NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
IteaiCe laargaiig.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
TRANSVAAL.
ienst Midd.-Vliss.
poorbootdienst
;bootdienst.
gendienst.
E-ROÏTERDAW
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
iiourg.
Tnterdienst.
srdamsche Tijd.
vertrek ongeveer
irg: Voorm. 5,20*, 6.25*
11,Namid. 12,
4,20, 5,15, 6,—, 7,—.
Voormid. 6,40*, 8,
Namid. 12,—, 1,30, 2,30,
6,10,7,05, 8,05.
werkdagen.
Mecifag 11 fatiuim.
OP DE
de, Hulst-Vlake.
Rinterdienst.
dus 20 min. na kloktijd
den naar Vlake vm. 4,50
1.45 en 3.35 nnr.
ir Walsoorden onmiddellijk
den correspondeerenden
en 10.30,2,15, 5,15 uur.
zen worden geen goederen
Walsoorden rm. 7,
8,05. uur.
[en onmiddellijk na aan-
t, ongeveer vm. 8,45, en
6,15 n.
RAKDIENS T.
N—MIDDELBURG.
Remise vm. 4,50, (alleen
5,55. Yan Zeilmarkt, 8,
,30, nm. 1,15, 2,—, 2,45,
5,55, 6,55, 7,45, 8,30,
g Naar Remise vm. 5,20,
dagen) 6,23. Naar Zeil-
5, 11,45, nm. 1,20, 2,05,
5,15, 6,—, 7,—, 7,50,
11,
BOOTDLENST
IDDELB.-ROTTERDAM
rdamsche tijd.)
Van Van
Middelburg. Rotterdam.
voorm. voorin,
an. 1896.
lerdags en Zaterdags van
van Middelburg 7.40van
dienst.
nsdags en Vrijdags alleen
,30.
6,30
7,50
7,50
6,30
6.30
7,50
7,50
1,30
7,50
7.50
7,50
6,30
7,50
2,
1,30
1,30
1,30
1,30
1,30
2-
2,—
2,-
2,—
2
2,—
2,-
1 r
BOOTDLENST.
n Stad Zierikzee
Zeeland.
gelegen plaatsen.
Jan.
damsche tijd),
oorbehouden.
Van Rotterdam
Donderdag 9 9,45
[Vrijdag 10
Zaterdag 11 9,45
Zondag 12
Maandag 13
Dinsdag 14 10,
,30 Woensdag 15
Donderdag 16 10,
Vrijdag 17
Zaterdag 18 10.
Zondag 19
Maandag 20
Dinsdag 21 10.
Woensdag 22
Donderdag 23 10,
Vrijdag 24
Zaterdag 25 10,
Zondag 26
Maandag 27
Dinsdag 28 10,
,30 Woensdag 29
Donderdag 30 10,
,30 Vrijdag 31
gelijksche dienst zal later
■igd.
BOOTDLENST
elburg en Zierikzee.
lierikzee Spoorweg Goes
Jan.
damsche tijd.
Van Zierikzee:
iid.r 'smorg. smid
,30 Dond. 9
,30 Vrijd.10
,30 Zater.ll
'Zond. 12 "11,30
,30 Maan.13 7,50
- Dins. 14 6.
,30, WoenI5
,30 Dond.16
,30iVrijd.l7
,30'Zater.l8
Zond. 19
,30 Maan.20
,30 Dins. 21
,30 Woen22
,30 Dond.23
,30 Vrij d 24
Vrijd.24 11,
.30 Zater.25 7,50
Zond. 26 11,30
- Maan.27 7.50 2,
Dins. 28 7,50 2,—
Woen29 7,50 2,—
Dond.30 6,2,—
■Vrgd.31 6,30 2,-j
M.KEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
a Alle betalingen dit
blad betreffende gelieve
men te doenvoor Walcheren uitge
zonderd Vlissingen bij dhr. F. P.
D'HUIJ te Middelburg, a'les buiten
Walcheren bij dhr. C. ORANJE Lz.
te Goes.
DE ADMINISTRATIE.
{Vervolg.)
