NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Meedog 5 $epfem6ec.
fieride laiwgang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 144. 1896,
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
mnxu aai ,-u rtnnr nr-^Lam
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Een meditatie.
De Goesche Crt., die na de jongste
redactieverandering meer causerieën dan
politieke stukken geeft, onthaalde Woens
dag hare lezers op een meditatie „over
vermaak". Het kort begrip van't artikel
was dat de kermis nog zoo kwaad niet is;
dat de christenen ook wel eens snoepen
dat die voorgewende afkeer eigenlijk
maar komedie is; en dat het niet opvoed
kundig is van een predikant om een zeker
aantal degelijke jongens uit die verma
kelijkheden uit to halen en ze een ander
genoegen te doen smaken. Die jongens
moesten er in blijven om een goeden
invloed uit te oefenen.
Zeker om „zout" te zijn.
Maar er zijn dingen die niet meer kun
nen gezouten worden die zoo door en door
bedorven zijn en stinken, dat niemand er
aan denkt om er iets tegen te doen dan
ze weg te smijten.
En nu zouden wij zoo zeggen, dat, afge
dacht en afgezien van alle overwegingen
aan den Godsdienst ontleend, het toch
voor menschen van fatsoen en van be
schaving, van opvoeding en eeuigen goeden
smaak, van eenige schaamte, een uitge
maakte zaak is dat de kermis niet eenige
foei-leelijke dingen medebrengtniet als
uitzondering eens wanklanken doet verne
men maar in haar geheel is een afschu
welijk dranlc- en ontuchtfeest.
En het weinige fatsoenlijke dat er op
gezocht wordt, is alleen maar middel om
des te zekerder liet doel te bereikenuit
spatting in liederlijkheid, zedeloosheid,
schaamteloosheid
Of heeft de G. Crt. zoo boven de wolken
gezweefd dat zij niets gehoord heeft b. v.
van de liederlijke taal, die langs de straten
wordt uitgebalkt Hoe menig ernstig on
derwijzer, openbaar of christelijk, zal niet
met ergernis gezien hebben dat vele school
kinderen het óók blijken mooi te vinden
om als dronken lieden gemeene liederen
uit te gillen
Laat de onderwijzer maar opvoeden. Laat
de predikant maar waarschuwen. Eén ker
mis bederft den arbeid van een gansch
jaar. Men moet ziende blind zijn om dit
te ontkennen.
Ofdaar moet een ander motief zijn.
Zou het ook zijn dat ook anderen dan onbe
schaafd en aan de kermis deelnemen Zeker,
het was op een avond in een onzer straten
een boeren kinkel,die tegen een boerenmeid de
liederlijkste, dierlijkste dingen uitbulderde.
Een troep kinderen, meiden, lachten er om.
Maar het waren, in den Maandagnacht,
geen boeren, die tusschen 3 en half vier,
in een onzer hoofdstraten, met schorre stem,
trachtten vierstemmig te zingen,cn een ijselijk
dronkenmanslawaai maakten, terwijl een der
er boven alles uit deed klinken dat
hij nog zatter was dan anders. Dat waren
geen boerenjongens
Het lust ons niet meer te zeggen. De
G. Crt. zal die dingen ook wel weten,
misschien veel beter dan wij. Zij heeft
een goede memorie, alleen voor deze dingen
is er blijkbaar een lek in.
Neen, men zij dan eerlijk en durve toe
geven dat vele „beschaafden" wel eens gaarne
een kermisavond of -nacht te baat nemen
om aan de zinnelusten bot te vieren, en
voor een enkel etmaal eens te „genieten."
Ware dit niet zooen werd de kermis
enkel gebruikt door boeren en boerenjongens
om den beest uit te hangen, men zou er
wel paal en perk aan stellen 1
Maar helaas! Wij zullen voortaan
de kermis haar waren naam geven
wie er ook aan deelnemen en die naam
is Drank- en Ontuchtfeest. En ieder, die
grooten of kleinen er aan onttrekt van
welke religie hij ook zij bewijst een wel
daad aan ons volk.
