NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ulo. 28. 1895
Dtnsffag 3 3)ccctufier.
Iietiife laatgang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Tweede Blad.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Ingezonden Stukken.
Brandverzekering en bekosti
ging der brandvveer.(*)
Schuldig of Onschuldig
C. f)
LANDBOUW-
elke» MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prij* per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 s.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Dit nommer bestaat uit twee Bladen.
Door den heer J. A. Geill te Nisse
werden in Uw blad van den 10 ^Sept. en
den 1 Oot. 1895, eenige beschouwingen,
over hovemvermeld onderwerp ten beste
gegeven.
De hoofdstrekking dier beschouwingen
i», dat hjj opkomt tegon deze onbillijk
heden
lo dat niet overal loon wordt uitbetaald
aan de manschappen der brandweer
2o dat, waar zulks geschiedt, dit ten
laste der gemeentekas wordt gebracht; en
3o dat ook ten laste der gemeente ko
men de kosten der blandbiuschmid-
delen
terwjjl de voordeelen, verbonden aan
eene goede inrichting der brandweer en
brandblusckmiddelen, ten goede komen, niet
aan de gemeente, zooals behoorde, maar, met
weinig uitzonderingen, feitelijk aan de
maatschappijen van verzekering tegen brand
schade.
Hoewel vermelde grieven onderschrij
vende, kan ik mij toch niet vereenigen
met het door den heer Geill aangegeven
middel tot opheffing door nl. de loonsbe-
taling te brengen ten laste der genoemde
maatschappijen. Ik meen dan ook, dat ge
melde heer, in zijne verontwaardiging over
hetgeen hij in zijne onmiddellijke nabij
heid waarnam, te weinig rekening heeft
gehouden met de gevolgen van het aange
prezen middel.
Bg eene oplossing, in den door hem
aangegeven zin, zouden de gevolgen
Tijdsgebrek was oorzaak van het lang
uitblijven van dit schrijven.
1) FEUILLETON.
EEN VERHAAL UIT DE PAPIEREN
VAN EEN ADVOCAAT.
Deze, overigèns zoo natuurlijke vraag
deed Armstrong uit zijn toestand van
doffe gevoelloosheid en droomerige mijme
ring, waarin hij sinds een korten tijd ver
zonken scheen, ontwaken. Hij antwoordde
werktuigelyk: „Neen, dat vind ik ook
vreemd en onverklaarbaar', zij is nog niet
thuis, want de deur van kare kamer is
op slot."
„Hoe weet gij dat zoo precies was de
plotselinge vraag van de* veldwachter,
terwijl hij Armstrong by den arm greep.
En hem soherp aanziende, herhaalde hy
nog eens op nadrukkelyken toon„Hoe
weet gjj dat zoo nauwkeurig, zeg?"
„Omdatomdatzij altijd de deur
van haar eigen kamertje zorgvuldig sluit,
als ze uitgaat," stamelde hy verward, „en
die was daar zoo even nog toe."
„En waar is die deur van hare kamer?"
„Daar, in dien hoek," was het antwoord.
Dadelijk richtten zich de bezoekers naar
die aangewezen .deur, de veldwachter na
tuurlijk; zoo als altijd voorop, want den
burgemeester had men in de verwarring
en ontsteltenis nog vergeten te roepen;
ook woonde deze wel op een half uur
afstands.
Voor de bewuste deur gekomen, ram
melde de dienaar der wet aan de knop,
sloeg vervolgens eenige malen met zijn
vuist op die deur, en riep zoo hard als
hij kon
„Zijt gij daar binnen, Mary
Allen' luisterden ademloos of ze geen
antwoord vernamenmaar niets liet
zich hooren. „Zy komt Zondags wel eens
meer heel laat thuis" zeide Armstron g
zyn en, met het oog op de soliditeit
der betrokken maatsehappyen, moeten zyn
verhooging der verzekeringspremiën. Wat
dus, globaal genomsn, aan de eene zijde, in
den vorm van loon, de gemeente zoude bin
nenkomen, zou aan den anderen kant, in den
vorm van verhoogde premiën, weer de ge
meente verlaten en de slotsom zou zyn, een
duurder brandverzekeringswezen I Ook zou
de sub 3 genoemde grief daardoor nog niet
zyn ondervangen.