Zachtjes aan, druppelsgewijze komen de
juistere berichten in omtrent de gebeurte
nissen die een groot deel der wereld in
roere brachten den aanval van Jameson
in de Transvaal.
Uit de verklaringen van Jameson zelf
blijkt dat er een afspraak heeft bestaan
tussehen hem en de rijke raddraaiers in
Johannesburg. Hij zou zijn aanval op
Pretoria riehten en van uit Johannesburg
zon hulp komen. Het was derhalve een
nitlanders-complot.
Om wat te doen Alleen om de Trans-
valera bang te maken Neen, kort en
goed om de regeering in Engelschen geest
te veranderen en Kruger onschadelijk te
maken. Dat zulks het plan was blijkt
uit hetgeen Eloff, den kleinzoon van „Oom
Paul" wedervoer. Krnger had hem afge
zonden Jameson tegemoet om hem te ge
lasten terug te keeren en den vrede te be
waren. Doch Jameson hield den gezant
twee dagen gevangen en ontnam hem zijn
paard en zijne wapens. Toen hij hem
eindelijk vrij liet, gaf hij hem alleen zijn
paard terug. Toen Eloff hem om zijn wapens
vroeg, antwoordde hij die kunt gij wel
dra in de regeeringsbureaux terug halen;
en zeg aan Krnger dat ik mijn plan zal
volvoeren en doortrekken.
Een weinig verwaand klinkt dit wel,
evenals zijn zeggen dat hij de Boeren wel
zou vernietigd hebben als de toegezegde
hulp nit Johannesburg niet was achterge
bleven.
Aan Kruger had hij geschreven dat hij
geen kwaad zou doen, doch alleen op ver
zoek van enkele bewoners van den Rand
komen zou, teneinde hunne eischen te
steunen.
En dat zijn staatsgreep vrucht van een
lang te voren wel beraamd plan was, blijkt
uit een brief van een van Jamesons sol
daten aan een bloedverwant in Londen.
In dien brief staat onder anderen „Men
zegt dat wij in Januari op Johannesburg
zullen aanrukken. Ik hoop dat hetgeen
tweede Majuba-heuvel zal worden."
En een Afrikaner geen vriend der
Boeren schrijft in een Engelsch blad
dat hij verleden zomer met Jameson een
onderhond had en deze zich had uitge
laten, altijd klaar te zijn om Transvaal
binnen te rukken, dewijl de Uitlanders
toch op geen andere wijze hun zin znllen
krijgen.
Dit blijkt ook uit een schrij ven van
zekeren heer Houstown in een der Lon-
densche bladen. Hij schrijft onder anderen
„Eenige weken geleden wekte ik zeker
soort ambachtslieden op in Transvaal werk
te zoeken. Gaf ik nn geen uitlegging,
men zou denken, ik had die lieden in hun
verderf willen lokken. Deze onlusten had
den niet plaats mogen hebben voor April;
dat was de afspraak, toen ik in Juli Trans
vaal verliet, en -was het later gebeurd, de
verandering zou in een veel zachter vorm
zijn gekomen. Ik ben natuurlijk niet van
plan het komplot, waarin ik een der sa-
meazweerders was, te verraden. Ik wensch
mij alleen vrij te pleiten van de beschul
diging, dat ik menschen overreedde naar
Johannesburg te gaan om daar moeilijk
heden, gevaar of zelfs den dood te vinden."
Ten slotte komt het bericht dat de Trans-
vaalsche regeering reeds lang geweten heeft
dat er een complot gesmeed werd, waarin
Engelsche staatslieden betrokken waren,
om de Transvaal te annexeerendat wil
zeggen tot een Engelsch wingewest te
Verlagen.
Nn is dit niet alleen mislukt, maar de
overwonnene is beschaamd door de edel
moedigheid van den overwinnaar.
Jameson en zijn dapperen hadden alle
aanspraak op den kogel. Inval van een
vreemdeling in een land geeft 't recht aan
dat land om op den vreemdeling de dood
straf toe te passen. De krijgsraad had dan
ook den avonturier ter dood verwezen.
