NIEUWSBLA
VOOR ZEELAND.
LOOG.
(ÜSIi
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
m
Slachttijd,
ERS.
luiden,
3ii enz.
imende MEID
eid benoodigd,
82. 1896.
Metdaij 12 Decem6ec.
fffife laflcgaag.
n 7, Middelburg
bij de Beesten-1
VERSCHIJNT
Schulte,
rtie goed voor 10
witte Zeep. 10 Cent
per Pakje 5 Cent
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Een noodzakelijke verbetering.
U's
irdeeSd.
e de buitengewoon
d
3PRINGBER
►SKNECHT
imakersknecht
mnii
lil
f
i kwaliteit gelijk
vas 1896. Prijs 25 cent
&OBETZ
ELKBN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
1Middelburg,
Prijs per drie maanden franco p. p.
Enkele nummers
0,95.
0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met 1 Janu
ari op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
GRATIS.
Lasaeas:
WJffcnaEBjraawiffSs
1 RAAMSTRAAT 11a)
ter leen onder eerste hy-
nd en geeft 3V2 pCt. I'niiil-
.tukken van 50, 100, 500
e bekomen te Middelburg
J. DOORENBOS. Markt
ingen bij denheer G. VAN
Goeshij de Heeren VAN
a
gebruikt Fransok of
s e h
E Li-
opgaaf van prijs ,n aantil
O boekhandel A. A. W.
t iuaseueii de redevoeringen van de heeren
Lohman en Lneasse in, de eerste over den
honnenlm tvaccinedwang, de laatste over de paarden-
'SV6RSl3£lySCfl6 /rassen sprekende, vindt men in dHande-
ftfhi&ak hank lihen 110 rei*e ?an ^en ^eer Staalman en
UlisCtSMSaSSsi da discussie daarop gevolgd, naar aanlei
ding van het feit plat zekere heer Kievits,
een schatrijk, oud, ziekelijk, Roomsch,
door zijn familie beleedigd huisvader uit
Haarlem, in 't krankzinnigengesticht Mee-
renberg wordt opgesloten gehouden, niet
tegenstaande hy, zoo hij misschien al
krankzinnig is geweest, zeker in de laatste
maanden, volgens den heer Staalman ver
strekte inlichtingen, niet meer als zooda
nig kan verdacht worden.
Op de rede van den heer Lohman over
den Vaccinedwang en op die van den heer
Lucasse, aangevuld door die van den heer
Ileimequin over de verbetering van 't paar
denras, komen wg terug.
Het is voor onze lezers van grooter be
lang te weten wat de Volksvertegenwoor
diging heeft gezegd in betrekking tot de
opheffing van den vaccinedwang, waarnaar
duizenden in den lande uitzienen wat
zij gezegd heeft om een subsidie, hoe ge
ring ook, dat den landbouw ten goede
komt, in de toekomst aan dezen stand te
kunnen verzekeren, dan de mededeeling
omtrent een mijnheer die volgens de dot
Iers gekrenkt in zijn geestvermogens is,
jmaar zichzelf voor heel normaal houdt.
trek overigens van vele krankzinnigen.
Zij houden al hunne medeverpleegden
voor krankzinnig, alleen zij zei ven zyn
't niet.
En dat zij daarbij gezond kunnen rede
neeren, weet ieder die met dergeiyke ou-
gekkkigen heeft omgegaan.
He heer Gerdes heeft eens met een
Atankzinnige twee uren lang in den tuin
van het krankzinnigengesticht gewandeld
ea geredeneerd, meenende dat hij een der
geaeesheeren voor had. Bij 'tafscheid ne
men werd 'them echter duidelijk dat hg
mat een krankzinnige te doen had en nog
*#1 pas bij 't laatste woord dat de man
«prak,
ijzende op een krankzinnige dien zy
rbij liepen de man had er hem reeds
ichillende getoond 1 zeide hg „deze
JMn is de ergste van allen die hier ver-
f6^. gorden, want hg verbeeldt zich
I hij God is; en dat kan niet zijn, want
p is maar éen God" de heer Gerdes
likte toestemmend „en dat hen ik".
6 eer Gerdes knikte niet meer maar
haastig afscheid.
geneesheeren en andere men-
_en met krankzinnigen hebben om-
gaan, is 'tmoeilyk te eonstateeren dat
tod krankzinnig is, maar nogmoeilyker
ut te maken of iemand genezen is.
