NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Dinsdag 12 lanuari.
ifftfe laacgang.
ÏNTËN
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
M 44. 1897.
elburg.
Dienstbode,
dienstmeid
Stad Zierikzee
Zeeland.
y
JM»
y
iten „Schelde I en I1-"
ft
a v>>
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
>EN BERGEN, Paetori
gt tegen Mei een
ais werk, van g0ede
van de P. G.
ch te Biezelinsa
aegange of
Joetinchem.
GEERTSE, Bosch^eg
DÜVEKOT, te Cm,
et Mei
Henstbode
buitenshuis. Adrei Dg,
lburg.
kkelijk 10—20 Gld. da-
rdienen.
jen zijn te bekomen bij'
.AMBERTY
te Maastricht.
inteerde Me taal-Artikelen!
STOOMBOOT.
Jan.
rd. Zondag 10 's m. 4,-
nsdag 13 's morg. 10,-
gelegen plaats n.
Jan.
Van Rotterdam
J
Zaterdag
9 9,30
Zondag
10 9,30
Maandag
11 9.30
Dinsdag
12 10,—
Woensdag
13 .-
Donderdag
14 9,30
Vrijdag
15 9.30
15
Zaterdag
16 9,30
,30
Zondag
17 9,30
Maandag
18 10,-
,30
Dinsdag
19 10,-
Woensdag
20 10-
Donderdag
21 10.-
Vrijdag
22 10-
Zaterdag
23 10.-
Zondag
24 10.-
Maandag
25 10,—
1
Dinsdag
26 10,-
Woensdag
27 10,-
Donderdag
28 10,-
1
Vrijdag
29 10.-
Zaterdag
30 10.-
1
Zondag
31 10.-
BOOTDIEN8T
IDDELB.-ROTTERDAI
Jan.
Van Van
Middelburg. Rotterdam.
W
7,40
„J.15
J>15
8.15
8,15
H
6,30
6,30 7,4 O
6,30 7.40
6,30 7,40
6,30 7,40
6,30 ~7,40
6,30 7,40
6,30 7,40
6,30 7,40 „J.15
6,30 7,40 JM5
6,30 7,40 y
Jan.
e:
f.30
1,30
f,30
f,30
f,30
f'30
f.45
3.30
f,30
7.30
3.30
7.30
7,30
7,30
7^30
3.
D.
Van Rotterdam:
Zaterdag
Zondag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
9 9,30
10 9,30
11 10.30
1?
10.»
19 10.-
20 O-30
22 O'30
23 «-30
24 9,30
25 10,3°
27
29 9>
30 9,30
31
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedore regel
meer 10 cent.
wij
het
Met belangstelling ontleenen
onderstaande aar. de Standaard
Bietenteelt
Er gaat klachte op, dat de aanneming der
jongste Suikerwet op den kop der bieten
telers zal neerkomen.
De fabrikanten, gekortwiekt in hun win
sten, zullen deze schade, zoo zegt men, op
de verbouwers van suikerbiet verbalen.
Natuurlijk.
Maar dit zullen ze alleen dan kunnen
doen, als de bietentelers door eigen schuld
dit mogelijk maken.
Sluiten de bietentelers zich niet aaneen
om en corps tegenover de fabrikanten op te
treden, dan natuurlijk moeten ze berusten
in wat hun geboden wordt, en de bepaling
van den bieienprijs eenzijdig aan den fabri
kant overlaten.
Maar dit hoeft, niet en zelfs is bet niet
naar recht.
In de Rhijnprovincie, vlak op onze gren
zen, hebben de bietentelers dit begrepen,
en ze gaan een Bond oprichten.
Desaangaande wordt gemeld in bet Ned.
Landbouwweekblad
„In een dezer dagen gehouden vergadering
van beet wortel verbouwers in de Rijnprovincie
(Pruisen) is besloten een bond op te richten
welke ten doel beeft de belangen der bieten
telers tegenover de suikerfabrikanten te be
hartigen. Het bestunr van den Bond stelt
elk jaar na onderhandelingen met de fabri
kanten de pryzen vast. De prijzen worden
vervolgens in een algemeene vergadering
van den bond definitief vastgesteld of ver
worpen. Bij vaststelling der prijzen kunnen
de leden van de vereeniging persoonlek met
de fabrikanten contracteeren. In het be
stuur van den Bond zullen een 21tal land
bouwers als vertegenwoordigers voor de
voornaamste beetwortelstreken in de Rijn
provincie zitting hebben."
Welnu, dat is de weg.
