NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 98. 1896.
Domfettfag 1 ilei.
®ienife laatgang
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
ATJEH.
Middelburg. De verkiezing ter ver
vanging van den heer mr. P. J. F. van
Voorst- Vader in de Provinciale staten voor
het hoofdkiesdistrict Middelburg is bepaald
op Dinsdag 2 Juni en de herstemming
zoo noodig Dinsdag 16 Juni d. a. v.
Middelburg. In de jl. Maandag
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Onze corr. zond ons de Kamper
Courantwaarin een zeer juut ver.lag
voorkomt, van een rede Dinsdagavond te
Kampen door den heer M. H. A. v. d.
Valk, theol. candidaat gehouden. Aan ge
noemd blad ontleenen we het volgende:
Spreker had tot onderwerp„De drank
kwestie en de sociale nooden," en begon
met de schildering van den laatsten nacht
uit het leven van koning Belsasar.
Met een vloed van woorden werden de
gevolgen en de ellende van het drankge
bruik voor de duizenden uit die dagen door
hem geteekend, om daarna over te gaan
tot eene opsomming van feiten, door hem
zelf ondervonden en aanschouwd.
Het drankmisbruik was volgens spreker
een vraagstuk waar allen by betrokken
zijn. Het is waar, dat er eene eigenaar
dige bekoring in den drank ligt. Evenals
er slangen zijn, die de aangeboren macht
bezitten een vogeltje zoolang te biolo
geeren, dat het hun van zelf in den bek
vliegt, zoo gaat het ook met den drank
tegenover den mensch; zoo ingeworteld is
de gewoonte van drankgebruik onder alle
standen der maatschappy, dat wanneer er
b. v. bezoek moet komen en de man vraagt:
„vrouw is er wat in huis er verder
geen woord meer behoeft gewisseld te
worden over de bedoeling, die in deze
vraag gelegen is; en de visite blijft dan
in den regel, aangetrokken door de biolo-
geerende flesch, net zoolang tot de kurk
er aflviegt; en wanneer iemand onder het
gezelschap het mocht wagen te bedanken,
zou men vragen uit welke wereld hij ge
komen was. Eén glaasje wordt dan genomen
om de gezelligheid te bevorderen; voor
het tweede wordt beleefd bedankt en nog
maals bedankt, maar de gastvrouw houdt
aan, verklaart hèel plechtig, dat men op
één been niet loopen kan en zoo wordt
het derde glas met minder moeite geaccep
teerd de eigenaardige bekoring waarmede
de slang het vogeltje naar zich trok zien
we daar dan in figuurlijken zin bewaar
heid en al deze dagelijks voorkomende
kleine drinkgelagen zijn de eerste perio
den van demoralisatie van duizenden en
duizenden menschen, totdat zij ten laatste
beneden het dier schijnen gezonken te zijn,
want de mensch blijft z. i. mensch, on
danks deze groote zonde, waarvoor hij in
de eeuwigheid de bange aanklacht tegen
zich hooren zal: „ga van my vervloekte,
want ik heb u niet gekend".
Zoo gaat het by geboorten en alle an
dere gelegenheden. Spreker was eens in
Duitschland by een dorps-predikant, die
hem, over den drank sprekende, zeihier
wonen alle vrome menschen, maar by eene
begrafenis wordt zoolang gedronken, tot
dat ze voor den grond vallen.
Het drankmisbruik en het matig ge
bruik is in by na alle menschen vertegen
woordigd zelfs kinderen wordt het gege
ven, zooals spr. zelf aanschouwd heeft in
de veenkoloniën, waar brandewijn den
kinderen werd toegediend om den moeders
de gelegenheid te verschaffen ongestoord
haar werk te verrichtenmaar ook nog
andere tooneelen heeft hij daar gezien
in een hut, van waaruit een doode moest
worden begraven en waarin door armoede
bijna geen meubels aanwezig waren, ston
den de jeneverglazen op de doodkist.
Daar vooral zyn voorbeelden aan te
wijzen, dat het zuur verdiende daggeld,
soms niet meer dan 50 of 60 cent, geheel
wordt verdronken.
