NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1896. lo. 66.
{Dinsdag 8 iöaatf.
fteiitfe laacpng.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
GEMEENTEN VOOROP!
GEMENGDE BERICHTEN.
XLXXS MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Vrijdag heeft in de tweede kamer eene
belangrijke gedachten wisseling plaats gehad
naar aanleiding van het voorstel Vermeu
len om in de wet op 't personeel een nieuw
artikel 80 te schrijven, dat luiden moet
Deze wet treedt in werking op een door
Ons te bepalen dag, nadat de verhouding
tussehen de Rijks- en gemeentelijke finan
ciën nader bij de wet zal geregeld zijn.
Het slot der gedachtenwisseling was
wanneu, men de mannen der pers-tribune
gelooven mag dat de minister
deerlijk in de klem geraakte, de voor-
en tegenstanders der wet de hoofden
bijeen staken, ter twaalfder ure zich nog
een paar sprekers aanmeldden, de Voorzit
ter het gevaar ziende, een voorstel tot
verdaging der beraadslaging deed, de heer
Heemskerk zich daartegen krachtig ver
zette, de Kamer in zekere spanning ge
raakte, de neuzen geteld werden en de
berekening dat de eindbeslissing nu volgen
moest, falikant uitkwam.
Met 49 tegen 44 stemmen werd het
voorstel des Voorzitters aangenomen, zoodat
eerst morgen de beslissing over het prin-
cipiëele amendement Vermeulen vallen zal.
Wij hebben geen enkele reden waarom
wij zouden afwijken van de Binds de laatste
jaren gevolgde echt antirevolutionaire tac
tiek om de bezorging der gemeenten te doen
vooraf gaan aan eene finaneiëele regeling
als deze waarbij de belangen der gemeenten
geheel en al worden verzaakt.
Bij de verdediging van het finantiëel
beleid van den minister Godin de Beau
fort eene verdediging! waarvan wij
nog geen spijt gevoelen, vooral nu niet
bij de gebleken ongerijmdheid der finan-
cieele wetten en wetsontwerpen zijner
zoegenaamde meer-deskandige opvolgers
hebben wij telkens de zienswijze van dien
bewindsman verdedigd, dat aan eene vrucht
bare, afdoende regeling der financieële
wetgeving niet kan gedacht, zoolang het
niet eerst met de gemeente-belastingen in
het reine is.
Eerst gemeentefinanciën, dan personeel,
was de goede orde, naar antirevolutionaire
beginselen door den heer Godin de Beaufort
aangeprezen. De Kamer en do kiezers
hebben 'tniet alzoo gewild.
Pierson trad op met een gansch omge
keerde volgorde. Eerst vermogens-, daarna
bedrijfsbelasting, dan personeel en eerst
dan regeling der gemeente-financiënen,
als tijdelijke maatregel, gaf Tak een nood
weteene wet tot tijdelijke tevredenstelling
der zuchtende, bezwaarde en vertoornde
gemeentebesturen, die niet ontvingen wat
van liberale zijde was beloofd.
Die noodwet kwam, ondanks der antire
volutionairen verzet, tot standzij bleef
van kracht ook nadat Pierson tot zijne
politieke vaderen begraven wasen de
wetgering der omgekeerde wereld eerst
het Rijk en dan de gemeenten kreeg haar
beslag, dank zij de gewillige meerderheid
die den oud-minister Mackay met de overige
antirevolutionaire leden der Kamer met
hun protest tegen zoo averechtsche belasting-
politiek alleen liet staan.
Welnu; iets dergelijks dreigt ook thans
te zullen geschieden. Weder zal een belas-
tingontwerp worden aangenomen, zonderdat
eene ernstige poging is beproefd, om de
uitvoering er van althans uit te stellen,
totdat de verhouding tnsschen Rij ks- en
gemeente-financiën zal zijn geregeld.
Het voorstel daartoe, dat van antirevo
lutionaire zijde had moeten komen, ge
schiedde nu van Roomsche zij. En ons
dunkt, de antirevolutionaire Kamerleden
kunnen op dit punt hun verzuim niet
beter goed maken, dan door als één man
het voorstel Vermeulen-Kolkman te steunen.
