volk? Een beperkt boopske kiezers nit de meest gegoeden, die door bijzondere verknipping der kiesdistric ten zoodanig gegroepeerd waren, dat zij niet alleen de macht hadden, maar ook die macht overbrachten op de tweede kamer, en in deze tweede kamer op eene liberale meerderheid. De staat, dat was de liberale partij. De minderheden, zoo leeraarde een harer meeat oprechte tolken, moesten maar onderdrukt. Wij wenschen dat nim mer te vergeten. Het liberalisme is verdraagzaam. In alle wetten kan men het lezen dat het elke richting met vrede laat. Maar in de praktijk? Het is nooit anders dan strijden geweest tegen de „clericalen", gelijk men ons heel verdraagzaam, nu minstens een kwarteeuw heeft gelieven te schelden. Clericalen zijn dan de mannen der oude wereldbeschouwing. Het liberalisme weer staat hen waar het kan. Men ziet dit onder meer ook in de poging om uit iederen kring van gezag en invloed en wetenschap stel selmatig die mannen uit de oude school te weren. Is erin eene gemeente een invloed rijk kundig antirevolutionair, dien zeker zeven achtsten der burgerij begesren, om burgemeester te worden in zijne gemeente, de minister zal den zoodanigen wel weren, en benoemen een liberaal. Dit is in Zeeland herhaaldelijk gezien. En dat zulk bloed altijd kruipt waar het niet gaan kan, hebben Tak zoowel als Van Houten steeds stelselmatig getoond. Tak heeft geen enkelen antirevolutionair ooit tot burgemeester benoemd en Van Houten deed al weinig beter. Wij kennen althans geen enkelen burgemeester onzer richting in den lande, die zijne betrekking aan Van Houten dankt. Burgemeester Van Son te Nieuwer Am- stel, door een antirevolutionairen minister benoemd, welk een storm van veront waardiging in de liberale gelederen by zyne benoeming En thans erkennen alle partijen dat Van Son een kranig ambte naar is. Door de verkleining van zijn ambts gebied, gevolg van de annexatie van Nieu wer Amstel bij Amsterdam lijdt deze man een groot verlies in zijn geldelijk inkomen. Te Kampen komt een vacature. Hij en de oud-burgemeester van Charlais sollici- teeren. Laatstgenoemde Stellig minder be kwaam, doch een erkend liberalist, werd benoemd de antirevolutionair, die recht had op schadevergoeding en daarbij een zeer knap man is, wordt gepasseerd. Over gevallen nit onze eigen omgeving zwijgen wij liever. En dan ligt ook wat hnnne opvatting omtrent het Koningschap betreft, tnsschen theorie en praktijk bij de liberalen eene zeer breede klove. Hoe hebben zij niet geschar reld met de formule van „Koning bij de gratie Gods" in de Grondwet. Hnnne meening uitspreken dat deze woorden gratie Gods zeker bijgeloof ver raadden, durfden zij niet; ontkennen dat de geheele formule van wetsafkondiging in de Grondwet hoort te staan dorsten zij ook niet. Wat dan Er om heen praten. Tot een amendement onzerzijds hen ont maskerde. En dan de macht des KoningsDen Koning als zelfstandige macht kennen zij niet. Vroeger mocht men daar niet van reppen. Nu echter het Koningschap zich tegen hare daden niet verzet, noch ooit verzetten zal, klinkt het Oranje Boven nit luider kele. Toch blijft het gevleu geld woord van den minister Van Houten het Koningschap is hoogstens slechts een ornamentook nog n onze dagen het bewijs hoe groot het respect van het libera lisme is voor om met Thorbecke te spre ken?„het individu dat de kroon draagt". Denk om de scheiding van Kerk en Staat, van liberale zijde onvermoeid ge predikt. Zij bedoelden Scheiding van Gods dienst en Staat, hopende daardoor de vrij denkers onder hen gelukkig te maken. Maar nu? Dat programma is opgerold. Algeheele scheidingzoo verkondigde pro fessor Opzoomer eenige jaren geleden, is nooit bedoeld. Ook die lenze dus was volksmisleiding. Een taktiek die ook in Indië wierd toe gepast, waar regeeringspersonen door be- sprenging van locomotieven met karbou- wenbloed, het stichten van Mohamedaan- sche afgodstempels, of het aanroepen van Allah's naam in publicatie