NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- «r HISTORISCH Ho. §6. 1897. Htnsifttg 9 Itótnati. ifftfe ïaocgang, VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p.0,95. Enkele nummers0,02 5. UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. De Christelijk Historische Bond. Er bestaat in ons land een Christelijk historische Kiezersbond. Zijn zetel is te Utrecht. Leider wel niet, maar dan toch zeer zeker een der meest gezag hebbende in zijn bestuur is de heer dr. Bronsveld. In het bestuur heeft voor Zeeland zitting de heer W. J. J. Koole te Middelburg. Kiesvereenigingen van dien Bond zijn met name te Middelburg en te Zoutelande verrezen. In vele plaatsen zijn deze kiesvereeni gingen tot stand gekomen met een grooter of kleiner ledental. Gelijk wij verwacht hadden, ontwikkelt genoemde bond nogal eenige kracht. Zijn program is publiek gemaaktdoch van te weinig positieve, principieele be- teekenis om er ernstig nota van te nemen. Dit geldt natuurlijk alleen de groote bladen. Wij voor ons die tot de kleine pers behooren, zullen ons 't recht voorbehouden om onze bezwaren tegen dit programma te bekwamer tijd te ontwikkelen. Ook over den naam van den leider of de namen der leiders maken wij ons niet druk. Er zijn namen van knappe mannen on der. Mannen tegen wie wij, wat kennis, talent en verdiensten aangaat, gaarne opzien. Mannen op wie wij trotsch waren, toen zij nog met ons optrokken in het antirevolutionaire kamp tegen den gemeen- sehappelijken vijand het liberalisme. Hoe meesterlijk wist dr. Bronsveld bij voorbeeld het modernisme van zijn tijd aan de kaak te stellen .in deszelfs groote armoede, in deszelfs kondheid en luiheid en ledigheid. Toen hadden wij hem lief en wij achtten hem hoog om zijne groote gaven. Wij bejammeren evenwel daarom te meer het feit, dat hetgeen alleen in een klein land als het onze geschieden kan, en welks weerga men in groote landen tevergeefs zoekt, hij daarna in de gelederen des vijands heeft plaats genomen en positie koos tegen zijne onde broeders. Meer zeggen wij hiervan niet. Wat wij echter wel ietwat breeder mogen uitmeten, het is ons bezwaar tegen de keus van den nieuwen naam, waaronder deze pas opgerichte bond zich heeft aan gediend. Hij noemt zich de Christelijke historische bond. En nu zouden wij tegen dezen naam geen bezwaar maken, wanneer hij gebe zigd werd door de Groenianen van den echten stempel, in navolging van Groen zeiven, die zich herhaaldelijk beurtelings Christelijk historisch en Antirevolutionair noemde. In Groens mond zijn deze twee bena mingen derhalve eensluidend. En nog in den laatsten tjd konden wij het in een deel onzer vrienden dragen dat zij, zij 't dan ook uit misverstand en omdat zij er naïvelijk een bewijs van meerdere zuiverheid aan ontleenden, zich tooiden met den naam Christelijk historisch hoven dien van Antirevolutionair. Het was toch dezen mensohen er niet zoo zeer om te doen om als Christelijk historischen tegenover, dan wel boven ®n> te staan. En wie zou, bij zooveel d^t alle aandacht vordert, dergelijk ge- fukkig gevoel van uw meeste te zijn, zijn naaste, aan zijn geestverwant 0<W'- van harte gunnen, i h 'feten nu eenmaal toch dat wat beid WfZ6tl der zaak betreft, er tusschen j l ,ena®mgen geen verschil is, en zij mJL 6 in eenzelfde partij gelijkelijk van bestaan hebben. ."ie dan ook in onze antirevolutionaire n°gen ziek de weelde der verwisseling ezer benamingen veroorlooft, behoeft niette vreezen dat men hem zal wantrouwen. Men kan onze richting beschouwen naar e 2yden. Men kan vragen welke be ginselen zij in de staatkunde wenscht te zien toegepast. En men kan vragen wat is hetgeen waartegen zij strijdt en dat zij door iets anders en beters wenscht ver vangen te zien. Op de eerste vraag antwoordt zij Ik belijd de Christelijk historische begin selen. Dat wil zeggenIk belijd dat alle leven, huiselijk en maatschappelijk, kerkelijk en staatkundig, individueel en nationaal aan het Christendom zijn oor sprong dankt, door den Christus moet geleid worden. Genezing van alle kwaal is alleen in Hem en door Hem mogelijk, terwijl blij vende bloei alleen bestaat voor wie door