in Melle
mantels,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
iOKKEN,
rg.
1896. iio: n.
seizoen.
id te huur:
ooien Tuin.
i Stad Zierikz'ee
Zeeland.
--ROTTERDAM
lienst Midd.-Vliss.
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G.
M. KLEMKERK, te Goes
F.
P. D'HUIJ, te Middelburg.
IJK.
EEN UITNEMEND JAARVERSLAG.
NEK,
3afec(fag 21 ilaacf.
QTtetitfc laacgrmg.
WE
en net ingerichte
ONING
rider lett. A. J. boekh.
Goes.
IOOTDIENST.
gelegen plaatsen.
Haart.
Aamsche tijd).
Van Rotterdam
30
Donderdag
19 1,30
Vrijdag
20 11,
Zaterdag
21 11,—
Zondag
22 H._
Maandag
23 11,—
Dinsdag
2,4 12,-
30
Woensdag
25 1,30
Donderdag
26 11,—
Vrijdag
27 11,
Zaterdag
28 11,
Zondag
29 11,
30 Maandag
30 11,
Dinsdag
1 12,-
AMD1ENST.
J-MIDDELBURG.
I Remise vm. 4,50, (alleen
,55. Yan Zeilmarkt, 8,
SO, nm. 1,15, 2,2,45,
,5,55, 6,55, 7,45, 8,30,
Naar Remise vm. 5,20,
|lagen) 6,23. Naar Zeil-
S, 11,45, nm. 1,20, 2,05,
5,15, 6, 7, 7,50,
|11,-
BOOTD1ENST
elburg en Zierikzee.
iierikzee Spoorweg Goe*
Maart.
-damsche tijd.
Van Zierikzee:
bid- 'smorg. s wii
Dond.19 6,30 3,30
Vrij d 20 7,50 3,30
Zater.21 7,50 3,30
Zond. 22 11,30
Maan.23 7,50 3,30
Dins. 24 7,50 3,30
Woen25 7,50 3,30
Dond.26 6,30 3,—
- Yrijd.27 7,50 3,30
Zater.28 7,50 3,30
Zond. 29 11,30
- Maan.30 7.50 3,30
- Dins. 31 7,50 3,30
Interdienst.
rdamsche Tijd.
Ivertrek ongeveer
|g: Yoorm. 5,20*, 6.25*
11,Namid. 12,--
1,20, 5,15, 6,-, 7,-.
I: Voormid. 6,40*, 8,
Namid. 12,1,30, 2,30,
16,10,7,05, 8,05.
/erkdagen.
IOOTDIENST
ODELB.-EOTTERDAJt
Idamsche tijd.)
I Maart.
erdags en Zaterdags van
van Middelburg 8.45 i
Igeen dienst. Maandags
lags van Rotterdam 9 uul
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
EN
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
Enkele nummers0,025.
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
Zij die zich met 1 April
op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
GRATIS.
Vlissingen, 21, 23, 24, 25, 26, 27
en 28 Maart.
Arnemuiden, ook voor N. en St.
Joosland, 30 Maart.
Veere, ook voor Vrouwepolder 31 Maart.
Wij ontvingen het zeventiende jaarver
slag van de Unie „Een School met den
Bijbel", tevens Jaarboekje voor het Chr.
Onderwijs.
Dit boek van 166 bladzijden zagen wij
gaarne in handen van alle voorzitters en
secretarissen der besturen van Christelijke
scholen, hetzij voor Gereformeerd, voor
Nationaal of voor Volksonderwijs. Het
biedt hun toch een zeer gemakkelijke
handleiding.
Reeds de inhoudsopgaaf zegt het u.
Men vindt er onder de letters van A tot Z
de navolgende wetenswaardigheden.
Statuten van de Unie. Reglement voor
een georganiseerd Locaal Comité. Regle
ment voor eene kas van fondsen, bestemd
tot stichting van Scholen met den Bijbel.
Reglement van de Vereeniging voor Chr.-
Nationaal Schoolonderwijs, met Bijlagen.
