NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1896. floi 48.
iDuisifujj 21 lanuati.
ffunuft laargimij.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
FEUILLETON.-
Een ijzeren Pietmachine.
V
PRIJS DER ADVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
AUe betalingen dit
blad betreffende gelieve
men te doen voor Walcheren uitge
zonderd Vlissingen bij dhr. F. P.
D'UUIJ te Middelburg, a'les buiten
Walcheren bij dhr. C. ORANJE Lz.
te Goes.
DE ADMINISTRATIE.
Verschillende plannen zijn aan de hand
gedaan om den Transvaler» een nationaal
blijk van sympathie met hunne jongste
heldendaden aan te bieden.
Het meest comisclie van allo is wel om
een schilder naar Pretoria te zenden, ten
einde Krugers portret te conterfeiten.
Het meest practische schijnt om een
fonds te stichten voor emigratie, teneinde
de degelijkste werkkrachten uit Nederland,
die in de sociale worsteling dreigen onder
te gaan, eo» werkkring naar hun aard aan
te bieden in de Transvaal.
Dit plan lacht ons toe.
Op voorwaarde althans dat de emigran
ten mannen zijn van deegen ernst, eerlij
ken zin en Christelijken wandel ;Jdus geen
dronkaards, vloekers of vnilgewinzoekers.
Het moeten mannen zijn die het oud-
Hollandsche element dat aan den bloeitijd
van het Calvinisme in deze landen herin
nert, in Zuid-Afrika zullen versterken.
Professor Spruit is meer voor een Taal
fonds. Een fonds tot bevordering der
Hollandseke taal, van het „Hoog Hol-
landsch van den Staten-Bijbel," waarop
de' Boer zoo gesteld is.
Moet dit geschieden door het zenden
van Staten-Bijbels, aan te bieden door
mannen als ds. Lion Cachet, gelijk de
Middelburgsche Crt. schijnt te verlangen,
dan zeggen wij
Uitnemende raad.
Zendt Staten-Bijbels naar Transvaal en zendt
er eenige tienduizenden mannen bij die dezen
Bijbel kennen en beleven, en door leer en
voorbeeld hunne stamverwanten ten zegen
kunnen zijn.
Transvaal heeft nu al zooveel kroegloo-
pers ei. dergelijke onnutte personen nit
Holland binnen hars landpale zien aanko
men, dat wij er nu eindelijk ook eens wat
beters heen zenden moesten.
En dan zeggen wij met dej Middelburgtche
Crtdan zijn „mannen als de heer Lion
Cachet" de eerst aangewezenen. Mannen
die Transvaal kennen en liefhebben en
daarvan de beste bewijzen geleverd hebben.
Eere aan de Middelburgsche Crt. om haar
goede denkbeeld. Wij steunen dit. Wie
helpt nu ons en haar het uitwerken Zij
wil emigratie van degelijke gereformeerde
In het midden der dertiende eeuw was
het schoone Italië het tooneel van de ont-
zettendste gebeurtenissen. Dood en ver
derf verspreidden schrik langs bergen en
door dalen, en de arme bevolking was
het slachtoffer der vreeselijkste oorlogen.
In dien tijd viel een jonge graaf uit
Napels, Vincenzio genaamd, die de lusten
trots van zijn vaderstad was, in de han
den van den doodvijand zijner familie.
Deze was de vorst van Tolfi, die dan ook
zijn lang gekoesterden haat zocht te koelen
op een wijze die elk menschel ijk hart
deed ijzen.
Op een hooge, steile rots, aan de knst
van Sicilië, lag zijn trotsch kasteel, en
daarin bevond zich in een zwaren toren
een vreeselijke, diep in de rots uitgehou
wen kerker. Dak, vloer en wanden van
dien kerker bestonden uit ijzeren platen.
In het dak waren zeven getraliede, kleine
vensters, die spaarzaam licht en lucht in
gang verleenden. Een wel verzekerde,
zware deur in een der wanden vormde
mannen met Staten-Bijbels.
