CHRISTELIJK- NIEUWSBLAD HISTORISCH VO0R ZEELAND, 3EPEN. Rotterdam Ho. 6. 1895. Metifaij 12 (Mofier. tteuife faarpnij. X burg. ep. n MANTELS. chip „Schelde" Stad Zierikzee oeland. VERSCHIJNT PRIJS DER ADVERTENTIËN G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. DE KIESWET. lerseke. Raadsvergadering van Don derdag 10 Oct. des avonds te 6 uur. )S a 4 STUKKEN. Heeft het rijkste en .NGEN: OR J. STURM. OprilGoes. nsche tijd. Van Rotterdam 's morgens. Yiijdag 11 10,30 Maandag 14 9,30 Woensdag 16 10.15 Vrijdag 18 10.15 Maandag 21 10.30 Woensdag 23 10.15 Vrijdag 25 10,15 Maandag 28 9,30 Woensdag30 10,15 OTDIENST DELB.-ROTTERDAM msche tijd.) ober. derd des Zondags, van lags 7,30van Middel- terdam 8,15. )onderdag 10 en Don VEUtaBAAV. tober. Van Antwerpen 's morgens Vrijdag 11 1, Zondag 13 2, Woensdag 16 4, Vrijdag 18 6, Zondag 20 8, Woensdag 23 8, Vrijdag 25 1, Zondag 27 2, Woensdag 30 3,30 OTDIENST. elegen plaatsen. >ber. .msche tijd). Van Rotterdam DonderdaglO Vrijdag 11 Zaterdag 12 Zondag 13 Maandag 14 Dingdag 15 Woensdaglö Donderdagl7 Vrijdag 18 Zaterdag 19 Zondag 20 Maandag 21 Dinsdag 22 Woensdag 23 Dond. 24 Vrijdag 25 Zaterdag 26 Zondag 27 Maandag 28 Dinsdag 29 Woensdag 30 Dond. 31 10,30 10,30 10.30 11,- 11- 11 10,30 10.30 10.30 10,30 10.30 10.30 10,30 10- 10,- 10,- 10,— 10.30 10,30 10.30 10,— 10- 3OTDIENST burg en Zierikzee. -ikzee Spoorweg Goes, 'ct. 'msche tijd. Van Zierikzee: L 'smorg. smid |0 Dond.10 6,30 2,30 Vrijd.ll 7,50 Zater.12 7,50 Zond 13 naar Cortgene 7.50 ter. n.ZZ. 9.15 Maan.14 7.50 2,30 2,30 Dins. 15 7.50 Woenl6 7,50 Dond.17 6, Vrijd.18 7,50 Zater.19 7,50 Zond. 20 Maan.21 7,50 Dins. 22 7,50 Woen23 7,50 Dond.24 6,30 Vrijd.25 7,50 Zater.26 7.50 Zond.27 naar Cortgene 7,50 ter. n. ZZ.9,15 Maan.28 7,50 Dins. 29 7,50 Woen30 7,50 Dond.31 6, 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2.30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 12.— 2,30 2,30 2,30 2,30 UITGAVE VAN elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. en Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel Enkele nummers0,025. meer 10 cent. Bij dit nummer behoort een bijvoegsel. Evenals bij de bestaande kieswet en de verongelukte wet Tak heeft ook de wet Van Houten de stuitende bepaling dat bedeelden uitgesloten zijn van het kiesrecht. Dit staat in artikel 3 van deze wet en is uitvloeisel van de Grondwet, die aan de bedeelden verstand en bevoegdheid ont zegt om een stembiljet in te vullen. Deze uitsluiting heeft steeds op ons een onaangenamen indruk gemaakt. Vooral de wijl de indirect bedeelden; dat zijn allen die het volle schoolgeld voor hunne kin deren betalen kunnen, doch wier schuld voor zeven achtsten door de- burgerij wordt betaald, door dejwet in het ongehinderd gebruik maken van het kiesrecht niet worden belemmerd. 'tls echter onbegonnen werk, om tegen deze groote onbillijkheid te protesteeren. De Grondwet zou moeten worden herzien, wilde men deze zaak in het reine hebben. En daartoe bieden de tijdsomstandigheden immers geen kans. Het verheugt ons dat de minister Van Houten, in tegenspraak met zijnen ambt genoot voor buitenlandsche zaken Jhr. üoëll geneeskundigen onderstand niet tot de bedeeling rekent. Hiermede zal ook het onaangename geval zich niet meer voordoen, dat trouwe burgers, degelijke leden van kiesvereenigingen, belangstellen de kiezers hunne namen van de kiezers lijsten zien geschrapt, dewijl zij door ern stige ongesteldheid van zichzelf of een hun ner huisgenooten genoodzaakt waren ge weest gratis geneeskundige hnlp aan te vragen. Er is veel voor te zeggen dat gelijk het Ontwerp wil onze militairen gedu rende den tijd, welken zij in werkelijken dienst doorbrengen, verstoken zijn van het kiesrecht. Doch men sluite hierbij niet in de officieren en onderofficieren. De