De alcohol, onder welken vorm ook ge
bruikt, leidt tot demoralisatie onzer ge-
heele maatschappy. Hy is het allesver
woestende monster voor de menschheid
de oorzaak, dat zooveel misdaden worden
gepleegd, waardoor de gevangenissen vol,
de krankzinnigengestichten te klein zyn
en de idioten schrikbarend in aantal toe
nemen. Byna alle ziekten vinden hun
oorsprong in het drankgebruik. Kinderen
van dronkaards zyn in 90 van de 100
gevallen zenuwlijders en de teekenen er
van zyn nog merkbaar tot in het derde
geslacht. Wanneer de moeder drinkt zyn
de gevolgen nog erger, de drank wordtin
de moedermelk omgezet en de zucht naar
het gebruik daarvan dus door de kinderen
ingezogen.
Tegenstanders, die hem met den bijbel
komen bestrijden, dat daarin het gebruik
niet veroordeeld wordt, laten hem koud.
Men dient in deze kwestie er den bybel
buiten te laten hy bewijst dienaangaande
niets, en vooral niet de meermalen gebe
zigde vergelijking van de bruiloft te Ka-
na, eenvoudig omdat tijdens Jezus' leven
de drank-kwestie in verband met den so
cialen nood van heden, toen niet bestond,
en de wijn van dien tijd niet kan ver
geleken worden by het alcohol-gebruik on
der eiken vorm, zooals zulks thans ge
schiedt.
Onze beperkte ruimte in de courant
laat niet toe spreker verder op den voet
te volgen, want meer dan een uur streed
hy met vuur voor de zaak en bracht door
zyn geestige zetten menigmaal de gansche
zaal hartelijk aan het lachenmaar ook
wiBt hy te boeien, wanneer hy aangrijpen-
de tooneelen schilderde, zij het dan ook
met wat al te sterk gekleurde tinten.
Zyn statistieke gegevens en verdere
opsomming van voorbeelden waren o. i.
mede wat al te vaag, maar zy vielen toch
bijzonder in den smaak van het auditorium
want al dat aangehaalde was ter wille
ven de zaak op effect berekend en aan
klem van redenen daartoe ontbrak het den
gezelligen spreker niet.
Zoo vertelde hy, dat in den Staat Illi
nois, waar |de drank verkoop bepaald is ver
boden, een stad is van 6000 menschen,
waar tengevolge van de afwezigheid van
alcohol, slechts éen politie-agent is aange
steld, die echter geen andere bezigheid
heeft, dan te zorgen voorde eekhoorntjes
van den Burgemeester. En zoo kwamen er
meer wat al te schoon schijnende voor
beelden.
Iemand, die geheel onthouder was ge
worden en daarom een vaatje cognac inde
goot liet wegvloeien, werd door een voor
bij ganger daarover aangesproken; deze
stelde hem voor het vocht liever samen
op te drinken, maar kreeg ten antwoord:
neen, want dan komen er zeker twee in
de goot terecht.
Yerder beweerde spreker, dat thans alle
geneeskundige faculteiten en tal van de
bekwaamste geneesbeeren volmondig ver
klaren, dat elke droppel alcohol in den
vorm van wyn, bier of sterke dranken,
vergif is voor den mensch.
Niet onaardig bracht hy het volgende
by. Stel, op de andere planeten wonen
ook menschen, hoewel hy zulks niet ge
looft, en dat daar het gebruik van alco
hol niet bekend is. En dat zulk een
planeetbewoner eens aan onze aarde een
bezoek kon brengen, om hier te worden
rondgeleid en al het wetenswaardige kwam
zien. Wanneer hy dan in die overvolle
gevangenissen kwam, zou hy vragen naar
de reden van die opsluiting, en wanneer
hem werd voorgehouden, dat byna allen
daar zyn omdat zy liefhebbers waren van
de flesch, dan zou zoo iemand toch vra
gen of wij gek zyn, want het ware dan
wijzer eenvoudig die flessohon achter slot
te brengen en de menschen vrij te lateu.
Spreker kwam eindelij k tot de vraag wat
gedaan moest worden om dien socialen
nood te helpen lenigen. Het was niet ge
noeg, te zeggen ik ben niet mij n broeders
hoeder; ik trek mij van deze dingen niets aan,
deze liggen beneden mij; mijn ideaal is
voor my zelf te zorgen. Heeft Jezus niet
gezegdleer van My, dat ik zachtmoedig
ben en nederig van harte Ik ben gekomen
om te zoeken naar wie gezonken zyn.
