NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ha: 149. 1896.
HonMag 17 Sepfemfier.
tiende laatgaag,
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IlijflttE** Zij die zich met 1 Octo-
ber op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
GRATIS.
De Taak derKiesvereenigingen.
Buitenlandsch Overzicht.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
ii.
Na het priücipiëele gedeelte harer taak
te hebben aangewezen, komen wij van zelf
op het technische deel.
Gelijk elke corporatie die werk verricht
en uitbreiding zoekt en tot op zekere hoogte
met hare zusteren in ijver en zielental
concurreeren moet, heeft ook de kiesver-
eeniging een kas noodig, en liefst een
gevulde.
Maar zou het zoeken naar de mogelijk
heid van een gevnlde kas in eene kiesver-
eeniging niet een vraagstuk zijn, zoo wat
ongeveer gelijkstaande met de quadratuur,
de vierkantheid, van den cirkel
Zou er eeue kiesvereeniging zjjn die wat
de financiën aangaat, niet lijdt aan geeuw
honger En wie stilt dien
Men hoort algemeen klagen dat eene
verkiezing zooveel geld kost en dat de
contributiën zoo gering zijn.
De klacht is billijk.
Met is een feit dat in de antirevolutio
naire kiesvereenigingen de inkomsten de
uitgaven nimmer dekken, en dat de te
korten, zelfs zeer belangrijke tekorten in
den regel moeten aangevuld worden door
vermogende geestverwanten. De leden der
kiesvereenigingen toch zijn „«iet vele rijken,
niet vele edelen" en die nog een weinig
met aardsch goed gezegend zijn, hebben
aan allerlei zaken zooveel te geven of bij
te dragen, dat er voor de kiesvereeniging
heusch zooveel niet meer af kan.
Natuurlijk zwijgen wij van die uitzon
deringen in de breedte of in de smalte,
teweten hen die toch nog een aardige con
tributie afzonderen en hen die meer konden
doen doch eenvoudig niet willen.
Maar in den regel is het toch zoo, gelijk
wij hierboven hebben aangegeven. Er komt
te weinig in en er is te veel noodig.
Elke kiesvereeniging dient nu weder eens
per maand eene bestuursvergadering en een
ledenvergadering te hebben. Met lokaal
moet gehuurd, vuur en licht moet betaald
worden. Een enkel boekwerkje moet wor
den aangeschaft voor elk der leden. Dit
zijn de uitgaven voor den gewonen dienst.
Doch die voor den buitengewonen dienst
zfin zooveel te zwaarder. Enkele sprekers
van elders moeten optreden. Hunne reis-
en verblijfplaatsen zullen in den regel wel
nihil beloo^en, maar de huur van het lokaal
kost geld. Enkele leden der kiesvereeni
ging moeten den boer op om in de dorpen
waar nog geen kiesvereeniging bestaat maat
regelen te nemen om er een op te richten
deze nieuwe zusterverenigingen moeten op
beenen gezet en gesteund wordenaanvan
kelijk ook financiëel. Eens per maand zoo
mogelijk moet er een lid van de kiesver
eeniging heen om de kiezers omtrent het
een of ander onderwerp in te lichten. De
reiskosten moeten uit de kas van een der
kiesvereenigingen gevonden worden.
En in verkiezingsdagen
Dan komt de grootste drukte eerst aan
Hoe 't dan gaan moet, zal zeker den Bestu
ren onzer Kiesvereenigingen nog wel niet
helder zijn. Wanneer het aantal kiezers in een
district minstens verdubbelt, moeten ook de
krachten dubbel worden ingespannen. Dan
zijn de uitgaven ook zooveel grooter. En na-
tuurlijk moeten dan ook de bedragen der, wij
zouden ze kunnen noemen der losse dona
teurs verdubbelen. Deze heeren zullen
daartoe zeker wel niet gezind zijn en zelts
is men van al deze heeren niet zeker meer.
