Beste
Jonge,
IHÖQL
TM
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
une
ige prijzen.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
>rradig,
touwers.
itstijfsel
BOON,
Dinsdag 5 ianuatt.
Ho. 41. 1897.
II
kast.
38.
lende prijzen.
Us Sr.
cob Duijvis.
:s-
v. d. Wart.
Punch
|wijn
[er
Hare
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
RECHTSZAKEN.
Een en ander over stalmest.
(Hftfe faatgang.
g gedruisch.
ij ksiandbouwproef-
fAMPERLAND.
1TSEN DISPONE-
INC. "M
:j de Korte Noordstr.
.i ddelburg.
op doch in de
vloeibaarheid der
bereikbaar maakt.
worden vóór dei
vacht bij
Directeur,
le Vi» Liter.
IC
jen 18 cent.
cent.
(it.
at.
lanbevelend,
Kade.
JFKOE
lOP.
|tÉ, Vrouwepolder.
MEI een bekwame
K. ADRIAANSE,
tiddelburg.
ijk 10—20 Gld.
nen.
sijn te bekomen bg
/IBERTY
te Maastricht.
irdc Metaal-Artikelen
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
F.N
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedore regel
meer 10 cent.
4 Jan. '97.
Bij kon. besluit is benoemd tot gezwo
ren voor den polder Soelekerke P. Dieleman
Senior, en tot plaatsvervangend dijkgraaf
voor den Paulinapolder J. W. de Zwart.
Bij beschikking van den minister
van waterstaat is de heer J. Olie, te Hans-
weert benoemd tot buitengewoon opzichter
bij de werken voor het verruimen en op
diepte honden van de buitenhaven van het
kanaal door Znid-Beveland.
De verkiezing te Hilversum is bepaald
op 26 Jan. a. s.de herstemming op 9 Febr.
De off. van gez. 2e kl. N. Schrijver,
van het 3e reg. inf. te Middelburg, wordt
naar Maastricht overgeplaatst.
De bij het le reg. benoemde kapi
tein P. Glerum, van het reg. gren. en jagers,
komt in zijn nieuwen rang te Assen in
garnizoen.
Bij kon. besluit is aan de volgende
gemeenten ter tegemoetkoming in de kosten
harer huishouding over 1896 onderstand
verleend: Nisse f300; Veere f650; Koe
wacht f300.
Met leedwezen vernemen wij dat de
heer M. van Dis, oud-agent van het Nederl.
Jongelingsverbond, oud-voorzitter van den
Districtsraad, mede bestuurder van boven
genoemd verbond, warm Zendingsvriend
en stichtelijk spreker in velerlei samen
komst ook in onze omgeving, en gedurende
de laatste jaren burgemeester van de ge
meente Fijnaart, jl. Zaterdag 2 Jan., na
eene ziekte van slechts twee dagen is
overleden, nalatende eene weduwe en tal
van vrienden en betrekkingen die dezen
veelzijdig werkzamen man, schoon zijn
sterven hem gewin was, noode zagen
henengaan.
Ter griffie der arrondissemente-reehtbank
te Middelburg is door den heer officier van
justitie hooger beroep aangeteekend tegen
FEUILLETON.
In den stal begint de oogst.
„Wie wil trekken moet beginnen met
geven", is eene van die groote waarheden
welker kracht men in het landbouwbedrijf
niet licht overschatten kan.
Vooral geldt deze waarheid voor de be
mesting van het landwil de landbouwer
voortdurend ruime oogsten van zyn land
trekken, daa moeten zijne gewassen inden
bodem volop voedsel vinden.
Ieder verstandig landbouwer zorgt er dan
ook voor, dat zijn land zorgvuldig bemest
wordt en hij wacht er zich voor zijn land
uit te putten.
Om zijn land te bemesten staan den land-
houwer velerlei stoffen ten dienste, welke
ik niet noodig acht hier alle te noemen.
De voornaamste van deze meststoffen is
de stalmest; deze is, zoowel door haar ge
halte aan plantenvoedsel als door hare
humusvormende bestanddeelen de hoofdmest
en zal dit vooreerst wei blijven ook.
