NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 94. 1896.
Mening
ei.
lienife laargang.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Geen Naamsverwisseling.
L A IS' I) B 0 lT W.
Uitslag der Stierenkauring van wege de
Afd. Zeeland van het N. R. Stamboek,
gehouden te Cortgene 7 Mei.
GEMELDE BERICHTEN.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 centiedere regel
meer 10 cent.
Onder dit opschrift lezen wij in de (antir.)
N eder lander
De Zeeuw gaat voort met' tegen naams
verwisseling van onze partij te protesteeren
herinnert er aan hoe in vorige jaren de
oonservatieven, zich van Groen's inzichten
losmakende, tegen den naam van antirevolu
tionair bedenking kregen, doch niet tegen
dien van christelij k-historisehwelk een en
ander met citaten uit Groen's werken nader
wordt aangedrongen.
Dat alles is voortreffelijk en juist.
Maar waarom maakt de Zeeuw in dit ver
band gewag van de Nederlander alsof deze
eenigermate op een ander standpunt stond
dan zij zelve
Juist de Nederlander is het, die, toen de
Standaard den naam van antirevolutionair
tegen andere benamingen wilde verruilen,
daar krachtig tegen opgekomen is.
De Zeeuw zal zich die discussie nog wel
herinneren, andera zullen wij haar geheugen
te hulp komen.
Het was een der medewerkers aan ons
blad, die in de Rotterd. kieavereenigiug een
voorstel heeft verdedigd, juist ter handha
ving van den naam antirevolutionair, en
tegen de verruiling daarvan met dien van
christelij k-historisch,
Wel verre, dat wij eenigszins met dien
naam zouden verlegen zitten, achten wij
Uien nog altijd den in wetenschappelijken
zin meest juisten ter aanduiding van ons
standpunt.
Maar er is eene richting, nl. die van Dr.
Kuyper, welke aan „nadere" begrenzing be
hoefte gevoelt, omdat zij zich in een anderen
koers beweegt dan de oud-antirevolutionai
ren onder leiding van Groen eene richting
die, tegenwoordig nauw verbonden met de
radicalen, niet alleen hun kiesrecht verde
digt, maar evenzeer hun staatshulp en staats
bemoeiing, alsmede de af hankelijkheid der
Kamerleden van de partijen. Wij mogen
deswegens die richting nog niet vereenzel
vigen met de radicale, omdat er ook prin-
cipieele punten van verschil tnsschen beide
richtingen zijn, al geeft dit weinig voor
de praktijk. Die richting nu noemt zich
de christelijk-democratisch» zij gelijkt veel
op die der vroegere Iudependenten in En
geland, waarvan wij later nog 't een en
ander znllen meedeelen.
Nu bebben wij steeds geadviseerd den
naam antirevolutionair niet los te laten, maar
wel om, in de antirevolutionaire partij beide
richtingen te onderscheiden; die welke Groen
steeds heeft verdedigd en welke, omdat zij
principieel rekening hield met de historie,
destijds ook christelijk historisch werd ge
noemd en die welke thans, op voorstel van
Dr. Kuyper zeivenals christelij k-democra-
iisch wordt aangeduid.
Wij zouden er prijs op stellen, dat de
Zeeuw, ter voorkoming van misverstand,
deze beschouwing ook aan haar lezers mee
deelde.
Tot zoo ver de Nederlander.
Wp merken op dat wij zeer goed weten
dat ook de Standaard tegen de mindere
positiviteit van den naam anti-revolutio
nair bezwaar heeft gemaakt, en voor den
naam christelijk democratisch heeft ge
pleit in haar no. 7016 en 7042. Doch
wij accepteeren dien naam niet. Wij mee-
nen dit indertijd duidelijk g6zegd te heb
ben. Trouwens de Standaard zelf heeft
vergissen wij ons niet in haar latere
nommers tegen de naamsverwisseling ge
protesteerd. Zelfs de eenvoudigste onder
ons verstaat den naam antirevolutionair,
en den naam christelijk historisch, als
daarmede gelijkluidend handhaven wij daar
bij, mits niet als tegenstelling van Chris
telijk democratisch. Wij zijn en blijven
antirevolutionair christelijk historisch
in den door Groen en door Ons Pro
gram geijkten zin.
