T NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. I ia CHRISTELIJK- HISTORISCH Soap). ïeehhatik ïT U ■M iljliiigen, (rsT. Lierikzee fieitdr Jaargang. VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN PACHTSTELSEL. U- Rotterdam I ld. 9 50,30 Zeeland in 1894. lerseke. Vergadering van den Ge meenteraad. Maandag 30 Sept. des avonds te 6 uur. F. WALHAVEN tnellen en er. eep. In. hypothecair ly enten. |hem, 6,23, 8,28, ighem 5,31, 8,31. .ibrug r^O, is 6,50, 8,50, H, 6,9, 7,43 r,40 8.30. L, 6,29, 8,15, 8,08, 9,53. 3T Iiierikzee. orweg Goes. '.ierikzee: lorg. s 7,50 7,50 6,— 7,50 7,50 11,30 7,50 7,50 7,50 6,30 7,50 7,50 naar 7.50 5. 9.15 7.50 7.50 7,50 6- 7,50 7,50 7,50 7,50 7,50 6,30 7,50 7.50 naar 7,50 iZ.9,15 7,50 7,50 7,50 6- 2,30 2,30 2,30 2,30 Ho. 2. 1895. Homfetifai) 8 ©cfofiet. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. mid 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2,30 2.30 2,3Q 2,30 2,30 2,30 2,30 12.— plaatsen. te 1 11- adag 2 10,30 3 10.30 lte 4 10.30 5 10,30 6 11,— 7 11.— frdaglO 10,30 g 11 10,30 ag 12 10.30 13 11, lag 14 11,— «g 15 11,— sdagl6 10,30 rdagl7 10.30 g 18 10.30 ag 19 10,30' g 20 10.30 lag 21 10.36 ig 22 10,3(1 sdag23 10,— 24 10,—T tg 25 10, lag 26 ig 27 l'k dat lag 28 «ele£d, fc 29 fjemen- betaald 31 Hoewel er reeds veel over rvffitcon- tract en Pachtstelsel is geschreven en bijna niets nieuws meer over te zeggen valt, toch is men nog niet gekomen waar men wezen wil, een modus vivendi om zoo te spreken isnog altijd maarniet gevonden.Men blijft nog altijd zoeken en zoo lang men niet heef! gevonden, blijft het eene opene vraag et mag men dientengevolge wel aannem/n dat uitbreiding van gedachten en ver'reiding van beschouwing dan ook tog w*l zijn nut kan hebben. Er yordt algemeen gesproken van land bouw in tegenstelling van fabriekwezen en ae yaag, welk verschil is daarin gelegen, ia niet ongepast doch het antwoord, de andbouwer is ook fabrikant is toch ook wel niet geheel onwaar. Jimers heeft de fabrikant gehouwen, mjhinerieën, grondstoffen en werkvolk n/dig ter voortbrenging zijner producten (jürikaat), gereed om ten verkoop die i i de markt te brengen de landbouwer btft ook gebouwen, gereedschappen, ma- tnerieën, gebruikt zelfs ook stoomwerk- i-gen, grondstoffen, en beeft werkvolk odig, ter voortbrenging zijner producten ter gereed making om aan de markt brengen, men kan dus den landbouwer k wel als fabrikant zich voorstellen. Nu kan een eigenaar van fabrieksge- (twen enz. die zelf exploiteeren, zelf (rikant zijn, of hij kan ook die aan an ten in gebruik geven tegen betaling arhuren), hetzij tegen eene vaste te be ien som per jaar door den huurder te betalen zonder of met aandeel in de winst 'ïetzij tegen enkel aandeel in de winst. Evenzoo is het ook met den landbouw gelegen. De eigenaar van gronden en ge- bouwf^, kan zelf het landbouwbedrijf uitoefenen en kan ook even goed zijn eigendom, gronden en gebouwen, aan an deren verhuren tegen een vast te bepalen som per jaar zonder aandeel in de winst. Maar waarom zou hij niet evengoed kun nen verhuren met aandeel in de winst of wel opbrengst. De eigenaar heeft zijne eigene bepaalde belangen, maar ook de huurder heeft die voor zich en konden die beider belangen nu vereenigd worden, dan zon er veel op sociaal terrein gewonnen zijn. Dat er belangen en billijke belangen aan de zijde der eigenaars bestaan, zal wel niet, ten minste niet met recht kunnen bestreden worden. De eigendom toch behoort geëerbiedigd te worden, de eige naar heeft het volste recht op de vrachten van zijn eigendom, maar dat hij, al is het geruggesteund door bepalingen