NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
WFv Alle betalingen dit
itetitfe faargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1896. Ho: 56.
DoniMat} 6 Mnmtt.
ARMENZORG.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IJK.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
ran 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
blad betreffende gelieve
men te doen voor Walcheren uitge
zonderd Vlissingen bij dhr. F. P.
D'HUIJ te Middelburg, a'les buiten
Walcheren bij dhr. C. ORANJE Lz.
te Goes.
DE ADMINISTRATIE.
Middelburg, ook voor St. Laurens
6, 7, 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21
25, 26, 27 en 28 Februari, 3, 4, 5, 6,10'
11,12 en 13 Maart.
Oost-enWest-Souburg, ook voor
Ritthem16 Maart.
Vlissingen, 17, 18, 19, 20, 21, 23,
24, 25, 26, 27 en 28 Maart.
i.
De heer mr. A. J. F. Fokker te Zierik
zee gaf ons welwillend inzage van het
„Rapport omtrent de inrichting van de
Armenzorg te Zierikzee, uitgebraakt aan
den gemeenteraad".
Dankbaar voor de ons geschonken ge
legenheid, brengen wij gaarne een en ander
uit dit Rapport onder de aandacht onzer
lezers.
Veel wat in dit Rapport van plaatse
lijken aard is, gaan wy voorbij. Slechts
op hetgeen algemeene belangstelling ver
dient, wenschen wij te wijzen.
Toch wenschen wij in dit eerste artikel
eenige meer plaatselijke opmerkingen te
maken.
De commissie, bestaande vit de heeren
Fokker (rechtsgeleerde), Franse (notaris)
en v. d. Bout (landbouwer), heeft met
conscientiëuze nauwgezetheid onderzocht
en met niemand «parende oprechtheid de
resultaten van haar onderzoek openbaar
gemaakt.
Al dadelijk blykt uit het Rapport dat
te Zierikzee het Burgerlijk Armbestuur de
eerste viool speelt. Zoo sterk is dit zelfs
dat de diaconieën der Luthersche, Her
vormde en Roomsshe gemeenten het on
omwonden nitspraken, dat zij niemand
vast hedeelen, die doer dat Armbestuur
wordt gealimenteerd.
Er wordt eenvoudig zoo gehandeld:
Komt een behoeftig lid der kerk om
bed.eling, dan {onderzoeken diakenen
niet hoeveel de man noodig heeft, maar ot
hij van het Burgerlijk Armbestuur iets
trekt. Blykt het nu dat dit Armbeitnnr
al wat doet voor dezen man, dan achten
deze kerkelijke ambtsdrager» zieh van
hunne verplichting ontslagen, behoudens
zijn aanapraak op de winterbedeeling (Herv.),
Nieuwejaarsbedeeling (Luth.), „eenmaal
'sjaars bedeeling van deksel en kleeding",
(R. K. Armb.)
Zij weigeren zelfs alle bedeeling in
welken vorm ook, wanneer de behoeftigen
het „niet waardig zijn." Dit niet waardig
zyn wordt natuurlijk door de diaconie
uitgemaaktdeze geeft dan aan zulk een
een briefje waar.p staat dat hij behoeftig
is en zendt hem naar het Burgerlijk
Armbestuur.
Het antwoord der Hervormde diakenen
luidt letterlyk (blz. 4);
„Komen er by ons personen die, als niet
waardig, onze bedeeling niet verdieaen,
dan geven wy hun een briefje voor het
Burgerlyk Armbestuur, in welk briefje
staat dat zij behoeftig zijn maar van ons
mets kunnen krijgen
Hier tegenover maakt het antwoord dat
de chr. gsref. diaconie gaf (s) een beterem
indruk en getuigt van een meer Christelijke
opvatting harer taak. Zij beantwoordde de
De cursiveering liter en elders in dit
artikel is van ons.
(2) Dat hier de predikant voor do diaconie
optreedt, isjeeno vergissing waarover wij
ons schter niet nader uitspreken.
vraagWordt door u gelet alleen op ar
moede of ook rekening gehouden met on
wil of luiheid aldus
„Er wordt wel op gelet, maar ook al
is de armoede een gevolg van eigen schuld,
sluit dit toch bedeeling niet uit".
