NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
:1de.
TRANSVAAL.
feuilleton.
UIT DE OUDE DOOS.
g.
Ho. 43. 1896.
3)ontfectfag 9 fatmatt.
foitfe laargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
RECHTSZAKEN,
SEMEH3DE BERICHTEN.
IENST
3 VEERGOES,
ering van Dinsdag,
irtrek Veer's morg.
avonds 5,unr.
norg. 8,37, 's namid.
avonds 6,30. Des
s morg. 9,'s av.
>t Ostende), 's nam.
OP ZOOMvTHOLEN
naar Tholen, 5,30
5,30, 8,18.
:gen-op-Zoom 6,50,
6,—, 8,55.
i-Zoom n. Halsteren
aar Tholen 15 min*
DIENST
I en Zierikzee.
ee Spoorweg Goes
he tijd.
Van Zierikzee:
'smorg. smid.
7,50 1,30
7.50
11,—
6,30 2,—
7,50 1,80
7,50 1,30
11,30
7,50 1,30
6.— 1,30
6,30 1,30
6.30 2,—
7,50 2,—
7,50 2,—
1,30
7,50 2,—
7.50 2,—
7,50 2,—
6,30 2,—
7,50
ins. 7
oen 8
oen 8
and. 9
rijd.10
ter. 11
nd. 12
aan.13
ins. 14
roenl5
ond.16
rijd.17
iter. 18
>nd. 19
aan.20
ins. 21
roen22
ond.23
rijd 24
rijd.24 11,
iter.25 7,50
>nd. 26
aan.27
ins. 28
oen29
ond.30
rijd.31
11,30
7.50
7,50
7,50
6,
6,30
1,—
2,-
2-
2,—
2,-
2,-
ip „Scheldt;"
lehouden.
c h e T ij d.
Van Rotterdam
'g morgens.
Toensdag
aterdag
aandag
roensdag
aterdag
Joensdag
aterdag
aandag
Toensdag
8 10.—
11 9.45
13 10,—
15 10.—
18 9,45
20 10,—
22 10,—
25 8,—
27 9.30
29 10,—
11
Van Antwerpen:
s morgens
insdag
7
2-
T oensdag
8
2,30
onderdag
9
2,30
rij dag
10
3,-
aterdag
11
4-
ondag
12
5,
insdag
14
5,30
Woensdag
15
6,—
onderdag
16
6,—
rij dag
17
6,-
aterdag
18
6,-
ondag
19
6,—
insdag
21
6,-
Voensdag
22
6,—
•onderdag
23
2
'rij dag
24
2,-
aterdag
25
2,30
ondag
26
3,-
•insdag
28
5,_
Voensdag
29
5,30
)onderdag
30
6
Gijdag
81
6,-
rm. 11,55c), nm. 3,30
am. 12,25c), 4,—
e vm. 8,40.
9,10.
n kunnen goederen
aakt.
Dinsdag
en
Vrijdag.
1— 11,55 3,30-
7.2012,15 3,50-
7,25 10,101,55-
7,45 10,30 2.15 -
ren vervoerd.
Hoofplaat
Breskens
V iissingen
2.30
3.3Q
1.55
2.25
2.55
blken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p- 0,95.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE VAN
EN
(Vervolg.)
Wij zeiden in ons vorig nommer dat
na den val van Jameson Engelands po
sitie verzwakt is.
Dit is verdiend.
Engeland heeft de Transvalers vóór
1881 met geweld vervolgd; na 1881, toen
Spitskop en Langnek het een weinig tot
reden gebracht hadden, heeft het Trans
vaal in het geniep veel kwaads berokkend
gesard, getart, langs diplomatieken weg
zoover dat er rechtens niets tegen tc
zeggen was, met allerlei plagerijen ver
volgd. Het heeft aan de Transvaal den
weg naar zee afgesneden, na zooals
do N. Rott. Crt. schrijft „door de
verwachting daarop aan te moedigen, al
lerlei concessies van haar verkregen te
hebben. Waar de belangen der Engelsehe
onderdanen met die der republiek in bot
sing kwamen, schroomde de Engelsehe re
geering niet, ook hare bevoegdheid te
buiten gaande, met hare overmacht te
dreigen. Zoo wist zij nog onlangs de
Boeren door eene onware uitlegging van
het tractaat van 1884 in de driften-
quaestie te vernederen. Transvaal moest weer
Engelsch worden, dat was het nauwelijks
verheelde doel van de geheele politiek
van Engeland en zijne koloniën, en met
welke middelen men goedvond dat doel
na te streven, heeft men dezer dagen
kunnen zien".
