Co.
ialen.
ELLE
mtefs.
NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Diitsikg 25 fkpsfus.
mus,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ito: m m
rsfeenmantels.
Hypotheekbank
LOEGEN,
li)
Ieisjo,
benoodigd,
zakken; Gips;
oegezonden,
Van Teijlingen,
E, Middelburg.
rERVOET.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ter en per fust.
er eerste hypothecair
jrcent.
Aq enten.
Donderdag a.s.
oom's Bieren en Stout,
i. Lans Extra Stout
>1 JEN,
Middelburg,
werp en Ijsfabriek;
Botterdam.
RIQUETTEN zijn bo-
ASSELBEBGS Co.
nische houtskool gefa-
voeging van turfkool
loos, en worden door
geleverd aan
OSTEN, Br iff dam me
>n of franco brieven.
Jetober
Sleper, Clui verstraat,
een
EMENS, Oostkapelle.
gevraagd
i niet beneden 16 jaar,
Lange Walstraat I
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pr 0,95.
Enkele nummers 0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
'•enever maakt veel zieken dood,
IHn heel de maatschappij in nood,
Zooit heeft jenever goed gesticht,
Wen massa kwaads brengt z'aan het licht
^oert meen'ge schoone zaak te niet
Pin menig vrouwtje in 't verdriet
jOrecht g'lukkig is hij die haar vliedt.
Jongelingsbode.
De Klompengeneraal te 's Gravenhage
heeft eene groote overwinning behaald.
Volgens een bericht in de dagbladen
moet hem door de sohutterij-autoriteiten ge
last zijn, zijn schutters-uniform te komen
inleveren.
Indien 't waar is, dan spijt ons deze
uitslag zeer voor het hooge gezag der
overheid.
Doch wij voegen er terstond bij dat het
haar eigen schuld is.
De scbutterijwet is een onding dat al
ang had moeten verdwijnen.
Reeds in 1876 klaagde het Kamerlid
V.an Houten het was bij de behandeling
van het wetsontwerp Weitzel tot verlen
ging van den diensttijd der miliciens -
dat de miliciens niets te doen hebben dan
zitten aan de hoofdwachten en het ver
richten van boodschappen.
Maar wat zegt de minister Van Houten
dan wel van de werkzaamheden, waartoe
onze schutter» uit hun werk geroepen
worden
Liever dan voor de revolutie die in
elke dienstweigering aan het gezag spreekt,
uit den weg te treden, had het gezag door
hetere organisatie der schutterijen in aan
sluiting aan den krijgsdienst de revolutie
moeten voorkomen.
Wij gaan vooruit.
In de provincie Groningen werd tot
voor enkele jaren de verkiezingsstrijd, ook
voor de provinciale staten, steeds met fel
heid gestreden. Het was zelfs zoo erg dat
de 2 eenige antirevolutionaire leden die
dit college telde, de heide heeren Van
Swinderen uit Groningen, bij hunne af
treding in 1889 werden uitgeworpenen
nog tn 1895 werd het eenige jaren geleden
bij verrassing gekozen eenige antirevoluti
onaire lid voor Appingedam de heer Bou-
wes fel bestreden en uitgeworpen.
Thans, bij eene tusschentpdsche verkie
zing, was de strijd weder fel. Maar niet
tusschen liberalen en antirevolutionairen
doch tusschen voor- en tegenstanders van
protectie. De protectionist, komt met den
vrijhandelaar in herstemming. Het zou
dwaas zijn te onderstellen wanneer de
provinciale staten van Groningen niet eens
enkei uit liberalen bestond dat dan even-
eens „protectie of niet" de lenze zou zijn.
Maar vergeleken met eenige jaren ge
leden is deze frontverandering toch geen
kwaad teeken.
Ds. Gispen de bekende humorist, lid
van de Synode te Middelburg, schrijft van
daar aan zijn Jeruzalemschen vriend onder
meer het volgende
„Ik heb in deze dagen het genoegen
van het schoone Zeeland nog eens weder
te zien. Zeer veel is daar nog overgeble
ven van het oude. Zelfs hoorde ik uit
den mond van hen, die ik tot oordeelen
bevoegd acht, de kleederdracht der dorps
bewoonsters roemen om het natuurlijk
schoon, boven al het gezochte ea niet
zelden wansmakelijke der Fransche mode.
