NIEUWSBLA VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH lo. 147. 1895. Safecifag 14 Sepfemfiec. legende laargang, VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN EIG E N HULP. ui. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,02®. UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes en van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. gen Nieuwe abbonné's ontvan- 1 October a. ons blad GRATIS. (Slot). In zijn „Samenwerking op Maatschappe lijk gebied." zegt de Savornin Lokman Te ontkennen valt het (echter) niet dat, wanneer de maatschappij haar behoeften wijzigt of verandering brengt in de wijze waarop daaraan wordt voldaan, althans tijdelijk op het een of ander gebied werk loosheid ontstaat, omdat er krachten, die vroeger werden gebruikt, thans niet meer noodig zijn. Verandert de mode, een gan- sche industrie die eerst voorzag in de vraag b. v. naar kralenversierselen voor damesmantels ligt tegen den grond, terwijl daarentegen in de zijde-industrie handen te kort komen. Vervangt in het huishou delijk gebruik het geëmailleerde gereed schap het koperen, de kopersmid en allen die de waren leverden voor het onderhoud van het kopergoed, zullen er de nadeelen van ondervinden. Evenzoo is het, wanneer de coöperatie op een of ander terrein het werk van de tusschenhand overneemt. Men zal echter het stelsel der vrijheid moeten aanvaarden met al wat het brengt, ook met zijne nadeelen. Wat de socialisten met hun dwang daar tegenover stellen, zou in zijn toepassing alleen kunnen dienen om de voordeelen van het eerste stelsel te duidelijker aan het licht te brengen. En wil men zich keeren tegen iedere verbetering in de productie, den omslaeh- tigen arbeid prijzen om ,de vele handen die hij bezig houdt, dan ziet men voorbij hoe men zelf in alles gebruik maakt van ae voordeelen van het stelsel dat men ver oordeelt Of zou men het werkelijk con sequent aandurven de goedkoopere en zoo veel betere kleedingstoffen, verlichting huisvesting, verkeer, levensmiddelen enz. te verbannen en de voorkeur te geven aan datgene waarmede vroeger de gebrek kige productie- en verkeersmiddelen voor zagen in de beperkte behoeften der toen malige maatschappij Tot zoover deze schrijver. Ons komen zijne opmerkingen juist voor. Wij hebben ons, schoon niet zoo scherp belijnd, de gevolgen der coöperatie, blij kens ons vorig artikel eveneens zoo voor gesteld. Het is nu eenmaal zoo, vooral in onzen tijd van stoom en electriciteit, wat ons niet meer dienen kan, moet verdwijnen. Het goede moet voor het betere plaats maken. De tusschenhand moet wijken voor de coöperatieve winkelmacht, zoodra deze laatste den consumenten beter voldoet. 't Is de onverbiddelijke logica van der dingen loop, zooals hij door de Voorzie nigheid Gods bestuurd, door de menschen moet aanvaard worden. Zich er tegen verzetten, zou eene po ging zijn om met de handen aan de ster ren te raken, of dooreen wenk der oogen een sneltrein op onzen weg te doen stil staan. Naarmate ons volk al meer gedemocra tiseerd werd, zijne eigen zaken leerde af doen, is ook de vraag naar coöperatie al meer op den voorgrond getreden. Mits het eene gezonde coöperatie zij, ga de winkelstand voor deze op zij. Maar de coöperatie van een machtig aantal ambtenaren, renteniers en gepensioneerden is de bedoelde niet. De overige vormen van coöperatie de inkoop-, productie- en credietvereeni- gmgen - strekken om den kleinen winkelier- op te helpen zijn positie te verbeteren, hem het hoofd boven water ie doen hou den. En alleen met coöperatie welke op deze lijn ligt hebben wij te doen. En al is 't dat de consumptieve coöpe ratie, gelijk zij in onze steden geoefend wordt op den duur de dood voor den winkelstand moet zijn; de winkeliers zul len wijs doen met zich niet op genade of ongenade aan dezen vijand over te geven. De winkeliers moeten zeiven gaan coö- pereeren. Sumenwerking moet er komen. Samen doen moet al meer de leus worden. Voor gezamenlijke rekening inkoopen; samen de koopprijzen vaststellen elkander op de hoogte houden van de zwakke klan ten het borgen afschaffen, tenzij dan, als overgangsmaatregel, voor het halen bij de week, en voor gezamenlijke rekening die verbeteringen in het bedrijf aanbrengen welke noodig zijn om den enkelen winkelier in het leven te houden. Van andere middelen als bijvoorbeeld zelfonderzoek