NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Huisditg 2 Mtuati.
ftfrfo Ittorgang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho; 58. 1897.
VERSCHIJNT
slxw MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummen0,02s.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De heer Van Assendelft de Coningh, bur
gemeester Tan Leiderdorp, heeft in eene
rede over „Grondbezit en Pacht" dezer
dagen een en ander gezegd dat de aandacht
verdient.
De spreker meent dat ook de grondbe
zittere kwade tijden beleven. Menigeen
zou aog wel iets voor den landbouw en
pachter willen doen, maar maakt bezwaar
wijl daardoor het grondbezit zou worden
gebaat.
De meeste grondbezitters zijn dikwijls
armer dan de pachter». Onder hun armoede
lijdt de cultuur van den bodem en de volks
welvaart. De woeste gronden nemen in
ons land toe. De grondrente blijft dalen.
En al» de Siberische spoorweg gereed en
het Panamakanaal voltooid is, znllen de
landbouwproducten nog meer dalen. En
dan zou landnationalisatie aan de gemeen
schap groote verliezen veroorzaken, en het
tekort door zware belastingen moeten ge
dekt worden.
De spreker verklaart zich veor uitbrei
ding van het recht van naasting door de
regeering, doch ook voor particulier bezit
en niet tegen bescherming van den land-
louw. De middelbare bedrijven en de
eigengeërfde boerenstand mogen niet te
gronde gaan, want deze zijn op het land
wat de burgerij in de steden is. Onze mid
delbare bedrjjven kunnen zonder steun niet
opwerken tegen de groote landbouwonder
nemingen in het buitenland.
Spr. zeu echter ook het groot grondbe
zit niet gaarne willen missen, maar 't mag
evenmin als het klein grondbezit over-
heerschen. Het middelbaar grondbezit be
hoort vooial in voldoende mate aanwezig
te zijn. Daarop leeft de kern onzer plat
telandsbevolking.
Spr. heeft sympathie voor het denkbeeld
van „rentegoederen", die in Pruisen te
vinden zijn.
Aan de pachters moeten worden toege
kend Recht op reductieop optie en sneller
berechting van geschillen over pacht-
quaestie.
Reductieteruggave van een deel der
pacht bij rampenwijziging artt. 1631 en
1632 B. W.
Optie: voorkeur hij trouwe nakoming
hunner verplichtingen.
Men ziet ook uit deze opmerkingen dat
de regeering nog wel een en ander ia 't
belang van den landbouw doen kan, al achten
ook wij noodig, afdoend noch voordeelig
dat dit geschiedt door een speciaal land-
bonwministerie met zijn arbeid „Tan bo
ren af."
De pornographie verspreiding van
onzedelijke druk- en kunstwerken wordt
in België van regeeringswege ernstig be
streden. De minister heeft in last gegeven
aan de poetkantoren en spoorwegbeambten
om geen onzedelijke platen of photogra-
phieën door te laten.
Ook de Nederlandsche regeering werd
in den laatst en tijd op dat gebied waak
zamer.
Maar de Nieuw Malthusiaansche Bond nu?
Deze Nederlandsche vereeniging heeft
ia Frankrijk een bondgeneot gevonden in
Robin, den man van het beruchte weee
huis te Cempuis. Deze maakt aldaar pro
paganda Toor zijn zaak door de brochures
van de» straks genoemden Nederlandsohen
t 0ï.a Fransch te vertalen. Eu dan
efp nij er den. nadruk op dat deze bond
j,a s rechtspersoon ia erkend bij koninklijk
na van 1895, no. 24.»
hpf f8jr ®,°bin vertelt daarbij met op-
r, uat de grootste mannen in Nederland
met eens zijn, en zoo noemt hij
J name de ministers van Houten en Van
er sleijdea, den oud-minister Pierson,
Ru Btaa*8r.aa,d Moltzer, de kamerleden
Beidt, Gerritsen en Kerdijk, de professoren
nr en Heijmans, en anderen.
