NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 1. 1895.
Hinstfag 1 ©cfofiec.
ftetufe Jaargang.
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G.
M. KLEMKERK, te Goes
F.
P. D'HUIJ, te Middelburg.
GEMENGDE BERICHTEN-
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
en
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
Enkele nummers0,025.
meer 10 cent.
Proportioneeie Vertegenwoordiging.
De heer' C. E. van Koetsveld heeft in
enkele artikelen de bezwares weerlegd te
gen liet stelsel, gelij k dit bij adres aan de
tweede kamer door de antirevolutionaire
kiesvereeniging „Voor Nederlanden Oranje"
is gevraagd.
De bezwaren tegen dit stelsel raakten
echter niet het beginsel; alleen de toe
passing.
Dit doet ons hopes en vermoeden dat
spoedig eene krachtige samenwerking van
alle partijen zal geloren worden om dit
stelsel te verkrijgen.
Het bevreemdt ons dat de steun door
de Kiesvereenigiugen aan het Groesche
adres geboden, nog zoo gering is.
Adressen van adhaesie kwamen bij de
tweede kamer in van
de antir. Kiesvereeniging te Wemeldinge
de Centrale dito te Hontenisse de a. r.
Kiesvereen. ie SmilJede centrale dito
voor het district Katwijk en Leiderdorp,
Verwacht worden nog adressen van de
antir. Kiesvereenigiugen te Tholen en te
Woerden.
Een gering cijfer dat te meer bevreem
ding wekt, dewijl de strijd voor het rechts
beginsel tevens een strijd voor het partij
belang is. In districten als bijv. Zierikzee,
Amsterdam en Rotterdam waar de meerder
heid aan ééne party is en de minderheden
tot allerlei tegennatuurlijke en ongewenschte
combinaties moeten komen om eenig succes
bij de stembus te behalen, moesten de
kiesvereenigingen een dergelijk adres als
het Goesche met beide handen aangrijpen.
Schouwen en Duiveland en Zeeuwsch-
Vlaanderen behoorden reeds in ban eigen be
lang het adres te steunen. In bijna alle steden
en dorpen aldaar zijn de antirevolutionai
ren in de minderheid en slagen zij er maar
niet in een der verdienstelijke onder hunne
geestverwanten in den raad of in de staten
te brengen.
Waarom helpen zij dan de Groesche Kies
vereeniging niet?
Zegepraalt het evenredigheidsbeginsel,
dan zullen ook in plaatsen als Zierikzee
en Tholen, Oostburg en Hulst mannen in
de gemeenteraden komen, die niet zijn
van de kleur der meerderheid.
Eene dergelijke veri egenwoordiging is
immers het meest in het algemeen belang.
Teneinde de vereenigingen te helpen by
de samenstelling van hun adres geven wij
hieronder het formulier, gelijk dit door de
Kiesvereeniging te Kapelle is opgesteld.
Aan de Tweede Kamer der Staten Generaal
De ondergeteekenden uitmakende het
bestuur derKiesvereen
te
Kennis genomen hebbende van het aan
Uwe Vergadering verzonden adres van de
Heeren J. Donner, M. de Jonge Jz, J. Adam,
J. de Hoogh, C. Oranje Lz., J. Buijse
en C. E. van Koetsveld te Goes, inhou
dende verzoek om een Proportioneel kies
stelsel voor Piov. Staten en Gemeente
raden, zich met genoemd verzoek geheel
vereenigende.
Wenden zich tot Uwe vergadering met
1 at eerbiedig verzoek daaraan wel Uwe
indacht te willen schenken en er gevolg
an te geven.
Hetwelk doende enz.
(onder teekening en.)
Zij nog herinnerd dat het adres op ge
zegeld papier moet geschreven zijn.
Vermelden wij nog in antwoord op Het
I .andel dat de ijverige kampioen voor
het evenredige kiesstelsel niet is de heer
ds. C. van Koetsveld, maar diens zoon de
heer C. van Koetsveld.
De Goesche a. r. Kiesvereeniging heeft
zeker wel 't minste belang gehad bij het
geen zij aan de -tweede kamer vraagt.
In de Tweede Kamer en in de Prov.