Doch de president maakte van zijn recht
van Veto gebruik en schonk den veroor
deelde het leven. Ook zijn de krijgsgevan
genen reeds weder uitgeleverd.
Transvaal eischt alleen de verwijdering
van Jameson en Rhodes uit Zuid-Afrika
en geldelijke schadeloosstelling.
De Engelsche bladen lachen wel om die
zeer billijke eischen doch dit is meer de
lach van een boer die kiespijn heeft.
Ook heeft de Engelsche regeering wel
besloten om een vloot naar Zuid-Afrika
te zenden en haar krijgsmacht aldaar te
versterken, doch op hun beurt lachen daar
de Duitsche bladen weer mee. Zij noemen
dit „een dramatische vertooning voor
de galerij om een leely k, voor het Engelsch-
nationaal gevoel beschamend tafereel te
doen vergeten."
Krngers edelmoedigheid en staatsmans
wijsheid heeft overal goeden indruk ge
maakt. Het pleit wel voor de deugdelijk
heid eener Christelijke staatkunde, wanneer
alle menschen er wél van spreken. Gods
Woord immers zegtindien iemands we
gen den Heere behagen, zal hij zelfs zijne
vijanden met zich bevredigen.
Intusschen vergete men niet dat ook de
meest verdiende lof niet onvoorwaardelijk
mag aanvaard worden. De Duitsche Kei
zer heeft wij gelooven 't gaarne
goedmoedig en welgemeend, op zijn per
soonlijken indruk afgaande, zijn flinke
telegram tot Kruger gericht. Toch is 't
niet onmogelijk dat ook bij hem de po
litiek een woordje meespreekt. Blanke
onschuld en oprechtheid kenmerkte nimmer
de Duitsche staatkunde. Denemarken weet
er van mee te spreken. En ook de Duit-
scher is jaloersch op de toenemende macht
der Engelsohen. Gaarne had ook Duitsch-
land in Zuid Afrika bezittingen. En zoo
't waar is dat de Duitsche regeering bij
de Portugeesche heeft aangedrongen dat
zij vergunning zou geven om Duitsche
mariniers te Delugoabaai aan wal te zetten
dan is het te hopen doch ook te ver
wachten, dat Kruger zijn non tali auxilio
(„dergelijke hulp verlang ik niet") zal
doen hooren. Het zou zijn een vallen
van Scylla op Charibdis een ontloopen
van de kat om den kater in de klauwen
te vallen; en een groot gevaar opleveren
voor de bestendigheid der Transvaalsche
leus van Ons wil syn vry.
Volgens nadere berichten stortte Jameson
tranen van woede wegens het verraad
der Johannesburgers toen deze zich over
gaven. De Boeren vonden jde beruchte
memorie, aan Jameson gericht door de
zoogenaamde „leading inhabitants" van
Johannesburg op het slagveld.
De correspondent van het Engelsche
blad de Times heeft het slagveld van
Krugersdorp bezocht en legt een vleiend
getuigenis af van den moed der Boeren
en hunne onneembare stellingen, zoowel
als van hun kalmte in, en hunne beschei
denheid na den strijd. Zij wezen op het
terrein van den slag en zeiden eenvoudig
„Het was ondoenlijk" waarbij zij den
moed prezen door de Engelsohen aan den
dag gelegd.
De Cape Times bevat het volgende be
richt over
De overgave van dr. Jameson.
„Na Woensdag gedurende elf nnr te
hebben gevochten, trok dr. Jameson's
kolonne terug om gedurende den nacht
door Randfontein naar Johannesburg te
marcheeren en aldus Krugersderp te ver
mijden. Om 2 uur des morgens hadden
de Boeren deze manoeuvre ontdekt en be
gon er een heftig vuur; de Maximkanonnen
werkten aan beide zijden.
In Krugersdorp heerschte een wilde
opgewondenheid. De ammunitie der Boeren,
die geunrende den dag ingekort was, werd
aangevuld uit Johannesburg Boeren liepen
er mee naar de plaats van het gevecht.