der wet meer dan de waarde van zijn eigendom vordert, is niet billijk. Dat er belangen en billijke belangen aan de zijde des huurders bestaan, zal ook wel evenmin bestrijding vinden, de huur- f .eeft ook het volste recht op de vruch- an zijnen arbeid en vlijt, meer te ïgen dan de waarde er van of die te ho(ög op te voeren, is ook niet billijk. Uit! dien hoofde is het wenschelijk naar I een middel om te zien dat beider belangen lte zamen vereenigt en behartigt, dan zal 1de een voor den anderen zorgen omdat ibeider belangen ben wederkeerig daartoe jlrijven. De eigenaar-verpachter moet belang Rebben bij het welslagen van den land bouwer-pachter, uithoofde zijne beurs er foordeel Tan beeft, en de landbonwer- Ivebter moet belang hebben bij het voor- f,ïl van den eigenaar-verpachter, uithoofde Zelve er dan ook wei bij vaart. Wan- dus beiden als bet ware aandeel in sten verlies hebben, zullen beiden 1 n elkander te bevoordeelen om eigen wil. in landbouwersplaats (hofstede) aan pacht, in geld uitgedrukt, Teen moeielijk ja niet te beant- \ag. De werkelijke waarde hangt ?e® de opbrengst en die wordt ior twee factoren, de hoeveelheid I* vrachtenopbrengst per hectare en de markt prijs der vruchten. Geen van beide weet of kent men vooruit, men komt overeen, ja voor eene bepaalde som, doch men tast in den blinde en de verpachter ontvangt ®lu4~, dan zijn eigendom waard was, of de pachter ■- t lt m0er dan de waard dus te weinig ot VVaarom betere, billijker, juister, ^-«iwffender maatregelen ingevoerd? Het is toen -wo* doenlijk bij wat goeden wil en overleg van weerszijden. Laat ons eens trachten eenige gegevens op te sporen. Zeker is bet waar, en ieder zal bet moe ten toestemmen, dat de landbouwer-pach ter, met ijver en vlijt zijne zaken behar tigende, billijkerwijze recht heeft, over eenkomstig zijnen stand als landbouwer van de vruchten van zijnen arbeid te kun nen bestaan, te kunnen leven met zijn gezin. Wanneer bij dus naarstig beeft gearbeid en niet boven zijn stand heeft geleefd, zal, natuurlijk na aftrek der exploitatie kosten, werkloonen, gereedsobappen, enz., het overblijvende geacht kunnen worden de waarde te vertegenwoordigen van de pachtsom, meer toch kan door den ver pachter niet worden geëischt, want blijk baar kunnen zijne bezittingen zuiver niet meer opbrengen en zijn zij dus voor het te- woordige niet meer waard. Yoor het te genwoordige, ja daar zit het juist. Kon men de opbrengst en marktprijs vaststellen dan was bet niet moeilijk, maar dat is nu eenmaal niet mogelijk, het eene jaar of bet andere zal soms wel groot verschil geven en toch mag de pachter niet de lijdende partij zijn want dat is niet zijne schuld, en ook komt toch den verpachter billijk toe wat zijn eigendom voor hem heeft opgebracht. Zon het nu niet bet verkieselijkst, bet beste zijn de pacht zoo te regelen, dat wanneer de vrnchtenopbrengst of marktprijs booger stijgt, de pacht ook booger wordt, en wanneer de vruchtenopbrengst of markt prijs daalt, de pacht ook minder wordt, dan toch was er van weerszijden recht en billijkheid. Maar is dat bereikbaar Wij gelooven van ja. Wanneer de pacht niet in geld maar in natura betaald werd, dan hadden verpach ter en pachter alvast betzelfde belang in de zaak, en trokken beide het bun recht matig toekomend aandeel nit de opbrengst dier zaak. Alzoo komt het er nu maar op ann dat aandeel te bepalen, dat natuurlijk wel aan zoogenaamd lof en bod zal moeten worden overgelaten, en dat door wat er varing wel zal worden geregeld. Geregeld moet ook worden, of men een zeker ge deelte van de opbrengst van alle vruchten, of een zeker gedeelte