Waaruit vau zelf volgt dat wij het ant
woord door de diacoaie der geref. kerk
gegeven „Bij onwil of luiheid wordt niet
gegeven", ten sterkste afkeuren als een van
zich afschuiven op een Burgerlijk Armbestuur
door de gemeente des Heeren van een deel
harer taak der Armverzorging jegens de
gezinnen van dergelijke behoeftigen. Een
tuchtmiddel waarbij de zoon dreigt te moe
ten sterven voor de zonde des vaders.
Op andere punten echter wordt deze
diaconie, evenals hare christelijke gerefor
meerde zuster, door de Commissie rid
derlijk aan de anderen tan voorbeeld ge
steld.
Men moet namely k weten dat de „af
gescheiden" diaconieën ook zelf den dok
ter en den apotheker betalen voor hunne
zieken; terwijl de niet-„afgescheiien"
diaconieën hunnen armen ook wel gratis
een dokter versehaffen, doch op kosten
van het Burgerlijk Armbestuur. Armen
zorg, verzorging der kranken in de
gemeente bekostigd voor een deel uit de
Stadskas
Terecht wijst het rapport er ap dat
zulks niet aangaat.
De hervormde diaconie handelt in dezen
zelfs wel een weinig lichtvaardig. De
zoogenaamde ziekenbriefjes worden afgege
ven door de wijkdiakens op de eerste
de beste aanvrage.
De dokters zyn hierdoor nogal eens de
dupe van het verzuim der diakenen.
Immers dezen moesten zieh overtuigen,
alvorens den dokter te ontbieden voor
hunne armen.
Het maakt ook een wel wat zonderlingen
indruk dat dezelfde diaken die zoo weinig
medelijden bezit dat hij den een dien hij
voor behoeftig houdt, ledig wegzendt, den
dokter inroept voor den ander, van wien
hij niet eens weet of hij het wel behoeft.
Het rapport wijst er dan ook op dat
de dokters door d«ze diaconsle kattebel
letjes Taak geroepen worden, waar geen
zieke was, waar 't alleen maar om een
briefje voor versterkend of warm voedsel
te doen was. Een bedrog waartoe men
allicht komt, wanneer de bedeeling niet
voldoende is.
In de tweede plaats blijkt uit het Rap
port dat naast de kerkelijke, de Christe
lijke, armenzorg zich tal van vereenigingen
voor liefdadigheid hebben gevormd, die
haar een groot deel der taak uit de hand
namen of wat eerder te denken is,
de taak opvatten, waarin met name de
«traks genoemde Diaconieën te kort schoten
of nalatig waren.
Wij vergeten hierbij niet dat de Hervorm
de en Luthersche „kerken" van ouds modern
zyn en dus krank in den wortel, zoodat
de Armenzorg naar de Ordinantie des Hee
ren daar niet bloeien kan, wijl er het
motief aan ontbreekt van het Christelijk
geloof.
Deze omstandigheid heeft deze Lichamen
natuurlijk verzwakt en het optreden der
Armbesturen en Yereenigingen buiten de
kerk noodig gemaakt. Gezwegen natuur
lijk van de Armenwet, die de Burgerlijke
Armbesturen tot dergelijk optreden in ge
vallen van gebleken onmacht der Diaco
nieën verplicht; en gezwegen ook van de
grondwettelijke uitspraak der regeering
die Onderwijs met Armenzorg samenkop
pelt bij de omschrijving van hetgeen voor
werp is van hare bijzondere zorg.
In de derde plaats blijkt uit het onder
zoek van bovengenoemde Raadscommissie
dat de door haar aldus foutiavelijk geti-
tuleerde „afgescheiden gemeenten" van deze
veraebtering in de genade der weldadig
heid vrijwel zijn vrij gebleven.
Dat zij, schoon met geringere kracht,
doch in gehoorzaamheid aan het bevel van
den Heere der Gemeente, in den dienst der
armen meer getrouw waren.