Geen wonder dan ook, dat vele land
bouwers er zich op toeleggen, zooveel stal
mest te maken als hun maar eenigszins
mogelijk is, en dat zij zich vaak tamelijk
groote kosten getroosten, om hun mestvaalt
goed gevuld te krijgen.
Wsmneer ieder landbouwer eens ging
neerzitten en de rekenstift ter hand nam,
om te berekenen hoe duur hem elk voer
stalmest te staan komt, wij gelooven, dat
menigeen verbaasd zou opkijken.
Nu zou men denken, dat men algemeen
den zoo duur verkregen schat zoo zorgvul
dig mogelijk zou bewaren, doch dit is helaas
niet het geval.
In vele gevallen wordt er met den stal
mest zoo zorgeloos omgegaan en het gevolg
daarvan is, dat deze gedurende de maanden
in welke hg op de mestvaalt ligt, zeer
het door voornoemde rechtbank op den 22
December 1896 gewezen vonnis, waarbij
B. A. M., winkelier en horlogemaker te
Hulst, werd vrijgesproken van het aan
hem ten laste gelegde veroorzaken van
dood door schuld.
Het Rijkstelegraaf kantoor te Goes
verzond gedurende de maand December
1896, 669 telegrammen, ontving 694, over
genomen en verder geseind werden 593
totaal 1956 telegrammen.
Ont- Ver-
Kantoren. vangen, zonden. Totaal
Baarland18 16 34
144 166 310
Borsele32 25 57
286 357 643
Driewegen 19 10 29
171 141 312
Ellewoutsdijk 31 51 82
333 410 743
's Gravenpolder 31 34 65
388 380 768
's Heer Arendskerke 39 29 68
364 375 739
's Heerenhoek 28 42 70
289 378 667
Heinkenszand 41 22 63
250 202 452
Hoedekenskerke 36 25 61
392 331 723
Kloetinge5 3 8
135 108 243
Nieuwdorp 20 10 30
199 199 398
Nisse17 23 40
199 172 371
Ovezand42 29 71
243 248 491
Wolfertsdijk 67 61 128
489 422 911
De bovenste cijfergroepen geven het ver
keer aan over de afgeloopen maandde
11 '■■acMWopw———na—p—a—am
veel aan waarde verliest.
Het zij ons vergund, dit verlies zoo dui
delijk mogelijk voor te stellen en tevens
de middelen aan te geven, waardoor dit
verlies grootendeels kan voorkomen wor
den. Vooraf echter eenige opmerkingen
over den stalmest zelve.
De stalmest bestaat nit de vaste en vloei
bare uitwerpselen van onze landbouwdieren
en het strooisel dat bij kans geheel bestaat
uit stroo.
In de uitwerpselen der dieren vindt men
voor een zeer groot deel de stikstof en de
minerale bestanddeelen van het voeder terug
doch in de vaste uitwerpselen verhouden
zich deze stoffen anders dan in de vloei
bare. De vaste mest is rijk aan phosphor-
zuur en kalk, doch de kali wordt het meest
gevonden in de urine.
Het belangrijkste plantenvoedsel, de
stikstof, vindt men zoowel in den vasten
mest als in de urine, doch in de laatste
meer dan in de eerste.
Daaruit volgt, dat de stalmest dan al
leen een volledigen mest vormt, als de
vaste en vloeibare bestanddeelen goed met
elkaar vermengd aan den bouwgrond wor
den toevertrouwd.
In dat geval toch bevat de stalmest
stikstof, phosphorzuur, kali, kalk en nog
eenige andere voedingsstoffen. Versche
mest wordt gerekend gemiddeld te bevat-
tsn 0,4 pCt. stikstof, 0,2 pCt. phosphor
zuur, 0,5 pCt. kali, 0,55 pCt. kalk, be
nevens nog magnesia, kiezelzuur enz.
Duizend KG. versehe stalmest bevatten
derhalve gemiddeld 4 KG. stikstof, 2 KG.
phosphorzuur, 5 KG. kali, 5Vs KG.
kalk enz.
Het spreekt van zelf, dat deze gemid
delde samenstelling hoofdzakelijk af hangt
van den aard van het voedsel en ten deele
ook van het strooisel.
