NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH ilo: 107. 1896. DotuMag 11 Stuii. Iten^e laarpng. VERSCHIJNT PRIJS DER ADVERTENTIËN G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. Loon en Arbeidsduur. UITGAVE VAN elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Prijs per drie maanden franco p. p EN Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel Enkele nummers 0,02®. meer 10 cent. IY. Bg de opwerping van quaestiën als de bovengenoemde stuiten wg telkens op het gemis van Arbeidsraden of Kamers van Arbejd. Had men in de gemeenten, waar de vraag om regeling van loon en arbeidsduur aan de gemeentebesturen wordt voorge legd, een college voor den Arbeid, gelijk de Handel het heeft in de Kamers van Koophandeldan zouden deze colleges zich immers over zoo gewichtig eene aan gelegenheid kunnen uitspreken en de ge meentebesturen konden winst doen met hunne adviezen. Belangen van den Arbeid, dat is van arbeiders en patroons vragen behar tiging. Wordt alleen voor de arbeiders gezorgd en niet voor de patroons, dan wordt het onrecht slechts verplaatst, de patroons gaan op de llesch; en de arbeiders worden in hun val meegesleept. Daarom was 't zoo noodig dat, althans wat het loon betreft, overeenstemming be stond tusschen de patroons eu hunne ar beiders en samenwerking tusschen de pa troons onderling. Wanneer daar een loonsregeling ge troffen werd, dienden alle patroons zich er aan te onderwerpen. Er moet vastheid en eenheid in de uitbetaling van loonen zijn. Waartoe is die onedele concurrentie noo dig, waardoor de patroons elkaar het le ven verbitteren of uit het zadel lichten. En van de andere zgde, waartoe anders leidt de concurrentie anders dan tot het in houden aan den werkman van het hem rechtens en zedelgk toekomende loon Wy zgn dan ook met de toestemming der gemeente alleen nog niet veel ge vorderd. Gesteld dat de gemeente de gevraagde bepalingen heeft gemaakt voor al hare rechtstreeksche en indirecte arbeiders, be palingen omtrent minimum-loon en maxi mum-arbeidstijd, wat zal het baten, wan neer de particuliere werkgevers dit voor beeld niet volgen; wat zal het baten, wanneer dit normale loon, deze arbeidstijd niet door alle bazen in hetzelfde vak wordt toegepast Hier moest de Kamer van Arbeid iets aan kunnen doen. Deze Kamer moest er zijn; en er eenmaal zijnde, de regelen voor loonen en arbeidsduur in haar ressort kunnen vaststellen. Niet de regelen die zg zoo op een goe den dag eens gelieft uit te donken. Maar de regelen, gelijk die uit gebleken behoef ten, uit overleg met werklieden en werk gevers zgn ontstaan. Zoo kon de souvereine kring van den Arbeid zijn eigen zaken regelen, en in samenwerking den loonstand- aard enz. bepalen. Het bakkersgilde bestaat niet meer maar in verschillende steden bestaat nog altgd de onafgesproken bakkersbond die onderling de broodprijzen regelt. De bak kers zeiven maken uit hoe duur het brood zal zijn. De slagers zgn steeds in onderlinge af spraak om het vleesch op prijs te houden; ook omtrent den te besteden prijs van het vee. Wee de boerin die te veel vraagt naar den zin dezer heeren. In de eerste weken komt geen enkele slager naar haar kalf zien. Zg mag het nog eenige weken ■vetten. Een bewijs dat samenwerking tusschen de vakmannen mogelijk is. Op enkele plaatsen bestaat ook tusschen andere werkgevers een dergelijke afspraak in betrekking tot de loonen. De Arbeidsraad te Zutfen, een raad uit sluitend voor bouw- en aanverwante vak ken, bestaande uit werkgevers, architec ten, patroons en werklieden, heeft eene algemeene regeling vastgesteld. Eet minste loon voor een geschikt "werkman bedraagt aldaar zoo alle patroons zich aan dezen j-egel houden, voor timmerlieden, met selaars, stukadoors, meubelmakers, loodgie ters, behangers, schilders, 15 cent per uur, huissmeden 13 en opperlieden en grond werkers 12 cents per uur. Beneden dit getal mag men niet gaan. Zoo heeft ook de Arbeidsraad te Kam pen reeds goede diensten gedaan op den weg naar beteie loonsregeling. Een dergelijke regeling moet den steun bebben van alle patroons en werkgevers. Daarom is 't te betreuren dat die niet door by de regeling als zoodanig bekend staande lichamen als deze Arbeidsraden