Op wat de Ned. zegt omtrent bet zich
bewegen der antir. partij „in een an leren
koers dan de oud-antirevolutionairen onder
leiding van Groen", hopen wij binnen.
kort eenige bedenkingen aan hare aandacht
te onderwerpen.
De tweede kamer besloot met 50 tegen
15 stemmen de Kieswet aanstaanden Dins
dag in behandeling te nemen.
De 15 die voor uitstel stemden waren
niet allen tegenstanders der kieswet, want
onder hen bevonden zich ook de heeren
Sanders, Zijlma, Zijp, Kerdijk, Heldt, A.
Smit en Willinge, allen Takkianen.
Nog is aangenomen de Hinderwet wet
tot wijziging der wet van 2 Juni 1875
tot regeling van het toezicht bij oprichting
van inrichtingen die gevaar, schade of hin
der kunnen veroorzaken. De eindstem
ming volgt Dinsdag.
Nog werden inlichtingen gevraagd aan
den minister van koloniën door den heer
Van Gennep omtrent de vermoedelijke re
denen van Oemars afval, zijn plannen en
en de al of niet toevallige wijze waarop
zijn voornemen tot verraad ter kennisse
van het bestuur is gebracht.
De minister antwoordde dood bedaard
wat de heer v. Gennep reeds wist. Name
ly k dat men niets weet van de vermoe
delijke redenen van Oemars afval, dat de
naaste aanleiding vermoedelijk was de op
dracht om tegen Laagkrat op te trekken,
en dat zijn plannen op geheel gewone
wijze bp den gouverneur zijn bekend ge
worden.
En voorts dat wij aan den tijd moeten
overlaten wat er verder zal gebeuren.
De heer Van Gennep heeft voor dit
leuke antwoord zijn irouischen dank be
tuigd. Ja hp voegde er zelfs nog een
woord van lof aan toe voor dezen mi
nister die zelfs verder was gegaan dan
hoefde„hij heeft" aldus de heer Van
Gennep „meer gegeven dan noodig was;
want hij las de telegrammen voor die wij
reeds kenden."
En de voorzitter voegde er dea gebrui-
kelijketi dank der Kamer bij aan den mi
nister voor de gegeven inlichtingen.
Inlichtingen, zoo voegde er de heer Van
Gennep bij, die de minister voortaan beter
uit zichzelf kan versohaffen, dan dat de
Kamer er hem om moet vragen.
Zoo op de manier van ti propos, Regee
ring, heeft u er ook van gehoord dat er
op Atjeh ook weer iets niet in den haak
moet zijn?
Dpze interpellatie heeft op wie er bui
ten staan den indruk gemaakt dat de Mi
nister en de Kamer elkaar heel eventjes
in het ootje hebben genemen.
Hoe belangstellend zal daar geluistard
zijn naar hetgeen men reeds wist!
De heer Van Gennep had gelijk den
minister op zijn gewonen jovialen toon
zoe iets van „ik voel je weL" te antwoorden.
Bp kon. besluit is A. L. Gerritsen di
recteur der Ckr. Normaalschool te Nijmegen,
welke inrichting Woensdag haar 50-jarig
bestaan vierde, Woensdag benoemd tot
ridder in de orde van Oranje Nassau.
Voor deze attentie van Hare Majesteit
en van den betrokken minister zijn wij
dankbaar.
Natuurlijk behoeven wij haar niet te
overschatten, als wierd door deze riddering
het goed reobt, de beteekenis, de waarde
en de kracht van het Christelijk onderwijs
erkend.
Openbare-Schoolmannen als Degenhart
e. a. worden op hun beurt ook geridderd.
Maar en hiervan mag nota genomen
worden eenige jaren terug voor het
optreden van het kabinet Mackay waren
dergelijke onderscheidingen niet mogelijk.
Er werd eenvoudig niet aan gedacht, een
christelijk onderwijzer te ridderen.
Dit is nu anders.
En 't is vooruitgang.