Wie de toestanden in Zierikzee eenigs-
zins van nabij kent, di e slaat de handen
van verbazing ineen, hoe het mogelijk
heeft kunnen zijn dat de Hervormde dia
conie aldaar jaren lang op den arm van
het Burgerijk Armbestuur, eene wereld
lijke instelling dus, heeft kunnen leunen,
terwijl toch de rijken en edelen aldaar
lid zijn van de Hervorrado kerk; terwijl
de kleine christelijke gereformeerde ge
meente, Meelstraat, en de gereformeerde
kerk, St. Domusstraat, bij allerlei zorg die
dezen heeren vreemd bleef, de zorg voor
kerk en leeraar en pastorie, waarbij laatst
genoemde kerk ook nog de zorg voor de
Christelijke school voor een deel op hare
schouders draagt, met een benijdenswaar-
digen tact, kwistig en in getrouwheid de
zorg harer armen op zich hielden.
Zoo ooit dan blinkt hier de kraoht van
het vrije initiatief, dezegen op de gehoor
zaamheid aan Gods gebod dat de kerk hare
eigene armen zal verzorgen.
Ten Blotte noemen wij nog eenige leer
rijke cijfers:
Hervormde Diaconie jaarlijksche uitgaaf
f 5000 a f 6000 voor 120 bedeelden. De
bedeeling in geld is niet hooger dan f 2.
Luthersche Diaconie jaarlijksche uitgaaf
f 150 voor 7 bedeelde». Geen bedeeling
in geld.
R. K. Diaconie jaarlijksche uitgaaf
f3500 voor 60 bedeelden.
Chr. Ger. Diaconie jaarlijksche uitgaaf
f600 k f800 voor 16 a 18 bedeelden.
Hoogstens f 2,50 per week.
Ger. Diaconie St. Domusstraat jaarlijk
sche uitgaaf f 580 voor 10 bedeelden f 2,50
a f 3. Daze gemeente is klein.
Deze laatste gemeente geeft naar ver
houding dus het meest uit voor de ver
zorging harer armen.
In een slotartikel vestigen wijden blik
op de Conclusiën van het Rapport.
Het Ned. Landbouwweekblad bevat een
belangrijk artikel van niemand minder dan
den direetenr der Wageningsche Landbouw
school, dr. Adolph Mayer, over Protectie.
Op dit artitei komen wij terug.
Zeggen wij alvast dat de schrijver ver
klaart dat de Landbouw-Commissie, die vijf
jaren noodig had om klaar te komen met
haar onderzoek naar de oorzaken van den ach
teruitgang van den Landbonw, het der
moeite «iet waard geacht heeft, het vraag
stuk der Protectie zelfs maar aan te raken.
Deze mededeeling werpt een eigenaardig
licht op de betrouwbaarheid der landbouw-
specialiteiten die Graanrechten tegenhouden,
terwijl de Landbouw te gronde gaat.
De Regeering heeft indertijd rechtspersoon
lijkheid verleend aan den Nederlandschen
Malthusiaanschen Bond.
Deze Bond waarvan de heer Hel dt voor
zitter en de minister Van Houten zelf lid
is, beoogt voorkoming van groote gezinnen.
Een vies zaakje, waarop wij niet ingaan.
Genoeg dat deze Bond zijn doel tracht
te bevorderen door het verspreidon van
lectuur, het houden van voordrachten en
het verschaffen van middelen.
Hij ondermijnt dus rechtstreeks de zede
lijkheid; beleedigt een der oudste Gods
dienstige aspiratiën van hot Nederlandsche
volk en druist in tegen het Goddelijk ge
bod reeds in der schepping eerste jeugd
aan mensch en vee gsgeven om vruchtbaar
te zyn en zich te vermenigvuldigen.
De erkenning van dezen Malthusiaanschen
Bond door eene Nederlandsche regeering,
is eene officiëele verheerlijking geweest
van het materialisme.
Met den materialist Van Houten in het
Kabinet behoeft dit niemand te verwon
deren of teleur te stellen.