Want immers zij weet het wel, niet al-
lsen dat hetHoog-Hollandsch van den Staten-
Bijbel mooi Hollandsch is, gelijk professor
M. de Vries, de man van 't Woordenboek,
een liberaal, herhaaldelijk heeft aangetoond,
maar ook dat van dien Statenbijbel eene
kraeht ten goede uitgaat voor de enkele
personen, en voor de natiën; en dat met name
de Nederlandsche natie bij dien Statenbijbel
zedelijk evenzeer is vooruitgegaan, als zij
hij het moderne licht van het liberalisme
der Middelburgsche Crt. is aohternit ge
vlogen.
De Middelburgsche schrijft:
„Welnu dat men hen wat bijbels zende
en vrage of mannen als de heer Lion Cachet
ze den president wil gaan overhandigen".
Taalkundig enberispelijk is deze volzin
niet; daarom weten wijniet of de Middel
burgsche Courant bedoelt dat men aan al
de Transvalere bijbels zende en daarna
eenige mannen uitzende die te zamen ds.
Lion Cachet zullen vasthouden, terwijl
deze al die bereids aan de Transvalere
gezonden bijbels aan „Oom Paul" ter hand
stelt.
Men zou 't uit hare woorden kunnen
opmaken.
Doch in ieder geval spreekt in het
voorstel van de Middelburgsche, om juist
aan Kruger de aanbieding te doen, de
erkentenis vanen de erkentelijkheid voor
diens practisch en geloovig gebruik ma
ken van dit beproefde Huisboek, dien
beminden Staten-Bijbel welke Kruger tot
zoo grooten zegen was en het geheim is van
der Boeren kracht en veerkrach t.
Nogmaals eere aan het liberale blad voor
dit haar ondubbelzinnig blijk van hoogschat
ting der beginselen, welke aan de* Staten-
Bijbel zijn ontleend.
De stichting van een antirevolutionaire
kiesvereeniging te Koudekerke, met een
ledental van 50, is een feit dat in ver
schillende bladen van allerlei richting de
aandacht heeft getrokken.
En met recht.
Waar zal men het in deze dagen van
staatkundige apathie nadoen
Moge de kiesvereeniging te Koudekerke
blijken eene planting te zijn, die meer aan
de eiken dan aan de Heraclia (Jonas'
Wonderboom) herinnert.
Zoovele kiesvereenigingen, liberale vooral
maar antirevolutionaire ook, zijn groot
begonnen, doch gingen te niet, verminderden
in ledental, of leiden een kwijnend leven.
Wij danken de vrienden te Koudekerke
voor hun ijver. Trouwens ook zonder
den ingang. De gansche kerker geleek
een ijzeren kooi.
In dit hok werd de ongelukkige jonge
graaf Vincenzio opgesloten. Zijn anders
oaversaagd hart beefde toen hij dat gruw
zaam hol betrad. Driemaal werd achter
hem het slot der zware deur toegedraaid,
on een grafstilte omringde hem. Dat men
hem niet tot den hongerdood bestemd had,
getuigde de goed gevulde waterkruik en
(le schotel met voedsel, die hij op den
ijzeren vloer naast de deur vond. Somtijds
kwam er een vonk van moed en hoop ir.
zijn ziel, maar om spoedig weer uit te
dooven. Doodelijk vermoeid zonk hij ein
delijk op den stroozak die in een hoek
lag, en een weldadige slaap deed hem
voor een tijd de ellende der werkelijk
heid vergeten.
Toen hij ontwaakte was het helder dag.
Het bewustzijn van zijn vreeselijken toe-
Btand drukte nu dubbel zwaar op zijn ziel
maar in het gebed zocht hij troost en ver
sterking. Nu zag hij een tijd lang naar
boven en bemerkte dat een der getraliede
vensters in het dak verdwenen was.
Verwonderd sprong hij op om te onder
zoeken welke verandering er toch wel aan
zijn kerker kon plaats gehad hebben.
Ziet, de waterkruik en de spijssehotel wa-
kiesvereeniging zijn zij in verkiezingsdagen
steeds op hun post geweest.
