e
tiesver-
heren
3EQUE
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
F uur.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Jhr. Mr. J. Schuur
beque Boeije.
SI 1896,
n Knopje.
Jhr. Mr. 1. Schuurbeque Boeije.
r de verkiezing
TEN, district
te Middelburg,
et den ineesten
BUURMAN.
VADER.
DE KAM.
[iOUTERMAN.
WIJNAND.
VERHULST.
eren.
Verhuren.
DEKKER,
m a 27 cent,
A. de Rijcke,
delburg, heeft
[ALE STATEN
iddelburg,
Kiezers wordt
ilo. 103. 1896.
Dinsdag 2 fiuu.
Ofteiirfe lanrgaiig.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Geen beginselen ineer.
TEN BRINK.
BOONE Pz. Jr.
nkele uren een
gelegenheid stelt
M en GEZANGEN,
te spelen, en kan
hode geacht worden
nS-
de jarenlange ga-
oliditeit van het
e vele aanbeve-
opers den wsg
ch een Amerikaansch
;e sehaffen, waar hij
ie KadeGoes.
een partijtje
oenen boezem
22Vü cent per el.
en de bekende
ite kleur
rommeweele.
I8IJB,
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Voor de verkiezing
van een lid der Staten
op DINSDAG 2 JUNI a. wordt in
volkomen instemming met de anti
revolutionaire kiesvereenigingen op
Walcheren voor het kiesdistrict Mid
delburg, door ons hartelijk aanbe
volen de heer
De Middelburg sche Courant heeft voor
haar doen hare rol meesterlijk gespeeld.
Zij heeft ditmaal heel weinig drukte ge
maakt, niet gescholden; geen leelijke din
gen van de calvinisten gezegd en geen
grofheden verkocht.
Op dit punt hebben de verkiezingen van
15 Mei en de berispingen haar door hare
geestverwanten toegediend, effect gehad.
Dit teekent vooruitgang in fatsoenlijk
heid.
Maar nu heeft zij eene andere fout be
gaan. Zij heeft nu, meer nog dan bij de
vorige verkiezing, in beginselloosheid haar
kracht gezocht.
Zij heeft eene aanbeveling geschreven
voor de» heer Van Teijlingen niet dewijl
deze liberaal is en liberale keuzen voor
gedeputeerde staten en eerste kamer zal
bevorderenen ook niet dewijl hare be
ginselen en de tijdsomstandigheden al meer
tot oprecht kleur bekennen dringen. Neen,
maar alleen omdat haar candidaat een ge
acht man is, er een „fout" hersteld moet
worden; het is thans zoo klinkt het
fier, „eenvoudig eene quaestie van prac-
tisch belang".
Van beginselen is geen sprake. De
keuze voor de eerste kamer het gaat
immers om den zetel van mr. Fokker '1
wordt eenvoudig verzwegen.
De eenige „groote vragen bij deze ver
kiezing" de Midd. Crt. zegt het zelf
zijn:
„Wil men den opengevallen zetel doen
innemen door een man die in ons district
gewonnen en geboren is, door ervaring da
belangen en de zaken der provincie kent
„Wil men dien man binden aan zijn woon
plaats en gewest?
„Wil men goedmaken wat het vorig jaar
der tegenpartij gelukt is" (sic)?
Ziedaar de drie groote beginselen waar t
om gaat hij het liberale blad dat zieh zijn
liberalen naam schaamt, dien wegmoffelt
achter een vloed van nietszeggende phrasen
en dit alles illustreert door een overgenomen
stukje uit een Roomsch dagblad, nota bene
van negen weken oud, met welk stukje
de Roomsohe kiezers van onzen candidaat
moesten worden afgetrokken.
Wij laten het aan de eerlijke partijge-
nooten van de Midd. Crt. over om deze
proeve van tactiek te qualificeeren.
De oud-conservatieve pers in haar slecht
ste dagen, zou zicq nog geschaamd heb
ben voor een dergelijke wijze van strijd-
voeren, als de Middelburg sche Courant
liet orgaan der vooruitstrevende liberalen,
zich in den laatsten tijd veroorlooft.
Laten onze kiezers als protest hier tegen
met te grootere krachtsinspanning de can-
didatuur hevoideren van
Artikel 1 is aangenomen.