zwijgen wij natuurlijk dewijl wij in de veronderstelling leven dat al onze winkeliers, wat warenkennis, vriende lijkheid, vlugheid, nauwkeurigheid, eerlijk heid en orde op de zaken stellen betreft, zich zeer gunstig van hunne collega's on derscheiden. Al de opgenoemde maatregelen zijn samen te vatten in het eene woord nadoen. Het goede dat in de coöperatieve verbruiks- vereeniging is, dient overgenomen. Het is nu eenmaal een feit dat de groote winsten door deze vereenigingen behaald, gevolg zijn van de uitsparing van groote kosten door groote inkoopen. De winkeliers moeten ophouden als con currenten tegenover elkander te staan. Z:j moeten beginnen met naast elkander op te treden. Het individualisme onz ir dagen iszoo duur. Laten zij dan beproeven om voor gezamenlijke rekening in te koopen. Dat geeft lager prijzen en minder kosten. Dat geeft gelegenheid voor ruimer crediet en vergroot dientengevolge het bedrijfskapitaal. Het vergemakkelijkt den verkoop. Wanneer consumenteu zich vereenigen om hunne artikelen zelf te produceeren, dan kunnen winkeliers hetzelfle doen. Zij kunnen gelijk in Engeland zich in verbin ding stellen met één zelfden fabrikant, of stichten een eigen fabriek, of hun eigen plantages doen bewerken. Steenkolen, eet waren, wijnen, matten en vloerkleeden, dit alles kan voor gezamenlijke rekening wor den aangekocht, bijvoorbeeld door de ge zamenlijke winkeliers in de provincie. In groote steden van Duitschland hebben vele winkeliers een grooten winkel voor gezamenlijke rekening ingericht. Dit voorbeeld verdient evenzeer navol ging. Op die wijze wordt aan vuur en licht, aan bedienden, aan huis- of lokaal huur heel wat uitgespaard. Dit heeft ook wel bezwaren. De concurrent ziet op die wijze te veel hoe veel of hoe weinig klandisie gij hebt. Doch daar tegen over staat dat gij het ook van hem ziet. En bovendien, de verhouding tusscken de winkeliers is dan niet meer die van concur renten in de eerste plaats, maar van gelij k belanghebbenden, van lotgenooten, die de handen ineen slaan om zich en elkander voor den ondergang te behoeden. Wij weten op het oogenblik geen ander middel om de Coöperatie het hoofd te bieden. Gaarne stellen wij onze kolommen open voor hen, die een anderen uitweg weten. Die twee tegenstrijdige elementen consu menten en producenten met elkander ver zoenen, in dien zin dat het publiek goed koop bediend wordt en de winkelier ge noegzaam verdient omin zijn stand te blij ven. Doch bestrijding eener gezonde coöpera tie, desnoods met stembusmiddelen, is geen maatregel die aanbeveling verdient. De coöperatie is als het paard dat men niet door aan zijn staart te trekken tot stilstaan dwingt, alleen door het te bestij gen heeft men kans dat men het beteugelt en aan zich dienstbaar maakt. Zoo kan de coöperatie een reddende engel worden voor hen die tot heden niets anders dan het tegendeel in haar hebben gezien. De socialistische lectuur ia onze provin cie is niet verkwikkelijk. Dit komt omdat de schrijvers zich bij elke gelegenheid laten voorstaan op hun ongeloof, spotten met hemel en helen afgeven op hen die in de droeve sociale quaestie nog vasthouden aan het geloof in de eeuwige zaligheid. Toch ergeren wij ons aan deze partijdige teekening van der Christenen streven niet. Wij zien nu eenmaal in de socialisten de geestelijke zonen van het radicalisme, gelijk Groen reeds in 1830, onder het gieren van den onwentelingsstorm, uit de boeken en uit de ervaring geleerd had dat het liberalisme met het radicalisme in onafscheidelijk verband is,'dat de wortel van het bekende boompje: liberalisme, ra dicalisme, socialisme, enz. in de stelselmatige verloochening van Gods oppermacht ligt. En ook ons heeft de ervaring in ons gevoelen omtrent de overeenkomst, het verband tusschen liberalen en socialen be vestigd. Wat de laatsten uitspreken als hunne gevoelens omtrent de geestelijke dingen, is hun te voren herhaaldelijk door de libe rale philosophen' en diplomaten, ministers en kamerleden voorgezegd. Wij gaven reeds vroeger eenige spreuken van dominé Lieftinck ten beste. Doctor Betz een radicaal gaven wij het woord over zijne democratie. En ook mr. VanHouten,thans minister van binnenlandsche zaken, raadsman der Kroon, heeft zich vaak zeer anti-christelijk uit gelaten. Nog niet vele jaren geleden heeft hij, nog afgevaardigde ter Tweede