Staten is het kiesdistrict Goes vertegen
woordigd door antirevolutionairen in de
gemeenteraden van de verschillende dor
pen van waar haar adres gesteund werd,
vormen de a. r. de meerderheid of eene flinke
minderheid welke laatste zij te Goes nog
bezaten, toen het adres van daar verzonden
werd.
Doch niet partijbelang, maar liefde voor
het recht, bezielde haar toen zij tot deze
adresbeweging opriep.
Daarom blijven wij nog erop aandringen
dat onze kiesvereenigingen deze beweging
steunen; opdat eindelijk het beginsel zege-
viere, waarvoor onder meerderen niet het
minst de schrijver van Ons Program nu al
meer dan een kwarteeuw gestreden heeft.
•sfr
Uit de Bode der Heldring-gestichten.
De Heldring-gestichten zijn tweeërlei:
A. Gestichten tot redding. II. Inrichtin
gen voor onderwijs. Alle onder leiding van
Ds. H. Pierson.
A. 1. Asyl Steenbeek. Voor gevallen
vrouwen, f25 entree, f2 per week Ver
blijf: 2 jaren. Directrice mej. J. H. Kruijf.
A. 2. Het Hagdalenahuis. Voor ongehuw
de moeders. Verblijfminstens een half
jaar f 25 entree, f 2 per week voor de moe
der alleen, f 3 voor moeder en kind samen.
Kinderhuis f2. Directrice: mej. C. W.
Swellengrebel.
A. 3. Bethel. Voor minderjarige meisjes
van 16 jaar en daarboven, die gevaar loo-
pen te vallen. Verblijf: minstens 2 jaren,
zoo noodig langer f 10 entree, f 2 per week
Directricemej. E. Sjoers.
A. 4. Talitha Kümi. Voor meisjes be
neden 16 jaar, die men voor veraeerde in
vloeden wil bewaren. Verblijfmeestal tot
18 jaar f 10 entree, f114 jaarlijks. Direc
trice mej. A. Olivier.
B. 1. Christ. Normaalschool voor onder
wijzeressen. Vereischte leeftijd 14 jaar
f 400 per jaar, zonder meer. Prospeetus
verkrijgbaar bij de Directrice, mej. J. J.
Weijland. Toelatings-examen in Juni, of als
er plaatsen vacant zijn.
B. 2. Christ. Opleidingshuizen voor meis
jes. Directrice van het eerste: Mej. M. de
Puy, aan het tweede: Mej. E. de Mol van
Otterloo. Opleiding tot leerling der Nor
maalschool, bewaarschoolhouderes of voor
eene huishoudelijke betrekking, enz. Leef
tijd van 6 jaren af. f 25 entree, f 200 per
jaar, waaronder oek kleeding begrepen is.
KB. Zetten bereikt men per Staatsspoor
over Wageningen, verder 5 kwartier te
voet of per part. rijtuig. Voorts per Holl.
spoor over de halte Zetten, 20 minuten
gaans. Directe biljetten te Arnhem, Nijme
gen, Rotterdam, Utrecht, Amsterdam (via
Amersfoort) en sommige tusschenstations
verkrijgbaar. Per Rijnstoombooten (Lexkes-
veer) of Waalstoombooten (L jenen in de
Betuwe).
Bezoeken op de Gestichten toegelaten,
op Steenbeek en het Magdalenahtis echter
bij uitzondering.
30 Sept. 1895.
Middelburg. Zaterdag vergaderde de
polder Walcheren onder voorzitterschap
van den heer D. A. Dronkers.
De rekening werd goedgekeurd, in ont
vang op f 722.242,OIV2 en in uitgaaf op
f698,929,21Vs.
Voorts wordt overgelegd het voorstel
van het dag. bestuur omtrent het vast te
stellen gewoon dijkgeschot over 1896. De
rentebetalingen en aflossingen zijn geraamd
op f 69,404. Den 1 Januari zal de schuld
bedragen f 1,020498, waarvan dit jaar zal
worden afgelost f 31500.
Teneinde het dijkgeschot voor 1895 niet
buitengewoon te moeten verkoogen is tot
een tijdelijke geldopneming bij de Maat
schappij voor gemeenteerediet te Amsterdam
besloten, groot f50000, tegen eene rente
van 3V4 pCt. 'sjaars, af te lossen in 4
jaren niet f12500.