De Kamer is eindelijk den rij stenbrij berg
van amendementen op dit artikel doorge
komen.
Betrekkelijk gering waren de wijzigingen
die genoemd artikel onderging, wijl alle
ingrijpende veranderingendoor de meerder
heid werden afgestemd.
De principiëele amendementen van de lin-
kergroep der antirevolutionaire en van de
liukergroep der liberale partij deamende-
menten Kuyper en de amendementen Bor-
gesius werden verworpen, op een amen
dement na van dezen laatste, echter niet
zonder eerst nog een veer gelaten te hebben.
Al deze amendementen strekten om 't
aantal kiezers grooter te maken dan de wet
toestaat.
De beide linkergroepen, anders nogal goed
met elkander, gaven het schouwspel te
zien van eene liefde die te veel van eenen
kant komtde groep Kuyper toch stemde
getrouw voor alle amendementen van haar
tegenhanger, doch de groep Borgesius stemde
slechts voor drie der amendementen Kuy
per terwijl het schoonste amendement, het
welk formeele redding van het beginsel
van huismanskiesrecht bedoelde, door slechts
twee derden dezer groep gesteund werd.
Trouwens deze groep was zelfs niet een
stemmig bij de stemming barer eigene amen
dementen. Telkens vielen enkele getrou
wen van haar af. De heer Van Deinse
bleek het vaak niet met haar eens, even
min als met de linkergroep der onzen.
Aangenomen werden ten slotte
lo. Het amendement Borgesius om twee
maal verhuizing, althans binnen dezelfde
gemeente toe te staan.
2o. Het amendemeut Smeenge om den
minimum-inhoud van schepen op 24 te
brengen.
3o. Het amendement Schepel tot gelijk
stelling van inwonende zoons met arbeiders.
4o. Amendement Hoi wing tot verlaging
der huurprijzen in de gemeenten der laagste
klasse.
Door deze laatste wijziging worden in
byna alle gemeenten van „Zeeuwsch-Vlaau-
deren" die menschen kiezer, welke een
huurprijs betalen van f0,80, terwijl hun
minimum-inkomen f 275 moet bedragen,
terwijl vrije woning op f25, vrije kosten
inwoning op f175 gerekend wordt.
Bedoelde gemeenten zijn Aardenburg,
Biervliet, Boschkapelle, Breskens, Cadzand,
Ciinge, Eede, Graauw, Groede, Hengstdijk,
Hoek, Honteni8se, Hoofdplaat, IJzendijke,
St. Jansteen, Koewacht, St. Kruis, Nieuw-
vliet, Oostburg, Ossenisse, Overslag, Phi
lippine, Eetranehement, Sohoondijke, Sluis,
Stoppeldijk, Wateiiatidkerkje, Westdorpe,
Zaamslag, Zuiddorpe en Zuidzande.
Artikel 1 is ten slotte aangenomen met
62 tegen 36 stemmen. Tegen de 7 leden
der groep Kuyperde heer Staalman 22
Takkiaansche liberalen en radikalen, n.l.
de heeren Lieftinck, Sanders, Smeenge,
Smidt, de Kanter, Tydens, Schaafsma, Vee-
gens, Hartogh, Heldt, Cremer, Borgesius,
Kerdijk, Drueker, Lely, Rink, Pynacker
Hordijk, Smit, v. Deinse, de Boer, Kuijff
en Gerritsen 1 Katholiek, de heer d' An-
sembourg (die in '94 weigerdehet Katho
lieke Manifest mede te onderteekenen)1
conservatief, de heer Schimmelpenninck
en 4 gematigd-liberalen, de heeren Bool,
Bastert, v. Karnebeek en Pynappel. Vóór
stemden van de Takkiaansche liberalen de
heeren Bouman, Tydeman, v. Kerkwijk,
Pyttersen, Schepel, Mees'ers, Zijp, Hou
wing, Zijlma, Willinge, Hennequin, Roes-
singh, Ferf en Hesselink.
Merken wij nog op dat een deel der groep
Lobman stemde voor het amendement Kuy
per tot uitbreiding der capaciteiten-groep
dat de heeren Lobman en Maekay nog
een enkel amendement dier groep hebben
gesteund dat vier leden der Lohman-groep
als de felste tegenstanders van te groote uit
breiding bekend werden, te weten de heeren
v. Bij landt, Beelaarts, v. Dedem en T.