Statuten van eene Hulpvereeniging voor
Christelij k-Nationaal Schoolonderwijs en
Huishoudelijk Reglement. Reglement van
de Vereeniging voor Gereformeerd School
onderwijs, met latere Besluiten. Reglement
voor eene Hulp-Vereeniging voor Gere
formeerd Schoolonderwijs. Statuten van
de Vereeniging van Chr. Onderwijzers en
Onderwijzeressen in Nederland en Huis
houdelijk Reglement. Statuten van den
Schoolraad voor de Scholen met den
Bijbel met de namen van Gedelegeerden
en Commissieleden. Aanvrage om rechts
persoonlijkheid voor eene Vereeniging,
voor de verlenging, voor de wijziging en
voor de verlenging met eene wijziging van
de Statuten. Statuten voor eene Vereeni
ging tot stichting en instandhouding van
Scholen met den Bijbel en Huishoudelijk
Reglement. Verordening voor eene School
met den Bijbel. Aanstelling voor een
Hoofdonderwijzer en een Onderwijzer aan
eene School met den Bijbel, met aanwij
zing der voorwaarden. Naamlijst van
Christelijke Dag-, Week- en Maandbladen.
Naamlijst van de Leden der Eerste en
Tweede Kamer, die voorstanders zijn van
„de School met den Bijbel". Bestuursleden
van de Unie. Verslag van de 17de Jaar
vergadering der Unie, gehouden op 16
.April 1895 te Utrecht. Verslag van den
Secretaris der Unie over het jaar 1895.
Naamlijst van Locale Comité's zonder
Correspondent. Uniegiften. Opgave van
Spreekbeurten en de vergoeding. Reke
ning en Verantwoording van den Penning
meester. Register bevattende de opgave
van de namen der Locale Comité's en
hunne Correspondenten, het bedrag der
Augustus- of Unie-Collecte over 1894 en
1895 en de bijdragen aan de Uniekas over
1895. Recapitulatie. Statistiek van het
Christelijk Onderwijs en de Staat van de
Scholen met den Bijbel in Nederlarui,
Kort overzicht van de bepalingen der Wet
op het Lager Onderwijs. Wenken
voor Schoolbesturen. Het Unie-Rapport
voor Schoolwetwijziging.
Vooral op letter 0, vestigen wij de
aandacht: Het verslag van de 17e jaarver
gadering, en wel op bladzijde 74 puiit 3.
„Bespreking van het Rapport der l, nie-
Commissie voor School wet wijzigingen".
Wij zouden zoo gaarne zien dat al onze
opvoeders en vrienden der School me' den
Bijbel het verslag der op dit punt gehou
den zeer belangrijke bespreking voor zich
zelf wilden bestudeeren en met elkander
bespreken.
In dit rapport toch is de grondslag ge
legd voor eene blijvende bevordering van
de Vrije School. De vrije school voor heel
de natie
En dan nog iets.
Reeds werd op die vergadering de na
druk gelegd op de noodzakelijkheid van
vrije examens.
En zie reeds in de eerstvolgende verga
dering, te houden op 7 April, a. s. de
locale comité's gelieven dezen datum in
het oor te knoopen zal het gewichtige
punt worden ingeleid door niemand min
der dan den oud-minister van binnenland-
sche zaken, den vader der schoolwet van
1889 mr. A. baron Mackay.
Dit Unie-rapport en zijne behandeling
is een verblijdend levensteeken een bewijs
dat het Christelijk Gnderwijs nog steeds
leeft in de harten en bij hoeveel verdeeld
heid ook op allerlei terrein, het voorwerp
blijft van der Christenen zorg.
Het getal Christelijke scholen is nog
altijd toenemende.
Wel dalen de Unie-collecten doch deze
daling is niet vrucht van verminderde
warmte, maar van kerkelijke verdeeldheid
die een deel der oude vrienden tcfc de
stichting van eene vereeniging naast de
Unie heeft verlokt.
De Oranje-collecte, en de arbeid van
Chr. Volksonderwijs; maar ook de toene
mende belangstelling vcor Gereformeerd
Onderwijs en de vermenigvuldiging der
behoeften in eigen kring tot instandhou
ding der schosl en tot suppleering van het
schoolgeld voor het kind van den broeder,
dit alles in aanmerking genomen, is inder
daad de daling der Unie-collecte van zeer
geringe beteekenis.
Zij bedroeg nog het laatgte jaar de ka
pitale som van f 75,932,72i/2, dat is nage
noeg zes en zeventig duizend gulden. Slechts
zestienhonderd gulden minder dan in 1894.
Slechts f1600.
Welsprekend klein cijfer, wanneer men
let op de toeneming van het getal chris
telijke sgholen.
Ruinïf 76000.
Welsprekend groot cijfer, als men weet
dat deze som wordt bijeengebracht meest
door de kleyne luyden, die naast de ge
wone verzorging hunner scholen, zich de
extra gave hunner belangstelling in de
Unie-collecte, die slechts eens in het jaar
komt, moeten en willen getroosten.
ltuim anderhalf miljoen gulden bedraagt
nt ■S°m'. Welke vallaf 1879' door het
Christelijk Nederland extra werd ingeza
meld voor Christelij ke Scholen.