Vervolgens wordt overgelegd de begroo
ting van vermoedelijke uitgaven en ontvang
sten zijnde met een te kort van f 232870,
tot dekking waarvan het bestuur voorstelde
te heffen op de gronden en wateren des
polders schotbaar 15417 H. f 223546vrij
land 1480 H. f9324. Samen f 232870 en
mitsdien het bedrag van het gewoon dijk
geschot voor 1896 vast te stellen op f 14.50
per H. schot- en f6.30 per H. vrijland.
Dit voorstel wordt aangenomen.
Vervolgens worden benoemd de voorzitter,
de leden en plaatsvervangende leden van
het stembureau in 1896.
Achtereenvolgens worden benoemd
als voorzitter de voorzitter van het
polderbestuur en als plaatsvervangende
voorzitters de heeren P. Pouwer Az. en
J. Borsius
als leden de heeren A. de Noo 1 Iz., dv
A. van der Swalme en J. Koene en als
plaatsvervangende leden de heeren L.
Cysouw, J. Corré en D. J. Dronkers.
Afwijzend wordt beschikt op het adres van
W. Reijnierse Wz. te Koudekerke om
20 c. A. sloot van den polder te mogen
koopen.
Daarna komt het adres in behandeling
van W. Dekker Cz., waarin betoogd werd
de wensehelijkheid om de financiën des pol
ders te versterken door in het dij kgeschot
ook aan te slaan de bebouwde eigendommen
alsmede de ongebouwde, voorzoover deze
thans onbelast zijn.
Wat dit laatste betreft dit acht het da
gelij ksch bestuur volstrekt onmogelijk; in
strijd met artikel 130 van het polderregle
ment en stuitend onbillijk tegenover die
bezitters, welke in der tijd deze gronden
kochten tot hoogeren prijs, wetende dat zij
vrijdom hadden.
1 Het dag. bestuur meent dat de eenige
weg om in deze verbetering te krijgen, zou
zijn het heffen van opcenten op de grond
en personeele belastingen; deze brachten
vroeger op f16000 'sjaars, tot in 1865 de
regeering deze heffing verbood.
De heer Allaart vraagt of ter tegemoet
koming aan de bezwaren, de perceelen ook
zouden kunnen aangeslagen worden volgens
de kadastrale huurwaarde. De voorzitter
gelooft dit niet.
De heer Snijders vraagt of geen nader
onderzoek zou kunnen geschieden ter be
rekening van de vermoedelijke financiëele
gevolgen. Een oud-burgemeester van Mid
delburg had hem eens verzekerd dat Je
heffing wel mogelijk was doch dat dan ook
de kosten der waterkeeringen in verschil
lende gemeenten ten laste van den polder
zouden komen.
Spreker zou willen weten hoeveel vrucht
baar land in 't adres is bedoeld en hoe het
staat met de verkregen rechten. Heffing
naar de kadastrale huurwaarde bestaat |o.a.
in de Schenge- en Nieuw Neuzenpolders.
Tegen een zoodanige heffing hebben Ged.
Staten geen bezwaar.
In het rapport van het dag. bestuur wordt
gewezen op de groote moeilijkheid om die
tallooze perceelen op een legger te brengen.
Spr. leek dit een krachtig argumentdaarom
vervoegde hij zich bij den controleur van
het kadaster, die hem op zijn verzoek me
dedeelde dat op 1 Jan. '95 de belastbare
opbrengst van het gebouwde f 1.130490 en
vam ongebouwde f 865.413.47 bedroeg. Dit
groote verschil maakt een onderzoek wel
wenschelijk. De kosten van een legger
zouden slechts f 270 bedragen, gesteld dat
voor het in orde maken daarvan drie maan
den noodig waren, daar de controleur spre
ker verzekerd heeft dat een belooning van
f 3 per dag daartoe gevorderd zou worden.
En nu is het wel hard dat de ingezete
nen der gemeenten zouden moeten helpen
dragen in de polderlasten, doch zij hebben
het vroeger ook gedaan.
De heer v. d. Swalme zegt te wenschen
dat de verdediging der polders rijkszaak
ware. Nu dat echter niet te verkrijgen is,
betwijfelt hij of inwilliging van het ver
zoek van adressanten den polder eenig voor
deel zou opleveren, wijl de gemeenten,
werden deze belast, hunne waterkeerende
werken ten laste van den polder brengen
zouden.