En Hy zocht ze in de onderste lagen der
maatschappij. Aan Hem dienen wij dus
een exempel te nemen. En dat is in deze
niet het misbruik na te laten, maar ook
het gebruik, want de gebruiker wordt het
vijgenblad voor den dronkaard.
Wij dienen het gebruik na te laten uit
liefde en zelfverloochening voor die dui
zenden, welke er door ten gronde gaan,
niet alleen maatschappelijk, maar naar den
eeuwigen afgrond, om dan met Jezus te
kunnen zeggendie Mij lief heeft, hij
neme zijn kruis op en volge Mij.
Spreker deed vooral een beroep op de
vrouwenzij moeten hare woningen een
werkelijk tehuis voor de mannen doen zijn,
opdat er geen behoefte meer zij naar de
kroeg te loopen. Hij weet wel, dat velen
in de zaal tegenwoordig zyn, die maar
uit aardigheid zijn gekomen, en in stilte
zeggen bekeeren doet hij mij toch niet
maar er zal voor ons allen een tyd komen,
dat wij geen spijt er van zullen hebben
te weinig-, maar wel van te veel te heb
ben gedronken. Een enkel glaasje kan
geen kwaad, zegt men, maar in de ander
half jaar, dat spreker nu geheelonthouder
is, heeft hij altijd in gezelsohappen de er
varing opgedaan, dat bij het behandelen
van een of ander vraagstuk zyn geest veel
meer helder was, dan van hen, die alco
hol gebruikten en een feit is het, dat
Amerikaansche Levensverzekering-maat
schappijen den geheelonthouders minder
premie laten betalen, want hun levenstijd
zal minstens 10 jaar langer zijn dan van
drinkers.
Menigeen wordt terug gehouden zich
aan te sluiten uit vrees dat men zeggen
zal, zie, die behoort ook al tot die vrome
bende, maar het heeft met vroomheid niets
te makenwij moeten volharden in den
strijd tegen den verwoestenden invloed
van den sterken drank. Menigeen meent
wel dat zoo'n blauwe knoop de deurkruk
van den hemel is, maar dat is Jezus Chris
tus alleenhet kan slechts de vraag zyn
of het een werk is des H. Geestes om
mede te strijden tegen het alleB verscheu
rend monstermede te helpen het beeld
van koning alcohol, dat door duizenden
en duizenden wordt aangebeden, om te
werpen.
In zoover hoopt spreker, dat die ver-
eeniging hem een leidster zijn zal tot aan
zyn jongsten snik.
Yan de gelegenheid tot debat werd geen
gebruik gemaakt. De heer B. C. Bakker
had slechts een vraag.
Wanneer men zich aansluit bij de geheel
onthouders, is dan het gebruik van sterke
drank, b. v. van rum, als geneesmiddel,
verboden Hij kwam tot die vraag, door
de uitdrukking van den spreker, dat elke
droppel alcohol vergif zou zyn. Is dat
verbod vastgesteld, dan komt hij in twee
strijd.
Hij had een kind van lVs jaar, dat
ziek werd en waarvoor de hulp van een
geneesheer moest worden ingeroepen. Na
een half jaar dokteren ging het kind steeds
achteruiteen tweede geneesheer bracht
geen baat en toen eindelijk een derde werd
geraadpleegd, was het kind zotver heen,
dat de dokter telkens vroeg of het nog
niet dood was. Het had dan ook slechts
den laatsten adem uit te blazen en behoefde
niet meer te veranderen om dood te hee-
ten. Het kon niet meer op een kussen
gedragen worden. Toen was hy gegaan
naar geen professor, maar naarjiemand dien
men een kwakzalver noemt; deze bekeek
het kind, schudde het hoofd, maar zei:
geef het eens wat rum. Van stonde aan
kwam er beterschap en het is thans een
ferme jODgen van 7 jaren.