Mackay; welke zelfs lang niet zoo dicht tot de
Kuypergroep naderden als bijv. de heer
Van Limburg Stirum op wien indertijd
zooveel was afgegeven.
En dat naar onze gedachte, indien de
wet Van Houten en niet de wet Tak,
reeds in 1894 gekomen ware, zij de
scheuring in de antirevolutionaire party
evenzeer op haar rekening zou gehad
hebben.
Ware voorts de wst'i'ak er niet geweest,
dan zou de scheuring bepaald nu begonnen
zijn. Hoe toch zouden de heeren bij zulk
een grooten afstand als die nu openbaar
werd, in een partij verband hebben kunnen
blij ven.
Natuurlijk moet een deel der verwijde
ring gesteld worden op rekening van de
tijdsomstandigheden, en ook op rekening
van het feit dat de beide groepen niet
binnenskamers de amendementen Kuyper
hebben besproken, waardoor allicht eenige
principiëele bezwaren hadden kunnen wor
den weggenomen.
Hoe ziet artikel 1 er nu uit?
Onthouden wij alvast dat wij nu
krijgen
a. belastingkiezers.
b. woningkiezers.
c. loonkiezers.
d. pensioen kiezers.
e. kapitaalkiezers.
f. examenkiezers.
Belastingkiozevs moeten hun vollen aan
slag in een der rijks-belastingen op 1 Maart
hebben bstaald. Grondbelasting f 1.
Woningkiezers die geen belasting betaien
moeten binnen de zes maanden voor 31
Jan. in de gemeente gewoond hebben (een
keer verhuizen toegestaan) in een huis
met huurprijs f 0,80 voor de bovengenoemde
gemeenten in Zeeuwsch-Vlaanderen; f 1 voor
de andere gemeenten met uitzondering van
Koudokerke (Zandt) en Souburg f 1.25;
Middelburg f 1.50 en Vlissingeu f 1.75, of
in een schip van minstens 24 M\
Loonkiezers die geen belasting of huur
betalen doch vóór 31 Jan. dertien maan
den in een en dezelfde betrekking zijn
geweest tegen een loon van f 275 tot f 450
per jaar of van f 175 tot f 300 met kost
en inwoning; te weten f175 in Zeeuwsch
Vlaanderen, f200 inde andere gemeenten;
f 225 teIerseke, St. Laurens, Terneuzen (komN
en Zierikzee f 250 te Souburg en Goes;
f 275 te Middelburg en f 300 te Vlissingen.
Pensioenkiezers, van wege rijk of ge
meente gepensioneerd overeenkomende met
hierboven genoemde loontarief.
Kapitaalkiezers moeten sedert een jaar
voor 31 Jan. f 100 nominaal op het Groot
boek of f50 op de Rijkspostspaaibank
hebben.
Examenkiezers moeten een bij de wet
geregeld examen hebben gedaan ter ver
vulling van eenige betrekking, bedrijf of
beroep.
Een paar maanden geleden hebben wij
in het Zendings-overzickt onze meening
uitgesproken in zake de Roomsohe Kerk
in verband mot de Zending op Java.
De Maasbode heeft ons dat zeer kwalijk
genomenen de redactie van de Midd.
Crt. heeft het stukje van de Maasbode
twee maanden lang bewaard om het bij
de verkiezing te kunnen gebruiken.
Gedachtig aan het verdeel en heersch
drukte zij bedoeld artikel in haar no, van
30 Mei over, dus op een tijd toen geen
tegenspraak meer baten kon en dus alvast
de scheeve voorstelling hare uitwerking
kon hebben verricht.
Tenminste wanneer men de Roomsche
kiezers voor zoo onnoozel houdt dat zij
de doorzichtige tactiek niet zouden snap
pen.
Intusschen wij hebben het, hangen
de eene vorige Statenverkiezing reeds uit
gesproken dat wij liever al onze Staten-
zetels verspelen zouden dan er ook maar
een te willen koopen door transigeeren
met onze beginselen.