De een zal zich uit het politieke leven
terugtrekken, de ander zal 't met den nieu
wen koers uwer kiesvereeniging niet eens
zijn; weer een derde zal aan kiesvereeni
gingen in zijn naaste omgeving meer moe
ten ten koste leggen. Bij grootere uitga
ven zullen de penningmeesters dor kies
vereenigingen stellig geringere uitkomsten
hebben te boeken. De nieuwe kiezersi
vergelijkt men ze met de tegenwoordige
zullen op zijn allermooist kwartjesleden
zoo geen dubbeltjesleden zijn. Hoe wei
nigen toch van de tegenwoordige kiezers
zijn guldensleden, de groote meerderheid
zijn nu reeds kwartjesleden, de bijdragen
der volgende zijn stellig niet hooger. On
der hen zullen dubbeltjes- en gratisleden
zijn.
Wat volgt hier dus uit?
Dat de kiesvereenigingen hunne inkom
sten op een andere wijze hebben uit te
breiden, of de uitgaven moeten inkrimpen.
Wij kunnen op dit gebied heel wat lee-
ren van de socialisten. Wij hebben dit
ook vroeger reeds opgemerkt.
In belangstelling, in geestdrift voor het
ideaal, in wilskracht om iets te laten voor
bereiking van T doel, in kloekheid van
mee betalen zijn deze menschen ons ver
vooruit.
Is er vergadering bij de socialisten, waar
bij sprekerB, tot zelfs van den tweeden of
derden rang optreden, de socialist trekt er
heen hij neemt vaak vrouw en kinderen
er bij meehet vergaderlokaal is vol. Zij
vergaderen naar onze meening zelfs te druk,
zoodat zg de huiselykheid er mede moe
ten verleeren; maar in onze politieke kringen
vergadert men te zelden. In ieder geval
beschaamt ons hierin de socialist. Dat is
zyn belangstelling.
De jongeren onder hen hebben geestdrift
voor het ideaal. Vindt men dat by ons?
Is er onder onze jongelingen groote zin
voor iets degelijks t Een ieder zie slechts
rond in eigen omgeving. Wandelen ja,
en op de stoep zitten, gelykvloerBche ge
sprekken voeren, weinig degelijke lectuur
of weinig degelijk gezelschap zoekenhet
niet nauw nemen met de beginselen of
waar men dit wel doet, in het drijverige
overslaan weinig den lust tot onderzoek
voeden, hei heertje uithangen, met een
meisje loopen om niet te spreken van den
trek naar glaasjes bier, die sommiger hart
vervult. Zegt mij, is niet van velen het
hoogste ideaal geteekend in het woord ge
not, vermaak of sporten is het „God schept
den dag en ik wandel" niet de levensleus
van zoovele jongelingen die hunne frissche
krachten geven moesten in den dienst des
Heeren op welk terrein ook
En zie nu den socialist. Hij colporteert,
hij leest en schrijft, maakt opstellen en gaat
ter cursusvergadering marcheert soms uren
ver om het blad uit te venten dat naar
zijne meening het levensbrood bevat voor
den werkman. Wie onzer jongelingen zag
men ooit met den kleinsten vinger aanra
ken, wat deze zich tot een levenstaak heeft
gesteld
Wilskracht spreekt ook uit het feit dat
menige socialist, teneinde zijn geld voor
propaganda, of in ieder geval voor betere
doeleinden te besteden, den drank uit zyn
kring weert, niettegenstaande hy ze gaarne
lust. Hy wil er wat voor laten, wanneer
hem voorgespiegeld is, of hij zeker ver
trouwt dat dit hem en der maatschappij
ten goede komt. Wanneer gij het voorstel
deedt aan onze nieuwe kiezers die tot de
onzen behooren, om lid te worden eener
kiesvereeniging, hoe weinigen zouden naar
ons hooren en die velen, die ons zouden
afschepen met de boodschap dat het niet
lij en kan, zouden de meesten hunner u
niet uitlachen wanneer gy hun aankwaamt
met den raad de eene of andere overtol
lige, of schadelijke uitgaaf, bijvoorbeeld
aan bier of drank, er voor te laten Dit
doet wel de socialist.
Er valt waarlij k van deze menschen nog
veel te leerenal zijn zij, naar onze mee
ning, in menig opzicht, ons -ten voorbeeld
hoe men niet ijveren moet.
Zoo diende dus voortaan in elke kies
vereeniging een afzonderlü ke kas te worden
ingericht, strijdpenning gèheeten,uit welke
de verkiezingskosten ot propagandakosten
voor een deel konden bestreden worden.