Spreker antwoordt, dat alles als medicijn
voorgeschreven, mag gebruikt worden, even
goed als het gebruik van wyn bij het
H. Avondmaal is toegestaan, maar men
moet daarmede geen loopje nemen hij heeft
iemand gekend, ook geheelonthouder, maar
die om gezondheidsredenen alle dagen drie
borrels nam, omdac hij anders 's middags
niet eten kon. Als de dokter echter zei:
mijnheer v. d. Yalk, je moet sterven, maar
je kunt je leven reden, indien je nog heden
avond een half fieschje cognac leeg drinkt,
ik beloof je, zegt spreker, dat ik het da
delijk aan myn mond zou zetten. Yeelal
zal het echter met die dingen wel gaan,
als b.v. in Delft, waar een dokter aan
eenige jonge dames voorschreef cognac met
eieren te gebruiken. Het liep hierop uit,
dat ten laatste de eieren achterwege bleven
en alleen de cognac genuttigd werd.
Spreker dankte ten slotte voor de eer
hem aangedaan, dat zooveel studenten
belangstelling hadden betoond. Ware hy
met hen in besloten gezelschap geweest,
dan zou hij hen nog meer op het gemoed
hebben gedrukt zijn voorbeeld te volgen;
zy zouden daardoor zooveel kunnen bij
dragen tot eer der Geref. Kerk in het by
zonder en tot welzijn der geheele maat
schappij, wanneer zij later geroepen zullen
worden kennis te maken met den socialen
nood door de drankkwestie ontstaan.
Hij zou dit niet willen zeggen uit hoog
hartigheid en vooringenomenheid met zich
zelf, maar slechts con amore, als student
onder studenten.
De tweede kamer is weder bijeen. Zij
ontving als nieuw lid den heer Loeff, die
door den voorzitter beëedigd werden
koos tot voorzitters de heeren Rink, Cre-
mer, de Beaufort, Lohman en Yan Delden;
tot ondervoorzitters de heeren Donner,
Lely, Goekoop, Rutgers en Haffmans. Aan
de orde zyn gesteld eenige kleinere ont
werpen, waaronder de Hinderwet, terwijl
aan den heer Van Gennep verlof verleend
werd eenige vragen te richten tot den
minister van koloniën naar aanleiding der
jongste gebeurtenissen op Atjeh.
Het referendum in het kanton Bern
heeft met 32000 tegen 28000 stemmen de
vragen of proportioneel kiesrecht voor
den kantonnalen raad, voor de kautonnale
regeering en voor den standenraad ge-
wenscht werd, ontkennend beantwoord.
Ondanks de kraohtige beweging voor
proportioneel kiesreoht, door alle partijen
levendig gehouden, een nederlaag voor de
proportionisten
Hunne minderheid zal eohter wel te
groot zyn geweest om de propaganda voor
dit rechtsbeginsel te staken.
Te Muhlhausen in den Elzas is op last
der regeering wegens een drukpers-delict
gearresteerd en eenige dagen gevangen ge
houden de rijksdag-afgevaardigde Bueb.
Wat de man dan wel gedaan had?
Hij had in een blaadje dat dienst moest
doen bij een gemeenteraads-verkiezing het
volgende geschreven
„Wie uit de armenkas ondersteuning
geniet, mag niet mee kiezende armoede
is dus volgens de wet eene schande".
Voila tout.
De blaadjes waarin deze schandelijke
lastertaal voorkwam, werden in beslag ge
nomen en vernietigd.
Stel eens voor een oogenblik dat Neder
land bij Duitschland was ingelijfd. Zou
er dan wel éen journalist onder ons vry
uitgaan, als hebbende nog nooit de wet
overtreden
Gelukkig dat dergelijke wet in ons land
tot de onmogelijkheden behoort.
6 Mei '96.
Drie bataljons trokken naar Kroengkali
(N. O.) op en ontmoetten daar een hevig
vuur. Gedood werd een Europeesche ser
geant twaalf minderen werden gewond.
Luitenant C. G. A. C. Kröhne kreeg
een ernstige wond aan het hoofd, waaraan
hij is overleden.
Een officiéél telegram, bij de regeering
ontvangen, luidt
„Gisteren had eene excursie plaats naar
Kroengkali. Bentings en bezittingen van
Tjoet Toengkoep en Inam Siem vernield.
Tjoet Ras uit 6 Moekims terug. Een
luitenant en ongeveer vijftien militairen
beneden den rang van officier gewond."