Toen de dageraad aanbrak, begon weer
een hevig geweervuur i» de richting van
Roodepoort, waaruit bleek, dat Jameson
toch naar Johannesburg oprukte.
Dr. Jameson had intassehen 60 of 70dooden
of gewonden, terwijl al zijn manschappen
uitgeput waren van vermoeienis en door
honger. De strijdmacht der Boeren was
intusschen tot 3000 a 4000 aangegroeid.
Bij Brink's Drift, op de farm van Vlak-
fontein, breidden ds Boeren hun strijdmacht
in een halven cirkel uit en plaatsten zes
Maximkanonnen in positie. Dr. Jameson's
manschappen waren dicht aaneengesloten
en leverden des te beter schijf voor de
doodende schoten. Een verwoed en be
slissend gevecht had nu plaats.
Tegen elf uur des morgens had dr.
Jameson zijn laatste schot gelost en zijn
manschappen, die van vermoeidheid bijna
van hun paarden vielen, daar zij bijna
24 uur met een leege maag gevochten
hadden, wuifden met een vlag ten teeken
dat zij zich overgaven.
De commandanten der Boeren waren
Trichard, Cronje, Malan, Bodenstein en
Douthwaite.
Kolonel Rhodes vertelde de menigte,
dat dit het bitterste oogenblik zyns levens
was. Het Comité had niet gedacht, dat
dr. Jameson in zulk een wanhopige po
sitie was!"
De Boeren maakten ook nog 240 paarden
4 wagens en 100 muilezels buit, die uit
Johannesburg aan Jameson gezonden wa
ren, maar hem niet bereikt hadden.
De Engelsche minister van buitenland-
sche zaken Chamberlain heeft per telegram
aan Sir Hercules Robinson, den Engelschen
minister in de Kaapkolonie, opgedragen
aan Kruger de volgende depêche mede te
deelen
„Ik heb van Hare Majesteit de Konin
gin de opdracht ontvangen aan u mede
te deelen dat Hare Majesteit met voldoe
ning heeft vernomen dat gij besloten hebt
de krijgsgevangenen aan hare regeering
uit te leveren. Deze daad zal strekken
tot verhooging van de eer Uwer Excel
lentie, en zal bijdragen tot den vrede in
Zuid-Afrika en tot eene eendrachtige sa
menwerking tussehen de Engelsche en
Hollandsche rassen, welke noodzakelijk
is voor de ontwikkeling en den bloei van
Zuid-Afrika in de toekomst."
De Engelsche afgevaardigde in 't Parle-
megt Labouchère neemt in zijn blad Truth
de Chartered Company en de Uitlanders on
der handen. Hij zegt onder meer
„Als ons niet de oogenzijn opengegaan
voor het ware karakter van die patriotten,
die helden, die te lang in Zuid-Afrika
meester zijn geweest, dan is ons veelge
roemd Britsch gezond verstand toch een
droeve bespotting. Wat is het geval Toen
er in Transvaal goud ontdekt was, zijn
Engelschen en menschen van andere na
tionaliteiten in grooten getale gestroomd
in het land van het volk, zoo dikwijls
door ons leelij k behandeld. Nn beklaagt
men zich, dat de Boeren xoo zware lasten
op de mijnindustrie leggen. Terecht De
Transvaalsche regeering heft op elke mijn-
claim eene grondrente van 10 shilling per
maand. Een maatschappij met 50 claims
heeft dus per jaar te betalen 300
hetgeen een zeer billy ke belasting is, als
er van het kapitaal van 30 tot 60 pet.
rente gemaakt kan worden. En wat rekent
de Chartered Company De helft van
alle netto-winst van alle mijnen die in haar
gebied geëxploiteerd worden. Deze feiten
alleen reeds moesten de aandeelhouders
vanTransvaalsche mijnen dankbaar doen zijn
dat de Rhodes-kliek het Boerenbewind niet
onderstboven heeft kunnen keeren.