En wat de openbare vergaderingen aan
gaat, er ie niets tegen dat de besturen der
kiesvereenigingen, in stede van de kiezers
in gesloten lokalen bijeen te roepen, open
lucht-meetings organiseeren. Dat spaart
lokaalhuur uit eqi men bereikt e, een vrij
wat grooter aantal kiezers mede. De ver
kiezingen hebben immers in den zomer
plaats. Deze samenkomsten zullen derhalve
geen gevaar voor de gezondheid opleveren.
Waarom zouden ook wy niet een enkele
maal in het jaar zeo iets van een Areopa
gus in 't klein kunnen hebben, waar van
de publieke spreekplaats: de denkbeelden
worden gepredikt en desgevorderd bestre
den? Zal een debat in de open lucht niet
minder gevaar voor warme hoofden opleve
ren, als een politiek debat in een besloten
lokaal op een zoineravoud by gaslicht
In ieder geval moet de tactiek om het
district met strooibiljetten te besneeuwen,
uit zyn.
Trouwens dat zal wel moeten.
Een circulaire met een cents-postzegel
bezwaard, aan alle kiezers in het district
verzonden, kost in een district met 6000
kiezers reeds zestig gulden alleen aan port.
Wordt dit getal kiezers verdubbeld, dan
wordt ook deze uitgaaf aan de post twee
maal zoo groot, derhalve wordt dan een
onnoozele circulaire behalve de druk- en
exploitatiekosten met f 120 betaald. Dit
wordt een uitgaaf van Ïj.50. Welke kies
vereeniging zal dat kunnen betalen? Komt
er dan nog een herstemming by, dan krijgt
men die uitgaaf nog eens. Reden te meer
om deze tactiek te wijzigen. Gezwegen nog
van de omstandigheid dat vele nieuwe kie
zers, met alle respect voor hunne eerlij k-
heid en ordelievendheid, heel weinig le
zen, heel weinig notitie nemen van zoo'n
ding van „de bode" en heel weinig tc
overtuigen zullen zyn door een circulaire
waarvan zy misschien heel weinig begrijpen.
Het beste was dus zeo een der bladen
bijv. de Standaard eenige artikelen schreef
en die op gezamenlijke kosten ODder alle
kiezers door geheel Nederland verspreidde.
Of ook dat de strooibiljetten werden afge-
sohaft en de kiezers hetzij in bovenge
noemde samenkomsten of daarna zeo 't voor
sommigen nog noodig bleek door bezoek
aan huis werden op de hoogte gebracht.
De verkiezingskosten door den candidaat
te doen dragen, dat verbiedt de wet, en
door den Staat te doen dragen is een on
gerijmdheid, wijl dan immers ten slotte de
kiezers toch zelf de verkiezingskosten dra
gen, zy 't ook in den vorm van belas
tingen.
In ieder geval zal echter van de vrij-
gevigheid en hulpvaardigheid der kiesver
eenigingen nu meer dan ooit gevergd wor
den. Hun beurs, hun paard, hun rijtuig,
hun zedelijke steun zullen meer dan ooit
worden aangesproken. En kans op ver
mindering is er niet, want deze kiesrecht
uitbreiding was niet finaal.
Eerlijk gezegd wy hadden wel gewild
dat zy 't ware, dat de agitatie konde ge
staakt, maar te avond of morgen krijgen
wij het lieve leven nog eens ven voren
af aan.
De antirevolutionaire kiesvereenigingen
volgden reeds sinds 1888 de goede ge
woonte om ook niet-kiezers in hunnen
kring op te nemen. Welnu laten zy die
gewoonte aanhouden. De niet-kiezers van
nu zyn de kiezers der toekomst. Laten
zij maar in grooten getale toetreden. Dat
vergemakkelijkt de taak der besturen voor
later en ieder kwartje is er een
Beperken wy ons ditmaal tot het geven
van een kort verhaal omtrent de arrestatie
van een viertal Fenians of Anarchisten of
hoe meu ze noemen wil, in welke arrestatie
ook een Nederlandsche stad, Rotterdam, is
betrokken.
Beginnen wy met den lezer te herinneren
dat de treurige staatkundige en agrarische
toestand in Ierland reeds voor vijftig jaren
oorzaak was van groote ontevredenheid.