En dit waardeeren wp.
De Provinciale Staten van Zeeland tellen
op het oogenblik 18 liberalen, 17 antire
volutionairen, 6 Roomscben en 1 lid tot
geen dezer partijen behoorende.
Don 2 Juni, a. s. moet voor een der
afgetreden antirevolutionairen, die de
provincie verlaat en daarom geen lid
meer zijn kan, een nieuwe verkiezing
plaats hebben.
Het is zaak dat alle antirevolutionairen
op Walcheren zich nauw aansluiten, ten
einde te trachten den zetel van den heer
v. Voorst Vader te behouden.
Bij de jongste verkiezing verkregen onze
candidaten de meeste stemmen en op deze
lijst stond de heer v. Voorst Vader met
1969 stemmen bovenaan, [terwijl de heer
Bos met 1734 stemmen in herstemming
kwam, schoon bij herstemming het tegen
't aftredende liberale lid den heer van
Woelderen met 1679 tegen 1874 stemmen
moetende afleggen.
Het is te wensshen dat onze vrienden
te Middelburg c.s. door een practisclie
keuze en grooten ijver helpen bevorderen
dat de antirevolutionairen Dinsdag 2 Juni,
a. s. dezen zetel behouden.
De Vrijheer von Feuehtersleben, een
atheïst en een groot zielkundige die ve
lerlei werken, op philosophisch psycholo
gisch gebied in de vorige eeuw het licht
deed zien beweerde dat een mensch niet
sterft, wanneer hy niet wil. Als bewijs
voor deze bewering haalde Jhij aan dat er
nooit iemand sterft in de bruidsdagen.
Gisteren is te 's Gravenhage een juflrouw
die zich in het huwelijk ging begeven in
de wachtzaal van het raadhuis plotseling
onwel geworden en ineengezakt. Eer men
haar had weggedragen, was zij reeds een
lijk. Een meer betrouwbaar psycholoog
heeft gezegd De dood wenkt ieder uur.
8 Mei 1896.
Bij kon. besluit is op zijn verzoek met
1 Juni eervol ontslag verleend aan A. Lom
baard, als dijkgraaf van het waterschap
Groede en Baanst.
De „Residentiebode" verneemt, dat
de heer Tak van Poortvliet tengevolge van
een keelaandoening in de eerste weken niet
aan de kieswetdebatten kan deelnemen.
lerseke. Raadsvergadering van Donder
dagavond 6 nur.
Tegenwoornig 8 leden. Voorzitter de
Burgemeester.
jngekomen de goedkeuring van eenige
raacsbesluiten o. a. de begrooting 1896.
Het gemeenteverslag wordt den raad
Aan de orde is ontslagaanvrage wegens
benoeming elders van de onderwijzeressen
Van Helden Tucker tegen 1 Juli, en
Scheepens tegen 1 Sept. De laatste vraagt
evenwel 1 Juni te mogen vertrekken, en
alsdan tot 1 Sept. zich te doen vervangen
door mejnffr. Van Dyke -Kievit alhier.
B. en W. stellen voor de verordening
toe te passen en mej. Van Helden Tucker
tegen 1 Juli en mej. Scheepens tegen 1
Aug. ontslag te verleenen, of zooveel
vroeger als in de vacature zal zijn voorzien.
De heer Sauer betreurt het dat de
onderwijzeressen te lerseke den laatsten
tijd zoo spoedig vertrekken. Dit werkt
nadeelig op het onderwijs. Kunnen daar
voor bijzondere redenen bestaan, vraagt hij.
De Voorz. weet dat niet, maar hij kan
de mutatiën met de gewone redenen, als
bijv. verbetering van positie, voldoende
verklaren.
Op een vraag van den heer Polderman
antwoordt hij, dat aan het verzoek van
mej. Scheepens (vertrek op 1 Juni) wellicht
voldaan kan worden. Verder dat er 3
sollicitanten zijn (waaronder mej. Van
DijkeKievit). Er is maar voor een vaca
ture opgeroepen, maar er kunnen wel
2 onderwijzeressen benoemd worden, om
dat de sollicitanten zeer gunstige getuig
schriften hebben.