Laten onze bietentelers dit goede voor
beeld volgen, zich aaneensluiten, een Bond
vormen en zich verbinden, om niet dan
op accoord te handelen, dan zullen niet
langer de fabrikanten unilateraalmaar fa
brikanten en bietentelers saam den prijs
bepalen, en die bepaling zal naar billijk
heid zijn.
En bet syndicaat van de suikerfabrikan
ten, èn de Bond der bietentelers zon dan
een zeker aantal gedelegeerden kunnen be
noemen, die| telkenjare onderhandelden en
voor elke camqagne den te bedingen en den
te betalen prijs zouden voorstellen.
Doet men dit nu niet, en blijft men met
de handen in den schoot zitten, dan hebben
de fabrikanten natuurlijk volkomen gelijk,
dat zij hiervan partij trekkenen heeft
geen enkele bietenteler recht tot klagen,
als hij schade lijdt, niet tengevolge van de
hebzucht der fabrikanten, maar als gevolg
van eigen plichtsverzuim.
Immers, plicht is het op elk terrein, in
elk vak, en onder alle vakgenooten, om
saam voor zijn gemeenschappelijke belan
gen op te komen."
Wij brengen den raad van de Standaard
onder de aandacht van belangstellenden
hopende dat hij kunne opgevolgd worden.
Wij zijn natuurlijk omtrent de toestanden
en verhoudingen in West Pruisen niet op
de hoogte. Maar in Zeeland bestaat, meenen
wij, een bond vanlandbouweis die suiker
bieten verbouwen. Doch niet alle land
bouwers sloten zich bij dezen bond aan.
Laten zij 't dan doen.
Maar wat 't gezamenlijk optreden aangaat
blijft de kans op mislukking nog groot,
naar wij meenen, dewijl verscheidene land-
onwers-bietenverbonwers agenten, of sub-
agenten zijn van fabrieken, en dus ge
ïnteresseerd zijn by een spoeiigen afloop,
traan die nu meedoen, dan verspelen zij
allicht ban baantje er bij. En dan
kan men op elkander rekenen? Zitten
malaise en voorschotstelsel niet te zeer in
den weg? Laten onze landbouwers deze
Traag eens goed in de oogen zien.
In ieder geval, door eendrachtig optre
den winnen zij. Alleen geïsoleerd
blijven zij aan 'tgoedvinden der fabrikan"
ten overgeleverd, en zijn zij 't kind van
de rekening.
Omtrent twee periodieke „instellingen"
door de goe gemeente zelve in 't leven
geroepen, werden wij dezer dagen inge
licht. Het zijn „instellingen" over weike
juist de laatste dagen veel werd gesproken,
dewijl zij omstreeks dien tijd ieder jaar
worden waargenomen.
Het zijn Koppermaandag en Kon
kelpot.
Omtrent eerstgenoemde schrijft men ons
Koppermaandag
Vaak is bij mij de vraag gerezen, waar
komt die naam toch van daan Eindelijk
vond ik de herkomst.
Oudtijds was in Nederland het koppen
(ventouses) zetten zeer algemeen. Ieder
liet zich dit minsten» eenmaal 's maands
doen, sommigen „drokker". Dit bedoelt
ook J. Cats als bij schrijft
In betjaer eens bloed gelaten. (Dit is
eens 'sjaars adergelaten).
In de maend eens in het bad. (Eens per
maand koppen gezet).
Want koppen zetten geschiedde ook bij
't baden.
Deze operaties werden verricht door
barbiers eertijds „Baders" gebeeten. De
dames hielden er kopsters op na die
daartoe een winkel hielden gewoonlijk de
badstoof en ook wel de koppelaarsters win
kel gebeeten.
Men hield het er voor dat niets zoo
gezond was en bet was bij de barbiers en
koppelaarsters een dagelijksche nering. Men
vond er altijd gezelschap, de praatjes van
den dag, de nieuwstijdingen waren allen
afkomstig nit des baders winkel. Het ging
er zoo ver dat men ook borrels er ging
verkoopen, dus steeds werd de winkel
aantrekkelijker. Maar de almanakken in
dien tijd schreven eenige dagen voor, waar
op het verboden was bloed te laten. Dan
waren de winkels gesloten en de koppers
hadden vierdag. Inzonderheid wilde men
vooral met nieuwjaar met bloedstorten be
ginnen en dus hadden de Koppers en
Kopsters op Maandag na Drie Koningen
bun feest als zijnde die Maandag toen 't
begin van een werkjaar. Toen de nieuw
jaar verzet werd bleef' hij de vierdag of
vacantiedag der Koppers.