Of nu deze heeren hierop gesteld zijn,
Weten wij niet. Maar moeten zij zich niet
schamen tat zij door hun optreden den
goeden nasm van het Nederlandsche volk
als een zedelijk volk, bij de buitenlanders
dusdanig in discrediet brengen
-üfcHet schjjnt in de familie te jzitten. Te
Brussel is een proees tot echtscheiding aan
hangig tnsschen den oud-minister Tan bui-
tenlandeche zaken, pi ins de Caraman Chimay
en diens echtgenoote, eene prinses, die er
van door ging met een landlooper, een
Zigeuner, en met hem trouwen wil. Zoo
iets als van Granida uit Hoofts bekende
herderspel, maar dan op zyn 19ejeeuwsch;
dat wil zeggen met een ongeurigen en
zedeloozen bijsmaak.
Nog een andere prins de Caraman Chimay
i* datzelfde Brnesel heeft insgelijks een
eisch tot echtscheiding ingesteld tegea zijne
vrouw die met een huisknecht „gevlucht"
is en zich onder diens hoede stelt.
Vrucht van huwelijken zonder liefde,
met geen andere drijfveer gesloten dan eer
en geld.
1 Feb. '97.
Bg kom. besluit is C. J. Boogsrd be
noemd tot burgemeester van Kerkwerve.
By beschikking van den minister van
W. H. en N. is bepaald, dat de klerk
2# klasse der posterijen ea telegrafie H.
van Nieuwenhujjse met 1 Maart verplaatst
wordt van St. Maartensdyk naar Hans-
weert.
Tot Kapelmeester by de stafmuziek
van het 3de regiment infanterie te Bergen
op Zoom is benoemd de heer Alph. Barbe,
leeraar aan de stedelijke muziekschool en
kapelmeester by de schutterij te Maastricht.
In de St. Ct. zijn opgenomen de sta
tuten van de vereeniging tot oprichting
en instandhouding van de courant De
Scheldestroom, te Axel.
Het doel der vereeniging is, door het
doen uitgeven en verspreiden van een cou
rant de Gereformeerde beginselen op alle
terreinen des levens, inzonderheid op dat
der politiek, uiteen te zetten en te ver
breiden, in 't bijzonder in Zeeuwsch Vlaan
deren.
Leden der vereeniging kunnen alleen zij
worden, die verklaren in geloofszaken
overeen te stemmen met de drie Formu
lieren van Eenigheid en in politieke zaken
met het antirevolutionair-program, zooals
dat tot hiertoe door de deputaten-verga-
dering is opgevat en ten blijke hiervan
de statuten der vereeniging onderteekenen.
Leden der vereeniging zyn zy die eene
jaarlyksche contributie van minstens f 1,
of eene som in eens van minstens f 25, in
de kas der vereeniging storten.
Binnenkort zal een vergadering wor
den gehouden van bietentelers, teneinde
gezamenlijk op te treden, indien door de
vereenigde suikerfabrikanten de prijs dei-
bieten van het volgende seizoen te laag
mocht worden vastgesteld.
Coes. D* antirevolutioaaire kiesver-
eeniging „Voor Nederland en Oranje"
alhier vergaderde Vrijdagavond, onder
anderen tot het verkiezen van een bestuur.
De voorzitter, de |heer Donner, zeide
namens het bestuur dat de gebleven leden
Van 't bestuur eveaeens waren afgetreden
wijl zij het noodig achtten dat nieuw bloed
in het bestuur gebracht werd. Van dit
nieuwe bloed scheen echter de vergadering
niet dadelijk gediend want by eerste
stemming werd net oude bestuur herkozen,
terwijl in een der vacatures de heer Den
Boer werd aangewezen, die echter, even
als de heeren Donner en M. de Jonge
Jzoon, voor de benoeming bedankte. Alleen
de heeren Adam en Buijse namen een.
herbenoeming aan.
Na verschillende vervelende stemmingen
en herstemmingen waarbij nog verscheidene
gekozenen bedankten, werd het tweetal
aangevuld met de heeren E. v. d. Bosch
en A. S. J. Dekker (die de benoeming
hebben aangenomen), C. Oranje, Van
Vijven, [deze la»t»te ten slotte gekozen
by heretemming met den heer Quist] en
Bommeljé (welke laatete heeft bedankt).