Een onzer meest belangstellende lezers
in het land van Tholen zendt ons onder,
staande vraag ter beantwoording
„Welke geoorloofde middelen moeten
„worden aangewend om alleenwonende
„(niet-bedeelde) personen die geen belas
ting betalen en geen middelen hebben,
„noch weekgeld noch pensioen, enz. on-
„der de nieuwe wet kiezer te doen zijn?"
Ons antwoord volge terstond.
Wij veronderstellen dat de geachte inzen
der iemand op 't oog heeft die niet bedeeld
is, daarom veroorloofden wij ons de woor
den „niet-bedeeld" tusschen haakjes in te
lasschen. Bedeelden toch zijn volgens ar
tikel 80 der Grondwet uitgesloten.
De niet-bedeelden moeten volgens arti
kel 1 der kieswet aan zoodanige eischen
voldoen, dat zij óf belasting betalen of
zoo zij dit niet doen, een woning in huur
hebben (weekprijs 80 cent tot f 1,75)
weekloon, pensioen, spaarbankboekje heb
ben of een examentje hebben gedaan.
De wet geeft dus minstens twee geoor
loofde middelen aan de hand om dezen
man kiezer te maken.
Men geve hem een spaarbankboekje met
f 50óf men verschalfe hem de jmiddelen
om een woning te huren van f 1 per week.
Een an Ier geoorloofd middel kennen
wij niet.
Onder deze wet zijn dergelijke oecono-
misch-onzelfstandige niet-bedeelden van
kiesrecht uitgesloten.
In ieder geval zon de persoon in boven
staande vraag bedoeld, ook bij aanwen
ding van een der twee genoemde midde
len, niet voor '98 kiezer kunnen zijn.
Een spaarbankboekje (of inschrijving f 100
Grootboek) moet een jaar oud zijn en de
woninghuur moet loopen sedert 1 Augustus.
4 Sept '96.
Door het bestuur van den polder Wal
cheren zijn heden de volgende obligation
uitgeloot nos. 67, 68, 239 en 561, ieder
groot f 1000: nos. 346a, 3465, 42a, 42b,
202a, 2025 en 6075, ieder groot f500;
no. 607c, groot f200; nos. 607a, 607<2
en 607e, ieder groot f 100.
Bij kon. besluit is op zijn verzoek
aan fl. v. Koeveringe eervol ontslag ver
leend als burgemeester van Schore.
Verwantschap tusschen Van der Veer
en Biihler.
Van der Veer is de socialistische Mid-
delburgsche sohutter, die weigert onder de
schutterlijke wapens te komen, (hij noemt
zichzelf, naar wij meenen, vrijdenker „niet-
Christen zoo men wil". Red. Z.) Ds. Louis
A. Biihler is de jonge predikant van Schier
monnikoog, die zich zekeren naam maakte
in de historie-Neerbosch. Tusschen beide
bestaat verwantschap volgens getuigenis
van den laatste, en hip vond gelegenheid
op die verwantschap te wijzen naar aanlei
ding van Van der Veer's anti-sckutterlijk
optreden. De predikant schreef een brief
aan Van der Veer, die in Recht voor Allen
is afgedrukt, en waaraan wij het volgende
ontleenen
Broeder
„Ik hoop, dat wij elkaar in graad van
broederschap zeer na bestaan en daarom
spreek ik u zóo aan. Ik geloof, dat wij
elkaar in Tolstoï verwant zijn.
Misschien is mijn naam u wel bekend,
misschien niet. Dit doet in zooverre ook
niet af, daar mijne uiting van sympathie
voldoende gedekt is.
Ik heb gelezen van uw daadwerkelijk
verzet. Ik verheug mij over u en ik be
wonder u en ik hoop mij ten einde toe
welk einde het voor u neme over
u te kunnen verheugen en u te kunnen
bewonderen.
Als uw verzet aanvangt in den Christe-
lijk-bezadigden geest van Tolstoï en daarin
voortgaat, heb ik om uwe toepassing
van de idee der liefdewaarheid niet te
vreezen.