officier vertegenwoordigt een stand, doch ook de onderofficier heeft een stand op te houden. Onder deze laatsten zijn vele gehuwden die evenals de burgers in de personeele belasting zijn aangeslagen voor hunne eigene of gehuurde woning. In artikel 5 zouden wij dus gaarne lezen voor beneden den rang van officier beneden den rang van onderofficier. In de nieuwe wet komen tal van be palingen voor die ook in het ontwerp Tak stonden. Voornamelijk in de 3e paragraaf; „Van het kiezen". Op den dag der verkiezing dat is gelijk de lezer nog uit de toelichting van het vorige ontwerp weetniet hetzelfde als de dag der stemming. Op den dag der ver kiezing den kiesdag kunnen bij den burgemeester der gemeente die hoofdplaats is van het kiesdistrict, van 9 tot 4 uur candidaten worden opgegeven. Deze opga ven moeten door minstens vijftig kiezers geteekend zijn; en de inlevering geschiedt door den voorzitter en den secretaris eener erlcende kiesvereeniging. Dit is eene heele verbetering. Minister Tak durfde in zijn ontwerp nog geen staatsrechtelijke bevoegdheid geven aan de Kiesvereenigingen. Minister Vau Houten neemt ze in zijn systeem open ondervangt jdaardoor het bezwaar dat onder de vijftig belangstel lenden niet een zou gevonden worden om bedoelde opgave ten stadhuize te bezorgen. Dit toch zal de taak zijn van den voor zitter of deu secretaris der Kiesvereeni ging of der centrale Kiesvereeniging. De vraag rijst of het ook zou kunnen worden toegestaan dat deze candidatenlijst per post aan den burgemeester der hoofd plaats van het kiesdistrict verzonden wordt. Het is wel wat hard, zonder eenige schadevergoeding, den president der Kies vereeniging te Middelharnis naar Zierikzee of dien van de kiesvereeniging te Terneu- zen naar Oostburgof dien van de Kies vereeniging te Kapelle naar Hontenisse te laten komen om den candidaat te doen inschrijven. Nochtans dit bezwaar is niet onoverko melijk. Men richte overal maar eene centrale Kiesvereeniging op, waarvan de zetel is in de hoofdplaats van het kiesdistrict. Dit is in de kiesdistricten door ons ge noemd, met uitzondering misschien van Hontenisse, zeer goed mogelijk. Natuurlijk zullen de Kiesvereenigingen, indien uit de toelichting door den minister blijkt dat onder erkende kiesvereenigingen verstaan worden die Koninklijke goedkeu ring hebben, deze hebben aan te vragen. Toch schijnt het ons niet zeker of met erkende Kiesvereenigingen ook niet kunnen bedoeld zijn de sinds eenigen tijd bestaande Kiesvereenigingen. Voorwaarde is verder dat de candidaat min stens 25 stemmen hebhe van die welke in de kiesvereeniging of centrale kiesvereeniging zjjn uitgebracht. Onze vrienden, voorzoover zij met de oprichting eener centrale kiesvereeniging tot nog toe hadden gewacht, zullen dus wijs doen met zoo spoedig mogelijk een dergelijke vereeniging te organiseeren. Artikel 55 in het nieuw ontwerp zegt De stemming vangt aan des morgens te acht uren en duurt tot des namiddags te vijf uren. Wanneer dit artikel aangenomen wordt, loopt de wetgever groot gevaar weder maar half werk te verrichten. Bij een geopende stembus van 8 tot 5 uur, is 't velen kiezers, zoo van de tegen woordige, als van de nieuw ingeschrevene, onmogelijk aan de stemming deel te nemen. Dit geldt voor alle reizende kooplieden en winkeliers die hunne klanten ten plat- tenlande hebben. Deze menschen gaan in den regel des zomers reeds te 6 uur op reis. Sommigen vroeger, anderen iets later. Ook zijn zij in den regel niet voor vijf uren thuis. Terwijl verschillende arbeiders en handwerkslieden die huiten de stad hun brood verdienen, des zomers stellig niet voor 7 uur des avonds in hunne woon plaats terug kunnen zijn. Wij hebben deze zaak reeds meermalen bepleiten wij zouden ook nu, de nood zakelijkheid