De heeren Polderman en Sauer wenschen
voor de tweede vacature een nieuwe op
roeping te doen, om wat ruimer keuze te
hebben. De Vz. vindt dat onnoodig.
Met algemeenc stemmen wordt het ont
slag aan de beide dames verleend overeen
komstig het voorstel van B. en W.
Nu komt aan de orde de traktements-
rregeling der te benoemen onderwijze
ressen. Onder voorbehoud is opgeroepen
tegen een salaris van f500 met 2 jaarlijk-
sche verboogiugen van f 25. B. en \V,
stellen nu voor deze regeling goed te keuren.
Met het oog op de sollicitatie van mej
Van Dijke, die zeer gunstig bekend staat,
vinden de heeren Sauer en Polderman het
onbillijk het salaris niet op f550 te houden.
Ook kreeg men dan misschien sollicitanten
die al enkele dienstjaren hebben.
B. en W. blyven bij bun voorstel, en
de heer Cupéry voegt er bij, dat de Raad
aan mej. van Dijke voor de 2 eerste ja
ren een gratificatie kan toekennen.
De heer Sinke merkt op, dat de quaestie
over personen begint te loopon. Mej. Van
Dijke is nog niet benoemdwordt zij het,
dan kan haar salaris, desverkiezende, ver
hoogd worden.
Na verdere discussie wordt de regeling
van B. en W. met 6 tegen 2 stemmen
aangenomen, maar met 5 tegen 3 stemmen
wordt besloten voor de tweede vacature
een nieuwe oproepiug te doen.
De heer Sauer deelt nog mee, dat hij
te Goes reeds gehoord heeft wie er be
noemd zullen worden. Dit vindt hij vreemd
en het houdt anderen van solliciteeren
terug.
De Voorzitter kan dit praatje niet ver
klaren. Van B. en W. komt het niet,
want zij hebben juist met opzet aan de
namen der sollicitanten geen ruchtbaarheid
gegeven.
De Voorzitter deelt mede, dat door den
Commissaris der Koningin tot gemeente
veldwachter benoemd is, de gewezen ma
rechaussee Van Hertum te 's Heerenhoek.
Op een vraag, of er ook sollicitanten
voor nachtwacht zijn, antwoordt de Voor
zitter bevestigend, maar hp heeft (als
burgemeester) nog geen benoeming gedaan.
De heer Sauer meent, dat de benoeming
niet bij den burgemeester maar bij den
raad berust. De Voorzitter haalt ten be
wijze van het eerste art. 191 der gemeen
tewet aan, doch nu ontstaat de vraag, of
een nachtwacht een politiedienaar al of niet
is. De Voorzitter meent van ja, doch de
heeren Sauer en Sinke bestrijden dit. De
laatste noemt gemeenten in Zeeland waar
de nachtwacht door den raad is benoemd.
Na eenige discussie verklaart de Voor
zitter vooralsnog niet te benoemen maar
eerst een onderzoek in te stellen.
Daarna wordt de openbare vergadering
gesloten.
De Balye van Utrecht, dagteekenend
uit het beleg van Damiate in 1218 telt
thans zegt De Tijd eveaals vóór de
Eransche revolutie één groot kommandeur
en tien kommandeurs, waarvan ieder den
titel heeft van een der kommanderijen van
Dieren, Maasknd, Tiel, Rbenen, Leiden en
KattenburgSchoten, Doesburg, Schel-
luinen, Middelburg en Schoonhoven. Een
rentmeester beheert al de goederen der
Balye en de kommandeurs en ridders ver
gaderen slechts eens in het jaar te Utrecht
om het inkomen te ontvangen, aan hun
titel verbonden. De groot kommandeur
heeft een vast inkomen van f 6000 per
jaar; de kommandeurs minder tot f600; de
ridders f 600 vast. Bovendien wordt de
rest van het gekeele inkomen der orde
gelijkelijk verdeeld tnsschen den groot kom
mandeur, de kommandeurs en ridders het
geen nog omstreeks f 1500 aan ieder op
brengt.
