VOOR ZEELAND.
iDinstfag 22 DccemBcc.
iffdc faaügang.
CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
HISTORISCH
I 1896.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p.0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
vaai 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Of men te Goes gelijk sommige bladen
melden een afdeeling wil oprichten van
d»n Christelijk historucben kiezersbond?
Ons kwamen w«l geruchten ter oore,
doch voor en aleer deze geruchten een
vasten vorm hebben aangenomen, wenschen
wij het geloof er aan nog een weinig op
te schorten.
Het getal voorstanders zal overigens
uiterst gering zijn.
Niet ongaarne zagen wij evenwel deze
afdeeling verrijzen. Te meer nu ons ter
oere kwam dat een tamelijk groote kies-
vereeniging, aangesloten hij de Utrechtsche
Commissie van Advies, moet zijn opge
richt.
Om het nu maar eens gemakshalve, met
minder juiste bijnamen, nit te drukken,
opdat de lezer» ons niet misverstaan, mel
den wij
Er is te Goes een groote kiesvereeniging
„Voor Nederland en Oranje", door de te
genstanders genoemd Kuyperianen.
Er kwam er een bij die zich meer bij
zonder interesseert voor de strooming Loh-
manLohmanianen.
Er wordt over gedacht (of gepraat om
een afdeeling te stichten van den Bond
waarvan Dr. Bronsrtld de leiding heeft:
gemakshalve, door ons Bronsveldianen ge-
heeten.
jgjBij de verkiezing in '97, tenzij de Depu-
tatenvergadering en genoemde Commissie
van Advies 't weder eens mogen wordsm,
wat wij van harte zonden wenschen, zullen
de antirevolutionairen als Kuyper-, Lohman-
en Bronsveldianen tegenover elkander staan.
De krachten zouden dan kunnen gemeten
worden.
Het komt ons eshter voor dat de laatst
genoemde partij, schoon wij haar een krach
tiger toekomst durven voorspellen, dan de
voorlaatstgenoemde, althans bi) de stembus
van Juni geen groote krachtzal ontwikkeien.
Met genoegen vernemen wij dat voor
Patrimonium te VlissiDgen is opgetreden
de heei H. J. v. d. Meer, lid der Staten,
met eene „geschiedenis van 't ontstaan en
de worstelingen der antirevolutionaire partij
in den lande en in 't district Middelburg"
en met eene „toelichting van de nieuwe
kieswet".
Eveneens met genoegen vernemen wij
dat de rede met groote belangstelling werd
aangehoord en vrucht droeg in de toetre
ding van nieuwe leden.
Wij kunnen 't verslag dier lezing niet
opnemen, om geen voorgeval te scheppen
met 'toog op andere dergelijke belangrijke
politieke samenkomsten welke dezen win
ter te wachten zijn.
Wij hopen dat Vlissings voorbeeld overal
elders, ook daar waar het politiek leven
nog moet gewekt, navolging vinde.
Ons is uit Zierikzee niets bericht omtrent
plannen voor de verkiezing van een lid
der prov. staten.
De heer Fokker zal derhalve zonder
strijd gekozen worden.
Het kiesdistrict Zierikzee heeft misschien
plan om zijne krachten te sparen tot de
a. s. Juni-campagne.
Alleen op die voorwaarde kannen wij
er vrede moe hebben, wanneer aan deze
tusschentijdsche verkiezing, de laatste ouder
de oude wet, geen deel wordt genomen.
Dan is het maar een reculerpour mieux
sauteren kan men, wen straks de winter
(net zijn winterkou en winterslaap veorbij
is, van Zierikzee nog grootsche dingen
tegemoet zien.
Kan ook een moeder haar zuigeling
Tergeten
Een 17-jarige ongehuwde moeder, reizende
met haar kind en vergezeld door haar
zuster die chanteuse is, heeft te Rotterdam
haar kind bij eene vrouw ter verpleging
achtergelaten. Zij zou iedere week de
verplegingskosten betalen, zeide zij. Zij
zond echter geen geld, maar eene brief
met 't bericht dat zij van haar kind-gratis
afstand doet. Het adres dezer ontaarde
meid-moeder is onheuend. En nu vraagt
de commissaris van politie inlichtingen
omtrent haar, dewijl de bedrogen vrouw
het kind niet wil behouden, en dus het
onnoozele buiten echt geboren schaap met
terdaad van elk verstooten is.