kan worden bevolen. De wet toch is voor de onwilligen. Wanneer wg den arbeidstgd op 60 uren stellen, dan zullen in een gemeente als bovengenoemde de werklieden minstens f 9 verdienen een loon dat in een gemeente als Ylissiugen zeker wel zal dienen onge veer verdubbeld te worden. De loonstan- daard zal ook wisselen naar de duurte der woningen, der levensmiddelen en der ge neeskundige hulp. Dat er werklieden zgn die het met heel wat minder dan het dubbele kunnen doen, verandert niets aan het feit dat een mini mum loon voor een goed werkman vol doende moet zgn om in de behoeften van zgn huisgezin te voorzien. Waar het om te beginnen onmogelgk blgkt de leorisverhooging zoo groot te doen zgn, daar dient vergoeding geschonken te worden in overwerkloon, dat per uur duur der moet zijn, dan het overwerkloon in de gewone uren. Doch langzamerhand moet 't komen tot de gewenschte regeling. Een regeling die de gelegenheid open stelt dat de werkman ook kan hg dragen voor zijn pensioen. Om een lijfrente te hebben op zijn 65ste jaar van 3 gulden per week, moet de werkman van zgn 18de jaar af, 30 cents per week storten. Doen hier patroon en gemeente iets by, dan komt men allicht tot een som die hem een onbezorgden ouden dag bezorgt. De pensioenquaestie toch hangt met de regeling der loonen en van den arbeidsduur zeer nauw saam. Ook zal het noodig zijn dat bg invoe ring der regeling een scheidsgerecht worde in 't leven geroepen, om geschillen op de loonen enz. betrekking hebbende te on derzoeken en een beslissing te nemen. Dat Scheidsgericht zou door de Kamer van Arbeid kunnen worden aangewezen uit de patroons en uit de werklieden, aan welker uitspraak men zich dan dient te on derwerpen. De zedelgke gevolgen van verkorting van den arbeidstgd zgn inderdaad treffend. Dit wordt door particuliere groot-onderne mers en werkgevers als Van Marken on bewimpeld erkend. De zedelgke gevolgen van betere loonen zullen ook niet te berekenen zgn. In tal van gezinnen wordt de moeder gedrongen om buitenshuis haar brood te verdienen, door uit werken, uit naaien, uit wasschen, uit schoonmaken te gaan of des nachts als ziekenoppasseres te fungeeren. Dergelgke treurige toestanden moeten uit zijn. Neen, wg verdedigen de leer niet dat de vrouw van den arbeider altgd in hare huishouding moet zgn. Menige arbeidersvrouw zonder kinderen, wonende in een arbeiderswoning uit één vertrek met aangrenzend schuurtje, waarin een geit; zou waarlgk den geheelen dag niet weten wat met haar leegen tgd uit te voeren. Wat zal zij doen, als het huis werk afgeloopen is en de aardappels ge schild en opgezet zijn? Lezen Wandelen? Buurpraatjes gaan houden Maar wat is er dan tegen dat zy yoor- al in den drukken tgd, zoo vaak en zoo lang zg wil, me le in 't veld gaat en lich ten arbeid verricht, waarmede zg haar man nog een goed stuk brood helpt ver dienen bij het weekloon dat hem toekomt. Maar niet zoodra heeft de vrouw een gezin te besturen, of zg behoort in haar huis te zgn. En hoe zal zg daaraan kun nen voldoen, wanneer haar man niet ge noeg weekloon medebrengt En geldelgk tin zedelgk zou de werk man er op verbeteren, wanneer deze re geling tot stand kwam. De gemeenten als werkgeefsters konden er licht eens eene proef mede wagen. En iedere proef slaagt, wanneer zg ge schiedt in de richting van het recht. Voor de antirevolutionairen is de kies wet van Van Houten al even weinig aan- nemelgk als die van Tak. In beide toch worden de a. r. beginselen miskend en wordt de lgn der volks-souvereiniteit door getrokken. Daarom staan zg ook voor het ontwerp vrg gemakkelijk. Wanneer zij voor de wet zgn dan zgn zg 't uit utiliteit. De groep Lohman wgl zij van die nare kiesrechtquaestie af wil zijn. De groep Kuyper wgl en voorzoo ver zij met dit ontwerp nader komt aan den door de omstandigheden geboden eisch van finale kiesrechtregeling. Zoo zullen alle party en er ten slotte wel over denken. De oud-liberale groep aanvaardt de wet, wgl zij zich gebonden acht aan den vader der wetde Roomsche groep Haflfmans voorzoover zg zich vast weet aan het ma nifest der Katholieke kamerleden en de democraten voorzoover zg niet door dik en dun met de Liberale Unie meegaan, zullen zich eveneens