Kamer voor de liberale partij in Groningen zijnde, een boekje uitgegeven, waarin men woordelijk het volgende leest: Wij weten alleen, dat het oordeel hier namaals, met hemel en hel, wat hun ontstaan aangaat slechts grihen zyn van oude dichters, schilderijen op don wand van het panorama, binnen welks muren de kerk den geest der menschheid opge sloten houdt, maar die door geestslijken (plaffen) als werkelijkheid worden ge predikt met het voor de hand liggend doel, zelf de plaats te kunnen innemen van betaalde zaakwaarnemers, en zi;h voor hun vermeende hulp om de hel te ont- loopen, door beangstigde gemoederen loon laten betalen. En lees verder ook dit, waar hij over de kerk van Christus spreekt De gewoonte der kerken, om de lijden den met allerlei heerlijkheid hier namaals te troosten, en hier de partij voor de bevoorrechten op te nemen, heeft in kerkelijke kringen het gevoel voor recht en onrecht in de sociale verhoudingen zoo afgestompt, dat van hen geen beter schap is te wachten. Nog schreef diezelfde heer Van Houten: Als ten slotte liet leven meer last dan lust schenktmoet men het eenvoudig afleggen Een fijne prediking van den zelfmoord, overeenkomende met wat in de vorige eeuw uit een boek van een franschen vrij denker door Bilderdij k aldus vertaald werd: Spot met duivel en met hel. Scheldt de godsvrucht kinderspel, En zoo het lot u tegenloopt, Dan u zelf maar opgeknoopt. Wijzen wij hierbij op den professor die beweerde liever van een aap te willen afstammen dan van een gevalleu Adam op de spotternijen van Multatuliop Prof. Opzoomer, die den Bijbel een wespennest vol fabelen noemde en wij hebben genoeg zaam toegelicht waarom de socialistische lectuur in onze provincie onze ergernis niet wekt, maar ons te meer drijft om het liberalisme, den geestelijken vader van het socialisme, met alle kracht te weerstaan. Het liberalisme is de vijand van het ge loof, van de souvereiniteit Gods, en dien volgens van alle gezag dat uit die opper macht Gods op menschen gelegd werd. Van daar onder anleren die armzalige argumenten ter verdediging van het Ko ningschap, gelij wij die dezer dagen in het liberale hoofdbli d onzer provincie konden vinden, argumenten aan het recht der meerderheid, aan de galanterie zelfs ontleend. Het socialisme lijkt te sprekend op zijn vader, dan dat wij, het kind aanschouwende, ons dien vader zouden vermogen weg te denken. VAN VADER CATS. SINSPREUCKEN. 'tls beter van swijgen Berou te krijgen, Dan door veel spreken Een vuyr t' ontsteken. Al die veel rasen En zijn maar dwasen Gy, zijt gy vroet, Soo swijght en doet. Geen spies en maeckt soo diepe wonden Als achterklap en boose monden. De Zutpli. Crt. geeft het volgende denk beeld aan de hand om met „volkomen ze kerheid" de voordeelen te verkrijgen, welke de minister van Houten bij de splitsing der grootere gemeenten in het vooruitzicht stelt nl. dat over verflauwende belangstelling bij tusschentijd8che aanvullingsverkiezingen niet meer zou kunnen geklaagd worden en de vertegenwoordiging van „aanzienlijke minderheden" in den gemeenteraad zou zijn verzekerd. Daartoe wil het blad het evenredig kies stelsel invoeren voorloopig als proef in ge meenten met meer dan 15,000 inwoners. Evenals thans door de regeering wordt voorgesteld, zou elke groep van 50 kiezers of elke erkende kiesvereeniging candidaten mogen aanbieden, ten hoogste zoovelen als er zetels te vervullen zijn, en alleen op die volgens de wettelijke voorschriften voor gestelde candidaten zouden geldige stemmen kunnen worden uitgebracht. De stemuit- brenging zou op dezelfde wijze geschieden als in het ontwerp wordt voorgesteld, nl. door het plaatsen van een kruisje of een ander teeken bij den naam van hem, dien men wenschte- gekozen te zien. Bij het opmaken van het resultaat der stemming, zou niet, gelijk bij het meerderheidstelsel geschiedt, hetwelk tot dusver toegepast wordt en naar het ontwerp-Van Houten bestendigd zou worden, worden onderzocht welke candidaten het grootst aantal stem men op zich veree.nigd hebben en van dezen gekozen verklaard wie de volstrekte meer derheid, d. i. de grootste helft der uitge brachte stemmen verwierven, maar allereerst nagegaan hoe groot he t aantal stemmen is, welke uitgebracht zijn len gunste van de verschillende candidatenlijsten, welke door vrijwillig gevormde groepen van ten minste 50 