Nog in bet begin dezer eeuw wenscb-
ten de boekdrukkersjongens nieuwjaar op
Koppermaandag, want zij traden in plaats
der vroegere boekscbrij vers en die hadden
de nauwste betrekking tot de koppers en
bun winkels, want daar plachten zij voor
de badende lediggangers hunne liedjes,
romans enz. voor te lezen en te debiteeren.
De winkel was in trek naarmate men er
voorlezingen hoorde of deed.
En omtrent laatstgenoemde
Ieder kind in Zeeland kent den konkel-
of rommelpot. De pot met een varkens
blaas er op gespannen, waaraan in 't mid
den een rietje bevestigd en in beweging
gebracht wordt, waardoor een klagelijk
geluid ontstaat die 't kind dat den pot
hanteert doet vergezeld gaan van een
liedje, meestal over 't Kerstkind, of over
t Oudejaar. Meestal groote onzin. Een
enkele maal is t onzin die eigenlijk op
niemendal betrekking heeft. Zoo onder
anderen in 't onderstaande
Rommelpotlied uit de 17e eeuw.
Vastenavond, bkind
k heb nog geen man
'k heb nog een klein hoentje
Dat moet er t' avond an
Dan ga ik bij de buren
En laat mijn potje schuren.
Dan ga ik naar de Franschen
En laat mijn hondje dansen,
Hier een stoel en daar een stoel,
Op iederen stoel een knssen
Meisje I boud je kinnebak toe
Of k'sla er een pannekoek tusscben.
'k Heb al zoo lang met de rommelpot geloopen
'k Heb geen geld om een broodje te koopen.
Enz.
Alle partijen verdeel 1, en min of meer
door persoonlijke quaesties bezwaard.
De liberalen hebben hunne schakee
ringen in Leidsche, Groningsche, Amster-
damsche, Utreehtscbe, Delflsche en Har-
lingscbe liberalen tegenover die van de
Liberale Unie.
De radicalen gaan nu ook al in twee
groepen uiteen, wijl Gerritsen en da Koo
elkaar de vriendschap hebben opgezegd.
De antirevolutionairen zien de christe
lijk historischen naast zich en dezen zijn
weder te verdeelen in voorstanders van
het Program met- en voorstanders van bet
Program zonder artikel 20.
De socialisten gingen reeds lang in twee
partijen uiteen.
En dit alles, terwijl het kiesrecht uit
gebreid werd en een nieuwe periode
nieuwe vraagstukken naar voren dringt,
vraagstukken op sociaal gebied, die een
aaneengesloten optreden van elk der partijen
vorderen
Dit zet slecht in.
De Nederlander vraagt ons op welka
gegevens onze voorspelling Jierust dat
onze partij straks een felle strijd wacht
van de zijde der fractie-Lobman.
Het blad voegt er aan toe dat deze
fractie juist het tegendeel van plan schijnt
deu weg ®p schijnt te willen van de
Utreehtscbe Commissie van Advies, welke
niet tegenover maar naast onze partij is
opgetreden en nu eens niet wil „scheuren
en verdeelen, maar bijeenhouden wat bij-
eenbehoort. Zij raadt, dus niet Dr. Kuy-
per of allen, die zich onder Dr. K. scha
ren, te bestrijden of uit te werpen alleen
wil zij zorgen, dat de antirevolutionairen
die Dr. K. poogt uit te werpen banrecht-
matigen invloed behouden."
De gegevens, naar welke bet blad vraagt,
meenden wij te hebben genoemd zij be
treffen de organisatie. Tegen deze is van
die zijde immers in de laatste jaren, lang
voor '94 reeds, onvermoeid strijd gevoerd.
En daar bet nu wel niet te denken is
dat onze party deze organisatie, zoo noodig
als brood, zal opruimen, vermoedden wij
dat de stembusstrijd in Juni, a. s. ook
door de bezwaren der oude vrienden tegen
deze organisatie zal beheerscht worden.
Maar nu komen wij op eenmatd te weten
dat de Utreehtscbe Commissie van Advies
deze juist gehandhaafd wii zien, en alleen
bezwaren beeft tegen die welke dr. K.
tracht ingang te doen vindenen de
autonomie der districten wil handhaven.
Wij vernemen dit met genoegen, gelijk
't trouwens ook door de Ned. in bare vier
jongste opstellen was betoogd.
En wat 't program van actie betreft,
nemen wij er dankbaar nota van dat de
Nederlander althans de mogelijkheid open
houdt, dat de „groep Lobman" bet daarmee
eens kan zijn. Dat zij zich niet wil ver
binden tot iets dat zij nog niet kent, is
te begrijpen. Jammer echter dat de can-
didaatstelling in Hilversum wel een weinig
hare bewering weerspreekt.