Toch zijn wij dankbaar dat in de Eerste
Kamer een krachtig protest tegen deze
erkenning is uitgegaan; eerst van Anti
revolutionaire, daarna van Roomsche, en
eindelijk ook van Liberale zijde.
Een kraohtig protest van den heer
Schimmelpenninck v. d. Oye, gesecondeerd
door den heer v. Zinnicq Bergmann, vond
steun bij den heer Breuning, afgevaardigde
voor Friesland, en den heer Van Lynden.
De drie eerstgenoemden stelden eene motie
van afkeuring voor, aan het adres van den
minister van justitie, die het gewraakte
Koninklijk Besluit heeft uitgelokt.
De regeering zal zich echter van het
lot dier motie wel niet veel aantrekken.
Tenminste niet de minister van binnen-
landsche zaken.
Immers deze minister is een cynisch, of
althans stellig een phlegmatisch ma».
Hij, de man van het «troere N»orden,
heeft iets van Alva, wiens „No es nada"
(h»t is niets) bij elke gewichtige gebeurtenis
eene logenstraffing was van diens Znidelyke
afkomst.
Laatst in de Tweede Kamer heeft Van
Houten het nog onbewimpeld uitgesproken:
Je kunt hier afstemmen zooveel je wilt,
ik blijf toch zitten.
De aanneming van zoodanige motie als
door den heer Schimmelpenninsk c. s. is
voorgesteld, zal derhalve ministers koude
kleeren niet raken.
Zij zal dit Kabinet niet deren.
De waarde der motie zullen wy dan
ook niet overschatten.
Toch zyn wij er dankbaar voor.
De natie zal er dezen heeren dank
voor weten dat zij van wat in haarleett
van antipathie tegen deze on-vaderlandsche
vereeniging, zich op zoo besliste wijze ten
tolk gesteld hebben.
De Malthus-bond is eene zaak door eenige
liberale en radicale heeren gedreven, die
dan ook niet nalaten er voor uit te komen,
waarom hunne gezinnen zoo klein zyn
e» den arme, den werklooze, hetzij met
mond of gebaar, hunne afkeuring te kennen
geven, wanneer dezen op hunne vraag naar
de hoe-grootheid van hun gezin een niet-
bevredigend antwoord geven.
Een „menschwaarlig bestaan" gaat boven
de schoonste informatiën omtrent het Mal
thusianisme. Trouwens met niets minder
kunnen zijne aanhangers er tegenover den
minder bedeelde af.
Wij hopen dat de motie, aangenomen of
niet, op dezen plicht bij vernieuwing de
aandacht zal vestigen.
Bij de periodieke verkiezing van
een derde van het aantal leden der Eerste
Kamer in de aanstaande Juli-vergadering
van de Provinciale Staten der verschille»de
provinciën, treden af in
Noord-Brabant de heeren jhr. mr. J.
B. A. J. M. Verheijen en W. Merkelbach
Gelderland, jhr. H. A. D. Coenen en J.
E. N. baron Schimmelpenninck vaa der
Oye Zuid-Holland, F. H. P. van Alp hen,
mr. E. J. J. R. Cremers en mr. H. A.
Nebbens Sterling; Noord-Holland, H. F.
Bultman, mr. H. J. Kist en mr. G. van
Tienhoven; Zeeland,mr.E. Fokker;Friesland,
D. D. Breuning en mr. W. A. Bergsma;
Overijsel, mr. A. Van Naamen van Eem-
mes; Groningen, jhr. mr. W. C. A. Alberda
van Ekensteijn en Limburg W. H. Pyls.
Uit de provinciën Utrecht en Drente is
ditmaal geen der leden aan de beurt van
aftreding. De partijverhouding in de Eerste
Kamer kan bij de a. s. verkiezing anders
worden. Wanneer de liberale leden, de
heeren Coenen, die voor Gelderland en
Fokker, die voor Zeeland zit, niet worden
herkozen, dan wordt de verhouding 31
liberalen tegen 19 anti-liberalen.