Ik bid u de kracht toe, waarin eenmaal
de Kwakers de geweldenarijen der wereld
overwonnen."
De brief enz. bevat ook een paar brok
stukken uit een preek van Ds. Biihler.
{St.)
Nieuwe geweren
Door den inspecteur der infanterie is
aan de verschillende korpscommandanten
een circulaire gericht, vermeldende de be
vindingen, sedert eenige maanden bij ge
noemde inrichting opgedaan omtrent het
geweer model-1895.
Na een verbruik van circa j30,000
scherpe patronen, zegt de circulaire, is ge
bleken, dat de nieuwe geweren vrij goed
voldoen wat werking, draagkracht en tref
kans betreft. Er moet evenwel bijzondere
zorg worden besteed aan het vullen der
houder*, daar het meermalen is voorge
komen, dat het geweer weigerde, doordat
de e erste patroon niet nauwkeurig met
den achterkant tegen den rug van de
houder was aangedrukt. Voorts moet zorg
vuldig gewaakt worden tegen het indrin
gen van zand boven in de loop, wat
licht geschieden kan bij het vuren in
knielende en liggende houding en ook met
twee geweren werkelijk heeft plaats ge
had, met dit gevolg, dat na het vuren de
loopen zich aan de tromp hebben verwijd,
en éen dezer voor verder gebruik onge
schikt verklaard en afgekeurd is moeten
worden.
Nederland'sche Bond rati Gemeente
ambtenaren.
Van dezen Bond is gisteren een afdee-
ling Zeeland tot stand gekomen. Een
24 heeren secretarissen, ontvangers, of amb
tenaren ter secretarie, kwamen daartoe
Donderdag te Middelburg bijeen, onder
voorzitterschap van den heer J. H. S. de
Hoogh, die het doel van den Bond uit
eenzette. Dat doel is bevordering van
administratieve kennis bij den gemeente
ambtenaar verbetering van den maat3chap-
pejijken toestaud van den gemeente-amb
tenaar en het aanwenden van pogingen
om te geraken tot pensioneering van dien
ambtenaar, benovens tot verzorging van
zijne weduwen en weezen.
Dit doel tracht de Bond te bereiken
doorhet doen houden van voordrachten
of lezingen op administratief gebied; het
oprichten van afdeelingen het aanwenden
van pogingen tota het verkrijgen van
verplichte aanstelling, overeenkomstig de
bepalingen van art. 179 litt. p der ge
meentewet, voor lederen, ter gemeentesec
retarie werkzaam gestelden ambtenaar l>
het verkrijgen voor iederen gemeente amb
tenaar van een, aan zijne werkzaamheden
meer geëvenredigde bezoldigingc. het
stellen van eischen van bekwaamheid voor
den gemeente-secretaris en den ambtenaar
ter secretarie en verdei door alle wette
lijke pogingen aan te wenden tot het ver
krijgen eener rijkspensioenregeling voor de
ambtenaren en het oprichten of steunen
van pogingen tot oprichting van I. een
fonds tot geldelijke uitkeering in eens aan
de weduwen en weezen bij overlijden van
een gemeente-ambtenaar, II een weduwen-
en weezenkas (pensioenverzekering).
Na deze toelichting en bespreking werd
tot de oprichting der afdeeling besloten,
en werden in't bestuur gekozen de heeren
J. H. S. de Hoogh (voorzitter); G. ter
Meulen, secretaris van Serooskerke, J. H.
Dommisse te Vlissingen, P. de Vey, Secre
taris van Yerseke en A. J. A. Dootjes,
secretaris van Arnemuiden.
Voorts werd besloten tot de oprichting
van een informatiebureau de heer de
Hoogh werd benoemd tot lid van het
hoofdbestuur.
Over enkele vraagpunten die ter sprake
gebracht werden, zal met het Hoofdbe
stuur worden gesproken.
Gen. Syn. der Geref. Kerken in Ne
derland. Zitting op Woensdag
2 September.
Op gebruikelijke wijze werd deze zitting
door den praeses geopend; het appèl no
minaal werd gehouden; voor N. Holland
had de secundus-ouderling, A. Colijn, van
Haarlemmermeer, reeds gisteren middag
zitting genomen, terwijl voor N. Brabant
de primus-ouderling, L. Punt, weer aan
wezig is. De notulen worden gearresteerd.