#t derhalve de mededeelingen van den
^Staalman als zoodanig hun effect in
amer misten, spreekt van zelf.
unneer wij de rede in ons blad op-
en zou zg eenzelfde uitwerking op de
f® achterlaten. Men zou het een mooi
oton kunnen noemendie graag van
udalen leest, zou een oogenblik kunnen
9 en van de lectuur. Maar overigens
het den lezer koud laten. Al wat de
f staalman in de Volks vertegenwoor-
over deze zaak te berde bracht, zon
gepast hebben in de kolommen
onzer groote dagbladen onder de
|3 rJngezonden stukken". Buiten
oordelgkheid der Redactie,
aar wat de aandacht der natie en der
Jenng niet ontgaan mag, het is wat
esr Goeman Borgesius duidelijk in
■uoering gebracht heeft, namely k dat
Wet geen voldoende waarborgen geeft
ueinand, zonder werkelijk krankzinnig
E R K.
1. VERHAGE, Grijpskerke
Mot MEI
DE VISSER, Domhnrg.
D. CORNELISSE Mz.,
del burg.
ne
Dienstbode
i boerenstand bij het Hou®
iitthem.
1 Mei a. s. een
C. DE JAGER, SIP!
ïuweiiik met Mei
St. Laurens.
;en aankomende
igd hij A. ADRIAN
5"ig
ïr
van
ru-
ver-
te zyn, in een krankzinnigengesticht kan
opgenomen worden.
Reeds bij de vorige gelegenheid had deze
heer met instemming van den minister op
dit punt, aangetoond dat deze wettelyke
waarborgen veel te wenschen overlaten.
En de heer Rethaan Maearé, die eerst
beweerd had dat in elk geval de wet vol
doende waarborg geeft, dat iemand, als
krankzinnig opgesloten, weder zal worden
vrijgelaten, zoodra hij hersteld is, vond dan
ook by verschillende kamerleden naar 't
schijnt het tegendeel van instemming. Toch
sprak ook hij: ik zou niet gaarne als mg n
oordeel geboekstaafd zien dat ook de op
neming in een gesticht van voldoende wa r-
borgen is omgeven.
De minister van binnenlandsche zaken
was 'tblykbaar met deze uitspraken niet
oneens. Hg toch zeideOf de wet vol
doende is, is een andere vraag. Daarom
trent ben ik het met den geachten afge
vaardigde uit Zntphen eens dat het zwakste
gedeelte van deze wet is de opneming.
Bij gemis van een algemeene psychatri-
sche opleiding is de enkele verklaring van
een geneesheer, dat hg iemand voor krank
zinnig houdt, bevestigd door een bevel
schrift van den kantonrechter, inderdaad
formeel slechts een geringe waarborg.
Daarby komt dat de grenzen waarop krank
zinnigheid ophoudt en het zer.nwlyden
aanvarigt, zeer onbepaald zijn.
Zoo sprak de minister.
De heerStaalman kan derhalve na deze me
dedeelingen gerust zijn dat binnen zeker
tijdsverloop de wet in dat opzicht zal worden
verbeterd.
Indien de regeering aarzeleu mocht heeft
de Volksvertegenwoordiging het recht van
initiatief. En niets belet den heer Staal
man om met de hulp van een kundig
rechtsgeleerd lid der Kamer een voorstel
in dien geest in te dienen.
Waar bekwame juristen als de minister
en de heeren Rethaan Macaré en Goeman
Borgesius hem gelyk geven dat de wet
geen genoegzame waarborgen biedt tegen
het opnemen van gezonde menschen in een
krankzinnigengesticht, daar kan hij zijn
doel bereikt achten in zoover dat niet alleen
de heer Kievits maar ook anderen na hem
niet meer onreehtvaardigly k in arrest
kunnen gesteld of gehouden worden, wan
neer door hen selven aan te wijzen des
kundigen hebben geconstateerd dat zij nie
mendal mankeeren.
Een krankzinnige toch is in zekeren zin
een beschuldigde.
En gelijk een beschuldigde in zekere
strafzaak het recht heeft zich een rechts
geleerd raadsman te kiezen of te doen
aanwijzen van wege de rechtbankeven
zoo dient 't vast te staan dat een van
krankzinnigheid verdachte zich de hulp
kan verschaffen van een of meer genees
kundige adviseurs, welke op 't gebied der
psychiatrie (zielsziekten) hunne sporen ver
dienden, byv. doktoren uit de rgks-of par
ticuliere krankzinnigengestichten desnoods
in overleg met door de rechtbank en de
familie aan te wijzen gelastigden.