van de hoofdvruch ten stellen zal als paebtopbrengst, en of die in natura of in geld wordt opgebracht. Dat moet ook tusscben verpachter en pach ter worden uitgemaakt. Het gemakkelij kst zal bet zijn in geldswaarde wat ook heel goed kan. Heeft men een zeker aantal Hectoliters graan bepaald, dan kan den pachter door den verpachter opgedragen worden, die voor hem te verkoopen, en de opbrengst hem ter hand te stellen, of men kan overeenkomen na het einde des jaars den gemiddelden marktprijs als stand aan te nemen, zoodat de pachtsom in geld dan gemakkelijk te berekenen valt. Er kannen ook natuurlijk bepalingen gemaakt worden wat betreft variatiën d. w. z. het op te brengen gedeelte kan verandering onder gaan, b. v. men kan bepalen dat wanneer de vruchtenopbrengst of marktprijs bene den een zekeren standaard daalt, het op te brengen deel minder zal zijn, daaren tegen wanneer de vrnchtenopbrengst of marktprijs hooger is, bet op te brengen deel in evenredigheid meerder zal zijn. Zoodoende zon beider belang billijk tot zijn recht komen, de pachter zou, wanneer bleek dat de zaak minder opbracht, dus minder waarde had, ook minder moeten betalen. Daarentegen zou, wanneer bleek dat de zaak meer opbracht dus meerder waarde bad, de verpachter ook van die meerdere waarde zijne billijke renten ont vangen. Vergeten moet echter niet worden dat, wanneer de meerdere opbrengst voortkomt nit hoogere marktprijzen, de verpachter er alsdan van zelve deel in heeft. Zijn aandeel deelt toch ook even goed dien koo geren marktprijs en dientengevolge ontvangt hij ook in evenredigheid zooveel meer. Üj) éene zwarigheid moet echter opmerk- _r*den gemaakt. Iemand koopt eene .of, 6 0 6Lr-fftn einde zijn geld te beleggen. Wil us Walde rente van zijn kapitaal hebreu, - mact hij natuurlijk vooraf berekenen hoevëa. koopsom bij kan bestedenwil hij iu elk geval koopen ter geldbelegging, dan zal hij noodwendig zijne rente lager moeten stellen, want niet de koopsom bepaalt de werkelijke waarde, maar de werkelijke waarde, gevormd door vrnchtenopbrengst en marktprijs, bepaalt de koopsom. Het kan echter zeer wel Igebeuren dat de rente die bet kapitaal afwerpt booger of lager wordt. Heeft men gekocht in slechten tijd bij lage markten en komt daar verandering in dan kan en zal bet zeker voorkomen dat bet procentcijfer booger wordt, daarentegen, heeft men ge kocht in goede tijden en bij goede marktprij zen, dan zal zeker bet proeentcijfer nood wendig lager worden bij verandering van tijden. Cijfers hebben wij niet aangegeven en is ook niet noodig, dat zal zich vanzelve naar plaatselijke gelegenheden moeten re gelen. Dit toch gelooven wij wel zeker te zijn, dat wanneer men op de aangegeven leest eene schoen maakt, ze stellig aan ieders voet zal passen. De bevolking vermeerderde met 1333 m. en 1334 vr. totaal 2667. Op 31 Dec. was bet cijfer der bevolking 102,467 m. en 104.761 vr., totaal 207.228. De Prov. bibliotheek vermeerderde met 490 stuks fcoekdeelen waarvan 323 door geschenk en 197 door aankoop. De pam fletten-verzameling werd door een paar aan- koopen verrijkt met eenige honderdtallen brochures, gedichten enz., meestal betrek king hebbende op den Belgischen opstand van het jaar 1830. Van de bibliotheek maakten gebruik 104 personen, waarvan 90 nit Middelburg, 7 uit andere gemeenten, 6 uit andere pro vinciën en 1 nit bet buitenland. Samen brachten zij 356 bezoeken. Uitgeleend wer den 487 boeken en in de leeszaal gebruikt 509 stuks. Het totaal bedrag der ontvangsten van al de gemeenterekeningen bedraagt f 2.411.364.54Vs en dat der uitgaven f 2.292.655.75Vs. Door de Algemeene rekenkamer