Het aangegeven middel aoht ik dan ook
niet het rechte. Om tot kennis daarvan te
komen, moet m. i. worden opgespoord, de
oorzaak van den misstand, waardoor de
kosten der brandweer niet gevonden worden
nit de ka*, welke van hare goede working
de vruehten plukt.
Dan zal men komen tot de erkenning,
dat alleen een middel, leidende tot het
gevolg, dat de inkomsten der brandverze
kering vloeien in de gemeentekassen,
het meest afdoende, het rechtvaardigste en
het minst kostbare zal zyn, dat de grie
ven van den heer Geill en andere feilen,
welke de brandverzekering aankleven, ka*
opheffen Hunnen de vergaderingen van
Burgemeesters en Secretarissen in den lande
niet bewerkstelligen, het in 't leven roepen
van het middel dat tot gemeld gevolg leidt
t) Aan de verwachtingen van den heer
Geill beantwoordt dez» onderteekening niet.
Daardoor verlies ik evenals de andere schrij
vers over dit onderwerp in dit blad, tot mijn
spijt, het recht op het hooren van zijne
meening over het aangevoerde. Toch geef ik
daarvoor ook dezen mijne meening niet prijs
dat de waarde van het aangevoerde niet
afhangt van den naam van den schrij ver
GEDROOGDE SPOELING.
Stellig zal de groote advertentie der
Ned. Gist- en Spiritusfabriek en der Ned.
Oliefabriek de aandacht van onze land
bouwende lezers hebben getrokken.
Velen zullen zich afgevraagd hebben:
„Wat is nu eigenlijk gedrosgde spoeling
bedaard. De veldwachter nam eene kaars
en liet het lioht daarvan in het sleutelgat
schijnen. „De sleutel steekt van binnen op
het slot: dat zie ik duidelijk!" riep
hy „dus ze is thuis
By deze ontdekking van den scherpzin-
nigen veldwachter, kromp Armstrong ineen,
alsof hem een adder gebeten had, en
zijne vrouw scheen door denzelfden schrik
aangetast te wezen, althans zy greep hem
by den arm, met zulk een krarnp-
acktigen trek, als man vroeger nog
eens, en wel toen het huis werd openge
broken, by haar bemerkt had. Dit werd
later door versoheidene getuigen verklaard.
„Mary, zyt gij tehuis?" riep de veld
wachter nogmaals met verheffing van stem.
Allen stonden ademloos te luisteren, en
de man Van de wet legde het oor aan de
deur om het geringste gelnid op te kun
nen vangen. De harten der omstanders
waren bekneld, want men vreesde al spoe
dig weer sene nieuwe misdaad onder de
oogen te zullen krijgen.
„Het schijnt, dat ik een zaoht gekerm
daarbinnen hoor," verklaarde de die
naar der wet, en meer had hy niet te
zeggen, of op eene beteekenisvolle aan
wijzing van hem vloog de zwakke dear
uit het slot, en liet den bezoekers toe
ongehinderd naar binnen te treden.
Het kamertje was niet groot, en dns
was het spoedig overzien. Mary werd
zoo het scheen meer dood dan levend on
der het ledikant van daan gehaald waar zy
zich in haren angst scheen verscholen te
hebben.
Toen men haar op een stoel had gezet
en haar hoofd met wat frisch water had
bevochtigd, kwam zy ai heel spoedig by.
Zy sloeg verwilderd de oogen in het rond-
alsof zij iemand onder de aanwezigen zocht,
en, toen zij Armstrong en zijne vrouw
daar tusschen de menschen in zag staan,
doodsbleek en met verwrongen gelaatstrek
en „Moet ik nu nog voeder gaan koopen,
terwijl ik zelf zooveel graan heb, waarvoor
ik maar een lagen prijs kan bedingen?"
Yoor zoover het de gedroogde spoeling
betreft, zullen wij deze vragen thans
trachten te beantwoorden.
Spoeling is een bijprodukt, hetwelk men
verkrijgt iu stokeryen of branderijen.