Het geldt hier een belangrgk stuk vrg-
beid, en een privaat recht dat niet noodeloos
mag aangerand.
In 't volgend no. van ons blad wenschen
wg over te nemen de belangrijke discussie
over de Ambachtsscholen door den heer De
Savornin Lobman ingeleiden waarbij
door dezen afgevaardigde en de heeren
Goeman Borgesius en Smeenge zeer belang
rijke wenken zgn gegeven, in verhand
met organisatie, toezicht, enz.
11 Dec. '96.
HH. MM. de Koninginnen zijn op de
gewone wijze gisteren welvarend van hunne
buitenlandsche reis in de residentie terug
gekeerd.
Commissaris der Koningin in
Zeeland, maakt bekend, dat de sluiting
der jacht op hazen, fazanten, korhoenden
en kwartels in de Provincie is bepaald op
Donderdag 31 December 1896, met zons
ondergang, en dat het tij dstip van de sluiting
der jacht op boutsnippen en waterwild
nader zal worden vastgesteld.
De kapelmeester Bouman te Bergen
ep Zoom van bet 3e regiment infanterie
wordt benoemd tot kapelmeester bg de
Koninklijke militaire kapel van de grena
diers en jagers, indien bij op zijn verzoek
daarbij overgeplaatst wordt.
De tram Brouwershavenen?. Een
wetsontwerp is ingediend om uit 's rijks
schatkist rentelooze voorschotten beschik
baar le stellen tot een gezamenlijk bedrag
van ten hoogste 300 duizend gulden ten
behoeve van den aanleg van een stoom
tramweg van Brouwershaven naar Steen
bergen en van de tramwegwerken tot de
aansluiting van de haven nabij Numans-
dorp aan den stoomtramweg van Zuid-
Begerland naar Rotterdam en die toe te
kennen onder bepaalde voorwaarden aan
de concessionarissen voor den aanleg van
de stoomtramwegen.
Verder wordt voorgesteld voor reke
ning van den Staat aan te legden havens
en aanlegplaatsen naby Numansdorp te
Zijpe en te Anna-Jacobo-polder, in verband
met de aan te leggen stoomtramwegen
van Zuid-Beyerland naar Rotterdam, van
Zgpe naar Brouwershaven en van Anna-
Jacoba-polder naar Steenbergen.
Een en ander staat in verband met de
exploitatie door de Rotterd. Tramw.
Maatschij van een Stoomtramweg van
Brouwershaven naar Zierikzee naar Zgpe
en Steenbergen en deze door een stoom-
bootdienst op Numansdorp in verband te
brengen met de haar geooncessioneerde
lijn RotterdamZuid-Beierland.
De minister beveelt het plan aan als de
beste oplossing van de quaestie van de
verbetering van het. verkeer met Schouwen
en Dniveland en als geheel uitvoerbaar.
De totale kosten worden geraamd op
f 1.680.000, waarin de Rott. Traraw.-
Maatsch. zal betalen 5 ton, de provincie,
gemeenten en polders tezamen 3 ton en de
Staat aan voorschotten 3 ton en aan havens
en steigers f 580,000, derhalve zal de Staat
een hooger aandeel nemen in de gezamen
lijke aanlegkosten dan 1/3, doch deze hoo-
gere bijdrage vindt haar rechtvaardiging
in de byzondere gesteldheid der streek,
welker verbinding met het spoorwegnet
het hier geldt.
Door Gedeputeerde Staten van Zee
land is bepaald, dat de verkiezing van een
lid der staten tn het hoofdkiesdistriot Zie
rikzee, ontstaan door het overlijden van
den heer mr. C. J. Fokker, zal plaats heb
ben Dinsdag 29 December e. k. en de her
stemming zoo noodig Dinsdag 12
Januari d. a. v.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft het vervoer van herkauwende dieren
en varkens verboden uit een kring in do
gemeenten Oosterland, Nieuwerkerk en
Ouwerkerk, waarvan de grenzen zgn als
volgtten noorden de provinciale straat
weg van Zierikzee tot Zgpe ten zuiden
en Oostende Zeedijk van^ de Zierikzeesche
haven tot Zijpe ten westen van de Zie
rikzeesche haven tot den straatwegen
bepaald dat, wanneer bijzondere redenen
af wg king van het verbod van vervoer van
herkauwende dieren en varkens uit den
in deze beschikking genoemden kring nood-
zakelyk maken, zoodanige afwyking kan
worden toegestaan door den burgemeester
van de gemeente van uitvoer.