Precies f 1,549,417.42.
Welsprekend cijfer voor wie de liefde
tüt de eere Gods, tot den naaste en tot
de kinderen onzes volks daaruit weet te
jroeven.
En let nu nog, geachte lezer, op de
recapitulatie van den staat der scholen
met den Bijbel, welken staat gij op blz.
154 van het Verslag aantreft.
Van 1880 tot 1888, de 8 jaren van
grooten druk door Kappeyne's „scherpe
resolutie" over ons Christenvolk uitgeoe
fend, verrezen in ons land 120 Christe
lijke scholen.
Van 1889 tot 1896, de 7 jaren van ver
ademing door Mackay's „begin van pacifi
catie" door de voorstanders van Christelijk
onderwijs genoten, vermeerderde 't getal
Christelijke scholen met bijna nogmaals
dit getal: volgens den „staat" met 106.
In 1895 alleen kwamen er zestien nieu
we scholen bij.
Op 1 Januari 1896 telde ons land 586
Christelij ke scholen met 94396 leerlingen.
Van deze 586 scholen zijn er 179 aan
gesloten bij de Vereen, voor C. N. S. waar
van er 158 worden gesubsidieerd tot een
bedrag van f8450. Door de Vereeniging
voor Gereformeerd Schoolonderwijs worden
32 scholen gesubsidieerd tot een bedrag
van f 1600, terwijl er 282 scholen bij den
Schoolraad en 57 hij de Vereeniging voor
Christelijk'jVolksonderwijs zijn aangesloten.
Voor de 91596 leerlingen, die onze
scholen bezoeken, wordt jaarlijks (berekend
tegen f20.min f5.aan Rijkssubsidie
is f15.-per kind) ongeveer f 1.418.940.
door de ouders en belangstellenden in de
School met den Bijbel vrijwillig te zamen
gebracht. De Rijkssubsidie bedraag onge
veer f 472.980.
Het aantal (hulp)onderwijzers en (hulp)
onderwijzeressen, dat aan de Scholen met
den Bij bel werkzaam is, bedraagt 1453,
(tegen 1406 op 1 Januari 1895). Ik 1885
hebben 94 lcweekellngen de akte van on
derwijzers) verkregen.
§§Het aantal kweekolingen bedroeg op
den lsten Januari van 1892 440, van
1893 520, van 1894 630, van 1895 873, en
van 1896 1056.
Volgens den „Staat van de Scholen met
den Bijbel" waren cp 1 Jan. 1896 aan 130
scholen 132 onderwijzers minder, dan bij
K. B. van 18 April 1890 SthlNo. 64.)
gevorderd werden.
Men ziet hetde vermeerderde druk heeft
de geestkracht verdubbeld, en de verleende
verademing heeft haar niet doen verflauwen
Schenke onze en onzes zaads God nu
ook maar op dit alles Zijn milden zegen.
Wij zijn dankbaar o, ware men het
steeds meer! voor de gunst Gods die
uit het Unie-Jaarverslag spreekt.
Wij zijn den heer Derksen een woord
van lof schuldig voor zijn correcten, dui-
delijkcn arbeid, die schoon jaarlijks meer
omvattend, telkens weer verrast door nauw
keurigheid en volledigheid.
Spare de Heere hem en het bestuur der
Unie en alle strijders voor de eere Gods
ook in het Onderwijs, nog lange voor des-
zelfs uit- en inwendigen bloei en mogen
nog vele scholen verrijzen op plaatsen waar
het modernisme of dorre rechtzinnigheid
de harten en de gewetens der menschen
verstompt voor hunne roeping jegens de
kinderen wien toch, naar Petrus' kernachtig
woord, mede de belofte toekomt, met allen
die daar verre zijn, zoo velen als er de
Heere, onze God toe roepen zal.
De heer dr. W. H. Bakhuijs Rooseboom
te Leiden is benoemd tot hoogleeraar in
de scheikunde aan de stads-universiteit te
Amsterdam. Deze benoeming is deze week
bij koninklijk besluit bekrachtigd.
Wij wenschen den professor geluk. Hij
heeft 't ver gestuurd. In Den Haag be
kleedde hij den bescheiden post van voor
lezer in de ehr. ger. kerk van ds. Wisse.
Nog veBtigen de bladen de aandacht er
op dat thans de heer Donner oudste lid
in jaren van de Tweede Kamer is, 6n dus
alle jaren zal geroepen worden om de
eerste zittingen der Tweede kamer te openen;
om de nominatie voor den Voorzittersstoel
aan de Regentes ter hand te stellen, en zich
daartoe aan het hoofd eener Commissie naar
het paleis te begeven en voorts om de
aanspraak te richten tot den nieuw benoem
den voorzitter.