Een lof die velen op Walcheren toekomt.
Evenwel er moet meer gebeuren.
Er moet een kiesvereeniging zijn.
Een kiesvereeniging die zich stelt op
den bodem van Ons Program, die zich aan
de spitse sielt van de beweging voor de
ruimst mogelijke kiesrechtuitbreiding, die iu
den goeden zin te sturen wenscht in chris
telijk democratische, wijl christelijk hi
storische richting eene kiesvereeniging die
leeft en welvaart, en met de mieren tot
voorbeeld, haar politieken leeftocht voor
den zomer bereidt in den winter.
Verreweg het meerendeel onzer Kies
vereenigingen waren, sinds de catastrophe
van '94, erger dan lusteloos.
Vinde echter 1896 haar allen op haar
post, jjverig en waakzaam om de groote
campagne die haar in '97 wacht, met goede
voorbereiding en beleid te kunnen mede
maken.
Koudekerke, Middelburg, Zeeland! Zij
mogen daarbij het voorbeeld geven.
In de Nederlander lazen wij een verslag
van eene rede gehouden door ds. v. Noort
uit Amsterdam voor de hervormde vrienden
te Maassluis ten behoeve van Christelijk
Volkso*derwijs.
Uit het verslag blijkt dat de heer v.
Noort een principieel tegenstander der neu
trale school is, althans wat het lager on
derwijs betreft.
Nu, wanneer deze redenaar wat wij
vermoeden familie is van meester v.
Noort uit Nijkerkerveen, den man die een
halve eeuw lang zich vele ontberingen ge
troost heeft om het christelijk onderwijs
dat hij hartelijk liefhad, te dienen, dan is
ons deze liefdo van 'lenAmsterdamscben
prediker niet onverklaarbaar.
Dan is zij een kostelijk erfstuk, waarvoor
wij dankbaar zijn, en waarmede wij de
vereeniging Christelijk Volksonderwijs en
bare zestig scholen van harte feliciteeren.
Maar nu staat er iu genoemde rede iets
dat ons niet duidelijk is.
De redenaar moet namelijk gezegd hebben
dat de kerkelijke bewegingen uit den jong-
sten tijd en de besluiten van „Nationaal"
op de vergadering van 1889 te Amersfoort
de straks genoemde vereeniging deed ont
staan, die even principieel als de andere
tegen de staatsschool met hare zoogenaamde
neutraliteit overstaat, doch de school met
name voor de Hervormde ouders wenscht
ingericht te zien. (Zie de Nederlander no.
701). Nu zijn er te Maassluis twee bloeiende
christelijke scholen, waarop toch zeker ook
wol hervormde kinderen gaan zullen.
Doch dit daargelaten.
ren opnieuw gevuld. Er moest dus, ter
wijl hij sliep, iemand in den kerker zijn
geweest, en Vinoenzio's vaste slaap had
hem niets doen merken van het openen
en sluiten der zware deur. De gedachte
dat er weldra weer een levend wezen
zou komen en hij dan de gelegenheid zou
hebben eenig bericht in te winnen omtrent
zijn lot, gaf hem eenigen troost.
Om nu daarvan zeker te zijn plaatste
hij een stroohalm tegen de deur, die bij
de minste beweging der deur zou omval
len. Toen de nacht kwam, nam hij zich
voor om wakker te blijven. Maar de slaap
overmande den naar lichaam en geest ver
moeiden jongeling zoodanig, dat hij niet
waken kon. En toen hij uit zijn koorts-
achtigen slaap wakker werd, was het weer
helder dag.
Zenuwachtig zag Vincenzio rond en be
merkte dat de kruik weer met water en
de schotel weer met spijs gevuld was. Ook
was er weer een der vensters verdwenen
hij telde er nog vijf. Maar de deur was
niet open geweestde stroohalm stond nog
recht overeind.
Maar in wat geheimzinnigen kerker was
hij dan toch Worden dan al die veran
deringen bij nacht bewerkt door een of
andere geheimzinnige machinerie Hij on-
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wij zouden wel eens willen weten, welke
besluiten door Christelijk Nationaal in 1889
toch wel genomen zijn die 't optreden van
deze nieuwe schoolvereeniging wettigen.