kiezers of door erkende kies vereenigin gen aangebolen zijn. Eene eenvoudige deeling van het aantal te vervullen zetels op het geheele aantal der uitgebrachte stemmen, hetwelk aanspraak geeft op het bezetten van één zetel, en zooveel malen dit kiesquotiënt begrepen is in het aantal stemmen, ten gunste van elke candidaten- lijst uitgebracht, zooveel zetels moeten be zet worden door candidaten, op elk dier lijsten voorkomende, terwijl van die candi daten gekozen verklaard worden zij, die het grootste aantal stemmen op zich ver- eenigden. De Zutph. Crt. maakt haar voorstel door het volgende voorbeeld duidelijk Stel, er zijn in 't geheel uitgebracht 10,000 stemmen en 10 zetels te vervullen, dan heeft elk duizendtal kiezers, die in den zelfden geest gestemd hebben, aanspraak op éen vertegenwoordiger aan een lijst, waar voor 5000 kiezers hebbengestemd, valt dus de vervulling van 5 zetels te beurt en die 5 zetels worden ingenomen door de 5 candi daten op wie de meeste kiezers uit de ean- didaten op de lijst de voorkeur blijken ge geven te hebben. Valt een dezer gekozenen gedurende de zittingsperiode door aftreden of overlijden uit, dan wordt zijne plaats ingenomen door hem, die op dezelfde lijst in stemmencijfer op den gekozen verklaarde volgde, zoodat tussckentijdsche verkiezingen overbodig zijn geworden en er derhalve over verflauwde belangstelling door afmat ting der kiezers niet meer geklaagd kan worden. 13 Sept. '95. Bij ïe Tweede Kamer is ingekomen oen wetsontwerp tot herziening der belast bare opbrengst van gebouwde eigendommen. Het programma voor de opening van de Staten-Generaal te 's Gravenkage, op Dinsdag 17 Sept. a. is verschenenj De vergadering zal door H. M. de Regentes namens H. M. de Koningin worden geopend. De rang van brigadier-titulair is toe gekend aan P. Stoutjesdijk, jachtopziener te Brouwershaven, Deze week werd in de Tweede Kamer melding gemaakt van de ontvangst van 7 adressen in zake de Kieswet. Onder deze waren er vijf van vrouwenverenigingen aandringend op kiesrecht ook voor vrouwen. Van de beide anderen was een het bekende Goesche adres tot het verkrijgen van een stelsel van evenredige vertegenwoordiging het ander een adres van de antirevoluti onaire kiesvereeniging „Vreest „God eert den Koning" te Wemeldinge, ,tot onder steuning van genoemd adres. Bij kon. besluit zijn benoemd: tot lid van het bestuur der waterkeering van den calamiteusen polder Anna Friso D. de Regt Mz.idem van de calamiteuse Hoofd plaat en T/iomaespolders P. L. de Meijer; en tot plaatsvervanger van den dijkgraaf voor den Eerste Baf/ipoider A. Baas. Nieuw- en St. Joosland. Benoemd tot wethouders J. de Vogel en Chr. Reijnoudt. Met ingang van 1 October a. is be noemd tot postbode, belast met de bestelling te Gadzand, de heer Barentsen, van Rit- them, gewezen sergeant der infanterie. De commissie van rapporteurs over de kieswet bestaat uit de heeren Tak, Rink, Mees, Hintzen en Michiels van Verduijnen, met laatstgenoemde tot voorzitter. Met ingang van den len October a. s. zijn verplaatst de navolgende commiezen bij 's rijks belastingen: der le klasse P. Both van Vlissingea (stad) naar. Hansweert der 2e klasse L. C. Adriaansen van Tholen naar Vlissingsn (stad), L. Manneke van Bres- kens naar Aardenburg, A. B. de Meule- meester van Aardenburg naar Bresfcens der 3e klasse M. van der Plasse van Hans- weert naar Tholen, P. T. Leenknegt van Sas van Gent naar Terneuzen, P. A. Pool van Retranehement naar Sluisder 4e klasse J. van Geem naar Terneuzen naar Winterswijk en J. P. Op 'tHofvanWes- sem naar Sas van Gent. Coes. De buitengewone vergadering der Prov. Staten van Zeeland, ter verkie zing van een lid voor Gedeputeerden zal plaats hebben Vrijdag a.s. des nam. te 1 ure in de concertzaal op de Groenmarkt te Middelburg. Christelijke verzorging van krankzinnigen. De elfde jaarlijksche samenkomst van de „Vereeniging tot Christelijke Verzorging van krankzinnigen en zenuwlijders" in Nederland zal den 25en en 26en Septem ber te Groningen worden gehouden onder presidium van prof. Lindeboom van Kampen. Volgens het program zal op Woensdag den 25sten September, des namiddags om streeks half twee ure, eene extra-tram gaan van Groningen naar Zuidlaren, om het in aanbouw zijnde gesticht „Dennenoord" te bezichtigen.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1895 | | pagina 1