Een andere grief der uitlanders is, dat
zij te lang moeten wachten op het kies
recht (voor den Eersten Volksraad). Dit
is ook werkelijk te lang, maar als zij op
ordelijke manier hierin naar hervorming
streven, zullen de Boeren ten slotte wel
toegeven. Evenwel, al antwoorden de Boe
ren op alle eischen met een „non possu-
mus", (wij kunnen niet) is er dan voor
de Chartered Company eenig voorwendsel
voor gewapende tusschenkorast Men heeft
beweerd, dat Jameson en de zijnen voor
hun strooptocht hun ontslag hebben ge
nomen, maar is dit geen uitvlucht om de
Company schoon te wasschen Deze krijgs
macht was gedrild gewapend door en in
dienst van de Company, wier administrateur
en opperbevelhebber aan het hoofd waren.
Men nam amnnitie, uitrusting en paarden
van de Company mede. Al is het be
richt van dat ontslag dus waar, dan is het
slechts een nieuw bewijs van de slinksche
manier, waarop de Chartered Company
altijd is te werk gegaan.
Even huichelachtig is de bewering, dat
de tocht om het dringende gevaar waar
in te Johannesburg mannen, vrouwen en
kinderen verkeerden, ondernomen was.
Het plan was immers lang vooruit beraamd
en voorbereid.
Er was te Johannesburg niets wat zijn
tocht noodig maakte. Neen, de ganscbe his
torie was, dat de Matabelen-streek nog
eens op grooter schaal uitgehaald moest
worden. Waarom ging men op Lobengoela
los Masjonaland zou de Company goud
opbrengen, maar er werd niets gevonden.
Hare aandeelen waren niets waard gewor
den. Nu moest een voorwendsel gevonden
worden om Matabelenland buit te maken.
Gelijk nn met Transvaal, werd de slag
lang vooruit overdacht. Matabelen, die op
verzoen: van de Company in Masjonaland
kwamen, werden door dezen zelfden Ja-
meson aangevallen en neergeschoten. Da
delijk trok daarop de geheele krijgsmacht
der Chartered Company Matabelenland bin
nen. Zij, en niet Lobengoela was de aan
vallende party. En de Matabelen werden
bij duizenden door de Maxims neerge-
maaid. De gezanten van Lobengoela, ge
zonden om vrede te zoeken, werden ver
moord. De koning zelf vluchtte en stierf,
zyn land, het vee en zijn volk werden
verdeeld tussehen de Compiny en de vrij
buiters, die door de belofte op roof in
haar dienst waren gegaan. Een millioen
nieuwe aandeelen werd aanstonds tegen
hoogen koers aan de markt gebracht.
Maar Matabelenland had al even weinig
goud als Masjonaland. Wat nu? Daar lag
Transvaal, dat wel goud had. Weer wordt
de expeditie zorgvuldig voorbereid. Plot
seling duikt er agitatie op in Johannes
burg vrouwen en kinderen raken eens
klaps in gevaar een brief, waarin Jameson
te hulp wordt geroepen, bereikt hem, men
weet nog niet hoe en daar is de vecht-
doctor de grens al over.
Nn houdt echter de vergelijking op. Na
eenige uren van v.echten liggen de ver
overaars der Matabelen op het veld of zijn
gevangen, en zij mogen dankbaar wezen,
dat zij niet zijn gevallen in de macht van
mannen, die hen zullen behandelen gelijk
zy de Matabelen hebben behandeld. Het
is geen twee jaren geleden, dat de arme
Lo Ben dood werd gejaagd. Hj is spoedig
gewroken."
Ten slotte merkt deze onpartijdige En-
gelschman aan dat de Cüartered Company
die zelfs leden der koninklijke familie in
haar bestuur telt, de gevolgen van het
verraad harer onderhoorigen zal hebben te
dragenen dat hij niet twjfelt of Cecil
Rhodes, de Engelsche minister in Zuid
Afrika, heeft in deze dingen de hand ge
had zoodat hj op eene strenge straf voor
deze allen aandringt.
Besluiten wy dit artikel met de herin
nering aan een oud Transvaalsah volks
lied, na de overwinningen van '80 gezon
gen. Het Volkslied is 't echter niet.