Verrassend is het door een oud man
te worden aangesproken, die de dagen
van het verleden in herinnering brengt.
Een oude broeder herinnerde er mij nog
aan dat ik in deze kerk (3) preekte in een
korte broek, en een steek tot hoofddeksel,
en gaf niet onduidelijk te kennen dat hij
die dagen toch beter achtte dan de tegen
woordige. Predikanten met een vollen
baard en knevel en in jaquet gekleed,
gouden toen niet licht op den kansel zijn
toegelaten (3). Doch de tijden veranderen
en wij met hen. Men ziet zelfs geen
Zeeuwschen boer meer met een korte
broek.
Ook had ik nog het genoegen een mij
ner examinatoren ds. Siemense van Oos-
terland te ontmoeten, die ook het middel
is geweest om mij in aanraking te brengen
met mijn eerste gemeente te De Lier.
Ik preekte daar het eerst op Pink
steren van het jaar 1856. Tot hiertoe
had ik sleohts een paar malen een pu
bliek voorstel gedaan, onder toezicht van
een predikantmaar nu mocht ik, voor
het eerst in mijn leven, in eene gemeente
prediken"
Ds. Gispen „stond" 1859 - 62 als pre
dikant te Vlissingen. Red.
(-) Gasthuiskerk, „kerk vands. Littoojj" te
Middelburg. Red.
Er wordt echter niet minder dan toen
tegen de baard van den dominé geprotes
teerd. Men blijft er wel niet voor uit de
kerk; maar de dominó met het gladde
gezicht heeft wel wat voor bjj dezulken.
Thans protesteert men meer schertsend en
achter dominé's rug tegen „den bos kanthooi
op zjjn gezicht", „het zwellemenistje (zwa
luwnest) om zijn mond". Maar het verket
teren er om heeft uit, en dat is veel ge
wonnen. Red.
D» middernacktzendeling H. Stap te
Leeuwarden houdt, tegenover de ontkennin
gen van het Nieuws van den Dagook
door ons overgenomen, zijne beschuldigin
gen tegen de Leeuwarder politie vol. Hij
schrijft aan de Standaard
Het N. v. d. D. geeft eene geheel an
dere lezing van het ontslag van E. aan
de cartonfabriek. We zijn de redactie
daarvoor dankbaar, maar we hadden vooruit
wel kunnen zeggen, dat eene dergelijke
lezing zou gegeven worden door de supe
rieuren.
E. blijft echter volhouden, dat de zaak
zich heeft voorgedragen, al» hij schreef.
Wie zal hier uitspraak doen over het ge
beurde tusschen E. en zijn superieuren?
'tls hier geheel de kwestie, wien ge
looft men? Was er eenig bewijs, de zaak
had eene rechtzaak kunnen worden.
Dit zij nog opgemerkt, dat de „door
onderscheidene personen gehoorde scheld
woorden" gesproken zijn, nadat alles was
voorgevallen, en dit dus nietsbewpst. Het
Nieuws stelt het voor, alsof er meerdere
personen bij tegenwoordig waren, toen
het eigenlijke feit voorviel, en dit is niet
juist.
Ten tweede heeft volgens het Nieuws de
Commissaris van Politie 3 Juli verklaard,
dat „bij E. geen enkel niterlpk teeken
van mishandeling was waar te nemen,"
terwijl een bekend en alleszins vertrouw
baar predikant, die E. dienzelfden dag
ontmoette, verklaart, dat dit wel degelijk
het geval was. En dan moet gezegd, dat
de Commissaris van Politie te Leeuwarden
nooit nauwkeurig gekeken heeft, waar het
leden der middernachtzending gold en aan
het bureau der politie onze zaken meerma
len verkeerd zijn voorgesteld.
Zoo ook verdient, wat men aangaande
het ontslag van ontslagen of vertrokken
politieagenten bij de autoriteiten te Leeu
warden verneemt, m. i. niet het minste
vertrouwen.
Hadden de dagbladen indertijd wat meer
notitie genomen van de feiten, die ik pu
bliceerde over het gedrag der Leeuwarder
politie; feiten, die niet zijn weersproken
en voor welker pnbliceering ik niet ben
vervolgd (zie Handelingen van de Tweede
Kamer der St. Gen. Febr. 1895, interpel
latie van den heer de Savornin Lohman) ze
zonden geweten hebben, dat het in zoo'n
corps onmogelijk is te dienen, wanneer
men eenige sympathie gevoelt voor den
strijd tegen de onzedelijkheid, zooals de
middernachtzending dien voert, of wanneer
men niet mede wil doen den arbeid openlijk
of in 't geheim tegen te werken.