Voedert men veel kracht voeder, dus voe
der, dat rjjk is aan eiwit, dan zal de
mest rijker zijn aan stikstof dan wanneer
daaronder staande groepen, die over het
afgeloopen jaar, terwijl door het kantoor
te Goes over het afgeloopen jaar werden
ontvangen 8482, verzonden 8932, overgeno
men en verder geseind 5476, totaal 22890
telegrammen.
Vermits de opgenomen en verder ge
seinde telegrammen (dat zijn die, welke
door Goes van of voor de telefoonkantoren
worden overgenomen en verder geseind)
eene dubbele behandeling ondergaan, zou
het werkelijk aantal behandelde telegram
men over het afgeloopen jaar dus zijn
22890plus 5476 is totaal28366 telegrammen.
Kamperland. Door het telephoonkan-
toor alhier werden behandeld in de maand
Dec. 1896, 80 berichten daarvan ver
zonden 37, ontvangen 43.
Colijnsplaat. Aan het telephoonkan-
toor alhier werden in den loop der maand
Deo. behandeld 158 berichten, waarvan
verzonden 79 en ontvangen 79.
Over het gehesle jaar bedroeg het aantal
berichten 1544, waarvan werden verzonden
734 en ontvangen 810.
Bruïnisse. Door het Rijkstelegraaf-
kantoor werden in de maand Dec.
verhandeld 598 berichten. Het ontving
296, en verzond 200, terwijl het opnam
en verder seinde 102 telegrammen.
Het telefoonkantoor te Oosterland ontving
20, verzond 24, totaal 44 verhandelde be
richten.
Dat te Sirjansland verhandelde 68 be
richten waarvan het ontving 31 en ver
zond 37.
Krabbendijke. Aan het telegraafkan
toor alhier werden in den loop der maand
Dec. behandeld 257 telegrammen, zijnde
78 stuks verz. en 179 stuks ontv.
In het geheele jaar 1896 werden behan
deld 1805 stuks telegrammen, zijnde 1241
ontvangen en 564 verzonden.
Hansweert. Gedurende het jaar 1896
passeerden het kanaal alhier 43 zeeschepen
met 26573 KM. 4718 stoomschepen met
het vee niets anders krijgt dan voedsel,
dat arm is aan eiwit.
Houdt men hiermede goed rekening dan
kan men bij benadering reeds eenigszins
uit den aard van het voedsel en het stroo
de hoedanigheid van den stalmest afleiden.
Wil men de hoedanigheid van den stal
mest juist bepalen, dan moet men zich
de moeite getroosten van een langdurig
en nauwkeurig rekenen, iets waartoe hier
geen gelegenheid is.
Het is voor ons doel voldoende aange
wezen te hebben, dat de hoedanigheid
van den stalmest in oorzakelijk verband
staat met het voedsel en het strooisel.
Niet alleen de hoedanigheid maar ook
de hoeveelheid verschen stalmest kan men
afleiden uit het toegediende voedsel en
strooisel, wanneer men aanneemt, dat
versche stalmest 25 pCt. droge stof en 75
pCt. water bevat.
Uit een aantal genomen proeven is ge
bleken, dat bij eene doelmatige voedering
de helft van de droge stof des voeders in
den mest (vaste stoffen en gier) terugge
vonden wordt.
Nemen wij nn aan, dat men aan strooi
sel gebruikt lL van het gewicht van de
droge stof des voeders, dan vinden wij
aan droge stof in den mest: Va van
de droge stof des voeders plus '/i. Als
men dus 1000 KG. droge stof verbruikt
heeft en daarbij 250 KG. droge stof in
het strooisel, dan vindt men in den stal
mest 500 KG. plus 250 KG. is 750 KG.
droge stof dus aan verschen stalmest 4
maal 750 KG. is 3000 KG., daar 25 KG.
droge stof (zie boven) overeenkomt met
100 KG. verschen stalmest.
Door droge stof verstaat men water vrije
slof, zoo bevat hooi bijv. 85 pet, mangels
12 pot., paardenboonen 84 pot. en tarwestroo
86 pet. droge stof.
Vervoedert men dus 100 KG. hooi dan
brengt men daarvan bij de mestberekening
85 KG. in berekening. Dit verder uit te
529,490 KM. 4965 Rynschepen met
2,436,463 KM. 27,074 andere schepen met
1.628.402 KM. Totaal 36.800 met 4,620.928
KM.