waren opgevraagd de rekeningen van Zuiddorpe en St. Maartensdijk. Het onderzoek gaf aanleiding o. a. tot de opmerking dat onder kosten van verkiezingen en markten niet vielen uitgaven voor diners, wijn, koffie, beschuit, suiker, sigaren, pijpen enz. In de gemeenten Overslag, St. Kruis, Wemeldinge, Westkapelle en Wolfaartsdijk werden onverwachts de kassen der ont vangers opgenomen. Slechts in een dier gemeenten waren de boeken niet in orde en de gelden niet in kas. De onderhoudswerken der zeeweringen van de calamiteuze polders of waterschap pen werden aanbesteed voer een gezamen lijk bedrag van f 129.358. De begrooting der verschillende water- keerende vrije polders bevatten uitgaven voor zeewering en oeververdediging ten bedrage van f 543.794.06Vs. De ontvangsten der waterkeering van de calamiteuze polders of waterschappen be droegen f 331.504.10'/» en de uitgaven f406.037.80Vs. In het tekort was voorzien door tege moetkoming van het -ïiik ad f82.401.87 en van de provincie rf "'f 41.202.43Vs sa men fl23.504.30Vs. Door niet calamiteuze polders of water schappen, belast met beheer en onderhoud van waterkeerende werken was uitgegeven f 1.031*460.51 en ontvangen f 1.183.478.74. Op bet eind van 1894 bedroeg het aan tal openbare scholen 165 met 157 m. en 6 vr. hoofden, 332 onderwijzers, 127 onder wijzeressen, 42 m. 46 vr. kweekelingen en 115 vakonderwijzers. Het aantal leerlingen bedroeg op 31 December 14652 m. 12083 vr. samen 26735 waarvan kosteloos onder- wezenen 7524 m. 6179 vr. sa een 13703. Bijzondere scholen waren er 46 met 35 T' t. hoofden, 48 onderwijzers, 27 on- uerwiizörêötïo- 0 o i i lingen beneveAs ^en, 8 Tr' kw°eke" op werden onderwezen 25ff5Wiilfe5a/((_i ler' leerlingen, samen 5532, waarvan kosteiïSf onderwijs genoten 247 m. en 515 vr., sa men 762. Op 1 Januari 1895 ontbraken 46 open bare onderwijzers waaronder 2 hoofden. Wegens buitengewone subsidiën werd door bet rijk voor bet lager onderwijs toege staan f39.175, benevens f24.292 voor den bouw van schoolloka;en. Aan de bijzoude- re scholen werd een bedrag van f 22.487.49Vs als bijdragen uitgekeerd. In 1894 bestonden 3 openbare hoogere burgerscholen met 36 leeraren en 257 leer lingen (verdeeld in 244 m. en 13 vr.), benevens 4 openbare burgeravondscholen met29 leeraren en 333 mannelijke leerlingen. Aan bet gymnasium te Middelburg werd door 15 leeraren les gegeven aan 61 leer lingen. Het rijk verleende aan de gemeente voor genoemde instelling f 7090. Het aantal bewaarscholen beliep 74, waarvan 8 bijzondere en 66 bijzondere, te zamen met 181 onderwijzeressen of helpsters, 2558 m. en 2677 vr. leerlingen samen 5235, waaronder 241 m. en 298 vr. boven de zes jaar. Zangscholen waren er 8 met 9 onderwijzers en 536 leerlingen, alsmede 1 gymnastiekscbool met 1 onder wijzer en 20 leerlingen (8 m. en 12 vr). In 1894 werden afgegeven 4 groote jachtakten, 456 gewone en 2 kleine; ver der 133 groote vischakten en 505 kleine, benevens 335 kostelooze vergunningen. Voor de verschillende werd betaald f 12.396.37Vs. Het aantal bekeuringen wegens jacht en visscherij bedroeg 336. Jachtopzieners waren er 19 en onbezoldigde Oud-minister Bloem. J. C. Bloem, van 6 Mei 1885 tot Febr. 1888 minister van financiën in het derde kabinet Heemskerk, mag wel genoemd on der ben die, om met Barlaeus te spreken, „van een afkomst klein klom tot een boogen staet". Zijn vader was brigadier der kon. ma rechaussee te 's Hertogenbosch. Hij zelf trad als vrijwilliger in dienst, en werd als sergeant overgeplaatst bij de grenadieijs te 's Gravenhage. Hier trok üij de aandacht van iemand uit de omgeving van Koning Willem H, welke laatste hem voorthielp. Hij kwam op de polytechnische school. Daarna werd hij ijker, vervolgens ontvan ger, inspecteur bij de belastingen, enz. en miiiTsVLden Gaagscben gemeenteraad, tot om de porte?