De praeses herinnert er aan, dat er heden
avond om 7Vs ure eene zitting in comité
generaal zal gehouden worden.
Thans waren aan de orde verschillende
rapporten.
1Prof. Lindeboom brengt namens de
commissie advies uit inzake het bezwaar
schrift van mej. J. Gerbensma van Oppen
huizen. De conclusie der commissie luidt:
„Der Generale Synode te adviseeren
eene commissie van 3 leden te benoemen,
teneinde deze zaak in loco te onderzoeken
en daarvan kennis te geven aan de adres
santen en aan den kerkeraad van Oppen
huizen". Alzoo werd besloten; de praeses
benoemde om deze zaak te onderzoeken
Prof. Lindeboom, ds. Ofïringa en ouderling
Visser.
2. Ds. Offringa brengt namens de com
missie advies uit inzake het protest van
den kerkeraad der Geref. kerk van Be-
dum B tegen een besluit der Prov. Synode
van Groningen.
De Synode kan zich vinden in de con
clusie der commissie om het besluit van
de Prov. Synode van Groningen goed te
keuren.
3. Dr. Ilania brengt namens de commissie
advies uit inzake het Bezwaarschrift van
den heer H. Huisman te Sneek, met be
trekking tot een uitspraak van de Prov.
Synode van Friesland.
De conclusie der commissie luidt:
a. de Generale Synode besluite, met be
vestiging van een besluit van de Prov.
Synode van Friesland, de zaak van H.
Huisman als geëindigd te beschouwen;
b. hiervan afschrift te zenden aan br.
Huisman met toevoegiug van de 7 punten,
op grond waarvan de commissie tot eene
conclusie kwam. Alzoo werd besloten.
4. Ds. Hulsebos brengt namens de com
missie advies uit inzake hot bezwaarschrift
van ds. J. Steinhart van Nunspeet tegen
een besluit der Prov. Synode van Gel
derland.
Na een breede discussie wordt de con
clusie der commissie aangenomen, luidende
Waardeerende de goede bedoelingen der
betrokken personen, ds. S. in het gelijk
te stellen, de besluiten der Piov. Synode
te niet te doen, hiervan aan de betrokken
personen kennis te geven.
5. ,'Ds. Nederhoed brengt namens de
commissie advies uit inzake het voorstel
van de classis Gorinchem, doorgezonden
door de Prov. Synode van Zuid-Holland.
Dit voorstel luidtDe Generale Synode
wende pogingen aan om ?de hooge Regee
ring des lands te bewegen tot de invoering
van postzegels, voorzien van geperforeerden
rand, waarop tot opschrift staat„niet
bestellen op Zondaggelijk zulks in België
reeds is geschied.
Na eenige bespreking werd in deze
zaak nog geen beslissing genomen.
Hierop treedt de Pauze in. Met het
zingen van Ps. 688 wordt de zitting
heropend.
Prof. Noordtzij brengt namens de com
missie advies uit inzake een voorstel der
Prov. Syn. van N. Brabant luidende De
Prov. Synode, de redenen gehoord, waarom
do aanvraag tot ondersteuning van Helmond
uit de algemeene kas van Hulpbehoevende
Kerken is gewezen van de hand, spreekt
haar leedwezen juit [over deze weigering
door deputaten en vraagt dat de Generale
Synode besluite, dat ook deze kerk door
genoemde kas wordt gesteund.
Met de conclusie der commissie dat
deputaten voor de kas van Hulpbehoevende
Kerken de kerk te Helmond zullen steunen
mits de classis den Bosch en de Prov.
Brabant en Limburg zoo noodig steunen,
kan de Synode zich vereenigen.
Prof. Noordtzij brengt n mens de com
missie advies uit inzake een voorstel der
Prov. Synode van N. Brabant, luidende
De Generale Synode oordeele of de Geref.