En nog in ons no. van 23 Mei '95 toen
de Midd. Crt bij de herstemming tusschen
Bos en v. Woelderen met een cidaat uit
de Nederlander, de Roomsche kiezers
trachtte te winnen, hebben wij herinnerd
aan Calvijn die de Libertijnen nog gevaar
lijker tegenstanders dau de Roomschen
vond en aan de Roomsche leiders zeiven
„die zeer goed weten hoe de Calvinist,
de Protestant over de Roomsche kerk en
hare macht denicen en schrijven; en nog
wel in staat zijn te begrijpen dat het de
Midd. Crt. natuurlijk niet om de eere der
Roomsche kerk maar alleen om den liberalen
zetel in de Staten te doen (is)."
Een ontzettend drama heeft de vreugde
der kroningsfeesten te Moskou jl. Zater
dag droevig gestoord.
Zooals men weet is 't bij de kroningen
de gewoonte om op 'tChodynskyveld den
armen en ouden van dagen om lange ta
fels te vereenigen en rijkelijk te onthalen.
Bij de kroning van Czaar Peter den
Groote, den bekenden Zaandamscher.
scheepstimmerman, stond een gebraden os
op eene verhevenheid aan welker beide
zijden wijnfonteinen sprongen, waarvan
't reservoir boven op den koogsten toren
van 't Kreml stond.
Bij de kroning van Katharina II wer
den lange tafels met bergen lekkernijen,
taart en gebraden vogels geplaatst en 2
fonteinen met rooden en witten wijn. Kei
zer Paul onthaalde het volk op een veld
buiten de stad, waar gebraden ossen, kal
veren en ook wijnfonteinen niet ontbra
ken, en in sommige straten stonden lange
tafels, kilometers lang.
Bij de kroningen van Nicolaas I en
Alexander II had men reeds gedekte tafels
met versierde hammen, schapen met ver
gulde horens gebraden op de tafel, en acht
tien wijnfonteinen.
Op 't Chodynskyveld stonden bij de
kroning van Alexander II 642 tafels, in
een lange rij van 13 K.M. Ruim 400,000
menschen stroomden reeds voor 't aanbre
ken van den dag naar 't veld, trots den
vreeselijken regen.
Daar werden uitgedeeld 239,322 Pnd
spijzen (ongeveer 4millioen K.G. en 4372
emmers wijn). Ooggetuigen vertellen dat
de storm op de wijnbronnen vreesdijk
moet zijn geweest. Door 't hijschen van
een vlag werd het teeken gegeven, dat
ze naar de fonteinen konden gaan. Met
mutsen, laarzen en wat ze maar in de hand
konden nemen, schepten ze den wijn op.
Ook nu waren deze uitstellingen van
keizerlyken rijkdom niet vergeten en
zou de tractatie op bovergenoemd Cho
dynskyveld een aanvang nemen onder
het gejuich van honderdduizend.
Doch toen de verdeeling beginnen zou
ontstond er zulk ein vreeselijk gedrang
dat honderden mannen, vrouwen en kin
deren werden doodgedrukt.
Terstond werden de feestelijkheden ge
staakt. De keizer liet aan elke familie,
wuarvan de ouders om het leven gekomen
waren, 1000 roebels betalen, terwijl bij ook
de begrafeniskosten voor zijn rekening neemt
Doch dit wischt het feit niet uit_ dat de
echt Rtisschische manier van tracteeren
waarom niet liever in stille in de woningen
vreugde gebracht zoovele slachtoffers
heeft gemaakt.
Nadere berichten luiden
Uit Moskou en de omliggende dorpen
waren te middernacht reeds 200.000 per
sonen bijeen gekomen, die den nacht in
de open lucht bij vuren doorbrachten, onder
vroolijk gezang. Steeds bleef de menigte
toenemen, tot zij om vier uur ongeveer
verdubbeld was.
Reeds om 6 uur begonnen de begeleiders
der wagens, waarop de giften naar de plaats
werden vervoerd, waar de uitdeeling zou
geschieden op verzoek van talrijke personen
die de rijtuigen volgden, pakjes onder de
menigte te werpen, ofschoon de uitdeeling
eerst om elf uur des voormiddags zou plaats
hebben.
