NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Eerste Blad.
ff
VERSCHIJNT
ELKEH MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De werkliedenvereeniging
en da vakvereenigiug,
Ho. 28. 1895
Dtnstfag 8 Decemöer.
ftmtfg laargang.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Dit nommsr bestaat uit twee Bladen.
Zij die zich met 1 Janu
ari op ons blad wenschen
te abonneeren, ontvangen de tot
dien datum verschijnende nommers
GRATIS.
EEN PORTVRIJE BRIEF.
Soms brengt een postbó mij een brief,
Met inktzwart letterschrift,
Door vriend Joban of Jansje-lief
Op wit papier gegrift.
Maar soms kan ook 't geval zich biên,
Dat, ganscb onaangemeld,
Een bode, dien ik niet kan zien,
Me een anderen brief bestelt.
Die bode is dan de Noordenwind,
Die, als bij stormend waait,
De bladrea, die hij dorrend vindt,
Ous voor da voeten zaait.
Zoo daalde ook laatstmaal weêr, waar ik
Al peinzend nederzat,
Een brief van boven voor mijn blik
Het was een dorrend blad.
Ds brief sprak tot mij„Zie eens goed
Hier hebt ge uw sprekend beeld
Het zegt, dat gij verreizen moet,
Zoodra 't de Heer beveelt."
Mijn ziell dat u diens bode's stem
Tot ernst en godsvrucht wekk'!
Ja, zoo ge wijs zijt, hoor naar hem,
En schik u tot vertrek!
Hoe werd ik door dien brief gesticht,
Als ware 't door een preek,
Terwijl mg 'tblad, dat zwijgend ligt,
Toch recht welsprekend bleek 1
October 1895. J. P. Hasebeoek.
Uit: De Amst. Volksbode.
4»
Uit de Tweede Kamer.
Da belastingwet is voor onbepaalden tijd
aan den kapstok gehangen.
De Kamer was aan het artikel Haard
steden toegekomen. Aan amemdementen
ontbrak bet niet.
Het artikel door den minister voorge
steld, bepaalt de jaarlij ksohe belasting voor
de haardsteden aldus:
1 haardstedeniets.
2 haardstedenf 1
3 -4
4 '8
5 13
6 -19
7 - 26
6 34
9 - 43
10 '53
De 3e haardstede klimt dus met f 3 op.
De 4e met f4. De 5e met f5. De 6e
met f6. De 7e met f7. De 8e met f8.
De 9e met f9. De 10e met f 10; en voorts
iedere volgende haardstede boven de 10
ook met f 10.
De beer T. Maokay stelde een groote
vermindering voor. Hij wil jaarlijks be
last hebben:
2 haardstedenf 1.
.1 2.
3 n
4
5
0 n
7
8
10
benevens f 7 voor elke haardstede boven
de 10-
Dit voorstel bedoelt een aanmerkelijke
Ontlasting van den middenstand. Voor
n 3.
4.
6.
n 9.
13.
n 18-
24:
5 schoorsteenen slechts f4. Thans betaalt
men f 3,50 voor slechts 3 schoorsteensn
Maar 't bedoelt ook eene aanmerkelijke
verlaging voor de hoogere standen op een
bnis met 10 haardsteden verschilt dit
reeds f 29.
Dat zou da schatkist ook voelen.
Dit amendement heeft dus geen kans.
Evenmin dat van den heer Pyttersen.
Dit voorstel heeft een goede zij de Het
stelt niet 1 maar 2 haardsteden vrjj. De
belasting bedraagt dan voor
3 haardstedenf3.
4 7.
5 12.
enz. Voor de 4e haardstede wordt f4
meervoor de 5e f5; voor de 6e f6 en
zoo voort, evenals in 't voorstel der Regee
ring waarmede 't dus slechts f 1 per haard
stede verschilt. De verlichting voor de
mindere standen is ook in dit amendement
te gering, terwijl ook de hoogere standen
worden outlast in geljj ke mate als de lagere,
wat tegenover den lageren stand niet
billijk schijnt.