Van het onderzoek naar oude verkregen
rechten verwacht hij geen succes.
De heer Corré ondersteunt het denk
beeld van den heer Snijders, doch wenscht
vrijstelling voor kleine bezittingen.
De voorzitter zegt dat eene vergelijking
tusschen den grooten, fieel ouden polder
Walcheren en de kleine, jonge Schenge-
en Nieuw Neuzenpolders niet opgaat.
Een schatting van de belastbare opbrengst
is onbillijk en een premie geven aan de be
zitters van slecht land. Het bestuur heeft
alles wat kon onderzocht, doch weet geen
weg met de zaak. Daarom stelt het voor
om voor het oogenblïk te besluiten zooals
het voorstelt, later kan bij meerder licht,
op de zaak worden terug gekomen. De
heeren Snijders en Corré drongen echter op
een nader onderzoek, desnoods door eene
commissie, aan.
Het praeadvies van het bestuur wordt
echter met 11 tegen 9 stemmen aange
nomen.
Nog komt ter tafel het in ons blad te
voren in hoofdzaak gemelde adres van L.
Dekker, c. s. waarin zij mededeelden dat,
ofschoon meermalen beweerd werd dat de
suatie van den polder geheel in orde was,
toch na de gerezen klachten 3 schotbal-
ken uit de heul no 1 en no 21 van de
Noordwatering en de Boudewijnskerke
sprink verwijderd zijn en er ook na de
gezegde klachten daar is gebaggerd. De
door hen beloopen schaden zijn door over
tollig water veroorzaakt en zij vra
gen nu om, ter tegemoetkoming in het ge
leden financieel nadeel, althans voor dit
jaar hen vrij te stellen van polderlasten
voor de bij elk dier adressanten genoemde
landen.
De voorzitter ontkent namens het testuur
dat de schotbalkjes zooveel invloed hadden
op de suatie. Zij toch waren niet grooter
dan 10 bij 7V3 c.M. en .er waren er ook
slecbts 2. Sommige adressanten hadden
misschien wel last van 't water, doch dit
lag aan het weer. Thans is de suatie uit
stekend in orde. De schade zal ook wel
wat overdreven zijn. Ten bate van de suatie
in de buurt van adressanten wordt boven
dien door allen ingelanden bijgedragen, en
alleen adressanten hebben er voordeel
bij. Het bestuur stelt dus voor afwijzend
te beschikkenalzoo geschiedt met alge-
meene stemmen min een die van den heer
Snijders.
Aan het bestuur worden vervolgens de
gewone machtigingen verleend. Op een
vraag van den heer Sprenger wordt ge
antwoord dat het bestuur volgens artikel 9
van het polititiereglement van den polder
ten allen tijde het recht heeft tegenover
eigenaars van duinen, wat het weghalen
van zand betreft, een zandput te sluiten.
Bij kon. besluit is benoemd tot kan-
tonrechter-plaatsvervanger in het kanton
Tholen N. van Steenbergen, notaris te
Tholen.
Goes. De Unie-collecte langs de hui
zen gehouden heeft f 212,87 opgebracht
die te Wilhelm! nadorp onder de kinderen
der Zondagschool f 1,835 welke sommen
zijn overgedragen aan den penningmeester
der chr. school.
Wolfertsdijk. De Unie collecte in de
Ger. kerk, met bestemming, heeft opgebracht
f12,185. Rog werd f7 bijgedragen door
eenige vrienden te Goes, insgelijks met be
stemming.
Wissenkerke. De pogingen om het
gezonkene schip van D. Boele te lichten
zijn niet mogen gelukken. Bij de laatste
poging daartoe in dén nacht van Zaterdag
op Zondag werd het vaartuig zoo gehavend
dat het voor de vaart toch ongeschikt
zoude zijn. Toen werd besloten van ver
dere pogingen tot lichting af te zien.