Voor wie weet dat de heer Donner van
1856 tot 1877 „afgescheiden dominé" was
en vaak in schuren en op zolders het
evangelie predikte, moet zeker deze pro
motie zeer opvallend zijn. ,,'tKan ver-
keeren"zegt Bredero. Maar David zegt,
en dat ondervindt thans de heer Donner:
„Hij zal genade en eere geven."
Ook de Hollander laat zich herhaalde
lijk in zeer afkeurenden zin uit over
het Neo Malthusianisme als tegengif voor
de sociale ellende van den werkman.
Zij deed het ook nog terloops in haar
jongste nommer, en wij stemmen met
haar in.
Echter op éen punt zijn wij nog niet
gerust.
Namelijk of het juist is, als zij beweert
dat „aanprijzing van dat stelsel als aan
bevelenswaardig voor den werkman geheel
op de lijn van het conservatisme ligt".
Die bewering nemen wij niet onvoor
waardelijk voor waar aan.
Immers de verdedigers van het beper
kingsstelsel zijn lang niet allen geestver
wanten van de uit het conservatisme le
vende ministers van binnenlandsche zaken
en van jwaterstaat. Onder hen zijn de
„radicale" oud ministers of kamerleden
Gerritsen, Heldt, Kerdijk, Pierson. En
voorts de redactie de Middelburgsche
Courant.
En wat de mindere goden onder hen
betreft op persoonlijke waarnemingen af
gaande, kunnen wij onder hen heusch
zulke „conservatieven" niet aanwijzen.
Bij gelegenheid willen wij de redactie wel
eens enkele radicale namen in het oor
fluisteren.
En weet zij, wie ook zoo ijverig voor
het Malthusianisme pleiten Jonge snaken,
ongehuwde oudere of jongere heeren met
overigens zeer vooruitstrevende denkbeel
den, ook op politiek gebied. Menschen
die het iemand na zijn dood kwalijk ne
men dat hij eene vrouw en zooveel kin
deren nalaat. En dan zouden de jonge
artsen, indien 't waar is dat onder hen de
leer van Malthus bescherming vindt, tot
het conservatisme behooren Zoo ja, van
welke gading moet dan dit conservatisme
zijn
Laat de redactie in hare woonplaats
maar eens op verkenning uitgaan en zij
zal bevinden dat „aanprijzing van dat
stelsel voor den werkwan geheel op de lijn
van het" ongeloof ligt, en met con
servatisme of radicalisme, zelfs met cal
vinisme niets te maken heeft, ook al schij
nen er onder alle die te zijn, die in het
Neo Malthusianisme zoo heel veel kwaad
niet zien.
Ook wij zullen krachtig tegen deze
volksschande blijven getuigen doch zon
der er het conservatisme als zoodanig bij
te sleepen, hetwelk met deze treurige zaak
niets te maken heeft.
X
Als een bewijs hoe men in sommige
gemeenteraadsvergaderingen met de wet
sollen kan, geven enkele bladen het na
volgende uittreksel uit het jongste gemeen-
teraadsverslag van IJselmonde. Er werd
namelijk het kohier der hondenbelasting
behandeld, en de aangeslagenen stuk voor
stuk afgelezen ten einde nit te maken of
zij in de eerste- (losloopende honden) of in
de 2e klasse (kettinghonden) thuisbehoo-
ren. Van de eerste wordt f 3, van de
tweede f 2 geheven. Dit gaf aanleiding
tot eenige vermakelijke incidenten. Een
der raadsleden had zijn hond eerst in de
eerste- en nu in de tweede klasse aange
geven.
„Hoe zit dat
„Wel, eerst liep hij los, maar sedert
liij bij mijn buurman voor f 6 kalkoenen
heeft doodgebeten, heb ik hem in de tweede
klasse aangegeven, om
Een ander raadslid: „Om die f 6 er uit
te halen
„Tenminste om 'm vast te leggen en te
zorgen dat ie 't niet meer lapt."
Een ander raadslid had zijn hond eerst
in de tweede klasse aangegeven, en nu in
de eerste „want hij vecht zoo graag met
den hond van mijn buurman."
Mijnheer X (geen raadslid) heeft twee
honden in de 2de klasse, maar die loopen
toch overal vrij rond, dat moet dus eerste
klasse worden.
Een der raadsleden „Neen, neen, laat
die maar in de tweede, want als X. zijn
honden vastlegt, worden we opgevreten
door de ratten!"