De van officiëele zijde opgegeven reden
voor Houtman's ontslag is eerst gepubli
ceerd lang nadat in openbare vergaderin
gen (niet van socialisten, ander» mochten
de bladen denken, dat deze vergaderingen
waren belegd om propaganda te maken
voor een of ander beginsel) en in de cou
ranten de eigenlijke reden in den breede
was besproken. Men was blijde, dat men
van officiëele zijde er wat op gevonden had.
Wie lust heeft die zaak te onderzoeken,
doorleze de couranten en vrage de Leeuwar
der burgerij eens. Vóórdien onthoude men
zich ervan een oordeel uit te spreken en
werke men niet mede, om aan de zaak
eene onjuiste voorstelling te geven. Men
zie verder omtrent de „ontslagen politie
agenten" mijn ingezonden stukje in de
Standaard van 14 Augustus jl.
Voor 't overige is het voor mij en zeker
voor menigeen afdoende, dat de door mij
bedoelde politie-agenten, welke dus hun
onlslag gekregen hebbenzelf verklaarden.
„Sedert de middernachtzending hier (te
Leeuwarden) is opgetreden en wij die
niet vijandig gezind blijken, is het voor
ons geen dienen meer, we worden op alle
mogelijke wijze gezocht en de eerste de
beste uitweg is ons welkom, om het Leeuwar
der politie-corps te kunnen verlaten."
Een Roomsch blad De Limburger
Koerier en Recht voor allen houden vol
dat het te Londen ruzie is geweest tusschen
socialisten en socialisten.
Vliegen, een der leiders van de afge
scheidene socialisten, de sociaal-democrati
sche arbeiderspartij, had het tegendeel
beweerd en, evenals de liberale oud-oomes
en de radioale oomes jaren geleden reeds
beproefden het socialistische neefje van
zich af te schuiven, trachtte ook hij zich
en zijn party los te maken van zyne
broeders die wel verder gaan dan hp en
anarchisten zijn, doch niettemin hem zeer
na bestaan in de familie.
Recht voor allen wraakt dit en legt zijn
ouden medestander nog eens uit wat volgens
zpn opvatting socialisten zijn.
Dat zjjn, zegt het blad, allen die strijden
om te komen tot gemeenschappelijk maken
van d«n grond en van alle verdere voort-
brengingsmiddelen: fabrieken, mijnen, molens,
schepen met middelen van vervoer en
verkeer er onder begrepen. De kommunisten
aldus, die niet slechts het gemeenschappe
lijk eigendom willen van de voortbrengings-
middeien, maar van alle levensvereischten
benoodigd voor het menschelijk goslaoht,
die dus de onderscheiding van v o o r t b en-
gingsmiddelen en verbruiksar-
t i k e 1 e n niet maken, zijn zeker socia
listen, ze gaan zelfs verder dan anderen.
Er waren te Londen alleen zulke anarchisten
vertegenwoordigd die zich noemen kom-
munistische anarchisten of
anarchistische kommunisten-
De individueele anarchisten, de eenige die
geen socialisten zijn, willen van geen ver
tegenwoordiging weten en waren dan ook
niet te Londen in Queens Hall.
Maar bovendien waren in de oppositie te
Londen nog anti-parlementaire kommunisten
die geen anarchisten zijn en gelijk er in
ons land zoovelen zijn, er waren de Alle-
misten, die zelfs nog al is het ook
slechts voor de agitatie aan de verkiezin
gen mededoen, maar die van de Duitsche
staatssocialisten niets willen weten. Er
waren vakvereenigingsmannen, allen socia
listen. Er waren leden van de Onafhankelijke
Arbeiderspartij van Engeland, enz. En die
allen stonden tegenover de parlementaire
socialisten van Duitsch model, die wij hier
te lande noemen „radikalen". De oppositie
verdiende zeer zeker veol meer socialist te
heeten dan de meerderheid van kleinbur
gerlijke hervormers, de heeren Rijksdagleden,
Fransche, Italiaansche en Belgische kamer
leden, de heeren socialistische gemeente
raadsleden en burgemeesters en degenen,
die genoemde waardigheden ook gaarne
zouden bekleeden.