Zoo genoten dus, indien man op deze
mededeelingen mag afgaan, de leden der
Balye omstreeks 'tjaar 1850 inkomsten
die van f7500 tot f2100 per hoofd af
wisselden.
Men mag aannemen dat die inkomsten
in de laatste 50 jaar, welke sedert ver
liepen, nog aanzienlijk vermeerderd zijn.
De bezittingen welke zij nog heeft wer
den eenmaal aan de Ralye geschonken om
in handen der ridders voornamelijk te
dienen tot werken van «liristelij ke naasten
liefde. Daartoe strekken zij nog. Bij de
wet van 1815 waarbij zij weder, na in
1811 te zijn opgeheven, hersteld werd, be
hield Koning Willem I zich de bevoegd
heid om haar zoodanige maar doelmatige
inrichting te geven als hij zou goedvinden
maar tot nu toe is van die bevoegdheid
geen gebruik gemaakt, terwijl, volgens
De Tijd, ook niet gehandeld wordt in
overeenstemming met den oorsprong der
instelling „met name worden de katholie
ken uitgesloten van deze vereeniging, door
hun eigen kerk gesticht".
o
Geene Stieren minstens 2 jr. oud anngevoerd.
I) I) 1 1! II II
le prijs Jacobus I van Joh. Verhuist, Geers-
dijk. 2e eerste prijs Willem van Joh. Jac.
Snijder, Wissekorke. 2e prijs F re der ik van
G. M. Laendertse, Kamperland. 3e prijs
Jan van W. du Claux, Wissekerke.
2de derde prijs Victor van P. Maas Lz.,
Colijnsplaat.
Deze verzameling was zóó goed dat keur
meesters niet aarzelden, bij het zeer geringe
verschil tusscben de twee besteen werkelijk
voortreffelijke stieren, twee eerste prijzen
voor te stellen, iets wat zeker een zeer bui
tengewoon verschijnsel is.
Noord- Be veland toont voortdurend den
goeden weg op te gaan en bevestigt de
verwachtingen in 1894 en 1895 daarvan
gekoesterd.
5 Stieren werden in het N. R. Stamboek
ingeschreven.
In verband met eene vermelde waar
schuwing betrekkelijk vervalsohte cacao
deelt de heer Wijnne, apotheker te Mid
delburg, aan de M. C. mede dat hij juist
een monster cacao in onderzoek heeft dat
met arrowroot blijkt vervalsoht te zijn. Dat
monster was uit Zeeland afkomstig.
Tot gezworen van den Oud Kraaijert-
polder, in plaats van den heer P. Hage
Iz. die op zijn verzoek eervol werd ont
slagen is benoemd de heer M. Boogerd te
's Heer Arendskerke en tot afgevaardigde
voor de uitwatering door de sluis in de
Piet de heer W. J. van Dam te Kapelle.
De brievengaarder L. van Zaltbommel
te Poortvliet is eervol uit zijn betrekking
ontslagen.
Aldaar werd, met 45 van de 89 stemmen
tot lid van den raad gekozen de heer N.
A. Bruinzeel. M. C.
Bij de te Zaunemaire gehouden stem
ming voor een lid van den gemeenteraad
ter vervanging van den heer C. F. van den
Bout, die bedankt had, werd gekozen de
heer J. M. van den Bout Fz.
Op 15 dezer a. wordt te Nieuwer-
kerk eeu rij kstelegraaf, ingericht met
telephoondienst, voor het algemeen ver
keer geopend, en welop werkdagen vau
8Vs tot llVs uur voor- en van 2Va tot 6V2
uur namiddags op Zon- en feestdagen van
7Vs tot 8Va uur voor- en van 12Va tot
tot lVs uur namiddags.
Stavenisse. Door het telephoonkan-
toor alhier werden gedurende April 213
berichten behandeld, waarvan 109 ontvan
gen en 104 verzonden. Dit aantal moet
bijzonder groot worden genoemd, vergele
ken met dat in andere maanden. In het
le kwartaal van dit jaar bedroeg het
slechts 437, waarvan 212 ontvangen en
225 verzonden, wat door elkander geno
men heel wat minder is.
-r-TK