Als een loopend vuurtje verspreidde zich
daarna onder de honderd-duizenden, die op
het veld gekampeerd lagen, het bericht,
dat de uitdeeling begonnen was. Dadelijk
maakte de massa zich op en stormde weg
in de richting van de tenten, ongeveer
dertig vadem waarvan zich een negen
vadem breede gracht bevindt. De op
dringende menigte wierp de eerste rijen in
deze gracht, die in den loop van ongeveer
vijftien minuten door honderden menschen
werd gevuld.
De door onweerstaanbaar geweld voor
uitgeschoven massa kwam toen over de
gracht, door de neergeworpen lichamen
niet bemerkende of zij grond of menschen
onder de voeten had. Vooruitgedrongen
tot aan de tenten, begon de menigte de
verschillende giften onder het volk te
slingeren, waardoor er vreeselijk gewoel
ontstond, dat verder tallooze offers eischte
meer verminkten dan dooden. Het grootste
deel der omgekomenen is gestikt.
Het gedrang was zoo verschrikkelijk,
dat de plankeu der tenten werden inge
drukt en de menschen de tenten binnenstorm
den. Verscheidene gendarmes werden met
hunne paarden verpletterd. Het geschreeuw
en gekerm waren hartverscheurend. De
Kozakken moesten te hulp komen, die de
menigte met geweld moesten terugdrijven,
Eerst daarna kwam de massa tot bezin
ning, ontnuchterd door het verschrikkelijke
tooneel, dat zij thans zag. Zij begon nu
zelf, diep getroffen door hetgeen geschied
was, de lijken uit de gracht te halen.
Hierbij hadden hartverscheurende too-
neelen plaats, telkens wanneer familieleden
werden gevonden. De ter hulp geroepen
officieren van gezondheid begonnen onmid
dellijk de gewonden te verbinden. De ge
kwetsten werden daarna op wagens der
militaire lazeretten naar de ziekenhuizen
gebracht.
De lijken werden op brandweerwagens
met stroomatten bedekt, naar de brand
weerposten en ziekenhuizen overgebracht,
gevolgd door duizenden treurenden. In
één hospitaal werden zelfs drie personen
opgenomen, bij wie een acute krankzin
nigheid was ingetreden, doch die intus
schen weer genezen zijn.
Ongeveer 1300 lijken moeten des nachts
naar het kerkhof van Wagankoff zijn
overgsbracht waar door de familiebetrek
kingen een onderzoek is ingesteld naar de
identiteit der gedooden. Enkele lij ken zijn
met doeken bedekt; slechts een deel ligt
in kisten. De aanblik is werkelijk ver
schrikkelijk. Het gelaat en de ledematen
van vele gedooden zijn zoo misvormd, dat
men de personen slechts kan herkennen
aan hun kleeren, indien ook deze niet
totaal vernield zijn.
De omgekomenen zijn voor het meeren-
deel boeren en arbeiders, meest vrouwen
en kinderen. Slechts enkelen behoorden
tot andere volksklassen. Het keizelrijk
echtpaar bezocht de zwaar gewonden wier
aantal op 200 is begroot, in de ziekenhui
zen en richtte tot de ongelukkige lijders
warme woorden van medelijden en troost. Er
is een gerechtelijk onderzoek ingesteld
naar de oorzaak der catastrophe.
In de kerk van het paleis van het
Kremlin had Zondag op verlangen des
keizers een zieledienst plaats voor de ge
dooden, welke door het keizerlijk echtpaar
en alle leden der keizerlijke iamilie werd
bijgewoond.
Het kerkhof is gevuld met groepen
weenenle menschen, die zoeken naar hun
familieledenen steeds trekken meerdere
massa's met hetzelfde doel naar het kerkhof.
De politie bewaart de orde. Verscheidene
geestelijken doen gebeden. Van twee uur
af begon men de lijken te begraven. Na
drieën versoheen de priester Johannes uit
Kroonstad, om de treurenden te zegenen
en te troosten.
Welke schreiende wanverhoudingen toch
in het reusachtige Czarenrijk
Hoe weinig zegen kenmerkt den arbeid
dier Vorsten wier leven is eeu leven van
geloofsvervolging; en wier weldadigheid
zelfs, zij 't ook buiten hun schuld, veel
heeft van geweldadigheid en eindigt met een
moord op groote schaal
De meeste dezer bijzonderheden ontleen
den wij aan de Tel.