er mee vereenigen. Ook de radicalen, type Volksstem, en de parlementaire socialisten, type Troelstra, nemen de wet faute de mieux. De Volksstem toch schrgft „Wg voor ons zouden niet gaarne de verantwoordelgkheid dragen voor het ver werpen eener wet, die reeds dadelg k min stens 100,000 werklieden het kiesrecht geeftwg achten dat onverstandig, be schouwen het als een fout, gevolg van onjuiste redeneering en slechte bere kening". En de heer Troelstra schreef 25 Sept. 1895„Intusschen hebben wg haast met de kiesrechtuitbreiding die al veel te lang slepende is gehoudenal wat maar kan vertragen is voor ons uit den booze. Daarom hopen wg dat Van Houtens ont werp, liefst zooveel mogelgk ten gunste der arbeiders veranderd, mag worden aan genomen en stellen wg elk democraat, elk sociaal liberaal die tot zijn val mocht bijdragen voor deze hernieuwde teleurstel ling der arbeiders aansprakelgk". Doch met dat al zien wg dan ook de voorspelling vervuld dat deze wet in de Staatscourant komen zal zonder in den eigenlgken zin begeerd te zgn. Men heeft van Taks wet gezegd die haalt geen twintig stemmen. Maar zoo ieder Kamerlid eens naar de absolute inspraak zijner politieke consciëntie stemmen kon, zou de wet Van Houten het dan wel zooveel verder brengen k Gelijk bg de wet Tak laten wg ook bg deze wet den wensch hooren dat de stembus langer moge open staan dan onder deze wet het geval is. Thans is ,de tgd, 94 of 95 uur, veel te kort. Kiezers die met den eersten trein of soms nog vroeger het land in gaan om hun brood te verdienen en eerst met den laat- sten trein of nog later in de gemeente terug kunnen zgn, missen de gelegenheid om te stemmen. Daarom is 't noodig dat de stembus open zg 's morgens 4, in den winter 7 uur tot tgv. 10 uur; daarna nog van 12—2 uur; en vervolgens nog van 's avonds 49, in den winter 47 uur. Deze regeling zou ten gevolge hebben dat de stembureaux niet verplicht werden ook op die uren zitting te houden, wan neer de toeloop der kiezers niet druk is. Op de dorpen heerscht de grootste toe vloed in de schafturen en tusschen de schooltgden, en reien zouden in het vroege morgenuur en na terugkomst van den veld arbeid het best tot het inleveren van hun stembiljet in staat zgn. Wie wel eens op een stembureau ge zeten heeft, zal ons toegeven dat op en kele uren van den stemdag het stembu reau best naar huis kan gaan. Dit voorkomt men door een betere tgds- verdeeling en men helpt de kiezers het vervullen van hun stemplicht mogelgk maken. De heeren Kuyper een Lohman heb ben zich bg de door den Minister toege zegde wgzigingen op de des betreffende artikelen in zake den termgnen voor reclame neergelegd. Hoe men nu het bezwaar zal kunnen ondervangen, dat toch nog kiezers aan de stemming deelnemen en omgekeerd andere gerechtigden geweerd worden alrorens de beschikking van den Hoogen Raad zal verkregen zgn, is ons niet duidelgk. In kiesdistricten,i waar het op één stem aankomt, zou daardoor wel eens een ge kozen Kamerlid onwettig kunnen zitting nemen. Wg geven echter ons gevoelen voor beter. •ï- Vermelden wij nog dat aangenomen werd een voorstel Sanders om den kiesvereeni- gingen het recht van reclame te onthou den. Dat de heer Van Deinse zelfs zoo ver ging van de kiesvereenigingen geheel uit de wet te willen weren, „welker voog dij hij niet wenscht erkend te zien". Zon derlinge bewering van een liberalen Tak- kiaan, die toch wel uit Hulst naar lerseke, c. s. komen wou om zich door de kies vereenigingen op 't schild te laten zetten, en met name door de inderdaad buiten gewone krachtsinspanning der Antirevolu tionaire kiesvereenigingen lid der Kamer werd, eene inspanning ten gevolge waarvan deze kiesvereenigingen financiëel nog altgd bezig zijn eene hongerkuur van zeer langen asem te ondergaan. Eindelijk dat de heer Lucasse heeft voor gesteld Arnemuiden van het kiesdistrict Goes af te nemen en bg Middelburg terug te brengen. Gelgk men weet werd in 1887 Arnemuiden van Walcheren afge scheurd en bij Zuid-Beveland gevoegd. Wg steunen het voorstel Lucasse gaarne. Er is geen enkele reden om de nu negen jarige ballingschap der Arnemuidsche kie zers te bestendigen. Zij zijn vreemde eenden in de Goesche electorale bgt. Hun