Niemand is toch blind voor den jam
merlijken staat waarin de schatkist van
vele gemeenten verkeert.
Het aantal noodlijdende gemeenten neemt
toe. Het begrip van bedeeling te kwader
ure door de liberalen ook op de gemeenten
toegepast vindt al meer uitbreiding.
De staatskrukken worden door steeds
meerdere gemeentebesturen ter hand geno
men en het leunen op den Staatsarm wordt
met steeds bedenkelijker vrijmoedigheid aan
de hand gedaan.
Minister Sprenger v. Eyk heeft in de
dagen toen hij nog geen minister was tegen
dit stelsel getoornd. Tegen 't gegoochel met
allerlei argumenten om Pierson's wet er
door te halen heeft hij geprotesteerd, en
terecht.
Dit alles zijn argumenten voor de tweede
kamer om het amendement Vermeulen-
Kolkman als éen man aan te nemen.
En zie nu verzet zich menigeen er
tegen. In de eerste plaats de minister, die,
met zijn eigen wapenen uit den tijd toen
hij nog redacteur van Nederland was, be
streden, al heel moeielijk deze veranderae
zienswijze kan verdedigen. Want ook hij
wandelt in het door hem zoo gehekelde
spoor van zijn oud-collega Tak; hij stelt
de afdoende hulp der gemeenten al meer
uit, en bestendigt door zijn wetsontwerp
opnieuw voor wie weet hoe lange de tijde
lijke hulp aan de gemeentende bedeeling
tegen welke hij pas zoo krachtig heeft
geprotesteerd.
Ook als protest tegen dergelijke staatkunde
van beginsellosheid moest door de onzen het
amendement Vermeulen Kolkman worden
gesteund.
Doch vooral omdat hier een antirevolu
tionair beginsel in 't spel is, waarvoor de
antirevolutionaire partij in de goede dagen
van vóór 1891 telkens met zooveel gloed
is opgekomen.
Reeds van de dagen van Thorbecke af
hebben Groen en velen na hem gewezen
op de dubbele fout dat de inrichting der
gemeenten te veel naar één model dat te
groot of te klein was werd voorgeschreven;
en dat de Staat veel te zware taak op
de handen der Gemeenten zette, door haar
de uitvoering van allerlei wetten op te
dragen.
De schoolwet-rage der schoolwetliberalen,
getemperd eenigszins onder het interreg
num in de jaren na Kappeyne's val en voor
Mackay's optreden, bracht aan vele ge
meentekassen den geuadeslag toe. Onder
wijs verzwolg duizenden, die bjj eene even
goede regeling hadden kunnen bespaard
worden.
E.i om nu te kunnen geraken tot eene
principiëele uiteenzetting onzer bezwaren,
om nu een beteren toestand voor te bereiden,
om eene principiëele beslissing, zoo mogehjk
in antirevolutionairen zin op 't punt der
autonomie van de gemeenten uit te lokken,
was 't voorstel Vermeulen een welkome
poging, die wij toejuichen.
De gemeenten dienen hoe eer hoe be
ter uit den toestand van volkomen af han-
kelijkheid van den Staat door wiens toedoen
zij in de ellende geraakt zijn, te worden
verlost.
Den gemeenten moet het recht geschonken
worden van ruimere zelfregeering alzoo, dat
zij belastingen kunnen heffen naar het draag
vermogen en hare uitgaven regelen naar
hare finaneiëele kracht. En wel zoo dat
bjjv. eene school te Kwadendamme niet
even mooi en duur behoeft te zijn als eene
te 's Gravenhage.
Doch dit is eene zaak van later zorg.
Hoofdzaak is nu maar dat eindelijk het
besef weer dient te ontwaken dat nu lang
genoeg met de gemeenten door hst Rijk,
met de Kamers door de Regeering is gesold
en dat het nu de tijd is om de uitvoering
der nieuwe wet op 'het personeel, die nog
niet bewezen heeft, minder nadeelig te
zullen zijn voor den meest gedrukten mid
delstand en kleineren man, vast te leggen
aan de belangen der gemeenten.