Men kan veilig zeggen dat geen regee
ring met zooveel schaapaehtige zachtmoe
digheid al deze kleine tergerijen verdragen
heeft als de Transvaalsche. En zij zou
ook nu stil gezwegen hebben, indien de
roorerinval op haar grondgebied door de
mannen van de Chartered Company, onder
geheime bescherming der Engelsehe vlag,
althans van den Kaapschen minister Cecil
Rhodes, terwijl de Engelsehe minister
Chamberlain de grootste aandeelhouder is
van genoemde maatschappij, haar niet
tot het nemen van krachtige tegenmaat
regelen gedwongen had.
Het verblijdt ons dat deze daad van
revolutie mislukte en door de publieke
opinie in de gansche wereld gestraft werd.
Het zal Engeland in het vervolg tot eene
meer voorzichtige, minder egoïstische, meer
opene, minder lafhartige staatkunde dwingen.
Dat de Transvaalsche regeering het
Conveant consules niet behoeft te worden
toegeroepen, bleek eveneens. Zij was wa
kende. Zij was op den sprong des tijgers
voorbereiden wist hem met kalme waar
digheid en deege nuchterheid af te weren.
„Zonder hulp van vreemde mogendheden"
zoo seinde keizer Wilhelm aan „Oom
Paul" hebt gij den verraderlijken n-
val weten te keeren. „Met Gods hulp
znlleri wij de rust herstellen seinde Oom
Paul terug. Hierin ligt de kracht dezer
helden. Zij hebben en hier bedoelen
wij de kern der Transvalers zij hebben
op God vertrouwd. Niet de hulp van
vreemden, Gods hulp heeft het gedaan en
zij erkennen dit gaarne, zelfs tegenover de
machtigst en.
Zeg ons, lezeris zulk eene natie niet
te goed nog om het slavenjuk te dragen,
om cijnsbaar te zijn aan het onfiere en
ontrouwe Albion?
IT.
De eersfe straete naer het durp Cloetinge.
Zitting van deu Goeschen raad 19 Sept. 1594.
Voorstel tot het leggen eener straet
naer Cloetinge.
Heden wordt goetgevonden en geresel-
veert, dat men met den eersten zal be
vorderen de opmaekinge van de straete
beginnende van de Stoofstraete voorbij
^driaan Andriesse schuure met den steen
Het Transvaalsche volk heeft zijn wa
penroem van Majuba schitterend gehand
haafd.
Of het op den duur de anti-Transvaal-
sche beweging, welke van uit Johannes
burg wordt geleid, zal kunnen weerstand
bieden, is op dit oogenblikniet te zeggen.
Het is hier eene plutocratische beweging
in den «lechtsten zin. De geldmacht bonst
tegen het nationaliteitsgevoel aan, heeft
den oorlog verklaard aan recht en vrij
heid. Valsehe staatkunde en Maxim-kanon-
nen zijn hare bondgenooten. Haar terug
tocht is slechts een tij delg ke. En het
behoeft maar een kleine groep mannen
te zijn om het groote kwaad te stichten;
wanneer hun al deze machten van geld
en invloed en oorlogsmateriëel ten dianstc
staan. De Chartered Company telt er slechts
enkele Cecil Rhodes, Fife, Cawston, Beit
(ehef eener groote Londensche firma, even
als Barnato, allen satellieten van Rhodes
Het plan dezer financiers moet geweest
zijn om door „het aanzetten tot een re
volutie in Transvaal of door het in het
leven roepen van een „Putsch" in Johan
nesburg, de tegenwoordige Boerenregeering
ten val te brengen, den president Krnger,
die overigens in 1897 zich aan een her
benoeming moet onderwerpen, te doen ver
dwijnen en en in zijn plaats een creatuur
van Rhodes te benoemen.
„Daartoe zoo schrijft de Telegraaf
„agiteerden zij met alle middelen, vooral
natuurlijk met hun geld, onder de mijnbe-
volking van Johannesburg, om deze tot op
stand over te halen.