Vanwege het „Nederl. Landbouw
comité" zal bg de regeering worden aan
gedrongen op strenge maatregelen, tot be
stryding der tuberculose onder het vee
voor zoover uitvoerbaar en niet te kostbaar.
De regeering bracht een post van 5 ton
daarvoor op de begrooting.
Be heer Lingbeek van Veendam,
thans te Pretoria, schrijft omtrent de toe
standen in den Transvaal o.a. het volgende
Het bericht omtrent den grooten Kaffer
opstand, waarbij reeds 50 Boeren gesneu
veld zouden zijn, is geheel uit de lucht
gegrepen.
Het transport moet geheel met ezels
geschieden, daar de runderpest zich nog
voortdurend uitbreidt. Zeer duur komt
thans het aangevoerde. Vóór de ziekte
kostte een vrachtje hout lVs a 2 pond
sterling (f 18 a f 21) en thans 7 a 8 maal
zooveel. In het Noorden is de toestand zoo
ernstig, dat de Kafferkapiteins zelf ge
smeekt hebben, hun Kaffers mee te nemen
naar de mynen, wijl z9 daar volop eten
zouden krijgen. Maar de agenten konden
aan dit verzoek niet voldoen zóó uitgeput
waren de Kaffers, dat ze niet loopen konden,
ATJEH.
In een correspondentie uit Atjeh in de
„Deli Crt." komt onder meer het volgende
voor:
„Van Oemar hoorden wij, dat hij zich
verbonden heeft met Panglima Polim en
den predentent Sultan en dat hy zich toe
zou leggen op het plaatsen van hinderlagen
tusschen Kroeng Raba en Boekit Seboen.
We meenen te mogen gelooven dat hg
wgzer zal zijn.
Als bgzonderheid deelen we nog mede,
dat bg den laatsten tocht, gemaakt door
het 3e bataljon, te Kota Tengkoe Anagló
een buskruitfabriek op kleine schaal is
gevonden.
Het is te hopen dat we hier gauw
allen met repeteergeweren bewapend wor
den, het achterlaten van de hulzen kan
dan niet zulke nadeelige gevolgen hebben
als nu. Toch zgn er dikwgls gevallen
waarbij de man bezwaarlijk zgn leege
hnlzen mee kan nemen alhoewel men hem
er steeds op wyst op welke wgze ze weer
gebruikt worden. Men vindt herhaalde-
lyk patronen, gemaakt van hulzen die
door de soldaten zgn achtergelaten. Men
kan evenwel met goede zekerheid aanne
men dat het aantal repeteergeweren op
Atjeh spoedig grooter zal worden bg het
3e bataljon is men reeds druk bezig de
overige compagnieën met dit geweer te
oefenen.
De ambitie is zeer groot, het wordt tg d,
dat die eene compagnie repeteergeweren
niet meer de eenige is, zg heeft al heel
wat diensten bewezen."
It
Oud-Vosmeer. In d'e Woensdag ge
houden raadsvergadering is benoemd tot
Ambtenaar van den burgerlijken stand, de
heer G. J. de Graaf burgem, tot voorzit
ter van het weezen armbestuur de heer W.
H. v. Gorsel, tot lid van dat bestuur de
heer A. van Bezooijen, tot lid van het al
gemeen armbestuur de heer C .A .Gunst.
Al deze benoemingen waren noodzakelijk
door vertrek van dhr. C. Maris. Benoemd tot
onderwgzer met hoofdaete de heer A. Dek
ker te Krabbendyke, eervol ontslag ver
leend tegen 1 Maart aan Mej. E. van As
die de benoeming naar Scherpenisse heeft
aangenomen, en ten laatsten benoemd tot
leden van het stembureau voor de aan
staande raadsverkiezing in Januari de hee
ren J. Aarnondse en C. A. Gunst.
Scherpenisse. Na eon diensttijd
van 35 jaren bij de postergen heeft de
heer M. Margs, brievengaarder alhier, op
verzoek, tegen 16 Januari a. s. eervol ont
slag ontvangen.
Scherpenisse. De heer J. Hage Wz.
alhier heeft wegens hoogen ouderdom, ont
slag genomen als lid van den gemeente
raad.
Waarde. In de Donderdag gehou-
dene gemeenteraadsvergadering is tot lid
van het Groot algemeen Armbestuur her
kozen de heer A. van Weele.