van een beteren maatregel bekend veronderstellende, tot den minister wel het verzoek willen richten och Excel lentie, help ons nu eens van die ongeluk kige korte stemdagen af. Laat het stem bureau voortaan van 6 uur des morgens tot 9 uur des avonds zitting houden.'tls waar, dit is voor de leden van den ge meenteraad, voornamelijk ten plattelande, wel eenigszins bezwaarlijk. Laat dan de wet mogen toestaan dat het slembureau uit 1 raadslid en 2 voor dien dag bezol digde en beëedigde burgers besta. Dan kunnen de gemeenteraadsleden elkander meer aflossen. In de steden zal een dergelijke Goncessie aan de gemeenteraadsleden wel niet noo- dig zijn. In één van de den lezer misschien wel bekende plattelandssteden bijvoorbeeld heeft de jongste gemeenteraadsverkiezing het nog geleerd dat er nog zijn die het lidmaatschap van den raad voor een baantje aanzien waarvoor zij zich gaarne groote moeite gets oosten om het machtig te worden. Welnu, laten deze heeren zich ook den last getroosten van wat zij als hun lust hebben gezocht. En het haalt groote onkosten uit voor de Kiesvereenigingen. Dezen zullen toch hij de groote kies rechtuitbreiding wel al niet weten waar al het geld vandaan moet komen om al deze kiezers in de exploitatie te omvatten en de verletkosten goed te maken. Welnu, het belang van die allen gaat voor dat van de enkelen. Zooals 't nu is voorgesteld een open stembus van 8—5, is 'tnog minder dan een halve maatregel. In het uiterste geval zouden wij kunnen berusten in 't openingsuurdoch het uur van sluiting der bus is veel te vroeg. Mair nu heeft de minister in uw bezwaar voorzien zegt gij. Hij heeft den werklieden tusschen 8 en 5 uur twee vrije uren gewaarborgd. Lees het maar in artikel 56. Daar toch s'aat Het hoofd of de bestuurder van een be drijf of eene onderneming, waarin manne lijke personen, die den leeftijd van 25 jaar hebben bereikt, arbeid verrichten in fabrie ken en werkplaatsen, is verplicht te zorgen dat ieder van die personen, die bevoegd is tot de keuze mede te werken, gedurende tenmiuste twee uren tusschen acht uren des voormiddags en vijf uren des namid dags daartoe gelegenheid vinde. In dit artikel staat echter alleen dat den werkman verlof moet gegeven worden door zijn patroon om te gaan stemmen. Nu beteekent dit artikel niets. Men zou het evengoed uit de wet kun nen schrappen. Natuurlijk zal iedere patroon op stemdag wel een paar uren «ver hebben om zijn knecht te laten stemmen. Een uur heeft de man toch dat is zijn schaftuur daarin kan hij doen wat hij wil. Hij kan dus ook stemmen. Zoo zal menige werkgever redeneeren met dit artikel in de hand. Dan zal de patroon hem dit zoo het kan ook wel vergunnen, mits hij hem dit tegelijk op zijn loon kunne verhalen. En dit bedraagt allicht een paar kwartjes. Want het spreekt van zelf vele pa troons zullen deze schade niet willen dragen. Hoe zou 't trouwens ook mogen gevergd worden in werkplaatsen waar men de werk lieden bij honderden telt. Bovendien de arbeiders en jambachtslie- den die meer dan twee uren van hunne woonplaats in het werk zijn, en de leurders of kooplieden die het land in gingen, zijn met deze concessie van twee uren immers toch niet geb.tat. Artikel 56 zal een belangrijke wijziging moeten ondergaan, zal 't den naam van practisch verdienen. Of zou, blijkens het volgende artikel, het voorschrift zijn dat den werkman twee uren moet vrijaf gegeven worden, boven en behalve zijn schafttijd Een groote verbetering daarentegen is dat de kiezer zijn stembiljet pias in handen krijgt als hij komt stemmen. Hij krijgt wel een stemkaarf, waarop staat, wanneer hij moet komen stemmen en wie de candidaten zijn doch het stem biljet ontvangt hij pas uit de handen van den voorzitter van het stembureau en hij verlaat het stembureau