Dit voelde de Kamer blijkbaar ook
daarom greep zij een voorstel van den heer
Goeman Borgesius aan om dit bezwaar te
ondervangen.
Deze stelde voor om artikel 16 onver
anderd te latenzooals de minister 't
voorstelde. Dus maar 1 schoorsteen vrij.
Maar dan in het voorgaand artikel de
bepaling op te nemen dat de belasting naar
den grondslag haardsteden niet geheven
wordt bij die woningen, wier huurwaarde
niet meer bedraagt dan anderhalf maal het
maximum van onbelastbaarheid. Zoo zullen
dus te Middelburg woningen met f 112,50
huurwaarde niet worden belast naar de
haardsteden. Te Vlissingen zal dit het
geval zijn bij een huurwaarde van f 121.
Te Goes bij een van f75. In de kleinere
gemeenten bij een huurwaarde van hoog
stens f37.50.
Dit voorstel nu lachte ook den minister
wel toe daar hij echter op het oogen-
blik de finacieëlen gevolgen er van niet
berekenen kon, vroeg hij schorsing der
beraadslagingen tot r>a Nieuwejaar.
De kamer heeft hierin bewilligd. De
Staatsbegrooting komt nu spoedig aan do
ordeen de wet op 't Personeel krijgt
door het vroede of gelukkige sa
mentreffen van Regeering en Kamer meer
kans op slagen.
Indien tenminste de heer Rink het nu
weer niet bederft met zijn voorstel om
alle gas-en petroleumkacheltjes te belasten.
Tegen dit aristocratisch tyraniek voor
stelletje kwam de heer De Savornin Loh-
man zeker namens een groot deel onzer
kleine luyden krachtig op ja hij stelde
zelfs zijn stem vóór het wetsontwerp van
de verwerping van dit voorstel afhankelijk.
Terecht wees de Goesche afgevaardigde
er op dat door aanneming van dit voorstel
alle kamers zonder schoorsteen zouden
worden belast, omdat er een petroleum
kacheltje gestookt wordt.
Wij hopen dat de heer Rink c.s. wijzer
zullen wezen en dit onbillijke voorstel, dat
zij notahene om gezondheidsredenen hebben
ingediend, zullen intrekken.
Eene Staatsbemoeiing die zich zoo ver
ging uitstrekken, dat zij ons zelfs in de
keuze van een kacheltje zou willen be
moeilijken, zou op zijn zachtst gesproken
zeer belaokelgk zgn.
2 Dec. '95.
Vlissingen, 2 Dec. '95. In eene he
den namiddag onder voorzitterschap van
den heer Tutein Nolthenius, burgemeester,
gehouden zitting van den gemeenteraad,
werd, na lezing en goedkeuring der notu
len van de vorige zitting en mededeeling
en overlegging van de ingekomen stukken
tot onderwijzeres aan school A benoemd
mej. M. C. Schoonekamp, onderwijzeres te
Arnemuiden, met wie ter benoeming
was voorgedragen mej. H. Behons, onder
wijzeres te Gelselaar.
Als lid van de Zeemans- en Yisschers-
beurs werd wegens periodieke aftreding
herbenoemd, de heer A. A. A. E. Gewin.
Als lid van het Algemeen Armbestuur
wordt in plaats van den heer J. Ie Sage
van Hoeve, die voor eene erentueele her
benoeming om gezondheidsredenen had be
dankt, benoemd de heer P. J. Mortier, met
wien was voorgedragen, de heer F. J.
Blonk.
Als regent van het gasthuis wordt her
benoemd, de heer C. de Wolff A.Ez., af
tredend lid, en met wien was voorgedragen
de hser A. Huson.
Wordt besloten tot den onderhandschen
verkoop aan den heer W. Stroo Lz. vanómaal
18,20 M. gemeentegrond aan de Bouwen
Ewontsstraat h f 4,50 de M4., alzoo tot een
bedrag van f409,50 en f45 voor trottoir-
kosten.