Het gansche plan der genoemde finan-
cieele groep had nu ten doel, om met één
slag zich meester te maken van de Trans
vaal en die eenvoudig bij de Kaapkolonie
in te lijven, Dat nu het plan, om een
geweldadigen inval te wagen als die van
dr. Jameson, welke zoo jamerlij k is mislukt,
hg dezen financieele groep reeds lang
heeft bestaan, blijkt uit het feit, dat die
lieden weken geleden voor honderden
millioenen Zuid-Afrikaansche goudwaarden
op de markt wierpen, in het zekere voor
uitzicht, ze na korten tijd twee-derden
goedkooper terug te kunnen koopen. De
„Börsenderoute", die eenigen tijd geleden
de beurzen van Berlijn, Parijs en Weenen
zoo zwaar heeft getroffen, moet alleen op
het conto der machinatie van deze groep
worden gezet."
Hierover kunnen wij natuurlijk niet
oordeelen. Wij stellen het feit slechts
vast om op het groote gevaar te wij-
zen dat van die zijde voor de onafhan
kelijkheid van Transvaal dreigt. Geve
de Heere dit in vele opzichten goede land,
altijd zulke van Hem afhankelijke staats
lieden als Paul Krugerdie zonder over
ijling, het kruit op de pan, weten te
schieten als het juiste oogenblik daar is
en het dan raak doen. Doch geve Hg in
Zijne gunst er spoedig een stel schran
dere diplomaten bij.
Ons wil syn vry,
Daar blyf ons by.
Aan onze zy,
Zal God zelf stry.
Klagen I
Ieder klaagt en ieder
rookt. Men
die nu gekocht is, en dat men daernae
ook zal maeken de straete beginnende bij
de Hoogte (Nissepad) bij Corn. Mertsses
landt tot naer Cloetinge, omme daeruit
te verneemen wat dezelte zal koomen te
kosten, en dien volgende te resolveeren of
niet oorbaer en ware te leggen ge'ijcke
straete van Cloetinge tot Cappelle en
wederom van de voorz. Hoogte naer
's Gravenpolder, omrne bij dusdaennigen
ocasie de domeinen ven de stadt te bene
ficieeren 't zij van de lepel ofte anders,
ende alle marten te egaleeren waer van
men met de Ambachts Heeren van de
respective quartieren ende Parochiën een
verdragh moghte maeken, ende daernae
klaagt over de hooge melkprijzen en drinkt
cognac. Men schimpt op de advocaten
en kiest hen toch zelf weer in de re-
geeringslichamen. Men jammert over den
achteruitgang van handel en nijverheid en
koopt uitsluitend buitenlandsche goede
ren. Men klaagt over zware tijden en
gaat eiken avond zijn potje bier drinken.
Men lamenteert over het kwijnen van het
huiselijk leven en wordt lid van de
tiende vereeniging. Men klaagt steen en
heen over de hooge broodprijzen en
schaft zich de nieuwste mode-artikelen
arn. Men schreit over de zucht naar
feestgenot en ieder zoekt de feesten
op. Men klaagt over de dure kleeding
en schaamt zich over een halflinnen
kleed. Men klaagt over het gebrek aan
flinke arbeiders voor den landbouw en
zendt de jongens naar een kantoor. Men
schettert over de jregeering en kiest
telkens dezelfde personen.
Die klagen wil, klage, maar hervorme
eerst zichzelf.
(Doet. Wetkbl.)
Het jaar 1896 is het laatste schrikkel
jaar dat wij vooreerst, zullen beleven.
Eerst in 1904 treedt zijn opvolger aan.
Nog een bijzonderheid is dat de kleinste
maand in dit jaar de maand Februari
5 Zaterdagen telt.
Over Landverhuizing zullen wij dit
jaar nog wel een en ander te zeggen
hebben.
Yoorloopig zij den belanghebbende her
innerd dat oppassen de boodschap is.
Een bericht uit Transvaal in ons nom
mer van heden zegt duidelijk wie wel
en wie niet daarheen hebben te trekken.
De emigratie naar Crook en Alamosa
mislukte deerlijk en nog zijn er gezinnen
die zuchten onder de gevolgen van den
stap, welken zij in goed vertrouwen ook
op onze mededeelingen meenden te mogen
doen.
De brieven vau teleurgestelde landver
huizers naar California wisselen elkander af.
Velen vonden jook in Argentinië niet
wat zij er zochten.
Nu, na de mislukking van den Colorado-
tocht zullen niet velen zich spoedig weer
laten inpakken door schoone voorspiege
lingen.
En toch, ook nu is 't weeropgepast.
De beweging voor Chili kan goed, ge
zond en zeer solied zijn bet boekje zegt
veel moois en bevat lieve plaatjes.