Men laat verschillende graansoorten
(rogge, mals, gerst) na de noodige voor
bereiding (malen, mouten, enz.) gisten in
groote hoeveelheden water, waarbij men
alcohol (jenever) en gist verkrijgt. De
gist wordt er afgeschept en de alcohol
wordt er nit gestookt. Er schiet dan een
dunne pap over, die spoeling heet. Deze
spoeling bevat echter meer dan 90 procent
water en dus slechts betrekkelijk weinig
vaste stoffen. Nn vormt deze spoeling een
goed veevoeder, doch slechts voor het vee
van hen, die kort bij de fabrieken wonen.
Wie zal de transportkosten voor 100 kilo
willen betalen, als hij in 100 kilo spoeling
nog geen 10 kilo eigenlijk voeder ontvangt.
Na vele pogingen is het gelakt het
water zóó uit de spoeling te verwijderen,
dat met het water niets van de voedende
stoffen medegaat. Na verdamping van 't
water houdt men de zoogenaamde gedroogde
spoelingeen uitmuntend krachtvoeder voor
het vee, over.
Nu meenen sommigen wel, dat de ge
droogde spoeling onmogelijk veel voeder-
waarde kan hebben, omdat er, wat zij
noemen de pit, uit is. Doch zij hebben
het mis.
De bestanddeelen, waarbij het op de
voeding aankomt, zijn in hoofdzaak eiwit
stoffen, zetmeelachtige sloffen en vet. Deze
verbindingen komen in alle voedermiddelen
voor, doch steeds in verschillende verhou
ding tot elkander. Wortel- en knolge
wassen, zooals mangelwortels en aard
appelen, bevatten betrekkelijk veel zet
meelachtige stoffen, doch weinig eiwit.
Met vele hooisoorten kis dit eveneens het
geval.
Zal een veehouder met voordeel voederen,
dan moet hij tegenover een bepaalde hoe
ken, gaf zij een schreeuw van schrik, en
met de hand op het echtpaar wijzend,
riep zij uitDat zij n de misdadigers
waarop zij opnieuw ia een flauwte viel.
Men kan begrijpen, welk een ontstelte
nis deze uitroep niet alleen onder de aan
wezige dorpelingen, maar vooral ook bij
Armstrong en zijne vrouw teweeg bracht.
Zóo plotseling van eene afschuwelijke
misdaad beticht te worden, dat was ont
zettend, meenden de meesten. Zulke
godsdienstige menschen, die denzelfden
dag nog een uur ver naar de kerk geloopen
waren, zouden die tot zulk een misdaad in
staat zijn
Ochniemand onder de dorpelingen
had een oog voor de inwendige verdor
venheid des menschen, en allen achtten
het onmogelijk, dat zij zei ven tot zoo iets
hadden kannen vervallen, maar Arm
strong en zijne vrouw, die naar hunne
overtuiging toch heter waren dan het daar
verzamelde publiek, neendat die zo»
iets in staat geweest waren te doen,
dat ging hun begrip te boven I
Nu was het, aan den anderen kant be
schouwd, wél waar, dat de beide daar zoo
rauwelings beschuldigde personen, door hun
zenuwachtig gedrag en onbewaakte gezeg
den, wel aanleiding gegeven hadden om
de verdenking op zich te doen vallen,
maar het is'gemakkelijker iemand van iets
te heschnldigen, dan dit te bewijzen.
Evenwel, niettegenstaande de plechti
ge betuigingen van hunne onschuld, werden
Armstrong en zijne vrouw in hechtenis
genomen, en onder een grooten toeloop
van volk, want het geheele dorp was,
niettegenstaande het nachtelijk uur, in
rep en roer gebracht, in verzekerde
bewaring, namelijk in een hok van het
Raadhuis gebracht.
De burgemeester van het dorp was on
der die bedrijven te voorschijn gekomen.
Op zyn last had dit alles plaats en ook
veelheid niet-eiwitstoffen ook ee* bepaalde
hoeveelheid eiwitstoffen voederen. En daar
nu de boer veel meer zetmeel en veel
minder eiwit verbouwt dan hij noodig heeft,
komt hij eiwit te kort en heeft hij zetmeel
te veel. Toch voederen velen uitsluitend
met eigen producten en zonder dat zij het
weten, voederen zij onvoordeelig. Zelfs de
tarwe, do rogge en de gerst, die de vee
houder voor uitmuntende voedermiddelen
hondt, bevatten te weinig eiwit. Wil de
landbouwer dus met voordeel voederen,
dan moet hij een gedeelte van zyn zet-
meelrijk voeder verkoopen en voor een
deel van 't daarvoor ontvangen geld eiwit
rijk kracht voeder aankoopen, tenzij hij veel
eiwitrijke erwten of boonen heeft.