Zou 'tgeen tijd worden dat het onder
zoek naar het vaderschap wordt mogelijk
gemaakt door de (wetgeving
5t
De heer Kievits, de rijke verpleegde in
't krankzinnigengesticht Meerenberg voor
wiens invrijheidstelling zoo warm werd
gepleit door het kamerlid Staalman, is
de vorige week aan eene borstziekte ge
storven.
Hiermede zijn èn Justitie èn Medici
van de lastige taak ontslagen om te on
derzoeken of deze man werkelijk twee
jaren lang wederrechtelijk werd gevangen
gehouden, terwijl hij niet krankzinnig was.
De publieke opinie zal echter wel on
bevredigd blijven en het wantrouwen
tegen e«n wet die geen waarborg biedt
tegen onnoodige vrijheidsberoeving in een
krankzinnigengesticht, zal niet opbonden,
v»or deze wet op dit punt zal gewij
zigd zijn.
Uitmaken of iemand krankzinnig is moet
't recht blijven van de geneeskundigen;
doch de gezoniverklaring worde dan ook
opgedragen aan eene commissie, voor een
deel door den eerstbelanghebbenden in
casu deu persoon zelf, te benoemen.
Wij hebben ons geen partij gesteld in
deze zaakkrankzinnigheid laat zich niet
altijd met het bloote oog waarnemen en
gaat veelal met het doen van gezonde zet
ten gepaard.
Maar 't beginsel van rechtsverkrachting
en vrijheidheneming hetwelk in deze ge
schiedenis nogmaals naar vorenf trad, wen
schen wij te bestrijden. En wij zeggen
bij voorbaat eene Regeering dank die er
ons in dit stuk van wetgeving van afhelpt.
21 Dec. '9 6
Goes. Vergadering van den Gemeen
teraad Vrijdagavond. Voorzitter de heer
burgemeester. Tegenwoordig 12 leden en
de secretaris. Afwezig met kennisgeving
de heer Coenen. De notulen worden ge
lezen en goedgekeurd.
Medegedeeld wordt dat mej. W. A. de
Jongh is herbenoemd als lid der commissie
van bijstand voor de handwerken bij het
lager onderwijs en dat zij die benoeming
heeft aangenomen, terwijl de heer R. Snel,
benoemd leeraar aan de H. B. S., 30 Nov.
jl. in functie is getreden.
De volgende ingekomen stukkenGoed
keuring van Ged. Staten der beschikking
omtrent de paardenmarkt. Statistiek van
Spaar- en Leenbanken in Nederrland. Sta
tistiek der Soheepvaartbeweging. Afschrift
van een request van het Bestuur der Ver-
eeniging van (Nederlandsche Steenfabri
kanten, worden ter visie gelegd voor de
ledea.
Aan M. Eindhout wordt eervol ontslag
verleend als onderwijzer aan school B.,
ingaande 1 Januari a. s.
In zijn plaats wordt, uit eene voordracht
bestaande uit de dames H. Emanuel te
Tiel en 2 anderen, mej. Emannel met 11
steramen en 1 blanco benoemd.
Aan A. C. Sehuiling wordt op verzoek
voor 7 jaren onderhands opnieuw verhuurd,
behoudens hoogere goedkeuring, een stukje
gronds aan de haven voor f3.50 'sjaars,
op voorwaarden door B. en W. genoemd
en door hem aangenomen; o. a. dat de
gemeente het recht van beschikking heeft
hij 14 dagen te voren kennisgevingen
ten allen tijde toegang aan B. en W. zoo
't noodig mocht zijn in den dienst der
gemeente.
In gelijken zin wordt aan M. Buitendijk
voor 99 jaren in erfpacht gegeven een
stukje grond aan den 's Heer Hendriks-
kinderendijk om daarop twee woningen
te houwen. Voorwaarden 8 ct. per cA.,
afheining ten genoege van B. en W.
overneming van 2 olmen.