Daar hadden de oud-antirev. de gelegen
heid zich op een candidatuur te vereeni
gen van een oaden anti-revolutionair,
niet gecandideerd op 't nieuwe program
van actie, of op eenig program van actie,
en zie daar stellen zij juist een lid van
de Utreehtscbe Commissie candidaat.
Wij zeggen niet dat hieraan de Neder
lander schuld beeft. Volgelingen gaan
soms verder dan de leiders, en de leiders
kunnen eene beweging niet altijd tegen
houden. Maar dan moet men ons ook ten
goede honden dat wij meenden op een moge
lijke bestrijding van die zijde ook onder ons
verdacht te moeten zijn. Wat te Hilversum
gebeuren kan tegenover een candidaat
zonderkan te Middelburg ook gebeuren
tegenover een candidaat met een program
van actie. Natuurlijk hopen wij 't tegen
deel. Wij hopen dat de zaken zoo loopen
dat wy met eene vrye consciëntie bondge
nootschappelijk optreden kunnen en wij re
kenen hierbij op den ver reikenden in
vloed van de Nederlander. En wij mee
nen dan ook bare tweeledige vraag „of
gevoelt de Zeeuivdat de felle strijd niet
door de fractie-L, tegen de fractie-K., maar
omgekeerd door deze tegen gene zal ge
voerd worden, omdat de fractie-K. alleen
voor echt antirevolutionair houdt, wie
buigt voor de leiding van Dr. Knyper"
in dubbelen zin ontkennend te móeten
beantwoorden. Wij voelen daar inderdaad
niets van en zien niet in dat de fractie
Knyper alleen voor echt antirevolutionair
houden zou wie buigt voor de leiding
v.' n dr. Kuyper.
Buitenlandsch Overzicht.
Het Nieuwe jaar begint met vrij donkere
vooruitzichten voor de Zuid Afrikaansche
republiek. Groot waren de rampen die
haar in't vorige jaar troffen. Niet 't minst
de vreeselijke veepest die den geheelen
veestapel dreigt te verslinden. Maar ook
de oproerige bewegingen der Kafferstammen
en de kuiperijen van Cecil Rhodes, dringen
den Transvaaiscben Boer, zijn rnst niet
anders te beschouwen als een van zeer
tijdelijken aard.
Het is inder laad jammer dat de Engelscbe
natie zoo dweept met de onchristelijke
roofzieke politiek van de ministers der
Koningin, en dat tgenover een volk als
bet Transvaaische, dat zooveel groot
moedigheid bewees aan de misdadigers, die
't op zijn ondergang toeleggenj dat zich
zoo fatsoenlijk gedraagt jegens allen die
't gezag van zijn president en zijn Volks
raad ondermijnen.
Cecil Rhodes is thans op weg naar Enge
land, om zoogenaamd terecht te staan,
feitelijk om er bewierookt te worden. En
niets minder verdiende de man toch inder
daad dan op St. Helena of een ander rots
eiland zijn groote staatkundige misdaden
te moeten betreuren.
Maar hij beschouwt ze niet als zoodanig.
Hoogstens zijn ze een zeker zwak van hem.
Ieder heeft zijn gebreken, zoo sprak hij
in zijn afscheidswoord, alvorens de Kaap
te verlaten.
„En mijn grootste fout is dat uitbreiding
en eenheid in dit land altijd mijn stok
paardje zijn geweest". Hij beriep zich daarbij
op de wereldgeschiedenis die leert dat men
nemen moet wat men krijgen kan, van de
zoo beperkte oppervlakte die bier op deze
aarde valt in te nemen.
En bet liep treurige in alles is dat in
Engeland een minister van buitenlandsche
zaken regeert Chamberlain die dezen
belager van der Boeren vrijheid steunt en
stijft. Hoe zou hij anders zoo onbeschaamd
durven optreden
In ieder geval zijn er evenwel nog
rechters in Engeland. Zij hebben Jameson
in de gevangenis gebracht. Niet bun schuld
is 't dat de medische wetenschap hem er
weer uithaalde.
Laat ons hopen dat zij den eigenlijken
misdadiger, den leider der ganscbe be
weging even rechtvaardig straffe voor zijn
aanslag te Johannesburg.
De Spaanscbe regeering is er eindelijk
toe overgegaan de hervormingen toe te
passen die twee jaren geleden reeds waren
toegestaan. Die hervormingen gelden bet
eiland Porti-rico en bevatten vele wet
telijke en administratieve maatregelen die
echter nog verre zijn van de onafbanke-
lijkverklaring. E11 toch is 't maar een
quaestie vau tijd om deze belangrijke
daad uit te lokken.