Uit Vlissingen ontvangen wij 't onder
staande. Wat er in staat over de margarine
is van zeer Ouden datum. Het Maandblad
gaf 't reeds ten vorigen jare. Toch, om
't belang der zaak, willen wij 't opnemen.
„Er wordt tegenwoordig op velerlei ge
bied ontzettend geknoeid. Ik zou al te
uitvoerig worden, als ik eene bloemlezing
gaf, van de wijze waarop of de artike
len waarin knoeijerij plaats vindt. Wij
hebben gelezen van die geïmporteerde
lading grootendeels bedorven krenten, van
de wijze waarop door bijmengen van Chi-
neesche aarde, het meel wordt verbeterd;
van slachterijen waar doodzieke varkens
een gul onthaal vinden, van telkens opnieuw
in de groote steden ingevoerd vleesch dat
voor de consumtie wordt afgekeurd èn om
niet verder te gaan van met 30, 50 tot
70 pCt. margarine vermengde zoogenaamde
allerfijnste roomboterwaarvoor men dan
den respectabelen prijs van f 1.20 en f 1.30
per kilo betaalt. Zoodoende wordt van
zelf eerlijke concurrentie onmogelijk en
plaatst onder anderen de directie eener
stoomzuivelfabriek in de N. R. C. van 19
dezer de volgende annonce
DEN EERLOOZEN
Boterfabrikanten, welke allerlei smeer, voor
Roomboter durven leveren, moet die pas
worden afgesneden, en daarom zullen wij:
voortaan direct aan particulieren onze Room-\
boter leveren tegen een prijs, die U anders
betaalt voor surrogaten, waarvan men niet
zeker is, er geen ziekte van over te houden.
Hoe zou het toch komen, dat menigeen,
onder het etiket roomboterheel wat anders
slikt en als er sprake is van margarine
die minstens even goed en in elk geval
veel goedkooper is, minachtend de schouders
ophaalt
Onbekend maakt onbemind en nu is zeer
waarschijnlijk, onbekendheid met het artikel,
zijne samenstelling en bereiding de hoofd
oorzaak, dat het minder in trek is.
Daarom meen ik den lezers geen ondienst
te doen, hun, naar aanleiding van een
persoonlijk bezoek aan, en door den Direc
teur der Middelb. Margarinefabriek wel
willend verstrekte inlichtingen, een en
ander hieromtrent mede te deelen.
Wat is eigenlijk margarine?
Margarine Is rnndvet, dat uit Ame
rika met scheepsladingen wordt aan
gevoerd en nu zjjn alleen de versche,
direct na de slachting met ijswater be
handelde vetten geschikt om de fijne
oleomargarine, die voor goede soorten
margarineboter noodzakelijk is op te leveren.
Om deze vetten voor bederf te vrijwaren,
worden ze in eene machine fijngehakt,
waardoor de vliezen, die het insluiten
losgemaakt worden.
Het vet wordt dan onmiddellijk in re
servoirs met stoom gesmolten, de vliezen
scheiden zieh af, het vet wordt afgetapt
en in persen tusschen zuivere wollen doe
ken gescheiden in stearine en oleomargarine.
Het is deze oleo, die in samenstelling
slechts weinig met het vet der natuurboter
verschilt, welke de grondstof der mar°-a-
rineboter uitmaakt. Van zelf kan daar
niets onreins bij zijn. De vetten komen,
uitsluitend van in abattoirs goedgekeurde
dieren en worden met de handen niet
aangeraakt.
Alles wat niet zuiver is, leidt noodza
kelijk tot afwijkende geur of' smaak.
In onze margarinefabrieken goed ver
pakt aangekomen, wordt deze zuivere
grondstof weder gesmolten en in karns
gemengd met zuivere gepasteuriseerd en
room en de fijnste oliën.
De gewone slaolie kan niet voor goede
zelfs niet voor éénige soort margarineboter
worden gebruikt. Ze is er veel te slecht
toe en zou een sterken smaak geven.
Het fijn als room uitziende mengsel,
wordt in zuiver ijswater afgekoeld, het
water met walsen van zuiver beukenhout
uitgeperst, de boter gezouten en op de
meest verschillende wijze verpakt en ver
zonden.
Bij alles wat van en met melk gefa
briceerd wordt, moet noodzakelijk de
grootst mogelijke reinheid in acht genomen
worden.
Het is dan ook in het oogvallend, hoe
zeer alles in de margarinefabriek er op
ingericht is, om voortdurende reiniging
gemakkelijk te maken, van alios wat mot