een waarachtig geloof Hem zijn ingeplant. Dit geldt voor personen en gezinnen, voor kringen en partijen, Voor volkenen natiën. Die genezing ligt dan ook niet in eenig stelsel of dogma, gelijk Rome tijdens de Hervorming reeds leerde, noch ook in eenig humaniteitsbegrip, gelijk der liber tijnen opvatting van alle eeuwen geweest ismaar eenig en alleen in jjden Christus der Schriften. En hierin is het Christe lijk historisch karakter onzer antirevolu tionaire geloofsbelijdenis openhaar. En antirevolutionair zijn wij dewijl wij, na Bilderdijk, da Costa en Groen van Prinsterer gehoord te hebben, met ons on verzettelijk „Er staat geschreven", alle leer des ongeloof» weerstaan niet alleen maar ons niet minder, positief en geheel, kanten tegen het stelsel der revolutie, te gen die stelselmatige omkeering der be grippen waarbij de souvereiniteit Gods gebracht wordt onder, plaats maken moet voor de eigenwijsheid van menschel j ken willekeur en wil. Deze levensopvatting welke reeds sinds den zondeval heeft heerschappij gevoerd doch eerst in de Fransehe revolutie als stelsel naar voren trad, vond in de straks genoemde mannen krachtige bestrijders. Groen heeft met zijn „Tegen de Revolutie het Evangelie" den naam der antirevolutio naire richting voor altijd gevestigd. En in het licht van zijn woord bestaat onder ons tegen de uitdrukking Christelijk historisch nist het minste bezwaar. Gansoh anders echter is het, wanneer wij mannen die vroeger met ons onder de antirevolutionaire vaan tegen den gemeen- schappeljken vijand gestreden hebben, met wegwerping van dien beproefden naam zieh met dien van Christelijk historisch zien tooien. Dan worden wij omtrent de juiste op vatting van dien naam wel een weinig ongerust. Dan aarzelen wij om te gelooven dat hier geen begripsverwarring in het spel is. Dan zjn wij geneigd om aan deze man nen, „oprichters" van dezen bond, te vra gen, of zij dezen naam door erfrecht of door usurpatie (aanmatiging) hebben ver kregen. Artikel 1 van Ons Program spreekt van de antirevolutionaire of christelijk histo rische richting welke, voor zooveel ons land aangaat, den grondtoon van ons volks karakter vertegenwoordigt, geljk dit, door Oranje geleid, onder invloed der Hervor ming, omstreeks 1572 zijn stempel ontving. Maar het eerste artikel van uw program luidt anders. Gij verwerpt derhalve onze toelichting. Hierin zijt gij volkomen vrij. Maar staat ons dan ook toe dat w j niet gernst zjn. Niet antirevolutionair, maar christelijk historisch wilt gij zijn? Maar immers „Christelijk" noemden zich tot nog toe vele conservatieven, type Schimmelpenninekvele liberalen type Bastert, wij kennen zelfs radicalen van zeer christelijke beginselen en Christelijk zijn alle Roomschen ook. En „Historisch" heeten zich ook alle bovengenoemden, al naar gelang zij die his torie in de middeleeuwen of in 1789 laten beginnen. Maar zjn zij daarom Christelijk histo risch van beginselen Uw voorkeur voor lezen naam met ver werping van den ouden komt ons vrij ver dacht voor. Hij heeft een dieperen grond. Een bewust of onbewust gevoel dat men tegenover de heerschende onder den in vloed der revolutie ontstane theorieën zieh zoo eigenlijk niet uitspreekt. Een al dan niet uitgesproken bedoeling om den Calvinistischen grondtoon van ons volks karakter „wij zijn issus de Calvinte miskennen. Te meer nu, wat de historische opvat ting omtrent Gods Woord en de aanvaar ding van de gansche Heilige Schrift als grondslag en richtsnoer aangaat, de man nen die den Christelijk historischen Kie zersbond in het leven riepen, naar onze bescheiden meening niet dezelfde zuiver heid betoonen. De Schrifteritiek der jongere etbischen van de Visser en Valeton, van Zeydner en Cramer profeteert omtrent de zuivere opvatting dezer heeren omtrent „Christe lijk" en „Historisch" niet veel goeds. Wij stellen derhalve nog geen vertrou wen in den Christelijk historischen kie zersbond. En de goede zielen die zich in hem laten inlijven, hetzij nit misplaatst ker- kisme, hetzij om andere redenen, mogen zich wel afvragen of eene partij door deze heeren in 't leven geroepen, wel waard is dat men er zich in zoo