Nisse. Gekozen tot lid van den gemeen
teraad bij herstemming voor de vacature
J- Koeman, de heer A. Nieuwenhuijse met
33 stemmen, de heer Bostelaar had er 20
En voor de vacature Van Liere dhr. A.
Hirdes met 31 stemmen de heer J. A.
Geill had er 10, de heer M. van't West.
einde 15.
Stavenisse. By den arbeider W. D.
alhier deden zich dezer dagen by twee
kinderen gevallen van diphtheritis voor.
Na inspuiting met het bekende heilsernm
van prof. Pasteur is het eene kind, het
kleinste, hersteld, terwijl het andere kind,
een vijfjarig jongetje, niet is mogen be
houden worden, maar onder de gedane
operatie is bezweken.
Tot bestuursleden van den Zeeuwschen
Bond, afdeeling van den Nederl. Bond van
Jongelingsvereenigingen op Gereformeerden
grondslag zyn ter vervanging van eenige
heeren die door vertrek naar elders of
om andere redemen bedankten gekozen de
heeren: Ds. H. Buurman te Meliskerke, S.
Hage te Bruinisse en C. Nieuwenhmyzen
te Yerseke.
Door de afdeeling „Ter Neuzen" van
de „vereeniging van landbouwers, die sui
kerbieten verbouwen", is besloten dit jaar
by wyze van proef gezamentlyk 75 geme
ten suikerbieten te verbouwen en deze by
den hoogstbiedenden fabrikant te contrae-
teeren.
De uitslag van het proefveld door bo
vengenoemde vereeniging aangelegd is dat
van de 8 soorten van suikerbietenzaad,
waarvan 6 soerten door fabrikanten aan
landbouwers verstrekt en 2 door zaad
kweekers geleverd het best voldeed zoo
wel aan gewicht als aan gehalte de bieten
gegroeid van zaad door bekende kweekers
geleverd. Het grootste verschil in opbrengst
werken, achten wij overbodig. Alleen nog
dit. Men mag aannemen, dat in een stal
van ongeveer 50 stuks vee, klein en groot,
gemiddeld per dag 2000 KG. verschen stal
mest, waarin dus500 KG. droge stof, gemaakt
wordt, dat wordt gedurende 5 maanden
ongeveer 300000 KG. verschen stalmest.
Voorwaar eene belangwekkende hoeveel
heid die eerder nog te laag dan te hoog
geraamd is.
De waarde van den verschen stalmest
in één winter gemaakt, is derhalve zeer
groot en overwaard er al onze aandacht
aan te wijden.
Deze waarde wordt echter grool endeels
verminderd door eene min zorgvuldige be
waring van den stalmest.
Om nu nog maar niet te spreken van
verwaarloozing der gier, welke men laat
wegloopen in eene sloot die daardoor aar
dig bruin geverfd wordt, willen wy alleen
de aandacht vestigen op het groote nadeel
dat de stalmest lijdt door vervluchtigen en
uitloogen.
Dit nadeel begint reeds in den stal.
De stikstof, die zich in de vaste uit
werpselen bevindt, komt daarin voor als
eiwitstof, terwyl zy in de urine optreedt
als piszuur en pisstof.
Deze verbindingen nu, beginnen zeer
spoedig te ontleden en een deel van de
stikstof vervluchtigt als ammoniak.
De scherpe geur in de paardenstallen
wyst ons dit reeds aan.
Dit verlies van stikstof bedraagt al heel
spoedig eenige procenten.
Maar nog erger wordt het op de mest
vaalt, als men daar geen goede voorzorgen
neemt. De ontleding der meststoffen gaat
daar dikwyls zeer snel door en hoe sneller
de ontleding, hoe meer verlies. De stikstof-
houdende verbindengen vallen, om het zoo
eens nit te drukken, uit elkaarde stik
stof verbindt zich met waterstof tot am
moniak en verder met zuurstof tot salpe
terzuur, beide verbindingen, die in water
van het zaad door fabrikanten verstrekt,
bedroeg 3000 KG. per gemet.