Hierop werd het Concept Statuur voor
eene op te richten Centrale Kiesvereeniging
in behandeling geno aen, doch wegens het
lat» uur gestaakt, om heden Maandag half
8 te worden vaortgezet.
Bruinisse. Eene op onze rivieren
zeldzame vangst werd dezer dagen gedaan
door schipper S. Jumelet Mz. Bij het
korren van mosselen haalde men een
volwassen kreeft boven. Het dier had
een gewicht van 2 K. G.
Wolfertsdijk. Zaterdagmiddag hiel
den de leden der Dorpsvereeniging Land
bouw en Veeteelt alhier, een gewone ver
gadering. Na lozing en goedkeuring der
notulen, werden onder de aanwezigen
eenige boekje» verloot, alsde Koe,
Cultuurgewassen, Grassen door Ericus,
en een paar boekjes ovev de Bietenteelt
door dr. Swaving Directeur van het Proef
station te Goes beschreven. Hierna werd
door den Penningmeester rekening en ver
antwoording gedaan, over het afgeloopen
dienstjaar, waaruit bleek dat de ontvang-
atea hadden bedragen f 106,57 de uitgaven
f88,65' zoodat een gaed slot in kas bleef
van f17,925. Vervolgens werd door een lid
van de Commissie tot gemeenschappelijken
aankoop van kunstmeststoffen rekening
gedaan van het vorige j-ar, waaruit men
kon zien dat ar door de leden was aange
kocht voor f 1299,57. Door den Secretaris,
den heer K. van der Slikke werd na afloop
der zaken, eene voordracht gehouden
over de sarae.istelling enz. van de melk,
en bat verschil tnsschen eene goede en
eene slechte melkkoe.
Ook was gedurende de vergadering door
dea heer Van der Slikke een groote ver
zameling granen, planten en grassen die
aangekocht zijn, tea behoeve van den
landbouwcursus, tentoongesteld een en
ander werd door do aanwezigen met belang
stelling bezichtigd.
Wemeldinge. De ongelukkige mo
lenaarsknecht, G. H. waarvan wij in het
vorige nummer berichtten, is tengevolge
van inwendige kneuzingen, reeds Vry dag
avond overleden. De Terige knecht kwam
in Sept 1.1. op noodlottige wijze om het
leven alzoo werden binnen vijf maanden
tijds beide personen, in dezelfde betrekking
werkzaam opeen treffende wijze plotseling
opgeroepen.
Benoemd tot onbozoldigd ryksveld-
wachter te Wolfertsdyk de heer A. van
de Kreeke, aldaar.
Middelburg. Zaterdagavond trok een
kind van 9 maanden van ouders wonende
in de Schuitvlotstraat een pan met kokende
melk, op de tafel staande, tot zich in de
wieg. Het kind kreeg al de melk over
zich heen en overleed korten tijd daarna
aan de bekomen brandwonden.
Croede. Benoemd tot brievengaarder
alhier met ingang van 10 Febr. a. s. dhr.
J. Morauw, gepensioneerd Indisch sergeant
en kantoerknecht op het spoorwegpostkan
toor te Antwerpen.
Schoondljke. De 18 jarige zoen van
de landbouwster de Wed. Cammaert alhier,
die de vorige week Dinedagavond van
,,'t oude land" een gehucht onder IJzen-
dijke naar huis ging, ontmoette, te onge
veer zes uur, gekomen tussehen de Kromme-
en de Vriesmansheul, iemand die hem
aansprak met een „je geld of je leven
De jongen gaf den brutalen vrager met
zijn Btok een slag op het hoofd, waardoor
de stok brak en de tot nu toe onbekende
aanrander bet op een loopen zette.
Stavenisse. In de maand Jan. wer
den door het telefoonkantoor alhier be
handeld 163 berichten, waarvan 85 ver
zonden en 78 ontvangen. In dezelfde mrand
van het vorige jaar bedroegen die getallen
respectievelijk 133, 72 en 61.