Wordt besloten tot het geven van ver
gunning aan de gebr. de Corte te Lokeren
tot het maken van een buisleiding naar
de schutkolk der marinehaven voor het
laden van beer, waarvoor aan genoemde
firma een subsidie van f75 wordt toegekend.
idem tot het rooien van eenige boomen
idem tot het verkoopen van het keuken
tje van de voormalige marinekazerne.
Wordt besloten tot goeikenring van den
post voor den MiddelburgVlissingschen
rijweg tot een bedrag van f 1119,47 in
ontvang, f 595,85 in uitgaaf, alzoo met
een goed slot van f 523,62.
Wordt besloten het verzoek van A. Pie-
rens, om schadevergoeding vaor belemme
ring in het genot van door hem gepachten
gemeentegrond niet in te willigen en de
pacht van bedoeld perceel heden te doen
eindigen.
Wordt besloten de pachtsom van het
perceel aan den Bouwen Ewoutsstraat te
verminderen met f 4.81 en daarenboven
aan den pachter J. Jacobse eene schadever
goeding toe te kennen van f 13.60 voor
het gemis van op dien grond wassende
vruchten.
Op een adres om beplantiug van de Gra
venstraat wordt afwijzend beschikt.
Ten slotte wordt nog vergunning ver
leend tot het uithangen van reclameborden
aan A. F. Sorel voor zijne woning in het
Groenewoud en aan L. van Os voor zijne
woning in de Kerkstraat.
- Op het Congres van den Socialisten-
bond, in de Kerstdagen te Leeuwarden te
houden, komen onder meer ter behandeling
voor de navolgende voorstellen der afdee-
ling Middelburg.
lo. Het Congres baken e af het stand
punt dat de Bond inneemt tegenover kerk
en godsdienst.
2o. De hond beginne een agitatie ten
gunste van algemeene werkstaking der ar
beiders. Den Centralen Raad worde op
gedragen in verschillende deelen des lands
jaarlijks twee nationale meetings te beleg
gen ter bespreking van dit onderwerp.
Dc constabel-majoor H. Jentink, de
sergeant-bottelier J. Schaper en de schipper
F. W. Kirchhoff, dienende op het wacht
schip te Willemsoord worden gedetacheerd
bij de Kon. Maatschappij De Schelde te
Vlissingen om tegenwoordig te zijn bij de
verdere gereedmaking van H. M. pantser
schip Evertsen.
De oudste vorsten van Europa zgn
naar den duur hunner regeeringlo. Vic
toria van Engeland sinds 20 Juli 1837
2o. Frans Jozef I van Oostenrijk sedert 2
Dec. 18483o. Frederik, groothertog van
Baden, vanaf 24 April 1852. Naar den
leeftijd zijn het: lo. Adolf groothertog van
Luxemburg 78 jaarChristiaan IX van
Denemarken 77 jaar; Karei Alexander,
groothertog van Saksen-Weimar-Eisenach
77 jaar; Viotoria van Engeland 76 jaar.
De jongste vorsten van Europa zgn naar
den duur der regeeringlo. Alexander,
vorst van Lippe-Detmold sinds 20 Maart
1895 2o. Nicolaas II, keizer van Rusland
sinds 1 Nov. 1894 3o. Alfred, hertog van
Saksen Coburg Gotha, sinds 23 Aug. 1893.
Eu naar hun leeftijd lo. Alphonsus III
van Spanje 9 jaarWilholmina, koningin
der Nederlanden 15 jaar Alexander I, ko
ning van Servië, 19 jaar; Ernest Lodewijk
groothertog van Hessen 27 jaar.
Het jaar 1896.
Er zuilen twee zons- en twee maans
verduisteringen plaats hebben.
Den 13 Febr. een zonsverduistering, on
zichtbaar in Nederland. Den 28 Febr. een
maansverduistering gedeeltelijk zichtbaar
begin der verduistering 6,34 einde 9,33.
En een totale zonsverduistering 10Juni(?)
gedeeltelijk zichtbaar. De zon komt 4,31
verduisterd op, einde der verduistering 4,52.