Wij hebben altijd gedacht dat de obr.
school het terrein was waar het hervormde
kind veilig naast het „luthersche" en naast
het „afgescheidene" kind van het onderwijs
kon profiteeren.
En wij hebben ook begrepen dat een
vereeniging voor hervormd christelijk on
derwijs kon tot stand komen uit de begeerte
om eene kerkelijke hervormde school te
bezitten. Maar dat eene dergelijke veree
niging haar ontstaan zou danken aan een
besluit van de andere vereeniging, dit ver
staan wij niet. En nog eens wij zouden
gaarne weten welke schismatieke besluiten
door Clir. Nationaal indertijd genomen zijn.
Mannen als Gerth v. Wijck, v. Hoog
straten, Heijbrock en andere hervormden
van naam zijn toch lid dier vereeniging
gebleven en hebben blijkbaar in deze be
sluiten niet die bedenkelijke strekking
ontdekt.
Overigens verblijdt ook ons de poging
van Cbr. Volksonderwijs om de openbare
school af te breken, en de christelijke
school, van welke gezindte ook, te bouwen.
Het wetsvoorstel Hartogh,hoofdzakelijk
bedoelende verbetering van het procesrecht,
is door de eerste kamer aangenomen met
24 tegen 13 stemmen.
Het is eene groote verbetering, hetgeen
onder anderen dooi* het lid voor Zeeland,
mr. Fokker, duidelijk is aangetoond.
De rechtsgeleerden waren er niet allen
even hard voor. De heer van Lijnden
sfemde ten slotte voor, dewijl de minister
half en half tegemoetkoming aan nog meer
dere grieven had toegezegd.
De 18e Januari blijft een belangrijke
datum in de geschiedrol van het geslacht
Hohenzollern.
Den 18 Januari 1701 zette de Keur
vorst van Brandenburg Frederik zich
de kroon op het hoofd, die hem tor ko
ning van Pruisen stempelde.
Den 18 Januari 1871 werd in dezelfde
kroonzaal door de gezamenlijke Duitsche
vorsten de kroon gezet op het hoofd
van den koning van Pruisen Wilhelm
I die daardoor tot keizer van Duitsch-
la*d verhoogd werd.
Gansch Duitschland juichte Zaterdag bij
de herinnering vooral aan het laatstge
noemde feit.
Gelukkige natie, indien zij van de zege
ningen haar verleend, een nuttig, een
God verheerlijkend gebruik maakt.
De Keizer verleende verschillende ordes
derzocht weer zoo nauwkeurig mogelijk de
wanden, maar alles scheen één vaste massa
te zijn.
In bange en gespannen verwachting zag
hij den avond tegemoet. Toen het weer
donker was ging hij om niet in slaap te
vallen den kerker op en neer, en spande
al de krachten in opdat hem niets ontgaan
mocht tot opheldering van het geheim.
Ongeveer te midden van den nacht be
speurde hij dat er een kleine beweging in
den bodem kwam, die omstreeks een minuut
aanhield. Hij luisterde, maar er was geen
geluid te vernemen. Alleen woei hem een
koele luchtstroom tegen. Hij ijlde naar
den kant vanwaar die luchtstroom kwam,
maar struikelde daarbij over de waterkruik
en toen hij de hand uitstrekte om zich vast
te houden, vatte hij den wand. De lucht
stroom had opgehouden. Vincenzio bleef
bewegingloos en opmerkzaam luisterend aan
den wand staan, zonder van den slaap zich
te laten overmeesteren. Maar er gebeurde
dien nacht verder niets meer.
Toen een flauwe schemering den naken
den dag aankondigde, richtte hij zijn bran
dende oogen naar boven, om te zien of er
weer een venster verdwenen zou zijn. En
ja waarlijk, daar waren nu maar vier ven
sters meer
en amnesties.
Worde bij dit alles Hij niet vergeten
die Brandenburg groot en Hohenzollern
rijk heeft gemaakt.