Bij het naar de kerk rijden jl. Zon
dag namiddag schrikte het paaid van den
landbouwer S. J. de Regt en liep met het
gerij van den dijk bij het kerkhof alhier1
De wagen kwam in de sloot terecht. Ge
lukkig brak het lemoen en liep het paar d
weg. Nadat de in den wagen aanwezige11
er uit geholpen waren bleek dat de baa8
en zijne vrouw er heelhuids afkwamen,
doch dat hun kind eenige schrammen in
het gezicht had opgeloopen. De wagen
bekwam veel averij.
Te 3 ure in ilen namiddag van dien dag
brandden binnen 3 kwartier de beide dub
bele keeten van den aannemer van de
dijksverbetering aan den Vlietepolder, af.
Niets kon. bijna worden gered. Vele pol
derjongens leden daardoor schade vooral
de keetbazen waarvan een met zijn gezin
zijnen geheelen inboedel verloor terwijl
een ander f 20 aan papier in den brand moest
achterlaten. De aanwezigen moesten dan
ook enkel op lijfsbehoud bedacht zijn.
De keeten zijn geassureerd. De oorzaak
was, het onvoorzichtig aanmaken van een
kachel door een ouden keetbaas.
Middelburg. Met den sneltrein van
7.14 vertrok heden ochtend dr. Mezger en
zijn familie weer naar Parijs. Ten hunnen
behoeve werd een salonrijtuig in den trein
geplaatst. V
Vorder vertrok heden avond nog met den
trein van 6,9 de graaf de Bobrinksky die de
zen zomer op de buitenplaats „Berkenbosch
te Domburg vertoefde. Ook ten zijnen
behoeve werd een salonrijtuig in den trein
geplaatst.
Heinkenszand. Aan den heer D.
van 't Hof is als directeur der muziekver-
eeniging „Euterpe" tegen 15 Oct. eervol
ontslag verleend ea in diens plaats benoemd
de heer J. van der Weele, alhier.
Borsele. Met het toezicht op de uit
voering van de uitbreidingswerken aan den
Steiger alhier, is belast de heer M. Moer
land te Stavenisse, dezelfde titularis die
als opzichter werkzaam was bij den bouw
van genoemde inrichting.
VliSSingen. Maandag middag werd
voor het front der troepen de Zilveren
Medalje uitgereikt aan den Korporaal
waschbaas J. Dattin, dienende bij de Infan
terie, voor 24 jarige trouwendienst.
Kloetinge. In den nacht van Vrijdag
op Zaterdag is er bij den landbouwer M.
de Vrieze alhier een paar H. L. aardap
pelen, een paar laarzen en eenig timmer
gereedschap gestolen. Een en ander wa-
geborgeo in de schuur. Door openbrekens
eener deur zijn de inbrekers binnen geko
men. De daders zijn tot nog toe onbekend.
Krabbendijke. Terwijl Zaterdagavond
de knecht van den landbouwer Blok uit
den Mairepolder (bezig zijnde roet suiker
bieten te vervoeren) de haven afreed was
het 7-jarig zoontje van den schipper H. op
het zoogenaamde zweek gekropen. Even aan
het rijden viel genoemd knaapje er af met
het ongelukkig gevolg dat hem de ledige
wagen over de beenen ging, een waarvan
ernstig werd gekneusd, zoodat gene eskun
dige hulp noodzakelijk was.
De knecht van weduwe S. te Sint
Philipslancl zou Donderdagmiddag met
paard en driewielskar een groot vat met
water vervoeren, toen, tengevolge van het
gieren der kar, het vat er af viel en de
man het volle gewicht op het lichaam
kreeg. Zijn toestand is bedenkelijk. M. O.
Door mevr. de wed. I. J. Pa<rde-
kooper, te Goes overleden, zijn bij testa
mentaire beschikking geschonken: f 500
aan de Ned. Herv. kerk te Goes, f 500
aan de armen der Ned. Herv. Gemeente
aldaar; en f500 aan de algeineene armen
aldaar, alles vrij van recht van successie.
Sedert Mei j.l. heeft een waschvrouw
uit Beek met valsche briefjes op naam en
last eener aan de Pruisische grenzen woon
achtige dame zich schuldig gemaakt aan
bedriegelij ke oplichting van een groote
partij manufacturen tot ongeveer f350 ten
nadeele van een manufacturier te Nijmegen.
Dezer dagen kwam het gepleegde bedrog
uit, toen de betrokken manufactnrier zij ne
nota bij genoemde dame indiende Vele goe-