De tweede kamer heeft ondanks de
waarschuwing van den heer Mackay, c. s.
eenmaal een wet geslikt, zonder het
supplement er van te kennen reeds een
maal een belasting helpen opleggen in blind
vertrouwen dat een volgende belasting
ontlasting zou zijnheeft reeds eenmaal
de huid verkocht van een beer dien zij
misschien nooit onder schot zal krijgen; heeft
zich alzoo reeds genoeg bespottelijk gemaakt
tegenover hare wetgevende zusteren in het
Buitenland heeft reeds eenmaal een leap in
the dark gedaan, waarvan zij nog de blauwe
plekken vertoontheeft de gemeenten nu
al zoo lang op sleeptouw helpen nemen,
dat het gevaarlijk schijnt haar aan teraden
deze zonderlinge manoeuvre nog eens te
herhalen.
Dat het voorstel van een tegenstander
der Kieswet komt, van een conservatief
dat met artikel 80 de wet en met deze de
daaraan vastgekoppelde kieswet vallest zou
zijn geen redenen om anders te adviseeren.
Immers minister Van Houten heeft dui
delijk gezegd dat beide wetten geheel los
van elkander zijn. De voorsteller van het
amendement, evenals de voorsteller van
een dergelijk amendementMackay bij
de behandeling van het wetsontwerp Ver
mogensbelasting geen uitvoering zonder
de wet op de bedrijfsbelasting werpt van
zich de beschuldiging als zou hij de onder
havige wet willen onmogelijk maken.
En dan de Volksvertegenwoordiging
uiag, waar het Volksbelang spreekt, voor
geen ministriëele bedreiging uit den weg
gaan terwijl het haar eender moet zijn wie
de voorsteller van een voorstel is, zoo
slechts het voorstel zelf goed zij.
Van Houten of Tak Neen geen van
beiden.
Tot deze conclusie kwamen wij na lezing
van onderstaande nuchtere opmerking van
Het Schoolblad
„In enkele bladen van onze zijde wil
men het laten voorkomen alsof de vroegere
minister Tak van Poortvliet die nog wel
lid van het beruchte ministerie-Kappeyne
geweest is en ook in 1889 tegen de gewij
zigde schoolwet stemde, voor ons te ver
kiezen ware boven den huidigen minister
Van Houten. Onze lezers zullen begrijpen,
dat wij voor die besehoawing niet veel
voelen, te minder, als wij opmerken, dat
de oud-minister Tak wel degelijk vóór de
aanneming van de veel besproken onder
wijsposten gestemd heeft. Noch bij den
eenen, noeti bij den anderen achten wij
de belangen van ons Christelijk onderwijs
zeer veilig. De Wet kent ons rechten
toe en de minister heeft die wet uit te
voeren. Wij betreuren het, dat de tegen
woordige minister de beteekenis van de
regeling van '89 niet schijnt te vatten,
of wel miskent, maar welken waarborg
hebben wij, dat de vorige anders zou ge
handeld hebben? En wat de weigering
van de rijksbijdrage aan hoofden van
scholen, die kweekelingen opgeleid hadden
betreft, achten wij in de eerste plaats,
dat zulks op advies van een ambtenaar
geschied is, maar willen wij toch opmer
ken, dat de minister zich gehaast heeft
de herhaling van zulk eene weigering
door het wijzigen van het desbetreffend
Koninklijk Besluit voor het vervolg te
voorkomen en het begane onrecht al aan
stonds te herstellen.
Natuurlijk schrijven we dat niet, omdat
we aan de politiek willen gaan doen, maar
in overeenstemming met onze beschouwing,
die ons nooit zal verlokken om onze vas
tigheid in de vermeende betrouwbaarheid
van de welwillende gezindheid van oude
verklaarde tegenstanders te zoeken, maar
ons veeleer heil doet verwachten van een
eendrachtig optreden en pal staan van alle
liefhebbers onzer scholen met den Bijbel.
Daarin is de historie onze leermeesteresse.
De spreuk der vaderen, dat eendracht maakt
willen wij niet veronachtzamen. En allen,
die het goede voor onze scholen zoeken,
zijn ons lief. Die het goede aanvankelijk
reeds bewerkt hebben onder den zegen Gods,
wij willen hen niet verguizen.