grooten getale bij komt aansluiten. Dr. De Visser verwerpt een groot deel van het oude Testament. Dr. Valeton moedigde den twijfel omtrent de waarachtigheid der Schrift aan als mid del om tot het geloof te komen. Dr. Zeydner maakte 'tzoo bont, dat met name ds. Hulsman uit Zandvoort van schrik opsprong. Dr.Cramer eindelijk predikte heel vromelijk dat dit juist de Schrift zoo heerlijk maakt, dat er letterlijk niets in is, dat vaststaat. Kiezers, gaat u nu deze week aangeven voor de Kiezerslijsten. Gij hebt op 't secretarie maar een staatje aan te vragen. De heeren daar helpen u gaarne bij 't invullen. Gij kunt echter bij de besturen der Kies vereenigingen ook terecht. Nu zijn er die zeggen „ik doe 't liever niet, want dan weten zij aan 't stadhuis hoeveel ik verdien en dan slaan zij mij aan in den Hoofdelij ken Omslag." Die vrees is gansch hersenschimmig. Op uwe aangifte voor de kiezerslijst zal men u niet aanslaan voor den Hoofdelij ken O mslag. Een gemeentebestuur houdt rekening ook met uwe levensomstandigheden en boven dien wie zich te Goes voor f 325, op de dorpen voor f 300 aangeeft, valt nog buiten deze belasting dewijl althans te Goes slecht het drievierde daarvan belastbaar is en dat drievierde te laag is voor den aanslag in de le klasse. Bovendien, men behoeft niet het juiste bedrag op te geven. Men geeft slechts op het minimum dat de wet vordert en dat isvoor de huurkiezers, per week Yoor Ylissingen f 1,75, Middelburg f 1,50, Koudekerke ('t Zand) en Oost- en West- Souburg fl.25, en voor de overige ge meenten in Zeeland f 1 af 0,80. En voor de loonkiezers per jaar: Voor Vlissinyen f 450, Middelburg f400, Koudekerke ('t Zandt) en Souburg f350. Goes, Brigdamme, Ierseke, Ter Neuzen (kom) en Zierikzee f325. Overige gemeenten f300 of f275. En voor de loonkiezers, met berekening van vrije woning of inwoningen van vrje kost en inwoning: Voor Ylissingen f87,50 en f300, Mid delburg f 75 en f 275, Koudekerke ('t Zandt), Oost- en West-Souburg f62.50 en f250, Goes, Ierseke, St. Laurens (Brigdamme), Ter Neuzen (kom) en Zierikzee f50 en f 225 en voor de overige gemeenten in onze provincie f 37,50 a f 25 en f 200 k f 175 's jaars. Men kan nog heel deze week terecht, en ook Maandag 15 Febr. a. Niemand blijve achter. Geleend geld. Hier en daar komt het voor, dat uit de diaconale kas geld geleend wordt, ten einde daardoor armoede te voorkomen. Nu vraagt men ons, of zj, die zulk een som in leen ontvingen, door de diaconie zjn op te geven als bedeelden die ont- kiezerd moeten worden. Naar de letter der wet stellig niet. Art. 4 zegt, dat alleen onderstand in aanmerking komt, en dat onder onderstand te verstaan is „elke ondersteuning in geld of andere benoodigheden, tot leniging van nood aan behoeftige® verstrekt." In casu nu is geen geld verstrekt, maar geleend. Het is geleend niet in noodmaar om nood te voorkomen. Immers men wil dien nood voorkomen bj iemand die nog geen behoeftige is, juist opdat hj geen behoeftig» zou worden. Nooit echter is van te voren te beslissen, hoe dit in elk concreet geval door den rech ter beslist zal worden. Zulk een quaestie kan tot voor den Hoo- gen Raad komen. Maar in geen geval kan de Diaconie ge rekend worden verplicht te zjn, zulke personen als bedeelden eigener beweging op te geven. Standaard. Ten behoeve der provinciale geld middelen zullen in de onderscheidene ge westen over 1897 het hieronder vermelde aantal opcenten op de grond- en personeele belasting worden geheven Grondbelasting. Pers. bel. geb. ongeb. Noord-Brabant 20 22 17 Gelderland 7 5 öVï Zuid-Holland 9 9 6 Noord-Holland 7 7 5 Zeeland 28 32 18 Utrecht 6 6 6 Friesland 31 31 21Vs Overjsel 12 12 12 Groningen 28 28 28 Drente 32 32 16 Limburg 16 19 13 Bevolking. Sedert 1830 vermeerderde de bevolking in de verschillende provinciën als volgt Noord-Hollaud met 122 Zuid-Holland met 121Drente met 121 Groningen met 83 Utrecht met 80 Overjsel met 76 Gel derland met 74 Friesland met 65 Noord- Brabunt met 52; Zeeland met 52en Limburg met 46 pCt. Alle provinciën, op 3 na, bleven bene den het gemiddelde (87 pCt.) voor het ge- heele land. Sedert 1870, dus in de laatste 26 jaren, is