niet vo'ordat hij zijn biljet ingevuld en in de bns gedaan heeft. Knoeierijen en omkooperijen kunnen dus niet meer plaats hebben. Biljetten invullen van analphabeten dat zijn kiezers die niet lezen of schrijven kunnen kan ook niet meer geschieden. Men krijgt het biljet van den voorzit ter men gaat er mede in een aangewezen kotje waar een lessenaar staat met pen en inkt er op; men zet een kruisje achter den naam van den candidaat, dien men kiezen wilvouwt het stembiljet dicht en werpt het in de bus. Heeft men bij ongeluk dit biljet ver knoeid, dan geeft de voorzitter een ander. Maar dan niet meer. Dit zijn de ongemakken, doch tegelijk ook de voordeelen van het couloirstelsel of gemakshalve door ons het kotjesstelsel genoemd. Het was een van de aantrekkelijkheden van het ontwerp Tak; het siert ook het ontwerp Van Houten. Bij de nieuwe regeling van het perso neel zullen althans de winkeliers profi- teeren. De minister toch wil de winkeliers vrij stellen van deze belasting. „Bij het heffen eene* verteringsbelasting"! zegt hij, „dient op den voorgrond te staan het beginsel dat geen belasting zal worden gevorderd naar aanleiding van het uitgeven van geld om geld te verdienen. Uitgeven van geld om geld te ver dienen. Zouden naar dezen regel niet nog anderen vrijgesteld moeten zijn? De minister heeft dit blijkbaar gevoeld. Daarom is ook zijne verdediging van het aanslaan 'der koffiehuishouders en rijtuig verhuurders in dat verband niet sterk. Ook deze heeren geven geld uit om geld te verdienen. Maar, zegt de minister, de menschen die een koffiehuis bezoeken komen daar niet om te verdienen doch om te verteren. Men zou zeggen dat dit met de bezoekers van een winkel ook zoo was. Bovendien moet in winkels en koffiehui zen, in stallingen en werkplaatsen gezien worden naar de bezoekers of naar de ei genaars Indien naar de laatsten en wy houden 't er zoo voor dan geldt immers van alles: Zij geven geld uit om geld te ver dienen en zijn dus vrij. En wie hebben niet indertijd geld uit gegeven om later geld te kunnen ver dienen? Van welke betrekking geldt dit niet Doch de minister zit in de moeilijkheid om geld te moeten maken en niet al te zeer den middenstand te drukicen. Daarom moet hij wel eens tot sophismen en andere duisterheden de toevlucht nemen bij de verdediging van zijn stelsel. (Van Vondel) De heilige eendracht is het zout, Dat huis en stad in wezen houdt. Ontv.mw den Heer der dingen Al uw bekommeringen. De Ned. Krijgsmanzeker aan alle chris ten jongelingen onder onze lezers bekend bevat wedir het navolgende kernachtige De Liefdiaansche versje Wie needrig als een knipmes buigt, En vleiend aller lof betuigt, Ootmoedig elk zijn diensten biedt, En elk zijn vriend en broeder biet, En diep voor ieder neer wil knielen Wint harten als de duivel zielen. Maar leen zoo iemand uw krediet, Uw achting en uw liefde niet; Want wat ge 'm leent dat zijt gij kwijt, En wat ge houdt is zelfverwijt, O, wacht u voor die suikerzoeten, Want zuur zoudt ge uw vertrouwen boeten 11 Oct. '95. Benoemd tot ontvangers der dk. be lastingen enz. te Hontenisse J. Moll, thans te Coevordente Roermond H. J. van Ebbenhorst Tengbergen, thans te Goes, en te Veenendaal A. A. J. Ente, thans te IJzendyke. Door den minister van financiën zijn met 1 November a.s. benoemd tot kommies ontvanger der le cat. voor de invoerrechten en accijnzen te Veldzigt A. J. Houwer, thans waarnd. kommies ontvanger te Bath, en te Bath H. Mosterman Hz., kommies- verif. 