Dat wij dan niet insluimeren, maar letten
op de teekenen der tijden. Het na jaren
van strijd verkregene is niet meer veilig,
als wij niet gemeenschappelijk daarvoor pal
staan. Gewis er zijn ook andere belangen
te behartigen, maar laat zulks niet plaats
vinden met prijsgeving van wat ons ge
schonken is."
Rilland. Daar een achttal leden van
de Christelijke zangvereeniging Zing den
Heere deze gemeente gaan verlaten en hun
geluk gaan beproeven in Noord Amerika,
waardoor die vereeniging eenigen der beste
zangers kwijt raakt, besloot zij Zondagavond
eene uitvoering in de Ned. Herv. Kerk
te geven.
Ds. Drest van Biezelinge uitgenoodigd
was leider der uitvoering en sprak den
scheidenden jongelui ,een woord van af
scheid en bemoediging toe. De vereeniging
die een veertiental nummers ten gehoore
van een stampvolle kerk bracht, mag met
genoegen op die uitvoering terug zien, daar
de nummers praehtig werden gezongen.
Krabbendijke- In de afgeloopen maand
Februari werden op het telegraaf-kantoor
behandeld 210 telegrammen, zijnde verzon
den 43 en ontvangen 167.
St. Annaland. Benoemd tot le amb
tenaar ter secretarie te Lichtenvoorde de
heer A. J. vaa Luijk, candidaat gemeente
secretaris alhier.
Men schrjjft ons uit Wdmeldirige
De beukenboomen, de door gansch Zuid-
Beveland en ook ver daarbuiten bekende
beukenboomen van Wemeldinge worden
geveld Enkele dezer reuzen hebben bij
de eerste bijlsneê gemeten den kolossalen
omtrek van 4,50 meter. De gladde stam
men die u honderd namen doen lezen,
namen van reeds lang afgestorvenen, in
verband met de trotsche kruinen dwingen
u onwillekeurig eerbiedige bewondering
voor deze honderdjarigen af. De gemeente
zal voortaam voorzeker één sieraad minder
bezitten. Evenwel verschaft het rooien
aan menige hand werk, wat voorzeker in
dezen slappen tijd niet te onpas komt.
Ons is toegezonden het prospectus
van het „Te Huis" voor zeer achterlijke,
zeer hulpbehoevende kinderen en jonge
zenuwlijders en zciiuwlijderessen ts Middel
burg (Gortstraat K 34).
Doel en inrichting dezer nuttige inrich
ting leeren wij kennen, uit het prospectus,
waaraan wij onderstaande ontleeneu
Het „Te Huis", gelegen op kalmen,
netten stand, voorzien van badkamer, Hin
ken tuin met speelplaats, en geheel naar
de eischen des tijds ingericht, te openen
15 Juli a. s., stelt zich ten doel de ver
pleging en opvoeding in het huisgezin te
vervangen, het verschaffen van gewenschte
uitspanning, als wandelingen, onder ge
leide van eene verpleegster, bezoeken aan
het strand der badplaats Vlissiugen en al
wat nuttig en wenschelijk wordt geacht
voor de jonge lijders teneinde de kleinen
te doen vergeten, dat ze in eene inrichting
zijn en hen aan een gewoon huiselijk leven
te gewennen.
Achterlijke kinderen worden, zoo mogelijk
zoover gebracht dat zij geschikt zijn om
in de Maatschappij terug te keeren. Hulp
behoevenden vinden liefderijke opname en
geneeskundige hulp, terwijl alles in het
werk wordt gesteld om hunnen toestand
te verbeteren. Zenuwlijders en lijderessen
komen direct onder behandeling der HH.
medici aan de inrichting verbonden. Ge
neeskundige hulp, geneesmiddelen, baden,
uitspanningen, wasch, enz. zijn onder de
verplegingskosten begrepen.
Die kosten bedragen Voor Achterlijken
en Hulpbehoevenden f80 's maands. Voor
Zenuwlijders en lijderessen van f 80 tot
f 100 's maands.
Donderdagavond reden twee rijtuigen
in vliegende vaart door de gemeente
Koewacht en zoo over de Belgische grens.