of manifest ge lyk de oud-minister gouverneur generaal V,.n Rees bestond, getracht hebben de Indische volken te lijmen. En zij die hiertegen protesteeren, die een ander stelsel van bestaur in de plaats van 't stelsel van het liberalisme willen invoeren, gelijk wijlen minister Keuche- niusworden door het liberalisme afgemaakt. De strijd bij de stembus wordt meer beheerscht door vrees voor de cleri calen dan door liefde voor de volksbe langen. Van Houten heeft het in de eerste kamer de liberale party toegeroepen: Tegen het clericalisme front. En zoo zal het blijven. Veel goeds bevat het program van urgen tie hetwelk de zoogenaamd# Liberale Unie vastgesteld zag. Met veel kunnen en zul len wij bij de stembus instemmen. Wij wenschen echter geene verwachtingen op te wekken, die in de eerste jaren niet worden vervuld. En wanneer de liberale partij zich straks bij de Jnni-stembus ander maal als de volksvriendin bij uitnemend heid bij ons aandient, dan wenschen wij haar de vraag te stellen of zij dan de vette jaren harer alleenheerschappij vergeten is, waarin zij van deze thans zoo vertroetelde volksbelangen zoo weinig notitie nam, en het haar meer er om te doen was, haas te blijven in den lande, de koninklijke macht te verkleinen, de minderheden te onderdrukken en ten slotte de meest ge- wensohte hervormingen zich slechts liet ont wringen door het geweld harer eigen nit de band gesprongen zonen. Een vraag die eerlijkheidshalve niet mag verzwegen, telkens wanneer het libe ralisme zich in zyne stemhnsprograms, en al dan niet aangesloten aan Liberale Unies, als de verpersoonlijkte volksliefde wenscht te vertoonen. Aan partijstrijd wenschen wij niet mede te doen, en wy zullen ook gaarne het goede nemen daar waar wy het vinden. Wat daar door de liberalen goeds gewrocht is onder ons, zullen wij niet wegcijferen, de waarde er van zullen wij niet verkleinen. Maar de fonten van oneerlijkheid en partijzucht door de liberale partij gemaakt, zullen wij nimmer verbloemen. Zij toch heeft, door haren feilen strijd tegen de antirevolutionairen, niet het minst in de jaren van '88'91, menige nationale ontwikkeling tegengehouden. En wil zij dien weg blijven volgen, ook al dient zij zich onder ons aan als nog zoo lief radicaal, dan zullen wij ons goede volk tegen haren schadelijken in vloed blijven waarschuwen. Wij waarschuwen nogmaals dat niemand verzuime zich aan te geven voor plaatsing op de kiezerslijst. In de meeste dorpen is 't al heel eenvoudig. Wie geen belasting betaalt en f 1 minstens verwoont of f 6 minstens verdient kan zich aangeven als woningkiezer of als loonkiezer. Wie min der verdient doch een vrij huisje er by heeft die telt 75 cent bij, is 't dan samen f 6 dan is hij nog kiezer. Als 't in 't geheel maar f 300 bedraagt. Inwonende zoons die f 100 verdienen in geld en daarbij kost en inwoning, die zijn ook kiezer. Laten zij zich by den burgemeester gaan aanmelden, die zal hen wel terecht helpen. Ook de besturen der Kiesvereenigingen zijn altijd hulpvaardig. Men bedenke dat a. s. Maandag 15 Febr. de laatste dag is, blij kens artikel 159 der wet. Alleen ten voordeele van de kapitalisten Heel hard schijnt het Vaderland aan de democratische gezindheid van onze party niet te gelooven. Het spreekt van onze „democratische allures", wat vrij vertaald wel zal willen zeggende a.-r. party neemt wel het air aan van zeer demo cratisch te zijn, maar ze heeft het nog te bewijzen. Nu is het vry zeker, dat er ten aanzien van de definitie van democratie tusschen het Vaderland en ons eenig verschil zal bestaan. Maar indien men het over en weer op dit punt eens is, dat onder de mocratie óók moet worden verstaanhet voorstaan van al die regeeringsmaatrege- len, welke in het belang van het volk zijn, durven we met volle gerustheid het antwoord verwachten op de vraag of onze partij ten opziehte van die democratie zoo verre achterstaat bij het democratisch Vaderland. Intusschen het blad is