de verhouding, wat de toeneming in de provincie betreft, eenigszins gewjzigd. De vermeerdering was in dat tjdperk Noord- Holland 56 Znid-Holland 54 Utrecht 37Drente 34Groningen 27Gelderland 25 Noord-Brabant 24 Overjsel 24 Lim burg 21 Zeeland 18 en en Friesland 16 pCt. Friesland en Zeeland zjn dus in de laatste jaren 't minst vooruitgegaan. Yoor 66 jaren had Brabant 39.000 meer inwoners dan Gelderlandnu heeft deze laatste provincie al 7500 meer. Utrecht was 5000 bj Zeeland achter en is nu die provinaie 28.000 vooruit. Limburg had 29.000 meer d.in Gronin gen en 7000 meer dan Overjsel en heeft nn 17,000 minder dan Groningen en 43.000 minder dan Overjssel. Hbld 8 Feb. '97. Men deelt aan de Residentiebode mede, dat de Minister van Oorlog besloten heeft een einde te maken aan het onderwjs in de stenographie naar een der drie stelsels van Stolze, door den heer J. L. Weiy aan de Krjgsschool te 's Gravenhage gege ven. De officieren, die dit onderwjs ont vingen, moeten verklaard hebben, dat zj voor den militairen dienst uit de steno graphie geen nut konden trekken. „Aan alle grondeigenaars en grond eigenaressen in Nederland" is een oproe ping gericht door de heeren: dr. C. Hille Ris Lamber», predikant te Yenhuizen bj Hoorn T. E. Blauw, te 's Graveland Ed. J. Gerdes, te Amsterdam; J. Tideman, secretaris van het Kon. Instituut van In genieurs, te 's Gravenhage J. A. F. G. de Virieu van Hejst, Huize Berkenrode, te Apeldoorn, en W. L. M. Wentholt, R. K. pr. en kapelaan, te Heiloo. In deze op roeping wordt er op aangedrongen, dat de eigenaars op hunne gronden het noo- deloos dooden van alle dieren, welker dood, enhet uithalen van alle nesten, welker verstoring niet wegens merkbare schade noodzakeljk is, zullen tegengaan. Selert de organisatie der Roomsche party in het hoofdkiesdistrict Hontenisse zjn reeds 3 nieuwe Roomsche kiesver eenigingen opgericht. Onteigening in den polder „De Oosteren Ban van Schouwen De minister van waterstaat, handel en nj verheid ontkent in zj>ne memorie van antwoord, dat het doel van de onteigening zoude zjn om gerezen moeiljkheden op te lossen. Het doel i» om, onder erken ning dat een watermolen is een werk van algemeen nut voor den polder, het voor het polderbestuur mogeljk te maken om in het bezit van zoodanigen molen te komen. Het Vaderland verneemt, dat een wetsontwerp om de drie vooruitgeschoven posten, die wij in Atjeh hebben bezet, door trambanen aan de bestaande trambaan te verbinden, spoedig de Tweede Kamer zal bereiken. LOMBOK. In Karang-Asem, dus schreef men aan de Soer. Ct., staan twee part jen scherp tegen over elkaar. De een is die van Goesti Djilantik, de andere, waartoe zelfs zoons van dezen behooren en voornameljk be staande uit de hoogste waardigheidsbe- kleeders, is tegen den Goesti gericht, voornameljk naar men beweert, nit wrok, dat door zjn houding op het kritieke oogenblik op Lombok en zjn vlucht van daar het Nea. Indisch gouvernement over het Balisch vorstenhuis heeft kunnen zege vieren. De partij tegen Goesti Djilantik is na tuur! jk ook die, welke alles in het werk stelt om het gouvernement tegen dezen in het harnas te jagen, wel wetende, dat, wanneer door een overval van Boele- leng of door een andere éclatante daad het gouvernement gedwongen mocht wor den tot een expeditie, het met Goesti Djilantik, die dan geforceerd zal worden door de bevolking tot tegenweer, met een sterke tegenpartj onder de poenggawa's, per se gedaan is. Dat intusschen ook de Karang Asemers goed gewapend en op alles voorbereid zijn, vernam men door een weggeloopen fuselier, die na 6 maanden desertie terugkwam, omdat hj voor weinig loon te hard moest werken. Hj had nameljk een magazjn, waarin 1000 repeteergeweren waren opge borgen, schoon te houden en kreeg daar voor 40 keppings per dag. Als loon voor zjn verraad scheen hem dat te weinig. Schore. Bj de verkiezing voor een lid van den gemeenteraad, vacature H. v. Koeveringe, bekwamen de heeren M. Stols 20, W". in 't Anker 11 en J. Glerum Chr.zn. 10 stemmen, zoodat herstemming noodig is tusschen beide eerstgenoemden.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1897 | | pagina 1