Waarom wp dit citaat uit Recht voor
alleneenigszins verkort overschrijven?
Om te laten zien dat de misverstanden
die onze eigene partij op zpn jammerlpkst
verdeelen en belemmeren, niet minder
bezig zpn ook de socialisten te verzwakken.
En om te wijzen op het feit dat de
denkbeelden zeer snel wassen in onze
eeuw.
Wij lazen soms zeer ergerlpke staaltjes
revolutie-verheerlpking en gezag-bespotting
van „de heeren Rpksdagleden, Fransche,
Italiaansche en Belgische kamerleden,
socialistische gemeenteraadsleden en (dito)
burgemeesters". Eh zie, reeds worden deze
heeren door hunne eigen geestverwanten
gedegradeerd tot „radicalen".
Van Lombok is bericht ingekomen dat
aan de bende van Praja belangrpke ver
liezen zijn toegebracht door een militaire
patrouille, die door haar omsingeld werd.
Dat wil zeggen dat de patrouille door de
bende omsingeld werd. Batoe Klian werd
door den vyand verbrand.
Wel een bewps dat wp op Lombok nog
niet de gewenschte j oppermacht, dankbaar
heid en vertrouwen verkregen hebben.
Een van beiden.
Of de Sasaks zpn een lui volkje die,
hetzp op zpn Balisek, hetzp op zpn Ne-
derlandscb, moeten geregeerd worden óf
zp beginnen te bemerken dat de ruil wat
slecht was en zp van Scylla op Charybdus
vervallen zpn.
Moge Lombok een verstandig bestuur
rpk worden 1
Een zeer interessant gesprek moet de
vorige week op diens landgoed Hawarden
door Engelands. oud-minister, the grand old
man, Gladstone, en zpn gast den Chinees
Li-Hnng Chang zpn gevoerd en wp mogen
de Engelsche pers wel dankbaar zpn dat
zp dit hoogst belangrpk interview heeft
wereldkundig gemaakt. Zeer belangrpke
geheimen zpn daardoor ontsluierd en Europa
kan voortaan gernst zpn op 't bewaren van
den wereldvrede.
De lezer oordeele.
Het gesprek was, volgens Di Telegraaf
van den navolgenden inhond
Li-Iïung-Chang„Bewondert gij Lord
Salisbury
Gladstone: „Lord Salisbury is het hoofd
der conservatieve partp en ik was het hoofd
der liberale partpLord Salisbury heeft veel
karaktertrekken die ik in hem bewonder en
er zpn veel punten waarin ik bet met hem
eens ben. Hp heeft groote natuurlpke gaven."
„Hoe lang waart gp eerste minister
„Viermaal was ik eerste minister, gedu
rende dertien jaar", antwoordde Gladstone
glimlachend.
„Hoe lang badt gij zitting in het ka
binet
„Ik heb ongeveer 40 jaar zitting in het
kabinet gehad."
„Gp apt een zeer nuttig dienaar van uw
land geweest, en de koningin stelt vertrou
wen in n
„Ik heb goed trachten te handelen ik
had het nog beter moeten doen en ik wilde
dat ik het beter gedaan had."
„Dit land is de grootste zeemogendheid
der wereld", merkte Li Hnng Chang op.
„Het is noodzakelijk dat het de grootste
is", was het antwoord.
„Engeland heeft een groote vloot ter be
scherming van zpn handel?"
„Ja, het moet een groote vloot hebben,
omdat het rijk zich uitstrekt over de gansehe
wereld. Er zpn drie groote rpken die het
voordeel hebben, dat het eene uiteinde
met het andere verhonden is, n.l. Ame
rika, Rusland en China, en voor hen is een
sterke zeemacht natuurlpk niet zoo nood-
zakelpk."
„Hoe denkt gij over den oorlog vroeg
de Ckineesche onderkoning.
„Oorlog brengt niemand voordeel. In elk
geval heeft een land ongelpk en zeer dikwpls
hebben beide landen ongelpk."