Christelijke feestdagen: Goede Vrijdag
3 April. Pasehen 5 April. Hemelvaartsdag
14 Mei. Pinksteren 24 Mei.
Met een rede naar aanleiding van boven
genoemd onderwerp trad jl. Zaterdagavond
te Vlissingen voor een talrijke schare
op de heer ds. Talma predikant bij de
Ned. Herv. kerk te Arnhem, daartoe uit-
genoodigd door de vakafdeeling der Metaal
bewerkers, onderafdeeling van de afdeeling
„Patrimonium" aldaar. Spr. begon met
te zeggen dat hij de oprichting van vak-
vereenigingen op hoogen prijs stelt en
wees er op dat het onderwerp van heden
niet behoort tot een onderdeel der soc.
quaestie, maar een zaak beoogt, die ten
slotte geheel de soc. quaestie boheerscht.
Wat is toch de soc. quaestie Wie deze
vraag doet, zoo vervolgde spreker, doet
een wanhopige vraag. Immers het sociale
vraagstuk staat met elk stuk van ons
leven in verband. Spreker wil daarop niet
voor goed een antwoord geven, maar alleen
bij het zoeken van een antwoord op deze
vraag een houvast schenken. Zij is eene
vraag, die niet door iemand wordt gedaan
of gesteld maar door de Maatschappij zelf.
Het is er mede als met een huis, dat verf
loos staat en welks innerlijk bestaan be
dreigd wordt en daarmede aan den buisheer
zegt dat bet iets behoeften dat er iets niet
deugt. Een dergelijke vraag doet nu
ook de Maatschappij. 't Is eene vraag,
die telkens bewust of onbewust tot
ons komt door de telkens terugkee-
rende werkstakingen, in het niet vervullen
van verplichtingen, in de angst en pijn
en de verwarring om ons heen en in het
roepen van alles om lioht en wijsheid om
deze verwarring te ontknoopen. Wij komen
echter in de war als wij op alle klachten
letten. Dit geeft geene richting in deze
zaak. Duizende middelen zijn echter aan
geprezen om tot eene oplossing te geraken.
Naar sprekers overtuiging geeft het heden
te behandelen onderwerp een middel aan,
niet om de sociale quaestie op te loss n, maar
ze achteruit te schuiven. Wat is toch de kern
van het soc. vraagstuk Dit dat zich een
nieuwe stand begint te vormen. De vierde
stand is nog geen stand. De werklieden
vormen de meerderheid, vormen een belang
rijk deel van den nationalen arbeid, doch
vormen geen stand. En nu moet aan de
werklieden een steun gegeven, waaraan zij
vastheid hebben. Dit is noodig, wijl thans in
vergelijking met een eeuw geleden een
geheel nieuwe wereld zich aan ons oog voor
doet. Niets iseendergebleven. Vroeger kwam
alles aan op de mensohelijke kracht, nu op die
der machines. Daardooris in de geheele maat
schappij eene omzetting gekomen en worden
do arbeiders getroffen. Hoe is nog niet
uitgemaakt. Stuart Mill heeft geconstateerd
dat de vooruitgang der machines, de toe
neming der productie eene niet beteeken-
bare aanwas van welvaart heeft gegeven.
Hoe is dat mogelijk zouden we zeggen.
Een der oorzaken is deze dat de menschen
door allerlei oorzaken geen invloed hebben
gehad op de productie.
Alles is nu ontevreden. De groote meer
derheid moppert en de rest die niet mop
pert, moppert op de mopperaars. Het won
derlijkste van het soo. vraagstuk is dat
het alleen in de Christelijke landen aan
de orde is. In Turkije is geen soc. quaestie.
't Christendom vraagt naar recht eu wij
hebben recht dat het bij ons volk anders
gaat. Wij moeten daarom iets zoeken dat
aan het volk in al zijne onderdeelen een
arbeid geeft, die den arbeider een loon
brengt om te bestaan, te leven naar zijn
roeping en hem eene gezondheid naar
lichaam en ziel schenkt.