In verband met vroeger gegeven advies
om ook in deze gemeente staanplaatsen
voor kermistenten op de kermis te ver
pachten, stellen 13. en W. voor met mede
werking of hernsjing van de financiëele
commissie om o.' de bestaande verordening
op het marktgeld onveranderd te laten
en b. jaarlijks gelegenheid te geven om
in te schrijven naar twee staanplaatsen,
gedurende de kermis, beide op de Groote
Markt, éen voor eer» stoomearoussel of
daarmede gelijkstaande inrichting en éen
voor een hippodrome, welke zullen worden
gegeven aan den hoogsten inschrijver, on
verminderd het gewone marktgeld, af
hangende van de grootte der tent en op
voorwaarden, door de vergadering vast te
stellen, terwijl dan nergens elders in de
gemeente inrichtingen als hier bsdoeld ge
durende de kermis zullen worden toegelaten.
Dit voorstel wordt aangenomeu.
Omtrent de begrsoting der gasfabriek
stellen B. en W. in overleg met de finan
ciëele commissie voor deze vast te stellen
in ontvang en uitgaaf op f 20854.40 en
den gasprijs te huuuon op 7 ct. per M5.
B. en W. voegen daarbij een woord van
dank voor 't zuinig bebeer, enz.
Alvorens de Raad zonder hoofdelijke
stemming besluit de begrooting goed te
keuren merkt de heer Van der Peijl op
dat de toestand aan 't station en zijn om
geving vau dien aard is dat er verbetering
moet komen. Er heerscht volslagen duister
nis. Nu is de Maatschappij tot Exploitatie
van Staatsspoorwegen gezind om die ver
lichting aan te brengen, wanneer de ge
meente het leggen der leiding op zich neemt.
Doch de Gascommissie heeft geweigerd.
Spr. zou derhalve deze Commissie willen
vragen verandering te brengen in haar
besluit. Het geldt een publiek belang en
daarvoor moet de gemeente een kleinigheid
als hier gevorderd wordt, over, hebben.
De heer Ramondt zegt dat deze zaak
met de begrooting niets uit te staan heeft.
Toch wil hij de toedracht der zaak wel
mededeelen. De Stationchef heeft namens
de Mij. een dergelijk voorstel gedaan doch
de M&atsehappij verlangde dat de gemeente
de geheele leiding op zich nam ook tot 't
2e perron. De raming bedroeg f200 en
nu meende de Gascommissie eenparig dat
het niet aanging dat aan de Maatschappij
cadeau te doen. Het geldt hier een zaak
van algemeen belang, spr. stemt dit toe.
Maar in de eerste plaats dient de Maat
schappij zelf daarvoor te zorgen. In ieder
geval heeft de Gascommissie geen vrijheid
gevonden om zoo belangrijk af te wijken
van de Verordening op het Gasverbruik.
De heer Ochtman kan het gesprokene
van zij n voorganger bevestigen. Er is aan
deze quaestie een heele geschiedenis ver
honden. Van het oogenblik der overneming
van de fabriek door de gemeente is door
spr. als voorzitter der Gascommissie er werk
van gemaakt om genoemde Maatschappij te
krijgen onder onze afnemers. Immers hoe
meer gaslevering hoe goedkooper gebruik
voor de afnemers. De Maatschappij gaf
echter het onzinnige antwoord dat wjj 't
gas, dat toen 11 cent kostte, voor 5 cent
zouden leveren, gelijk in Utrecht. Toen de
gasprijs aanmerkelijk verlaagd was, heeft
spr. het weer gewaagd. Bij al die gelegen
heden had hij medewerking van het Sta-
tionpersoneel, terwijl spr. nogmaals dringend
op den de veiligheid bedreigenden toestand
wees. Eindelijk heeft de Maatschappij zelf
bedoelde leiding bij ons aangevraagd. Wij
hebben toen gezegd, wanneer het slechts
betreft die leiding te veranderen, laten wij
er dan over heen stappen. Maar later bleek
dat men meer wilde. Bovendien aan den
gasprijs meende de Gascommissie zich te
moeten houden en aan den aanleg gelijk
die is getariiiëerd. Wij meenen dat 't niet
aangaat door zulk een grootmachtige Maat
schappij waar 't toch de veiligheid van
haar reizigers geldt, de kosten daarvan door
de gemeente te laten betalen. En spr. zal
zich dan ook zoolang hij de eer heeft in
de Gascommissie zitting te hebben tegen
elke onbillijke concessie voor genoemde
Maatschappij ernstig blijven verzetten.