„Valt het niet moeilpk de verschillende
deelen van het Britsche rpk bp een te hon
den
„Neen, de kracht van den hand schuilt
in zpn vrp willig karakter. Wanneer eenige
kolonie ons wenscht te verlaten, zou het
moederland geen dwang gebruiken om die
scheiding te voorkomen."
„Dit landjheeft zulke onmetelpke hulp
bronnen, datj het kan u .tgeven zooveel het
wil 1
„Hoe rpk wp ook zpn zullen we toch
voorzichtig moeten omgaan met de financiën.
Ik ben groot gebracht in de traditie van
sir Robert Peel, omtrent strikte zninigheid
en ofschoon ik nu niet meer zulke sterke
meeningen daaromtrent heb als vroeger,
zou ik toch gaarne zien, dat op de nationale
uitgaven beter werd gelet dan tegenwoordig
geschiedt. Dat is, volgens mpn meening,
geen partyquaestie."
„Engeland is de grootste handelsmogend-
heid der wereld vroeg Li Hung Chang.
De heer Gladstone beantwoordde deze
vraag bevestigend.
„Wat China betreft", vervolgde de Chi-
neesche diplomaat, „is het noodzakelpk dat
het land worde geopend, dat er spoorwegen
worden aangelegd en dat er voordeel zal
worden getrokken van de lessen der bescha
ving, welke andere natiën geven."
„Dat hen ik volkomen met n eens."
Hier eindigde het gesprek en werden
Hawarden en het park bezichtigd. En na
zulk een gesprek zou Gladstone dan nog
moeten gezegd hebben „Ik ben zoo blp
dat ik Li Hnng Chang eens ontmoet heb."
24 Aug. '96.
By kon. besluit is de kapitein B. van
Bekum op verzoek eervol ontheven van
het bevel over het algemeen depot van
dissipline en in verband daarmede over
geplaatst bp het 3de regiment infanterie,
en is benoemd bp het wapen der infan
terie, tot commandant van het algemeen
depot van discipline, de kapitein A.
Breeman, van het 3e regiment.
In de St. Ct. is opgenomen het ver
slag betrekkelpk den dienst der rpkspost-
spaarbank over 1895.
Het aantal inleggers op 1000 zielen
bedroeg in Zeeland 105 tegen 95.1 in het
vorige jaar met een gemiddeld aantal in
lagen op elk boekje in 1895 van 1.6.
In Zeeland hadden 35.853 inlagen plaats,
waaronder 17.314 van f 1 tot beneden f 10,
9.025 van flO tot beneden honderd en
2.629 van f 100 en hooger, te zamen
tot een bedrag van f 1.007.519.52.
Terugbetaald werden in die provincie
8.843 posten, te zamen bedragende
f728.614.85.
Aan de inleggers was verschuldigd op
31 Dec. 1895 f326.107.84.
In de St. Crt. zpn opgenomen de
statuten van de zangvereeniging Excelsior
te Goes, ten doel hebbende de zangkunst
te beoefenen tot onderling genot. Zp
tracht dit doel te bereiken door het hon
den van wekelpksche repetitiën en het
geven van twee uitvoeringen per jaar.
Goes. In de Zaterdag gemeenteraads
vergadering onder voorzitterschap van den
heer Burgemeester waren de heeren Coenen,
Oehtman en v. d. Peijl met, en De Jonge
zonder kennisgeving afwezig.
Na goedkeuring der gelezen notulen en
mededeeling van eenige ingekomen goed
keuringen en gemeenteverslagen, wordt een
verzoek om verhooging van zpn salaris met
f 200 van den heer commissaris van politie,
benevens een verzoek van den heerM.H.
Harinck dat bp de kanalisatie van het gasop
den singel de leiding tot zpn woning worde
doorgetrokken; en dat van den heer C.
Duvekot om ontslagen te worden van het
erfpachtsrecht a 50 cent van een stukje
grond dat door verbouwing aan zpne wo
ning is vrijgekomen; in handen van
B. en W. gesteld om de noodige voorstellen
te doen.
Van den heer Zondervan te Bergen op
Zoom is bericht ingekomen dat, hij de les
uren door den Raad vastgesteld, aan de
H. B. S. zal waarnemen. Aan mej. A. J.
Nijland wordt tegen 15 Sept. a. eervol
ontslag verleend bp het lag»r onderwijs,
en uit de voordracht, D. Chamuleau te
Maasland, K. Oudshoorn te Nieuwerkerk