In 1846 dreef het hongersnoodjaar duizenden
boeren naar Amerika, waar zij het zaad
der ontevredenheid medebrachten. Staat
kundige partyschappen voegden zich daarbij
zoodat de regeering, die trouwens voor het
arme Ierland zoo goed als niets deed, knapjes
de handen vol kreeg. De Fenians begon
nen hun werk. Zij droegen dezen naam
naar een oud-Iersche op oud-Romeinsche leest
geschoeide militaire instelling, Fronna Eirum
geheeten.
Deze Fenians, met name O'Conner, deden
veel van zich sprekenwerkten veel in
't gebeim, en verspreidden de meest revo
lutionaire geschriften. Met anarchisten en
nihilisten in andere landen stelden zij zich
in verbinding. In den aanslag te Chicago
en den moord van keizer Alexander te
Moskou waren zij betrokken. Doch te voren
reeds hadden zij het in bun eigen vaderland
zoo bont gemaakt dat vervolging der Feni
ans noodzakelijk werd.
Een hunner, Patrick J. Tynan, was de
ontwerper van den dubbelen moord in 1882
in het Phoenixpark te Dublin gepleegd op
lord Cavendish, broeder van een der minis
ters en gouverneur va» Ierland, en diens
secretaris Burke. Een zijner handlangers.
Carey, wees hem als zoodanig aan waarop
Tynan naar Amerika de wijk nam. Thans
naar het vasteland van Europa teruggekeerd
bezocht hij enkele steden, onder anderen
Antwerpen en Parijs waar hij samenspre-
kingen had met verschillende vrienden,
die betrokken schenen in een plan waarvan
Tynan zich noemende Gordon de ziel
was en wat niets minder bedoelde dan den
Czaar van Rusland te vermoorden, en ver
schillende aanslagen in Engeland te beproe
ven, met het doel om aldaar een schrik
bewind te vestigen.
Van een dergelijk plan was de politie
eenigszins op de hoogte. Te Londen meende
men grond te hebben voor de meening dat
er een reusachtige internationale samenzwe
ring bestond, welke haar vertakkingen had
in de voornaamste steden van Europa en
Amerika. Maar het „Criminal Investigation
Department" (het hoofdbureau van politie
te Londen) heeft insgelijks zijne voelhorens
over de geheele wereld en zoo ontving het
een maand geleden van zijn agenten te
New-York een telegram in geheimschrift,
meldende dat vier; gevaarlijke anarchisten
Bell, Graty, Kerry en nog een vierde
naar Europa waren afgereisd. De Engelsche
politie hield dit nieuws voor zich, doch
zond een tiental van de schranderste en
fijnste speurhonden naar verschillende Eu-
ropeesche zeehavens, die met Amerikaansche
havens scheepvaartbetrekkingen onderhou
den, terwijl anderen over het geheele En
gelsche grondgebied een waakzaam oog
hielden.
Zoo kwam men er achter dat een bende
fenians uit Amerika, die in nauwe verstand
houding stond met de Russische nihilisten
zich bezighield met het voorbereiden van
bovengenoemde aanslagen. Dit gaf de ze
kerheid, dat het hoofdkwartier der bende
te Antwerpen was gevestigd, waar aanzien
lijke inkoopen van chemicaliën voor het
vervaardigen van bommen waren gedaan,
en juist op het oogenblik, dat de plannen
zoover gevorderd waren, dat men tot de
uitvoering kon overgaan, werden, zooals
uit het volgende zal blijken, deleden der
bende gearresteerd.
Natuurlijk vertelt de politie, en vooral
in dergelijke zaken, niet alles tegelijk.
Maar de loop der gebeurtenissen is wel
een weinig op te maken uit de verschil
lende arrestatiën die onmiddellijk hebben
plaats gehad en de brieven, bommen enz.
die bij de gearresteerden gevonden zijn.
Die loop is aldus.
Het viertal was uit Amerika te Liver
pool aangekomen. Daar verdeelden zij
zich om de detectives (onkenbare politie
mannen die als opspoorders dienst doen)
te misleiden, in twee groepen en begon
nen het vasteland van Europa te doorreizen.
Steeds door de Engelsche speurhonden op
de hielen gevolgd, vertoonden zij zich.
achtereenvolgens te Antwerpen, te Berlijn,
waar zij de tentoonstelling bezochten, aan
de Rijnoevers, en ook Nederland werd met
een bezoek vereerd. Graty en Bell leidden
een leven van aristocratische toeristen, be
zochten Brussel, Spa en andere steden, waar
zij wellicht met Belgische anarchisten be
raadslaagden.