Onder de eiwitrijke voedermiddelen staan
alle koeksoorten bovenaan. Maar dat is ook
het geval met de gedroogde spoeling, die
28 29 pCt. eiwit en 10 k 11 pCt. vet
bevat. Hoe kan nu de gedroogde spoeling
meer eiwit en vet bevatten dan graan, daar
zjj toeh van graan afkomstig is?
Bij de alcoholbereiding worden juist de
zetmeelachtige stoffen in alcohol omgezet
en daar de gist maar een heel klein ge
deelte van het eiwit noodig heeft, blijven
bijna al het eiwit en het vet in d» spoe
ling achter. Bevat de gebruikte graansoort
bijv. 10 pCt. eiwit en leveren nn 300
E.G. graan bijv. 100 E.G. gedroogde spoe
ling, dan bevat deze al het eiwit uit de
300 kilo jjraan, dat is dns 30 kilo of
30 pCt.
Heeft men dus veel zetmeelrijk en wei
nig eiwitrijk voeder, dan verdient het aan
beveling een deel van het zetmeelrijk voe
der te verkoopen en eiwitrijk voeder aan
te koopen.
Welk eiwitrijk voeder men dan moet
aankoopen, hangt geheel van den markt
prijs af.
Om uit te maksn, welk krachtvoeder
het goedkoopst is neemt men de percenten
eiwit drie-, de percenten vet twee- en de
percenten zetmeelachtige stoffen éénmaal.
Telt men de verkregen getallen bij elkan
der op, en deelt men de som op den prijs per
ordineerde hij, dat Mary de meid in een
nabijgelegen huis zou gebracht worden, wat
de menschen haar goed moesten verplegen,
want ook hare zenuwen waren geweldig
geschokt en in de war, 't geen niet te
verwonderen was, dachte hij.
Tevens gaf de Burgemeester last, dat
wil zeggen, dat ze niet alleen mocht ge
laten worden. Zij was immers de eenige
getuige, niet beter te weten, van het op
dien noodlottigen dag in dat huis voorge
vallene, en kon daarvan de noodige inlich
tingen aan de justitie geven. Dus moest
er zorgvuldig op gepast worden, dat zij
zich niet uit medelijden of anderszins, stil
letjes verwijderde.
In kleine troepjes begaven de dorpelin-
hen zich, onder elkander druk over het
gebeurde redeneerende, naar hunne wo
ningen, om nog een paar uur de noodige
nachtrust, of eigenlijk nachtrust was het
niet, daar de morgenstond reeds begon aan
te breken, te genieten, 't geen allen
zeker niet zoo spoedig door de ontroering
en schokken, gelukte.
Het ontzielde lichaam van den heer
Wilson werd spoedig daarop door de be
voegde macht geschouwd, en de doctoren,
die dat van rechtswege deden, moesten
constateeren of verklaren, dat de man een
gewelddadiaren dood was gestorven.
Mary was in een paar dagen weder zoo
goed opgeknapt en had hare bedaardheid
en kalmte zóo herkregen, dat er geen be
zwaar meer bestond, om haar in 't verhoor
te nemen en dat moest geschieden voor
Armstrong en zijne vrouw ondervraagd
werden.
Deze beide ongelukkigen, want zóo
mocht men hen immers in zulk een vreeselijk
geval wel noemen, zaten „huiten toe
gang" opgesloten, dat wil zeggen, dat
niemand van vreemden of kennissen hij
hen toegelaten werd.
W*t zij dus met elkander praatt6n en
100 kilo, dan krijgt men den prijs van le
zoogenaamde voedereenheid. Het lcvachtvoe-
der, waarin die voedereenheid het minst
kost, is het goedkoopst.