Kerken tot eene onderlinge assurantie
van kerkelijke gebouwen zojiden kunnen
komen.
De Commissie is tot de volgende conclusie
gekomen Onderlinge assurantie van kerk
gebouwen behoort niet tot de roeping
der Gereformeerde Kerken. Aldus werd
besloten.
Ds. Offringa brengt namens de commissie
advies uit inzake het bezwaarschrift van
J. Smedes te Zutphen.
De commissie adviseert dit bezwaarschrift
niet ontvankelijk te verklaren met opgaaf
van de gronden, waarop dit besluit berust.
De Synode vereenigde zich met deze
conclusie.
Ds. Hessels doet als nu voorlezing van de
nieuwe conclusie (op eene vorige verga
dering was deze zaak aangehouden) inzake
den Ned. Malthusiaansohen Bond, welke
conclusie aangenomen wordt.
Prof. Biesterveld brengt het praeadvies
uit namens zijne commissie inzake het
Rapport van Deputaten voor de corres
pondentie met buitenlandscbe Gereformeerde
kerken. Dit advies lokte eene breede dis
cussie uit, waaraan werd deelgenomen door
Dr. Knyper, Prof. Wielenga, Prof. Linde
boom, Dr. Rutgers en Ds. Lion Cachet.
Alle conclusies van dit rapport werden
aangenomen. In hoofdzaak werd het vol
gende aangenomen: dat thans de tijd rijp
is om die correspondentie voortaan krach
tiger ter hand te nemen, ten einde steeds
duidelijker te doen uitkomen, dat onze
kerken zich niet willen opsluiten in eigen
land, maar in den geest van onze aloude
Nederl. Goref. kerken uit den aanvang van
de 17e eeuw zooveel mogelijk gemeenschap
willen zoeken of voortzetten met alle Ge
reformeerde kerken in Nederland.
Op voorspel der commissie nam de Synode
deze resolutie
„De Synode van de Gereformeerde Kerken
in Nederland, vergaderd te Middelburg 11
Aug. e. v. d., hoewel niet verhelende dat
zij in veel van de belijders van den Christus
verschilt, gevoelt zich nochtans gedrongen,
in de gemeenschap der liefde den geloofs
moed te herdenken van zoovele Armenische
christenen, die, gesteld voor de keuze om
den Christus af te zweren of te sterven,
den marteldood verkozen hebben".
Dr. Bavinck doet voorlezing van een
rapport inzake het preeken der studenten
in de Geref. Kerken. De conclusie der
commissie werd tot besluit verheven en
voortaan mogen studenten niet meer op
treden in de samenkomsten der gemeente
tenzij zij een bewijs kunnen toonen van
met goeden afloop praeparatoir te zijn
geëxamineerd of voorzien zijn van een
schriftelijk preekconsent, dat hun eerst na
een welgeslaagd candidaats-examen mag
worden verstrekt.
Besloten werd den studenten, die bij
het examen, dat vóór een Synode gehou
den werd, preekconsent kregen, dit te
laten behoudeD.
Woensdagavond half 8 vergaderde de
Synode in geheime zitting en behandelde
het zendingsrapport in zake Batavia en
Soerabaja en een bezwaarschrift uit een
der kerken hier te lande.
Zitting van Donderdag.
Deze zitting werd door den praeses op
de gebruikelijke wijze geopend. De pre
sentielijst werd gelezen, waarop de no
tulen werden gearresteerd.
De president stelt aan de orde de be
spreking van de overgangsmaatregelen inza
ke de zendingnadat hij er op gewezen
heeft, dat deze maatregelen een los ge
timmerte zijn, die slechts dienst moeten
doen tot op de volgende Generale Synode,
worden deze overgangsmaatregelen artikel
voor artikel in bespreking gebracht. De
bespreking bepaalde zich bij het doen van
vragen met betrekking tot' verschillende
artikelen, die voornamelijk door den rap
porteur Dr. Knyper werden beantwoord.
De geheele morgenzitting werd aan deze
bespreking gewijd.
Nadat de artt. 9 cn 13 door de com
missie geamendeerd waren, (welke amende-