Wegens het hooge nut dezer proefvel
den zal men dit jaar weder een proefveld
aanleggen, waarvoor reeds een stuk bouw
land gehuurd is in den Coegorspolder.
Oudejaarsavond, omstreeks 8 uur,
is in een sloot aan den Noordweg onder
de gemeente Serooskerke het lyk gevonden
van een te Middelburg woonachtigen leur
der, De R. geheeten. De kar, waarmede
de man met schardyn gevent had, stond
ledig op den weg met den droevig huilenden
trekhond. Het lyk is naar het lykenhui»
te Serooskerke overgebracht.
De man was gehuwd, doch laat geen
kinderen na. M. C.
In een Armhuis te Noordwolde
(Fr.) is eene bejaarde vrouw om het leven
gekomen, doordat hare kleeren in aanra
king kwamen met het vnur van hare stoof.
Een veldwachter stapte Woensdagavond
onder het ryden bij Nieuwendam uit
een der treinen. Hy geraakte onder den
waggon (welke daardoor ontspoorde) en
was terstond dood. In de heide naby
Vucht is Vrydagnacht een man stervende
gevonden, met zeven messteken gewond.
De dader schijnt bekend. Te Ruiner-
wold (Dr.) is Frydagavond zekere Arend
Derks, by het verlaten der herberg, dood
gestoken. De dader is gevat. Te Ap -
pingedam is een voerman door de dui
sternis met paard en rytuig in het Dara-
sterdiep geraakt, en verdronken. {Ta
Elten is een spoorwegbeambte, die de
onvoorzichtigheid beging om over de rails
te loopen, toen de trein reeds te dicht
genaderd was, door deze aangereden en
gedood. Te Knechsel (N.-Br.) wilde
eene dienstbode die haar hoofdhaar met petro
leum had gewasschen, een vuur aanleggen.
Ongelukkiger wy ze kwóm een vonk op haar
hoofd, waardoor de nog niet opgedroogde
petroleum vlam vatte. Door pijn en schrik
bezwymd, viel zy op den grond neder.
Het mocht aan hare huisgenooten, die op
gemakkelyk oplosbaar zyn en die dus ge-
makkelyk door het regenwater uitgeloogd
en weggespoeld kunnen worden, terwyl
bovendien de ammoniak, evenals in den
stal, als gasvormig lichaam ontwijkt en
in de lucht ontsnapt.
Maar ook andere stoffen gaan verloren
o. a. koolstof, een voor de humusvorming
noodzakelyke stof.
Behalve de stikstofhoudenie stoffen on
dergaan ook de phosphorzuur- en kaliver
bindingen veranderingen en geraken daar
door in gemakkelijker oplosbare verbindin
gen, waardoor zij in het gevaar komen,
om door den regen uitgeloogd en wegge
spoeld te worden.
Zoo lijdt dus de mest eensdeels door
vervluchtiging en anderdeels door uitlooging
aanzienlyke verliezen.
Leen ons slechts even het eor.
De 300000 KG. versche stalmest, waar
van wij boven spraken bevat lU maal
300000 KG. is 75000 KG. vaste stoffen,
waarin (zie nog eens boven) 0,4 pCt. stik
stof dus 750 maal 0,4 KG. is 300 KG.
stikstof, van deze stikstof nu, gaat er in
ruim drie maanden 22V2 pCt. verloren dn»
3 maal 22Va KG. is 67Vs KG.
Stellen wij nn de waarde van 1 KG.
stikstof op 60 cent, dan gaat er alzoo
aan stikstof verloren 67Vs maal 0,60 gld.
is f 40,50 dus meer dan de waarde van
4 balen Chilisalpeter.
Maar in dien tijd ondergaat ook de
droge stof eene vermindering van mins
tens 25 pCt. of Vé deel van de gebeele
hoeveelheid dus in ons geval 14 maal
75000 KG. is 18750 KG.
Voegen wy hierbij nog de andere ver
liezen dan mogen wij gerust het boven
staande bedrag van f40,50 met twee ver
menigvuldigen en er gaat dus alzoo op
onze vaalt voor ongeveer f80 te loor.
En nu hebben wy nog maar gerekend
dat de mesthoop slechts by na vier maan
den blijft liggen doeh in werkelijkheid