De Voorzitter zegt dat hij ook ongaarne zou
medewerken de Maatschappij in dezen ter
wille te zijn, dewijl hij niet zeker is dat
't publiek er ook maar iets bij zou winnen.
Het zou te bezien staan of er wel zooveel
gas zou worden verbruikt. Die Maatsohappij
toch betracht de zuinigheid op punten waar
dit niet t6 pas |komt. Zij zou misschien
hier en daar een zwakke pit met onvol
doend licht aanbrengen.
Spr. juicht het toe dat deze discussie is
uitgelokt wijl langs dezen weg de Maat
schappij tot Exploitatie van Staatsspoorwe
gen verneemt dat zij op onverantwoorde
lijke wijze een toestand bestendigt als die
welke hier besproken werd. Meermalen
deed ook het Dagel. Bestuur een poging
tot verbetering, doch die stuitte af op de
stijfhoofdigheid van genoemde Maatsch.
De heer Van der Peijl zegtAls nu
beide partyen stijfhoofdig blijven dan komt
er niets tot stand. Spr. meent echter te
weten dat een voorstel door de Gascommis
sie schijnt gedaan te zijn om bedoelde leiding
te leveren, maar dat zij zich daarna weer
heeft teruggetrokken
De heer Ochtman interrompeertDat is
beslist onjuist. Een dergelijk voorstel is
nooit gedaan. Er is alleen gezegd wan
neer 't er alleen op aankomt om de be
staande lijn te repareeren, dan moeten wij
er maar in berusten, want dan is het slechts
eene quaestie van enkele guldens. Maar
nu het niet geldt herstellen maar aanleg
gen tot aan het tweede perron, nu is alle
overleg afgesneden.
De heer Van der Peijl herneemtDan
moet er een misverstand in het spel zijn
want op een dergelijk aanbod is de stations
chef te rade gegaan met den inspecteur om
die verlichting aan te brengen. Spr. her
baalt 't groote belang van 't publiek ware
best door deze kleine bijdrage der gemeente
te helpen. Spr. heeft ook een weinig ver
stand van gasaanleg en verklaart niet te
kunnen begrijpen waar deze f200 zou
moeten gestoken worden.
De heer Ochtman noodigt den spreker
uit inlichtingen in te winnen bij den di
recteur, bij wien» degelijke, zaakkundige
adviezen de Gascommissie zich gaarne aan
sluit.
De Voorzitter sluit de discussie. Hij
meent dat na deze bespreking de quaestie
nog wel eens door de Gascommissie zal
worden overwogen. Vindt zij termen om
er op in te gaan, dan zal zij wel met een
voorstel komen en dan zal de Raad zeker
wel bereid bevonden worden de Verorde
ning te wijzigen.
De h.wx\Ramondt wenscht nog te consta-
teeren dat van misverstand of terugtrekken
bij de Gascommissie geen sprake is, wijl
Spr. zelf eigenhandig het antwoord aan den
stationschef geschreven heeft.
De begrooting wordt hierop zonder hoof-
delijke stemming aangenomen.
Het le suppletoir kohier van den H. O.
wordt vastgesteld, zooals het door B. en W.
ontworpen is op f 113,99 en het suppletoir
kohier van de belasting op de honden g®ed-
gekeurd op f 30.
Toegelaten wordt op de begrooting voor
1896 uit den post voor onvoorzien f25 af
te schrijven, om daaruit te kunnen be
talen het pensioen van den oud-Sasknecht
A. Dronkers.
Ten slotte wordt voorzien in de vaca
tures, te ontstaan door periodieke aftreding
van leden van verschillende commissiën en
colleges op 1 Jan. a.
De I oorzitter belast de heeren v. d. Peijl
en Temperman met de stemopneming.
De heer Van der Peijl verzoekt vau de
taak verschoond te blijven, wijl hij zoo
juist op straat zijn bril gebroken heeft.
Commissie van Classificatie.
Uit den gemeenteraad Van der Leeuw
met 10 stemmen (Quist 1, blanco 1).
Uit het Burgerlijk ArmbestuurJ. M.
Kakebeeke met 12 stemmen. Met hem was
door genoemd college voorgedragen J. E.
Mulock Houwer).
Uit de Red. Hero, diakonie I. "Wessel
met 12 stemmen. (Voorgedragen door ge
noemdediaconie I. Wessel en P. Verburgj.