Maar wie niet een groote dosis weer-
standsvermsgen tegen allerlei ontberingen
en teleurstellingen kan meenemen, wie
niet zijn geloof en energie nit zijn werken
toonen kan, wie niet een gezonde ziel in
een gezond lichaam omdraagt en eenig
kapitaal kan achterlaten om hij mogelijkeu
tegenslag naar elders te gaan of naar het
vaderland terug te keeren, die zal wijs
doen met de landvelhuizing tot zelfs naar
de schoonste paradijzen der aarde, aan zijn
buurman over te laten.
Zien wij wel dan heeft de kortstondige
krijg in Zuid-Afrika aan de militairisten
op Europa 's vastland weder iets geleerd.
Namelijk dat de groote kracht van een
hij de scaeten van Zeeland daer van ver
zoeken octroij etc.
Het schijnt dat het opmaken der kosten
lang geduurd heeft, want den 9 April
1612 kwam het punt weder aan de orde.
De dijkgraaf Zoetwater heef verklaert
dat hij in eonformite van de discoursen
hier bevorens gehouden nopende het be
vorderen en opmaeken van een Calsije
straete strekkende 't ende den nis
sen pat tot aen de calsije straete van
Cloetinge gecommuniceert heeft met
het colegie van Gezworens van de
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
O Calsye beduidt straatsteen.
leger ligt in eene snelle mobilisatie, de per
soonlijke schietvaardigheid der soldaten
en het verantwoordelijkheids- en saam-
hoorigheidsgevoel van allen.
Deze dengden bezit het kleine Trans
vaalsche leger, bij gebrekkig oorlogsma
teriaal. Menig groote leger elders brengt
het niet zoo ver dat er zooveel goeds
van kan gezegd worden.
Een legerinrichting, op deze leest ge
schoeid, ware misschien voor een klein
land de beste; al zouden wij de dienst
plichtigheid van alle weerbare burgers
boven de 16 en beneden de 61, gelijk
het in Transvaal is, voor ons vaderland
niet begeeren.
8 Jan. '96.
Benoemd met ingang van 16 dezer tot
brievengaarder te St. Annaland P. J.
Koene.
Teleurgestelde Hollanders in Californië.
Uit „Fruit Vale" wordt door den heer
F. J. van Outeren aan de Arnh. Crt. over
de toestanden in Californië geschreven.
„In veel landen is het gebruik dat aan
het eind van het jaar een overzicht gege
ven wordt van de gewichtigste gebeurte
nissen, die in den verloopen jaarkring voor
gevallen zijn, en op grond daarvan zal
het zeker niemand verwonderen dat ik met
een enkel woordj nog eens op de Rot
terdam Colony terugkom, die in den loop
van 1895 te niet gegaan is.
Toen ik dat rampzalige oord den dertig
sten Mei jl. verliet waren al de aan de
Company behoorende gebouwen nog aan
wezig het groote, twee verdiepingen hooge
hotel Rotterdam, waar den 30en Mei 1890
de Nederlandsche driekleur hij onze aan
komst zoo dapper wapperde en in de groote
eetzaal waarvan ons een stevig Ameri-
kaansch maal wachtte het bestnurshuisje
groote stallen voor eenige honderden muil
ezels en paardeneen werk- en slachthuis,
een winkel en nog een paar kleine gebouw
tjes. Van dat alles is thans niets meer te
vinden.
Met de kolonie is ook de stad Nieuw-
Rotterdam, waar in de vijf jaren van haar
bestaan nooit een enkel gebouw buiten
de hiervoren genoemde bijgekomen is,
van de wereldkaart verdwenen. De Croker
Estate Company heeft alles weg doen halen
om het elders voor andere doeleinden weer
op te zetten. Sommige der kleine gebouw
tjes zijn in hun geheel vervoerd op platte
door 32 muilezels getrokken wagens, terwijl
het groote hotel en eenige der overige ge
houwen in stukken overgebracht zijn.
De verlaten plaatsen gaan langzamerhand
voor een schuifje in Yankee-handen over,
o. a. zijn de 400 acres van de Rotterdam-
sohe maatsehappi] tot exploitatie van lan
den in Californië verkocht voor 6000 dol
lars vrij geld, en vermits] het gestorte
kapitaal 400.000 Hollandsche guldens be
draagt, krijgen de eerste hypotheekhouders,
tevens de voornaamste aandeelhouders, on
geveer 4 pet. van hun geld terug. Het
allerlaatste bedrijl vanj het drama is afge
speeld.