Zooals men zich herinneren zal, is bij
de ontzetting der posten Anak Galoeng,
Senelop Lamsoet en Lambarik op 18 April
hevig gevochten en kregen wij niet minder
dan 60 dooden en gewonden. Het schijnt,
dat we toen geen gelegenheid gehad heb
ben de posten Lamsoet en Senelop te
Biechten, daar vermoedelijk na den strijd
alle beschikbare krachten noodig waren
voor het vervoer van dooden en ge
wonden.
Nu de Atjehsche vijanden zich echter
schijnen te willen concentreeren in de VI
Moekims (ten westen van onze stelling),
heeft generaal Yetter blijkbaar de gelegen
heid schoon geacht om hetgeen toen na
gelaten was alsnog te doen geschieden
en blijkens in ons vorig nommer ge
melde telegrammen is men daarin geslaagd,
zij het ook met verlies van twee dooden
twaalf gewonden, allen minderen.
Lamsoet is verbrand en Senelop geslecht.
(Hbld.)
Prov. Blad no. 34 geeft kennis dat niet
de lichtingen 1892 en 1893 maar alleen
de lichting 1893 van de compagnieën hos
pitaalsoldaten dit jaar moet opkomen. De
eerste opgaaf van het ministerie van oor
log was door een zetffout onjaist.
By kon. besluit is pensioen verleend
aan A. L. v. Nouhuys wed. M. D. Bras-
pot, sluismeester vau het kanaal door
Walcheren, ten bedrage van f585'sjaars.
Bjj beschikking van den minister van
Waterstaat is, bij de zee- en oeverwerken
in Zeeland tot {tijdelijk adjunct-ingenieur
benoemd de civiel-ingenieur jhr. A. Holm-
berg en tot buitengewoon opzichter by de
uitvoering van krib- en baggerwerken op
de Nieuwe Merwede de heer A. Minder-
houd Lzn. te Westkapelle.
Met ingang van den 16en Mei a. s.
is benoemd tot aspirant-verificateur voor
den aotieven dienst der directe belastin
gen, invoerrechten en accijnzen te Vlis-
singen (haven) de heer P. N. van Remor-
tel te Rotterdam.
Door den minister vat financiën zyn
bevorderd de navolgende kommiezen bij
'srijksbelastingen: J. J. Hodde te Vlis-
singen (haven) van de 2e tot de le klasse
K. van der Meer te Vlissingen (haven)
en J. A. van Hoeve te Terneuzen van
de 3e tot de 2e klasseF. Beun te Sluis,
A. B. Daman te Zuiddorpe, L. Lips te
St. Jansteen en A. Looy Azn te Sas van
Gent van de 4e tot de 3e klasse.
onder voorzitterschap van den heer De
Stoppelaar gehouden vergadering der „Ver-
eeniging tot bevordering van het vreem
delingenverkeer in Walcheren" alhier
werd meegedeeld dat het aantal leden en
begunstigers thans 797 bedraagt; werd de
rekening, bedragende in ontvangst en uit
gaaf f501,405 met een goed slot van
f 115,65, goedgekeurden werden in de
vacatures gekozen de heeren T. L. v. Wag-
tendonk, M. J. Doorenbos, W. Hioolen,
M. J. Boone, A. A. Unger en C. A.
Goethals, de laatste tot secundus.
Dinsdag overleed te Amsterdam
de heer J. G. Frederiks, van wien wy
o. a. het volgende vinden aangteekend in
Noord en Zuid-Nederlandsche Letterkunde
biographisoh Woordenboek door J. G.
Frederiks en F. Jos. van den Brandsn.
Frederiks (Johannes Godefridus), geb.
24 April 1828 op Duinvliet, onder Oost-
kapelle, werd in het naburig Domburg
opgeleid tot het onderwijs, dat hij hielp
geven in scholen te Middelburg en Colyns-
plaat, aan het instituut Van Blankenbijl,
te Drimmelen, en korten tyd te Geertrui-
denberg; daarna aan de inrichting Schoon
oord by Rijswijk; was privaat docent in
Den Haag en belast met het onderricht
van Japansche officieren, aldaar gedetacheerd
werd in Januari 1872 leeraar in Gesch.