Nederlander
Aan de New-York Herald wordt uit
Caracas getelegrafeerd, dat in de archieven
van Coro, de hoofdstad van den staat
Falcon, een in het jaar 1794 te Londen
uitgegeven kaart is gevonden waarop de
grens tusschen Britsch Guiana en Venezuela
wordt aangegeven als Venezuela haar thans
eischt. Zoo dit bericht waar is, werpt het
een treffend licht op het goed recht van
Venezuela en op de hebzucht en den waar
heidszin van den Engelschen alles opslok-
kenden veroveraar
Boris wordt Griek.
Mans portret -hij is pas twee jaar
prijkt reeds in sommive bladen. Zijn vader
gaf de navolgende proclamatie uit
„Ter uitvoering van een belofte, gedaan
aan de natie, en om haar tevreden te stellen
na vervnld te hebben de plichten van
eerbied jegens hen van wie afhangen zou
het opheffen dor moeilijkheden en na
niet te hebben ontmoet daar waar ik het
verwachtte een begrijpen va» wat Bulgarije
verlangt, heb ik besloten zelf uit eigen
beweging alle belemmeringen uit den weg
te ruimen, en kondig ik de bevestiging
van Boris in het Grieksch-orthodoxe geloof
aan tegen 2 (14) dezer".
Zal nu de gelukszon over Bulgarije en
het Huis van Saksen Coburg dagen
Men zegt dat de Tzaar peet zal zijn by
den doop. Alsof die het geluk zal aan
brengen
Intnsschen gaat de gemilin van Prins
Ferdinand met haar tweede zoontje Cyrillus
naar het zuiden van Frankrij k, zoogenaamd
als protest. Zoo immers snijdt het mes van
twee kanten. Men bevredigt den Rus en
houdt den Paus tot vriend.
Dat heet politiek
Al meer bederf.
Een zoon van wijlen het Dnitsche (Cen-
trnr*)-Rijksdaglid Von Schorlemer is wegens
vervaisching van wissels in hechtenis ge
nomen.
Un Jacobin ministre of un ministro
Jacobin
Vele leden van het radicale ministerie
in Frankrijk hebben i» hunne vorige po
litieke periode nogal wat aan revolutie
gedaan. De werkstakers vau Carmaux en
elders vonden Jn hen steeds warme be
schermers.
En thans
Er is een wet aanhangig om te beletten
dat vereenigingon gevormd worden van
werklieden aan do spoorwegen.
Waarom?
Omdat zegt Cavaignacnota bene
Cavaignac I de regeering onvoldoende
gewapend is voor het geval onder hen
een werkstaking uitbreekt.
Vroeger vonden de werkstakers bescher
ming bij de radicale volksvertegenwoor
digers. Thans wordt hun door diezelfde
vertegenwoordigers, nu ministers geworden,
niets meer of minder in uitzicht gesteld
dan kennismaking met de geweren.
Dit is inconsequent, en maakt v»or de
zoovselste maal de bewering waar dat een
Jacobijn die minister wordt daarom nog
geen Jacobyn blijft. Maar was het Aan
niet beter, om de werklieden maar heele-
maal niet meer op te warmen met theo
rieën die zij voor goede munt opnemen,
en die toch niet vervuld worden
Ook dat is politiek die zichzelf zoekt
en zichzelf straft.
5 Feb. '96,
De jaarvergadering van 't werklieden
verbond Patrimonium zal gehouden wor
den op Maandag 18 M»i en den volgen
den dag.
De 2e luit. P. R. Weehuizen, van
het 3e reg. inf. te Vlissingen is overge
plaatst naar Bergen op Zoom.
De oud-minister, de heer I. D.
Fransen van de Putte, die geruimen tijd
door een ongemak aan den voet verplicht
werd zijne kamer te houden, doch daarvan
juist hersteld was, is sedert de laatste
dagen zeer ernstig ongesteld. Intusschen
waren de geneesheeren, die heden consult
hieldsn, van oordeel dat er geen reden
tot dadelijke bezorgdheid bestaat. N.R.G.
De miliciens der lichting 1896 zul
len tusacben 1 en 12 Maart by de vef-