Door de ervaring op Cuba en Jamaica en
op de Philippijnen geleerd, zal de Spaan
scbe regeering wijs doen met niet te lang
te talmen met de verst strekkende conces-
siën te verleenen, eer de sinds eeuwen
geknechte bevolking der Spaanscbe bezit
tingen ze met bet zwaard in de vnist
eischen komt.
Er is voorloopig weinig kans op. Ca-
novas, de premier, heeft 'taan de Cortez
gezegd dat bij er niet aai}, denkt op de
Antillen en elders een bestuur in te voe
ren, bijvoorbeeld gelijk aan dat in En-
gelsch Indië.
Op Cuba komt voor de Spanjaarden
eenige verbetering. Maximo Gomes beeft
aan den Spaanschen Minister-president doen
weten dat de Cubanen tot den vrede nei
gen. Maar zij hibben geen plan zich op
genade of ongenade over te geven. Zij
verlangen terugroeping van den generaal
VVeyler, beperising der bevoegdheid van
den gouverneur des eilands, verlaging der
invoerrechten en vele binnenlandscbe her
vormingen.
Inmiddels wordt de strijd met groote
verwoedheid voortgezet. De opstandeling"
gen verwoestten de vorige week nog een
stadje dicht bij Havanna. De Spaansche
troepen bevochten eenige overwinningen.
Men moet nochtans de waarde van deze
triomfen niet overschatten. Weyler en de
boofdtroep zijn naar Vuelta Abajo terug,
gekeerdwat op zijn zachtst met een
mislukking schijnt gelijk te staan.
Op 'toogenblik laat bet kleine Servië
nogal van zich spreken. In de hoofdstad
van Oud Servië hadden oproerige bewe
gingen plaats. De nieuwe regeering heeft
de Skoeptschina ontbonden en toonde, wat
in Servië nog nimmer is gebeurd, zeer li
berale (in goeden zin) neigingen in betrek
king tot het binnenlandscb bestuur. De
koning sluit zich nauwer aan bij Rusland
en Oostenrijk. Of 't nu deze twee bescher
mers tegelijk zal kunnen bedienen en be
vredigen, zal wei een vraagteekeu zijn, dat
misschien bet nieuwe jaar nog wel oplost.
11 Jan. '97.
De Staatscourant no. 8 bevat de Statuten
der naamlooze vennootschao „Duinbeek"
tot instandhouding en exploitatie van be
plantingen, tuinen en buitenverbljjven aan
de noord westzij de van Walcheren, te Mid
delburg. Duur 10 jaar. Kapitaal f38500,
in 14 gelijke aandeelen, alle geplaatst en
volgestort door bet inbrengen van een
veertiende, gemeen en onverdeeld, in de
buitenplaatsen Dninbeek en Berkenbosch
in Oostkapelle. Directeur F. G. Sprenger
commissarissen H. A. Boogaert en A. Lants-
beer.
Bij beschikking van den minister van
waterstaat is de heer J. A. Blok te Waarde
benoemd tot buitengewoon opzichter by
bet bouwen van een uitwateringssluis met
grondduiker aan den benedenmond van bet
kanaal 's HertogenboscbDrongelen.
De kieswet zal, wegens bet ingewik
kelde der nieuwe regeling, vermoedelijk
tot vele twistvragen aanleiding geven. Een
daarvan is reeds in de Provincie Gronin
gen gerezen. Volgens de N. Prov. Gr. Ct.
is een piattelandsburgemeester van oordeel,
dat de „vrije kost," die bij de loonkiezers
in aanmerking komt, alleen mag worden
medegerekend als de kost gednrer.de alle
dagen der week wordt genoten. Niet dus
als de arbeider des Zondags met vrouw
en kinderen in eigen woDing zijn maal
tijden gebruikt.
Daar de vrije kost als deel van bet
loon wordt beschouwd, gelooven wij, zegt
bet „Hbl." dat bet genoemd blad terecht
die uitlegging afkeurt. Het loon wordt
immers enkel overde werkdagen uitgekeerd.
De meeste burgemeesters zullen dit
wel aldus opvatten. Voor een gelijkmatige
toepassing der wet is bet zeker wenscbe-
lijk, dat de minister van binnenlandscbe
zaken tegen een beperkte uitlegging wake.
Naar men nader meldt, gaat bet plan
om bij de verkiezingen de belangen van
den landbouw speciaal op den voorgrond
te stellen, uit van de hecren Bultman
Bauduin en Siekesz.
Van drie liberalen dus.
Of de antirevolutionaire boeren zich in
die fuik zullen laten vangen