Twintig dollars per acre is het maximuir^
dat nog besteed wordt door Amerikanen
die er hooi of graan op denken te ver
bouwen. En voor datzelfde land werd vijf
Westwateringe, en dat die te vreden zijn
de voors. wegh te doen hoogen daer dat
behoort tot 's lands kosteitem dat die
van Cloetinge ook te vreden zijn te leveren
alle het zant dat daer toe behoeven zal
ende het zelfe te mennen ter plaetse, daer
dat behoort; 'twelk alles dankelijk aen-
genomen is: en tot beter hevorderinge
van de voorz. calsije is ook goet gevonden,
dat de landen respondeerende op den wegh
aen welke zijde de calsije gelegt zal worden
betaelen zullen de twee derde parten van
den aerbeitende landen aen de andere
zijde van den wegh gelegen het resteerende
derde part: als noch dat geene die paerden
houden binnen de stadt en de Jurisdictie
jaren geleden tot 200 dollars per acre
betaald, nadat de voorraad voor 160 en
175 dollars in een ongelooflijk korten tijd
aan den man gebracht was.
Na de goudkoorts de vruchtenkoorts,
welke zal nu de derde zijn in het ver
hond om opnieuw slachtoffers nit Holland
hierheen te lokken? De toekomst zal het
leeren, doch dat is zeker, dat wanneer
zij, in welken vorm ook, haar epidemische
kracht opnieuw zal doen gevoelen, er weder
tallooze „greenhors" invliegen.
Mochten de menschen in dit opzicht
toeh eens wijs worden en, zich aan anderen
spiegelende, steeds voor oogen houden,
dat alle schoonklinkende aanbiedingen uit
Amerika zich in het woordje „Schwindle"
oplossen".
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg
Heden (Dinsdag) zijn veroordeeld wegens::
overtreding der bedrijfsbelastingJ. L.
G. K., broodbakker en winkelier, Vlissin-
gen, tot f 5 h. s. 5 d. h.
mishandeling: J. V., 22 jsteenbakker,
Oostburg tot 13 d. gev. straf, en A. J.,
24 j., karreman, Overslag, tot f3 b. s.
3 d. h.
mishandeling van een eclitgenooteJ. S.
12 j., vissoher, Arnemuiden. tot 7 d. gev.
straf.
mishandeling van een stiefkindA. E.
C. 22 j., hvr. van J. 0. d. K., wasch-
vrouw Vlissingen, tot f3 h. s. 3. d. h.
mishandeling vau een dier: J. d. J. 22
j., bierhandelaar Middelburg tot f3 b. s.
3 d. h.
diefstalH. d. M., 20 j. werkman Sel-
zaete tot 2 m. gev. straf, en A. J. 12 j.
zonder beroep Arnemuiden tot f 3 b. s.
3. d. h. en
beleediging van een ambtenaar H. P. M.,
45 jwerkman, Viissingen, tot f 5 b. s. 5 d. h.
Allen in de kosten.
Vrij gespro ken P. E.,22 j., werkman
Koewacht, beklaagd van beleediging van
ambtenaren.
Middelburg. Aan den avond van 2
Januari had de christelijke werklieden
vereniging „Patrimonium" door de goed
heid Gods het voorrecht haar veertiende
jaarvergadering te houden.
Uit de verslagen die werden uitgebracht
bleek dat geen barer leden in het afge-
loopen jaar door deu dood was weggenomen.
Het ledental bedraagt 85.
Jammer dat zoovelen die] zij onder hare
leden moest tellen haar met een minachtend
schouderophalen bezien, anderen haar uit
koude lusteloosheid verlaten. En van hen
van wie men soms veel zedelijke steun
zou verwachten veeltijds doen, er zijn
gunstige uitzonderingen, alsof zij niet bestaat.
De penningmeester der safdeeling mocht
zijn rekening sluiten mat een goed slot
van f 35,93V2.
Het ziekenfonds der vereeniging waar
van circa dertig leden deelnemers zijn,
had wegens ziekte uit te keeren f63.10,
en ontving aan wekelijksche contributie
f94.34, en mocht haar jaarrekening met
van dien mennen zullen de calsije ter
plaetse gerequireert, zulx dat de stede ter
Goes alleenlijk bekostigen zal den steen
met de sponden ende is dit alles goet
gevonden, om te beter raeminge te kunnen
maeken wat het wel kosten zoude te cal-
sijen tot Cappelle, item tot 's Gravenpolder
daerop ook met den eersten gel et zal werden.
VERBETERING.
In het vorige feuilleton (III) staat de
naam van dan eersten predikant der
Waalsehe gemeente te Goes fout. Demau
heette niet Treteali maar Trelcat,