Ter opheldering en vergelijking di»ne
het volgende staatje
Proc. Proc. Proc. A«nt. Prijs
eiwit. vet. zetm- voed.- per
acht. een- 100
itofleu heden kilo
*Tai"we (2e knal.)
*Rogga
*Gerst
*Erwten
*Boouen
Lijnkoek (pnikoj
Maiskoek
ttedr. Spoeling
Het maalloon
IS
11
10
U/s
2
2
22 2
25 11/j
80 12
22 10 41
29 11 22
86
07
66
51
49
32
108 f7,00
104 -6,25
100 -6.00
123 - 7,35
127 -7.00
146 -11.00
130 -8,06
141 -6,30
ia in dsn prijs begrepen.
Prijs
per
voed-
eenhj
6,5 c.
6
6
5,5
7,5,
6.1»,
M n
Men ziet dus, dat bij de tegenwoordige
marktprijzen en naar het gehalte berekend,
gedroogde spoeling goedkooper is dan eigen
verbouwd graan en zelfs goedkooper dan
lijnkoek.
Men zal het, als men geen erwten ofi
boonem heeft, verder brengen met halfj
graan en half gedroogde spoeling dan met
de geheele hoeveelheid graan, zonder dat
men ook maar een cent duurder voede"t
dan bij uitsluitend graanvoedering.
Erwten of boonen met rogge, gsrst #f
2e soort tarwe vormen een goed kracht
voer, doch daar de erwten of boonen, naar
de voeder waarde, berekend duurder zij*
dan gedroogde spoeling, verdient het aanbe
veling de erwten of boonen (uitgezonderd
voor paarden) door gedroogde spoeling te
vervangen. Deze vormt een goed krachtr»e-
óer voor koeien, jongvee, mestossen, var
kens en pluimgedierte. Ook schapen gedijen
er goed van.
Wie er meer van wil weten, wendde
zich tot don heer A. F. Marlet, Landbouw
kundige aan de fabrieken te Delft.
Of die fabrieken goede vertrouwbare
waar leveren Op die vraag luidt het ant
woord Zij staan onder openbare koste-
tooze controle der Rijks-proefstations.
Over grondnotenkosk later.
hoe somber en treurig zij de lange, ake
lige uren doorbrachten kan me* wel ve.-
moeden, maar niet met zekerheid zegge*.
De verklaring van Mary de meid, en
treat hetgeen in dien «oodlottige* naeht
was voorgevallen, kwam in hoofdzaak hierop
neder
Zij was op dien Zondag, zooals meer ge
schiedde, en nn juist door enkele dorpeliage
die haar onderweg ontmoet hadden kon ge
tuigd worden, zij was op dien Zondag,
zeide zij, al tamelyk vroeg, na alles wat
de heer Wilson dien dag kon noodig
hebben, voor hem te hebben klaar gezei,,
den weg naar het nabijgelegen
stadje opgegaan, had, omdat het nog
vroeg was, toen zij er aankwam, want ze
had onderweg met een boer mogen mede
rijden, eerst nog vóór kerktijd hare
tante bezocht, bij wie zij een boterham
metje had gebruikt, en een kopje thee ge
dronken, waarna zij ter kerke wasgegaar,
om een dominé te hooren op wien ze zeer
gesteld was.
Na de godsdienstoefening was zij, ook al
volgens hare gewoonte, naar de kostschool
gegaan om de jongejuffronw Wilson e
spreken, maar toen zij daar aanbelde,
had de meid, die haar opendeed haar ge
zegd, dat de jongejuffrouw met de koorts
hoewel gelukkig niet erg te bed
lag, en dat ze nu juist een uurtje rustte,
waarom zij het meisje, ook op raad vaa
het dienstmeisje, niet wilde storen, en had
ze dus, na nog de middaggodsdienstoefe
ning te hebben bijgewoond, vroegtijdig den
terugweg huiswaarts aangenomen, althans
vroegtijdiger dan anders.
Thuis gekomen had zij de voordeur met
haren sleutel, ook al zoo als gewoonlijk
want ook zij had een huissleutel, ge
opend, en was toen, eenigszins vermoeid
en bestoft, naar haar eigen kamertje ge
gaan. Een poosje lang zat zij daar voor de
tafel uitterusten. (Wordt vervolgd.)