Acht eeuwen geleden had men 2 standen
adel en geestelijkheid twee stelsels het
leenstelsel en de hiërarchie. Wie daar niet
mede verbonden was, was een nommer, een
cijfer.
Toen kwamen de steden. Eerst enkele
huizen, toen plaatsen met de burgerij, die
hunne rechten hadden. Die burgerij werd
nu een eigen stand. Naast de burgerij zijn
nu de arbeiders gekomen. Zijn deze er daii
niet altijd geweest? Eigenlijk niet. Onder
arbeiders verstaan wij nu de steeds loon
trekkende menschen, die er niet aan denken,
zooals de gezellen van vroeger, patroon
te worden.
De arbeidersbeweging is dan ook ge
komen toen de machine werd ingevoerd,
door concentratie van het bedrijf, bij de
oprichHng van groote Maatschappijen met
kapitaal. Toen kwamen de eigenlijke ar
beidersmassa's, die feitelijk aan de patroons
zijn overgeleverd.
Is dat erg? Deze vraag moet niet samen
gaan met de vraag of patroons goed of
slecht zijn. Goede patroons zijn altijd de
machtigste bef boomen in de arbeidersbe
weging geweest. Geene practischer middelen
om de arbeidersbeweging te keeren dan
slechte patroons. Doch het komt er op aan
dat de arbeider een afgeronde positie er
langt. Eene gewichtige zaak is dan ook
de oprichting der werkliedenvereenigingen.
Deze brengen stuur en kracht, alles wat men
hiervoor doet, bevordert de komst van
den arbeidersstand. Deze komt langs den weg
van bloed en vuur, of langs dien van
vrede en recht. Eng eland gaf ons het
Voorbeeld eener goede werkliedenvereeni-
gieg, waar leiders en arbeiders zich stelden
onder den geest van het Christendom, een
oplossing langs vredigen weg zoekende.
En zie, deze vakvereenigingen zgn proeven
van de grootste en beste organisatie van
den arbeid.
Van de organisatie der werklieden in
ons land is echter nog weinig terecht ge
komen, van bare roeping om v»n onze ar
beiders een stand te maken is nog niets
gekomen. Met dien toestand moet men
niet tevreden zijn. De arbeiders moeten
invloed oefenen op de groote industrie en
de groote bedrijven en bij bet stellen van
het arbeidscontract, dat bijna altijd onge
schreven bestaat en nu eenzijdig is gesteld.
De patroons trekken aan 't langste eind en
de niet georganiseerde arbeiders bederven
onderling hunne eigen zaak. Daarom vak-
vereenigingen. Langzamerhand zijn ze dan
hier, dan daar opgericht. Ook door de
Sociaal-Democraten. Doch dit oprichten is
feitelijk een leugen. Verbetering der Maat
schappij is voor hen een droombeeld om
verwerping is het ideaal. De Soc. Demo
cratie heeft dan ook hiermede een voorwend
sel, om de zaak zelf is het haar te doen
hetgeen spreker aantoont uit de geschie
denis dier vakvereenigingen in Duitsehland.
Het is bij hen met de oprichting er van
geen ernst, daar politieke drijfveeren er
de grondslag van zijn.
Moeten wij nu aansporen om lid te wor
den van een vakafdeeling die de arbeiders
van hetzelfde vak omvat Spreker beant
woordt de vraag ontkennend. In de vak-
vereeniging moet ongetwijfeld de arbeid
op den voorgrond staan en daar alles be-
heerschen. Er zijn echter in de arbeiders
beweging drie stroomingen, eene Protestant-
s«he, eene R. Katholieke en eene Sociaal-
Democratische. Laten wij deze stroomingen
in éene vakvereeniging dan krijgen zij,
die Sociaal meerder ontwikkeld zijn de
overhand ten koste van eigen beginselen.
Spreker zag dan ook niet gaarne dat de
leiding in de handen kwam der Soc. Demo-