Dat wat wij nu overnemen is in 1880 ge
componeerd door J. S. de Villiers, woorden
van S. J. Dn Toit.)
1.
Di vierkleur van ons dierbaar land,
Di waai wee o'er Transvaal;
En wee di God vergeten hand,
Wat dit weer neer wil haal
Waai hoog nou in ons helder lug,
Transvaalse vrijheidsvlag.
Ons vijande is weggevlug
Nou blink 'n blijer dag-
2.
Venl storme hebt jij deurgestaan,
Mar ons was jou getrou
En nou di storm is o'ergegaan,
Wijk ons nooit weer van jou.
Bestormd deur Kaffer, Leeuw en Brit,
Waai jj steeds o'er hul kop
En tot hul spyt anskou hul dit,
Ons hys jou hoger op
3.
Waai hoog nou in ons heldre lng,
Transvaalse vrijheidsvlag!
Ons vijande is weggevlug,
Ons blink 'n blijer dag.
Waai hoog nou o'er ons dierbaar land
Waai, vierkleur van Transvaal
En wee di God vergeten hand,
Wat jou ooit neer wil haal!
Twee woorden van Groen van Prinsterer
Allestanden. „Samenwerking der
godvreezenden en vrijgezinden, der voor
standers van eerÜjkheid en recht, uit alle
standen, en uit alle richtingentegen staats-
proselytisme en socialistischen dwang.
Uit alle standen. Oek uit die, welke
„onze hooghartige klassificatie met den
naam van mindere, van lagere standen
bestempelt en door geldelyker. census ter
zy stelt. Ook in dat volk, in die menschen,
in het volk achter de kiezers, ligt een
onloochenbare onberekenbare en ter red
ding van het Vaderland onwaardeerbare
kracht." (G. V. P. Ned. Ged. 18 Aug. 1869.)
Veeleer. „Veeleer de slapheid
in de hoogere standen brengt ons ten
val. Het instinct eener christelyke ziel-
verwantschap, die aan den daglooner,
zoowel als aan den staatsman, het religiense
vraagstuk, de gewetensvraag, doet herken
nen, onder den politieken vorm, is dik
werf meest ontwikkeld by den geringste
naar de wereld, die levenswysheid in de
H. Schrift zoekt. Niet in de doofheid,
niet in de dofheid der volksklasse ligt
de oorzaak van ons leed, maar wel hierin,
dat de volksstem, ondanks de uitnemend
heid van haar christelijke apiratie, in
de stiklucht van hoogere kringen 'gesmoord
werd." (G. V. P. Ned. Ged. 18 Aug.
1869.)
10 Jan. '96.
De Stct. bevat de statuten van de
naamlooze vennootschap Zeeuwsche Oes
termaatschappij „Bona Eides", te Tolen.
Doei: het uitoefenen der teelt en visschery,
alsmede de koop en verkoop van oesters
en andere schelpdieren. Aangegaan tot 1
Mei 1915. Kapitaal f96,000, in 64 aan
deelen op naam van f 1500, splitsbaar in
3 onderaandeelen van f 500. Dit kapitahl
bestaat uit het geheel der baten en rech
ten na aftrek der lasten en verplichtingen
van de burgerlyke maatschap tot exploitatie
van oesterperceelen, in 1882 opgericht te
Goes, en welke baten en rechten, na dien
aftrek, zgn ingebrasht in de naamlooze
vennootschap „Bona Eides". Het kapitaal
is geheel geplaatst. Directeur: de heer
B. A. Overman, te Tolen.
By Kon. besluit is pensioen verleend
aan L. van Langeraad, hoofd der openbare
lagere school te St. Maartensdyk, ad. f 967
Bg Kon. besluit is bepaald, dat, te
rekenen van 16 Januari 1896
lo. het hoogste bedrag van de aan te
geven waarde van aangeteekende brieven
in het binnenlandsch verkeer zal zgn
12,000 gulden en in het verkeer met
Denemarken, Duitschland, Noorwegen,
Oostenrg k-Hongarije, de Oostenrijkschë