Geref. diaconie J. Faberij de Jonge
met 12 stemmen (Zij had met hem aanbe
volen M. Quakkelaar).
R. C. Par. Arnmbestuur P. Stieger met
12 st.
Uit de Commissie voor (Economische Spijs-
uitdeeling A. Dekker met 12 stemmen.
(Door gen. Comm. voorgedragen met L. A.
Knitel.)
In de Financiëele CommissieOchtman
met 11 stemmen. Janssen 1. Kakebeeke
met 11 stemmen. Houwer 1. de Jonge met
10 stemmen. Quist 1. Blanco 1. Voorzitter
Ochtmanimet 11 stemmen, de Jonge 1.
Commissie voor Strafvorderingen de Jon
ge met 10 stemmen (Quist 1, blanco 1).
Janssen met 11 st. (Ochtman 1.)
Commissie voor den Hoofdelijken Omslag
B.ouwer, v. d. Peyl en Temperm.au elk met
11 stemmen.
GascommissieRamondt 11 (Lenshoek 1)
Ochtman 11) Kakebeeke 1), Quist 11 (de
Jonge 1).
Gezondheidscommissiedr, Lasonder met
12 st. (Mede voorgedragen dr. Coenen).
mr. W. Dioke met 12 stemmen (no. 2 was
mr. P. v. d. Meer Mohr).
Commissie van Toezicht op het Middelbaar
Onderwijs Mr. J. G. de Witt Hamer met
11 (C. Wiersma 1).
Idem op H Lager Onderwijs: Janssen 11
blanco 1 (Mede voorgedr. P. A. de Ligny).
Lid Burgerlijk ArmbestuurA. Dekker
Jz. met 12 (Mede voorgedragen J. A. v.
Heel) en W. A. de Laat de Kanter met
12 (no. 2 was S. J. J. de Jonge Mulock
Houwer).
Regentes WeeshuisMevr. wed. Mulder
de Jongh met 12 (Mej. Steendijk mede
aanbevolen).
Regentes GasthuisMevr. DekkerTip
met 12 st. (no. 2 was mej. M. J. v. Heel).
In de vacature van Mevr. de wed. V. d.
HoekMoll was aanbevolen door 's bestuur
Mej. M. J. v. Heel eu Mevr. Pi»cher
Steendijk. Gekozen eerstgenoemde met 12
stemmen.
Regent Gasthuis: C. Risseenw met 12
stemmen. (Mede aanbevolen J. Fransen v.
d. Putte.)
ALle benoemingen, uitgezonderd die vau
mej. v. Heel, waren herbenoemingen.
Hiermede is de agenda afgeloopen. Bij
de rondvraag vraagt de heer de Jonge
het woord en zegt: Het heeft mijn aan
dacht getrokken dat na de jongste raads
vergadering de Goesche Crt. een stuk heeft
gepubliceerd in haar Raadsverslag, omtrent
de aanbieding in zake de mest. Van dit
stuk was in de openbare vergadering van
den Raad geen melding gemaakt. Het
komt Spr. voor dat 't daarom niet moeht
gepubliceerd geworden zijn. Dergelijke
stukken die in 't voor- of nadeel van de
gemeente kunnen worden geëxploiteerd mo
gen niet aan het publiek prijsgegeven
wordenen Spr. vraagt of B. en W. ook
weten hoe 't bewuste stuk in de krant
is kunnen komen.
De heer Ramondt zegt dat hij dit vraag
stuk wel kan oplossen. Het bewuste stuk
is op de gewone wijze verstrekt door
diengene die op zich nam 't verslag van
de Goesche Crt. te leveren. Het stuk is
wel niet voorgelezen, maar 't was voor
gelezen of niet, toch in behandeling geweest.
De heet de Jonge heeft geen bezwaar
stukken die afgehandeld zijn aan de pers
af te staan. Maar wanneer zij nog in be
handeling zijn, vindt hij dit gewaagd. De
verslaggever die daar heeft gezeten, heeft
evenmin als de Raad iets van 't bewuste
stuk gehoord. Daarom gelooft Spr. dat het
hem in handen is gesteld van wege de
Griffie. Daarom zou Spr. aan B. en W. wil
len verzoeken te beletten dat voortaan
dergelijke stukken worden afgestaan vooï
de zaak behandeld is.