Krabbendijke- Eindelijk is de groote
hoeveelheid suikerbieten welke hier aan
gevoerd waren opgeruimd. Aan het station
alhier werden aangevoerd tot een gezamen
lijk gewicht van zes millioen negen hon
derd zes en zestig duizend negen honderd
zes en veertig zegge 6.966.946 K. G. ter
wijl uit deze gemeente per scheepsge
legenheid werden vervoerd 2.000000 K. G.
Alzoo een bedrag van totaal 8,966.946 K. G.
Een miniatuur Noordpool-reis naar
Vlaardingen
Eens per jaar gaan een paar roeiboot
jes van den Nederlandsehen Bovenrijn
(tusschen Lymers en Betuwe) naar Vlaar
dingen. Dit zijn reizen die wat om 't lijf
hebben.
Op den Boven-Rijn worden de kleine
viscbjes gevangen, waarin op de Noordzee de
kabeljauwen zoo gaarne bijten.
In kleine korven vangt men deze „prik
ken" ze worden door de verschillende
vissohers in zoogenaamde buizen bewaard
en als bet getal groot genoeg is, worden
toebereidselen gemaakt voor den grooten
tocht naar Vlaardingen.
Op 25 November 's morgens te 5 uren
gingen twee roeibootjes op reis den Rijn
af. In elk bootje of vlieger waren twee
mannen. Rondom het schuitje zgn de
hnlzen vastgemaakt; ze hangen in het
water, want de vischjes moeten in het
leven blijven. Elk bootje hoeft zoo een
vracht van 9000 prikken. Daardoor gaat de
reis niet snel.
Als voor een miniatuur-Noordpoolreis
wordt alles meegenomen: voor een week
proviand (aardappels, spek, meel en brood)
een kacheltje met pijp en een koekopan
verder vier bossen stroo om op te slapen.
De mannen hebben er zich op gekleed:
drie broeken aan, drie paar kousen en
groote klompen met stroo er in, water
laarzen bij zich voor tijd van noodver
der eenige borstrokken en overjassen.
Want de reis is koudhet bootje is
open, zonder eenige beschutting. Zoodra
de eerste vorst in 't land is, moeten de
prikken naar Vlaardingen, waar men in
December op de kabeljauwvangst gaat.
'tls werkelyk een zeventiende-eenwsche
tocht, dien zulke visschers doen.
Beide mannen van den vlieger roeien
het gaat stroomafwaarts en tegen den avond
bereiken ze Kuilenburg. Het is koud en
vriest, 't Is te donker om verder te roeien.
De kachel heeft den heelen dag gebrand,
maar in de open boot haast geen warmte
gegeven. Men roeit naar den wal en zet
de pan op het vuur. Het vet sist en de
gesneden aardappelen schijnen gaar te
worden. Helaas, terwijl men zich brandt
aan de ondervlakte van het aardappelen-
schgfje, is de bovenvlakte, zoo niet be
vroren, ten minste niet half gaar.
Men strekt zich op het stroo uit de
armen zijn stijf van 'troeienonophou-
delyk toch is doorgeroeid twaalf uren aan
een, alleen afgewisseld door een oogenblik
happen in een stuk brood of het drinken
uit de brandewijnflesch.
Maar rust op het stroo is niet te vinden
wegens de koueerst nu voelen ze, dat
het koud is.
Gelukkig rijst de maan boven de kim
en, toont ook zg niet haar volle gelaat
'tis licht genoeg om verder te roeien.
Voort gaat het dus weer, den ganschen
nacht door. 's Morgens wordt te Schoon
hoven een nieuweflesch brandewijn gekocht
en 's avonds ligt men aan den wal te Feij en-
oord, moe en mat en stijf cn uitgeput,
maar toch zonder den moed te verliezen
i ij Schoonhoven hebben zij het getij reeds
gevoeld bedaard hebben ze de eb afge
wacht en even kalm leggen ze zich weer op
hnn stroo neder. Maar, o, die kou! Dat rusten
is erger dan de beweging.
Weer de maan afgewacht en toen maar
doorgereisd naar Vlaardingen.
De ontvangt was goed, de prijs f 12 per
208 stuks of eigenlyk f6 per 100, maar
de visscher moet altijd 4 pCt. toegeven.
De pryzen zijn wel eens beter geweest
het heugt ieder nog, dat wel eens f 35, f 60
ja zelfs f80 voor de 208 betaald werd
maar er zgn ook slechte jaren geweest,
van f8 en f6 der 208.