St. Annaland. Inde maand Januari
werden aan het telegraafkantoor alhier
aangeboden 62, ontvangen 90, dus behan
deld 152 telegramman.
Men schrijft oas uit Vlissingen
dato 30 Jan. Heden middag te twee uren
werd van de werf der Kon. Maatschappij
de Schelde alhier te water gelaten het
Flottiile-vaartuig Edi, in aanbouw voor
rekening van het departement van kolo
niën, voor de Indischs militaire marine.
Het schip is van staal gebouwd en van
de volgende afmetingen lengte 50.60 M.,
wijdte 9.40 M. en hol 4.61 'M. Water
verplaatsing bij gereed schip 810 tonnen.
De bewapening zal bestaan uit 2 kanon
nen van I0V2 cM. A., 4 snelvuurkanon
nen van 3.7 cM. en 2 revolverkanonnen
van 3.7 cM.
Het schip heeft eene kampanje met
kajuiten en hutten voor Etat-Major en
een bak met voor tussckendek, ingericht
voor vejblijf van de uit 100 man bestaande
equipage.
De stoomwerktuigen en ketels, die mede
door de Maatschappij „de Schelde" zyn
vervaardigd, staan in de werkplaatsen ge
reed om aan boord te worden opgesteld.
Zy bestaan uit 2 aan elkander gelijke
drievoudige expansiemachiues met koperen
oppervlak condensors en zijn in staat om
een vermogen van 1100 I. P. K. te ont
wikkelen en aan liet scbip eene vaart
van 13 geographische mijlen te geven.
Tevens worden een aantal bij machines
aan boord geplaatst volgens de nieuwste
vindingen.
Verder bevinden zieh aan boord stoom-
stunrmachine en stoomanterspil, zoeklich
ten alsmede eene installatie om bet schip
geheel electrisch te verlichten.
Het schip zal worden voorzien van 2
pi ftlmasten.
De te waterlating geschiedde in tegen
woordigheid van den aan de fabriek gede-
taebeerden Ingenieur der Marine 2e klasse
L. J. K. van Waveren, alsmede den Lui
tenant ter Zee le klasse P. A. R. Henne-
quin, die met het commando over dien
bodem zal worden belast, de Directie, ver
schillende autoriteiten en een aantal be
langstellenden.
In een Donderdagavond te Axel in
de consistoriekamer der Ned. Herv. kerk
gehouden vergadering is eene kiesver
eeniging opgericht onder den naam Onze
belangen.
Een veertigtal leden van die kerk tra
den toe.
Wissenkerke. In de Vrijdag ge
houden vergadering van Ingelanden van
den Ikoornpolder, zyn ter voorziening in
de bestaande vacatures van Dijkgraaf en
gezworen in dien polder, de volgende
voordrachten opgemaakt: Voor Dijkgraaf de
hh. Gerard Israël Pt., A. C. Verhulst Jz. en
P. Gillisse. Voor gezworen de bh. A. C.
Verhulst, P. Gillisse en Paulus de Regt St. z.
Te Middelburg zijn met ingang
van 1 Maart veor den tijd van één jaar
tot agent van politie 3e kl. beroemd. L.
Boot, Renesse; A. Van den Ende, Schie
dam R. A. A. Hulmer, HoofdplaatN.
Kieviet, Nieuwe Tonge; M. \V. Kunst,
Filipsland J. P. Leenhouts, Breskens;A.
Oudt, Broek op LangendijkF. Petrie,
Brninisse W. Schipper, Assen; D. Suurland
Rotterdam J. Tekelenburg, Hontenisse,
J. Van Willigen, Kapelle.
Op verschillende plaatsen langs de
Scheldekust, zyn dezer dagen doode ossen
aangespoeld 0. a. te Cadzand, Nieuwvliet,
aan de Nieuwesluis en by Nommer Eén
onder Hoofdplaat. Een zestal arbeiders
gezinnen op laatstgenoemd gehucht hebben
van een tweetal groote daar aangespoelde
ossen, die nog voor de eonsumptie geschikt
bleken, een flinke hoeveelheid vleesch in
de kuip.