vischwater stroomt niet bg voorkeur om Zuid-Beveland; maar om Walcheren, de Noordzee is hun element. Men verwacht dat de kiesrechtdebatten den 20 Juni kunnen afgeloopen zgn, en de Kamer alsdan op reces gaat. De kiesvereenigingen hebben zich dus vast aan te gorden voor de zeer moeilgke en gewichtvolle taak om de nieuwe kie zers voor te lichten. Een telegram uit Atjeh luidt dat zes bataljons met drie batterijen een aanval op Lamkrah ondernomen hebben en ver overden. Wg hadden 11 gewonden. Twee colonnes rukten op, de eene onder bevel van overste van Heutsz, de andere onder bevel van overste Bischoflf van Heems- kerek. Lamkrah is een groot bosch van weel derige vruchtboomen en wild opgeschoten kreupelhout en men verwachtte daar war men tegenstand van verzamelde vluchte lingen uit de omliggende moekims. Onze verliezen zgn derhalve betrekke- lgk gering. Te Maastricht heelt de politie op straat gevonden een smoordronken meisje van 13 jaar. Zg gaf op jeneverdraagster te zgn. En inderdaad werden in haar bezit kaartjes gevonden met den naam er op van een brander voor wien zij de jenever rond bracht. Diende nu zulk een brander niet wegens poging tot moord vervolgd te worden, evenals de gevers van het alcoholvergif aan de Soestsche werklieden? Real-politiekil Een merkwaardige bgdrage tot het ver- lapgen en de politiek der liberalen om geavanceerdenen niet-geavanceerden hg een te houden en zich zoodoende de meerder heid te verzekeren, levert in zgn jongste nummer wederom het Vaderland. Polemiseerende met de Amsterdamsche Courant zegt dit blad o. a. „Laat ons al dadelijk zeggen, dat ook wg „Real"-politiek willen en overtuigd zijn, dat een eerste eisch van „Real"- pelitiek is, te rekenen met het feit, dat men, om een hervorming tot stand te brengen, een meerderheid moet hebben. En dan wenschen wg, eenigszins inafwgking misschien met de sympathieën van som migen onzer geestverwanten, het liefst aansluiting te zoeken bij oud-liberalen. Niet om tot een beginselloos allegaartje te komen, maar om op te trekken naast hen, die ons het naast staan. Waar de vooruit strevende liberalen in het kiesreohtvraag- stuk gestreden hebben naast de democra tische antirevolutionairen, aan wie zg zich ten aanzien der regeling van dit vraag stuk het meest verwant gevoelden, is het toch spoedig duidelg k geworden voor wie zien wil, dat voor een big vend samengaan de gelgkheid van grondbeginselen te ver te zoeken is". Duidelgker kan het al niet. De verschillende fracties der liberale partg moeten aaneengesloten big ven, omdat zg au fond toch dezelfde beginselen be lijden en tevens, omdat voor het tot stand brengen van hervormingen een meerder heid noodig is. Dit laatste vooral geeft den doorslag. Om de meerderheid ook zonder her vormingen is het den liberalen altgd te doen geweest, want door de meerderheid regeert en bestuurt men het land en drgft men alles in de richting, welke men ver kiest. Vandaar dan ook, dat men aan de over- zgde nooit tot een besliste scheiding of een definitieve zuivering in de gelederen wil komen. Al liepen de ideeën op tal van punten voorname punten zelfs uiteen, al vielen er meermalen hooge woorden en harde slagen, de concentratie-zucht bleef ten slotte altgd domineeerend en aldus be hield of herwon men de meerderheid. In trouwe, hier mag sprake zgn van echte „Real-politiek!" Bovenstaande staat in Het Centrum. Volgde hare redactie geregeld de penne- vruchten van hare collega de redactie van de Middelburgsche Crt. die cleri- calenvreetster is als weinige zg zou hare verwondering zeker wel hebben ingehouden. „Het clericalisme is de vgand" voor ons is 't. niets nieuws. De heer en mevr. BoothClibborn, de nieuwe leiders van het leger in Neder land, kwamen Zondag van Parijs te Amster dam aan. Wij lezen dit bericht letterlijk zoo in de bladen; en vragen onszelf onwillekeurig af, of die aankomst op Zondag niet een slecht begin is voor de leiders van het Leger des Heils, hetwelk de pretentie heeft de fouten der kerk aan te wgzenen of de onbepaalde gehoorzaamheid die van de soldaten gevorderd wordt wel past bg deze overtreding van het gebod des hoogsten Konings.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1896 | | pagina 1