2e cat. te Amsterdam. Tegenwoordig 7 leden, afwezig de heeren Spruit, Sauer, Van derBurght en Sinke. De notulen der vorige verg. worden on gewijzigd goedgekeurd. De Voorz. (de burgemeester) stelt aan de orde een schrijven van Ged. St. inzake de gevraagde subsidie voor de havenver- grooting. Gedeputeerden deelen mee, dat de Mi; nister geen termen gevonden heeft tot het verleenen van een subsidie ten bedrage van 2/s der kosten ad f35000, doch hij is bereid de helft toe te staan, als provin cie en gemeente de andere helft geven. Ged. St. verklaren zich bereid het verleenen van 'A te bevorderen, als de gemeente het resteerende lk voor hare rekening neemt. De h. Polderman vraagt of aan de sub sidie voorwaarden verbonden zijn, en of die niet te bezwarend zijn. Nadat de Voorz. daaromtrent geruststellende verklaringen heeft gegeven wordt een voorstel van B. en W, om Vi der kosten of ongeveer f 9000 voor rekening der gemeente te nemen, met alg. st. aangenomen. Naar aanleiding van een verzoek van den Brandraad, om het onderscheidingstee- ken der brandweermannen, zijnde een moei lijk zichtbAre blikken penning, door een beter te vervangen, vragen B. en W. om het benoodigde bedrag voor linnen sjerpen in verschillende kleuren voor de verschil lende groepen der brandweer. De kosten zijn geraamd op 25 k 30 cent per stuk. Dit wordt met alg. st. toegestaan. Nu deelt de Vz. mede, dat ie leden der gymnastiekvereniging alhier, ten bedrage van 18, zich vrijwillig aangeboden hebben om als een afzonderlijk onderdeel der brand weer dienst te doen, en zich geregeld te laten oefenen in een snelle inwerking stellen der brandspuit. B. en W. hebben dit aan bod gaarne aaugenomen en vragen nu de benoodigde gelde» voor een onderscheidings- teeken ook voor deze vrijwilligers, nam. een linnen pet, die ongeveer 50 cent per stuk zal kosten. Naar aanleiding van eenige vragen van de heeren Van Harmeien en Polderman, deelt de Vz. nog mede dat de vrijwilligers onder de bevelen van den brandraad zul len staan en de gewone bflooning zullen genieten, en dat de Vz. voornemens is ook een groep van terrein afzetters aan te stellen. De heer van Harmeien acht het beter de pet van wasdoek te vervaardigen, waarmee de overigen instemmen. Met algem. st. wordt 80 cent per stuk beschikbaar gesteld. Van Ged. St. is het bericht ingekomen dat het besluit tot wijziging der begroo ting voor 1895 niet is goedgekeurd, omdat de rijkssubsidie voorlager onderwijs, waar op een vermindering van f200 ïs vastge steld, pas in 1897 betaald wordt. Besloten wordt de f 200 nu te vinden uit het ver moedelijk batigslot der rekening over 1894. Daarna wordt de vergadering gesloten, Rechtstreeksch bestuur op Lombok. De „Javasche Courant" bevat de van 31 Aug dagteekenende besluiten ter invoe ring op het eiland Lombok van het recht streeksch hestuur, met dien verstande dat, waar het tegendeel niet uitdrukkelijk be paald wordt, de inheemsche bevolking, zoo wel voor zoover zij den Mohammedaanschen godsdienst belijdt (Sassaks) als voor zoover zij den Hindoegodsdienst belijdt (Baliërs), onder het toezicht en de leiding der over haar gestelde Europeesche ambtenaren, wordt gelaten in het genot harer eigen rechts pleging, godsdienstige wetten, instellingen en gebruiken, en zooveel mogelijk gesteld blijft onder de hoofden die volgens de landsinstellingen daarvoor in aanmerking komen. Voor zoover zij, ter heoordeeling van den Resident van Bali en Lombok, niet te drukkend en niet in strijd zijn met de be ginselen van het rechtstreeksch bestuur en in afwachting van de nader te treffen re gelingen, worden de geheven wordende landrente, andere grondlasten en belastin gen overeenkomstig de landinstellingen be stendigd. Op Lombok znllen voorts in- en uitvoer rechten worden gehevenhet voorloopig tarief is bij de „Javasche Courant" gevoegd. Invoerrecht vóór ruw opium bedraagt f 450 per 10.0 kilogram voor bereid f 900 voor zout f2 per 100 kg., voor alle niet vrij gestelde goederen 7 pCt. van de waarde

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1895 | | pagina 1