Waar men tot nu toe niet» vernam
van een schipbreuk, vermoedt men dat
by het noodweer van verleden week
de dieren of over boord zijn geslagen of
door de opvarenden als ballast in zee zyn
geworpen.
Willemstad. Evenals op andere
plaatsen in den lande zijn ook hier de
kiezers en belangstellenden samengeroepen,
ten einde omtrent de nieuwe kieswet in
gelicht te worden en omtrent de wen-
sclielijkheid van de tot-stand-koming eener
a. r. kiesver. van gedachten te wiegelen.
De heer S. Vermolen, hoofd der chr.
school, leidde deze vergadering, verklaard#
de voornaamste bepalingen der kieswet
en bepleitte ten slotte in van leven tin
telende woorden het goed recht van het
bestaan eener a. r. kiesver. te dezer
plaatse bestrijding vonden deze woorden
niet. Het publiek was het met den spreker
eens. Dit bleek wel uit bet groote getal
mannen, 38 dat terstond tot de nieuwe
kiesver. toetrad. Nederland en Oranje
aldus werd aangenomen, de ver. te noemen
besloot, zich aan te sluiten bij het Cen
traal Comité. Als bestuursleden werden
gekozen de heeren S. Vermolen, K. Dane,
A. Schouten, C. Maris en J. v. Sprang.
De firma C. J. van Houten Zeon, te
Weesp heeft 50 bunders land aange
kocht, grenzende aan de terreinen der nieuwe
cacaofabriek toti aan het Merwedekanaal,
met het doel daarop een park te doen aan
leggen en daaromheen de woningen voor
het fabriekspersoneel.
Te Meyel (Limburg) vermaakten
zich eenige kinderen op het ijs. Daar het
ijs nog niet sterk was nog een paar dagen
te voren was er eene boot doorgestoomd
zakten twee zusjes (meisjes van 11 en 8
jaar) er door, met het noodlottig gevolg
dat beiden verdronken.
Sehoolpantoffels
Aan de hoofden van openbare en bijzon
dere scholen te Amsterdam wordt doer de
commissie van werkverschaffing aldaar be
richt, dat «choolpantoffels, ten hoogite 30
paren per school, kunaen worden aaagp-
vraagd.
In Friesland is zooveel sneeuw gps
vallen, dat de wegen byna niet te paseeeiën
zyn. Enkele stoomzuivel-fabrieken
stil omdat het onmogelijk is de
heen te brengen. Eene raadeverjadefiriljfc
te Bergum kon niet doorgaan, audit
raadsleden het gemeentehuis niet keagf^
bereiken.
-— Vry dag is te Amsterdam in *«X
koffiehuis op de Nieuwmarkt een dimt»
meisje door haren vrijer met een mei in
den rug gestoken, waarop de man eickzel-
ven een wond in de borst toebracht.
Vrijer en vrijster waren den vorigen avond
nog samen uitgeweest, doch met ruzie van
elkander geseheiden. Vry dag nu &wam
de man plotseling het koffiehuis binnen en
pleegde de hier vermelde daad. Beiden
werden n;;ar het Binnengasthuis vervoerd,
waar de wouden niet gevaarlijk bleken
te zyn.
Een voerman te Hillegersberg
Vrijdagavond met een met twee paarden
bespannen spoelingwagen naar de hoeve
rijdende, had daarbij het ongeluk met dien
wagen van de kade te glijden. Dit be
merkende sprong hij er af, doch tegelijk
kantelde de wagen, met het gevolg, dat
deze op hem terechtkwam. De man was
onmiddellijk een lijk. Een man, nevens
hem op den wagen gezeten, kwam tussehen
de paarden terecht en werd slechts licht
gewond.
Naar men verneemt, is P. de Bie,
die wegens meineed in de zaak van wylen
den wachtmeester G. Hoekman te üseh
veroordeeld werd, uit de gevangenis over.
gebracht naar een krankzinnigengesticht.
De schrik zit er te Amsterdam
bij de dienstmeisjes van den Parkweg en