er niet erg gerust op of onze partij ook niet meê zal doen aan het „dry ven" der agrariërs, ook niet zal strijden voor protectie. En protectie is bij het Vaderland zoo veel als nit den booze. Protectie is alleen in het voordeel- van de kapitalisten. Gaat dit niet al te ver? Zon nu inderdaad alle protectie het kapitaal bevorderen Ons dunkt, dat iedere steun door de Overheid gegeven aan een deel der bevol king ten koste van het geheel bescherming of protectie is. Dus ook sociale wetgevingdie zeker niet in het voordeel is van heel de bevolking. Dus ook de millioenen voor onze water wegenwaarvan Drenthe en Groningen toch zeker wel geen winst zullen ont vangen. Niettemin protectie maakt het geheele volk, aldus het Vaderland, cijnsbaar aan eenige kapitalisten De som van 25 ton, die aan de bieten suiker-industrie over het werkjaar 1897-98 wordt gegeven, zal toch naar het oordeel van het Vaderland ook wel, voor een deel althans ten goede komen van de landbouwende bevolking. En de protectie in het buitenland. Laat ons aannemen, dat in Duitsehland de kapitalisten zoo grooten invloed hebben, dat daar het algemeen stemrecht de protectie door heffing van invoerrechten niet kan keeren. Maar in Frankrijk? Kan men aannemen, dat het democratische Fransche volk de protectie handhaaft ten genoege van de kapitalisten? De vraag stellen is haar, dunkt ons, beantwoorden, Het schijnt ons toe, dat men op goede gronden tegen protectie kan zijnmaar dat men daarom nog niet behoeft te zeg gen dat de protectie alleen dient om de kapitalisten nog rijker te maken. Men wachte zich voor overdrijving! (Hollander.) 10 Febr. '97. 1. Notulen. 2. Mededeelingen. 3. In gekomen stukken. 4. Verzoek F. D. Cha- muleau om eervol ontslag als onderwijzer. 5. Verzoek van bestuurders der R. C. school om subsidie tot belooning van getrouw schoolbezoek. 6. Rekeningen Gasfabriek, Gildefondsen, Gezondheidscommissie. 9o. Voorstel B. en W. tot wijziging van Straf verordeningen. lOo. Af- en overschrijvingen op begrootingen gemeente '96 en '97. Tot leden ran net Hoofdbestuur der Maatschappij tot nut van 't algemeen wer den gekozen prof. mr. M. W. F. Treub met 398 stemmen tegen 34 op mr. J. Krnseman en D. W. Stork met 423 stemmen tegen 9 op dr. P. van Geer. Bij de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen bestaat het plan, om met ingang van 1 Maart a.s. kilometerboek jes der derde klasse in te voeren van 500 kilometers tegen den halven prijs van die voor 1000 kilometers. Ook de waarborg som voor de nieuwe hoekjes zal de helft van de thans bestaande, das f 2,50, bedra gen De geldigheidsduur dezer 500 K. M. boekjes zal dan ook 6 maanden zijn. De lust om by de zeemilitie te dienen wordt voortdurend minder. In eene gemeen te, waar vroeger dikwijls meer dan 30 pet. der in te lijven lotelingen om 'plaat sing bij de zeemilitie vroeg, is dit in 1897 gedaald tot 12 pet. Van invloed hierop zijn zeker geweest de invoering in 1895 van herhalingsoefe ningen voor de zeemiliciens en de verlen ging van den diensttijd bij eerste opkomst met twee maanden. Miliciens, die op het oog meer dan 70 kilogram, gekleed, wegen, zullen op last van den minister van oorlog bij het wapen der cavelerie niet dan bij volstrekte noodzakelijkheid worden aangenomen. Een goed besluit zeker voor de cava- lerie-paarden. De Nationale Zuiderzeebond bestaat thans nit ruim 74 leden. Het is er dus nog verre van ai dat die Bond nationaal mag genoemd worden. Arrondissements-Rechtbank te Middelburg. mishandeling van een ambtenaarJ. C. M., 23 j. timmerman Arnemuiden tot 14 d. gev. straf mishandelingD. J., 17 j. werkman Dombnrg tot 3 m. gev. straf en M. Th. B., 24 j. metselaar Hulst tot f 3 b. s. 3d h. diefstalA. D. N., 19 j. zonder beroep Vlissingen tot 3 m. en P. P., 40 j. Dom burg tot 7 d. gev. straf niet voldoen aan het bevel van een amb tenaar G. D. K., 22 j. schipper op het

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1897 | | pagina 1