Dezer dagen had het Leger des Heils te
Velp inde bladen de voorgenomen ver-
kooping Van een kind aangekondigd.
Deze verkoop heeft plaats gehad. In de
Oorlogskreet wordt van deze verkooping
verslag gedaan. Het was natuurlijk geen
verkooping naar de gewone opvatting. Vol
gens den verslaggever deden de wereld,
het vermaak, het geld en de roem 'een
bod op het kind maar Christus had reeds
voor 't kind betaald met Zijn bloed. Van
daar dat de ouders Hem het tkind toe
wezen.
Na weten wij niet of dit kind vrucht
van dezen verkoop hebben zal. Wij hech
ten niet veel aan nabootsingen.
Toch heeft zich eenmaal een dergelijk
geval voorgedaan,; en met zegen. Wij be
doelen de bekeering van lady Erskine te
Londen. De beroemde straatprediker Row
land Hill was op zekeren dag midden in
zjjne prediking bezig, toen bovengenoemde
aanzienlijke dame kwam aa*rijden en uit
nieuwsgierigheid in zijne nabijheid stil
hield. En daar begon Hill, gelijk hij alleen
dat kon. Wie biedt or geld voor Lady
Erskine De wereld. Wat geeft gij Roem.
Te weinig voor zulk eene ziel. Wie meer?
Satan. Wat biedt gij Nog minder. Ga
weg Satan. Wie meer? De Heere Jezus
Christus. Wat geeft Gij, Heere? Ik geef
mijzelven voor haar, mp leven, mij*
bloed. Heere gij zult haar hebben, riep
Hill. En gij Lady, wat zegt gij De lady
reed getroffen heen. Zij zocht en vond haar
Heiland wien zij voortaan leefde.
In den scheurkalender van Klemkerk
Co. en in den scheurkalender Philippus
vonden wij dit ware verhaal.
Niet ieder mag echter, zonder profanee-
ren, of zonder kans op eene mislukking,
doen wat Hill deed. Namaak is he.t echte
niet.
Nadat wij bovenstaande geschreven had
den, lazen wij in De Nederlander (a. r.) een
relaas van het gebeurde te Velp, dat ons
nog meer het stuitende dezer nagebootste
verkooping deed in 't oog vallen.
De schrijver deelt daar het volgends
mede
Wat is van de zaak Het leger zond
biljetten in de wereld, dat in het openbaar
aan den meestbiedende drie lieve kinderen
zouden worden verkocht. Elk verwachtte
dus een reöelen verkoop en men kon niet
onderstellen, dat zulk een liehaam, op
listige wyze, dien zeer duidelijk aangekon-
Daarenboven scheen het hem toe, alsof
zijn kerker smaller en korter geworden was.
Op den ijzeren vloer, die kenbaar door een
geheime machine bewogen was, stond een
nieuwe met frisch water gevulde kruik en
daarnaast de schotel met spijs. Als een
waanzinnige zag de ongelukkige naar bo
ven. Het leed geen twijfelhet dak was
lager geworden en ook do wanden waren
dichter bij elkander gekomen. Een om
zettende gedachte kwam plotseling in zijn
ziel op. Ja riep hij vertwijfeld uit
dat zal mijn lot zijn 1 Deze schrikkelijke
kerker zal steeds kleiner worden en mij
eindelijk in zijn doodelijke omarming ver
pletteren 1 Groote God, sta mij bij, en
geef mij in Uw barmhartigheid een haas
tigen dood 1
Met hetfrissche water verkoelde bij zijn
brandende lippen, stilde door wat spijs zjjn
knagenden honger, en waggelde als een
dronkaard naar zijn stroozak, waar hij wel
dra bewusteloos neerzonk.
Eerst op den middag van de* vierden
dag kwam hij weer bij. Vincenzio sloeg
de oogen op en het eerste wat hij zag wa
ren de drie vensters die er nu nog in he
dak waran. Hij had dus nog drie daget
te leven en dan zou hij, bij het verdwijnen
van het laatste venster, door de helschne