Nauwelijks waren zij echter de grens
gepasseerd, of ze werden door eenige
ambtenaren achtervolgd, die hunne revol
vers op paard en geleider losten. Het
eerste rijtuig wist te ontsnappendoch
bij het zesde schot stortte het paard van
het tweede doodelijk getroffen ter neder.
De voerman, ofschoon (op twee plaatsen
gewond, wist nog te ontkomen. In eene
Hollandsche herberg werden zijne wonden
verbonden en daarna werd hij per as naar
zijne woonplaats vervoerd. Het rijtuigen
de tabak (450 kilo) werden door de amb
tenaren in beslag genomen.
Te Breskens vergaderden Vrijdag de
stemhebbende ingelanden vanhet waterschap
Oud en Jong Breskens, ter voorziening
in vijf plaatsen in den dijkraad van het
calamitsuse waterschap van dien naam,
tengevolge van het bedanken der heeren
H. G. Hammacher, Joh. Risseeuw, J. de
Vlieger, A. de Milliane en A. A. Becu.
Genoemde heeren werden opnieuw tot
dijksraadsleden gekozen. Alle ingelanden
waren tegenwoordig of vertegenwoordigd.
Vlisslngen. De vorige week (Donder
dag) vertrokken van hier met de mailboot
een 13tal werklieden naar Southampton
om van daar per Castleboot naar Kaapstad
en zoo naar Transvaal zich te begeven.
A. s. Woensdag vertrekken weder eenige
werklieden van hier naar Transvaal.
lerseke. De prijzen der leverbare oes
ters zijn steeds dalende. Het schijnt dat
mindere vraag en mindering van prijs dit
seizoen hand aan hand gaan. Wel vraagt
België steeds zijn gewoon quantum, doch
Duitschland en Jtingeland nemen zeer weinig.
In hoofdzaak wordt steeds zware le soort
verzonden naar lichter soort is haast geen
vraag, derhalve zal de terug te zaaienjvoor-
raad 2e soort niet weinig zijn. In zaaigoed
wordt niets gedaan. Slechts een paar par
tijtjes zijn aan zeer lage prijzen verhandeld.
Het is en blijft steedsmeer aanbod dan
vraag.
De heer A. J. Blijdenstein, oud-lid
der Eerste Kamer, oud-voorzitter der Kamer
van Koophandel te Enschedé en voorzitter
der Heide-maatschappij, is Vrijdag te En
schedé overleden.
Het laatste stukje open grond aan het
Bezuidenhout te 's Gravenhage is
thans als bouwgrond verkocht, zoodat
spoedig het geheele Bezuidenhout tot aan
de Laan van N.-Oost-Inje zal zijn volge
bouwd. Dit stuk grond, eenige jaren gele
den voor f8000 van de eene land inde
andere gegaan, heeft thans f95000 opge
bracht.
Te Herveld is een 14-jarige jon
gen door het ijs gezakt en verdronken.
Een eenvoudig middel om ratten te
verdelgen paste dezer dagen een landbou
wer toe. Hij nam eenige nog warme ge
kookte aardappelen, stak er eenige lucifers
met de koppen in, trok ze er een poosje
daarna weer uit en legde het vergiftigde
voedsel op de plaatsen waar de ratten
verwacht werden. In een oogenblik lagen
er een 7-tal dood.
Een 19-jarige smidsknecht te Reeu-
wijk had de onvoorzichtigheid iemand
aan het schrikken te maken met een pis
tool af te schieten, dat echter weigerde;
het ging eenige oogenblikken later af en
trof zijn rechterhand, waardoor de pink
met een stuk van zijn hand werd weg
genomen.
Aan de éénige verpleegde in de bij
zondere strafgevangenis voor meisjes te
Montfoort is bij Koninklijk besluit gratie
verleend tegen 1 Mei e. k.
Te Amsterdam verdronk Vrij
dag terwijl de moeder het even onbeheerd
achterliet, een 2-jarig kind in een wasch-
tobbe.
Terwijl een moeder te Oostwold
hare kinderen naar school bracht, geraak
te haar 3-jarig thuis alleen achtergebleven
dochtertje in aanraking met het vuur. Het
kind stond in lichte laaie toen demoeder
thuis kwam en 'thad levensgevaarlrj ke
brandwonden over het geheele lichaan}
bekomen.