Op zekeren morgen keerden Graty en
Bell, om geen argwaan te wekken, naar
Engeland terug. De detectives hen onge
zien na. Ook de beide anderen kwamen
op zekeren dag, insgelijks met de politie
als schaduw achter zich, te Antwerpen
aan. Een hunner, Kerry heeft daar een
schoonzuster, vrouw G., een anarchiste die
nog al veel drinkt, en wier man agent is in
landverhuizerszaken. Deze vrouw huurde
voor Kerry en zyn vriend een huis te
Berchsm in een afgelegen straat. Zaterdag
morgen begaf de politie zich naar de wo
ning van vrouw G. om de beide anarchisten
die nu lang genoeg hadden geopereerd,
gevangen te nemen. Doch zij waren er niet
en vrouw G ook niet. De politie vertrok
hierop naar Berchem. In 't huis werd niet
opengedaan; zoodat de politie besloot door
een aangrenzend huis en door den tuin
langs acüter binnen te treden. Alzoo ge
schiedde. Beneden vonden de agenten niets
bijzonders doch bovenvonden zij een volledig
laboratorium voor de vervaardiging van dy-
namietbommen en een recipient van faïnce
porselein, die geheel in het ijs stond, om
den inhoud op een lage temperatuur te
houden, wel een bewijs dat het een ge
vaarlijke stof moest zyn.
Een der agenten lichtte he; deksel op
en aanstonds verspreidde zich een ondra-
gel .jke stank door het vertrek, zoodat men
de recipiënt weer spoedig sloot en de ramen
opende. In een kast stonden twee mand-
flesschen, ongeveer 40 liter groot, waarvan
de eene zwavelzuur, de andere nitroglyce
rine bevatte. In een hoek van het vertrek
vond men bovendien een groote hoeveelheid
leem, noodig bij het werken met ontplof-
fingsstoffen.
De vogels waren gevlogen. Om hen te
vinden moest vooreerst vrouw G. worden
opgespoord. Deze werd in de buurt ge
vonden ze was dronken ei, op behendige
wijze ondervraagd liet ze zich ontvallen,
dat haar schoonbroeder en zyn metgezel
naar Rotterdam waren vertrokken. Dat
zij nog niet lang geleden waren heenge
gaan, bleek duidelijk uit de verschesporen
in het leem en uit het nog ongesmolten
ijs in de keuken.
Nu werd torstond naar Rotterdam ge
telegrafeerd. Daar kwam de politie te
weten dat de beide heeren in een hotel
op de Leuvehaven gelogeerd waren. Een
inspecteur en eenige agenten begaven zich
Zondagmorgen vroeg er heen, openden de
deur der kamer van genoemde heeren,
welke deur niet op slot was, en arresteerden
de heeren in hun bed. De heeren ver
scheurden nog een paar brieven doch de
agenten verzamelden de stukken en plak
ken ze bijeen; uit den inhoud bleek dat
er plan was om den Czaar op zyn reis te
Londen te vermoorden.
De anarchiste» werden in arrest gesteld.
Zij heeten John Kearney, zich noemende
Wallace, oud 41 jaar; en Thomas Haines, oud
31 jaar. De namen zoo straks genoemd schenen
derhalve verzonnen. Kearney is de leider
der bende, welke in 1883 de gasfabriek te
Glasgow in Schotland in de lucht deed
vliegen.
Terwijl deze gebeurtenissen te Antwerpen
en te Rotterdam voorvielen, was intus-
schen te Boulogne sur-Mer in Frankrijk,
de beruchte leider Tynan in hechtenis ge
nomen. Van Engeland over Antwerpen en
Parijs daarheen getogen, altijd gevolgd door
een detective van Schotland Yard (het
centraal bureau der geheime politie te Lon
den), werd hij Zaterdagmorgen om 4 uur
in zijn slaapkamer door een sterke politie
macht gearresteerd, in het hotel Folkestone,
waar hij Vrijdagavond was gearriveerd.
Wetende dat men te doen had met een
kerel die voor niets stond, had de detectieve
een geladen revolver meegenomenTynan