èSuk?rk in hem den.. man vond nemen van den heerover 2 Oot. '95.~l De 2e luitenant J. J. Hocke van bet late} regiment vesting artillerie te Utreobt wordt met 1 Nov. a. gedétacheerd bij het 3e regiment veldartillerie, om later definitief bij dat wapen te worden overgeplaatst. Den len October is te Vlissingen het bevel over Hr. Ms. stoomkanonneerboot Bulgiaaldaar gestationneerd, door den luit. ter zee le kl. Kraaijenhof van de Leur overgedragen aan den luit. ter zee le kl. Slny terman. De serg.-majoor-schrjj ver J. A. Chris- tiaanse, van bet reg. gren. en jagers, werk zaam bij den administrateur van het gar- nizoens kleedingmagazij n in Den Haag, zal wegens langdnrigen dienst den militairen dienst met pensioen verlaten. Aan jbr. mr. E. A. O. De Casem- broot is, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als substituut-griffier bij de arron dissementsrechtbank te Middelburg. De heer J. G. Stevense is thans defi nitief werkzaam gesteld als klerk bij den rijks-betaalmeester te Middelburg. Tegenwoordig 10 leden, afwezig de heer Spruit. Voorzitter de Burgemeester. Deze herinnert, dat in de vorige verg. sl su ste vai he ar 0vu auivtivu wem. uit- gegeven i 10.320.46. De verschillende belastingen brachten op f 3.142.786.32Vs en de vergunnings rechten voor 1187 inrichtingen f 29.507.97. In Middelburg bestonden 105 vergunnin gen, in Vliss.ngen 61, in Zierikzee 51 en in Goes 42. Naar Noord-Amerika en dc Zuid-Af- rikaanscbs republiek vertrokken 106 per sonen, waaronder 7 welgestelde hoofden van haisgezinnen, 29 mingegoeden en 19 beboeftigen. Door de spoorbootmaatschappij Middel burgZierikzee werden vervoerd 26821 personen; door den stoombootdienst Wal- zoordenVlake 12038 en door den Prov. stoombootdienst op de Wester-Schelde 75018. Laatstgenoemde dienst transpor teerde in 1893 85616 personen. Inzake de Bondsfabrieken zijn bazen en knechts bet thans eens geworden dat daar onder te verstaan zij een fabriek waar alleen leden werken van erkende vereeni- Zeker eene groote verbetering, goed verstand zal leiden. K' dl ie tot vvvu uu vj-vu uu cubuoA/up uer siooten, en omdat de onderhandelingen daarover lang zullen duren, stellen B. en W. voor voor gewoon onderbond van straten e nz. f100 toe te staan en de begrootiDg vast te stellen zooals zij nn geworden is. Later zal dan bij suppletoire begrooting een con versie der gemeentescbnld en een nieuwe leening worden voorgesteld. De hr. Sinke acht de nit de Damstraat komende keien minder geschikt voor de verbetering der Oesterstraat. Verder be grijpt hij, dat niet op den afloop der on derhandelingen kan gewacht worden, en hoopt dat daaraan met bekwamen spoed gewerkt zal worden. De Voorz. verzoekt de Raadsleden hun invloed aan te wenden, om den grond voor de rioleering zooveel mogelijk kosteloos te verkrijgen en verwacht, dat dit werk voor lerseke "goede gevolgen zal hebben. Daarna wordt de f 100 voor gewoon, on derhoud van straten toegestaan, en de post voor onvoorziene uitgaven verminderd met f 194,98, zijnde bet bedrag van meer dere uitgaven ten gevolge van de wijzi gingen door den Raad in de begrooting aangebracht. Nog werd besloten oTE SORTEERING gingen als „Algemeene Diamantwerkers- bond", „R. K. Volksbond", „Patrimoniiij»ü-y rij Essufcsidie aan teiAi/s Aijri I begrootj US>lot\AOhtLvl. begroot i f28463 gesteld. te Ter Neuzen,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1895 | | pagina 1