NIEUWSBLA
VOOR ZEELAND.
flo. 144. 1895.
Menfag 7 8ppfcm6pc.
flrgeitife faarpng,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Wi E
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
GHA TIS.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
zich met I October a. s. op ono blaadje
DE ZEEUW abonneert, ontvangt de
nornmers in deze maand September
raadscommissie te Middelburg inzake Mini
mum-loon en Maximumwerktijd.
Dit rapport luidt als volgt
Door u werd ten fine van rapport in onze
handen gesteld een adres der Middelbnrg-
sche timmerlieden-vereeniging Door vereeni-
ging verbeteringafdeeling van den konink
lijk goedgekeurden Algemeenen Nederland
sehen timmerliedenbond, gesteund door een
adres der schildersvereeniging Eendracht
maakt machtvergezeld van eene missive
namens de particuliere arbeidsraden te Am
sterdam, Bols ward, Dordrecht, Franeker,
's Gravenhage, Haarlem, Leiden en Zut-
pken, welke adressen het verzoek inhou
den in de bestekken van aan te besteden
werken bepalingen te zien opgenomen
omtrent minimum-loon en maximum-werk
tijd, en wel den werktijd des zomers op
11 uur en des winters op 10 uur te be
palen met een loon van 18 cent per uur
en voor elk uur, dit maximum te boven
gaande, tot en met des avonds 10 uur bet
loon per uur 25 pCt te verkoogen en na
10 unr het werkloon 50 pCt te verboogen
en Zondagswerk 100 pCt per uur meer
uit te betalen.
De zooeven genoemde missive der ar
beidsraden drukt als bun eenstemmig oor
deel uit dat het in bet belang van bet
algemeen gewenscbt is dat bij de uitvoe
ring van werken ten behoeve der gemeen
te, de daarbij werkzaam zijnde arbeiders
beschermd worden tegen Jhet gevaar dat
bet loon ingekrompen wordt en de werk
tijd te veel uitgebreid, wanneer deaanne-
mers dier werken op deze punten niet
door bepalingen in de bestekken worden
gebonden.
Zij meenen dat, waar bij het opmaken
van de ramingen niet gerekend wordt op
vermindering der loonen of overdrijving
van den werksijd, het ook wenscheljk is
bepalingen in de bestekken op te nemen,
die den aannemer daaromtrent binden.
De commissie overwoog de viaag „of
bet opnemen van bepalingen betreffende
maxiimim-arbeidsduur en mirimum loon in
bestekken van werken ten behoeve van
de gemeente Middelburg wenschelijk is".
De meerderheid beantwoordde deze vraag
ontkennend éen lid was principieel tegen
bet gebeele denkbeeld, hij acht bet een
gevaarlijken stap en een verkeerd beginsel
om want hierop komt bet zijns inziens
neer ten gevalle van een deel slechts
der burgerij „beschermende rechten" te
gaan invoeren, en aan een bepaalde groep
van ingezetenen ten laste der gemeentekas
eene extra-bescherming te verzekeren.
Wnnt moge al in casu de gemeente niet
„als zoodanig" doch slechts als „werkgeef
ster" optreden, het feit zou blij oen „dat
slechts sommigen op kosten van allen
werden bevoorrecht", en bovendien mag de
vraag rijzen„of de gemeenteraad wijs
zal doen met door zijn voorgaan wijding
te schenken aan een wensch als bier wordt
uitgesproken, met een stoot te geven in
eene richting waartegen ernstige bedenkin
gen kunnen worden ingebracht, en met
zich te mengen in eene quaestie, die be
langhebbende patroons en werklieden zeiven
veel beter kunnen doorgronden en uit
maken".
De meerderheid is principiëel tegen bet
bepalen vnn een minimum-loo», terwijl éen
lid tegen bepaling biervan bezwaar maakt
omdat bij de gegevens mist om een mini-
mutn-lóon voor de verschillende bedrijven
vast te stellen. Was de meerderheid in
principe niet gekant tegen de vaststelling
van een maximum-^rbeidscÜMnr, (ja meende
een der leden dat, nu de politieke rechten
weldra door de groote meerderheid der
arbeiders zullen verkregen worden, bet
zeer wenschelijk is den arbeiders den noo-
digen tijd te verzekeren om zich op de
hoogte der maatschappelijke vraagstukken
te kunnen stellen) en was zij tevens van
eordeel dat de wenscben der requestran-
ten op dit punt niet overdreven waren doeb
wel voor inwilliging vatbaar, zoo oor
deelde zij toeb dat in Middelburg de op
name van dat voorschrift moet worden
ontraden.
De redenen bi ervoor zijn dat eene be
paling omtrent miniuium-Zoo» moeilijk kan
gemist worden bij eene bepaling omtrent
maximum-arbeidsdwij/-. De arbeiders in
hunne vrijheid van werktijd beperken, zij
het in bun eigen belang, moet, meende
de meerderheid, gepaard gaan met de
zorg ook voor het uurloon een minimum
grens te stellen. Nu men of principieel
tegen die regeling was of meende de noo-
dige gegevens te missen tot het bepalen
van dat minimum, kon ook de arbeids
duur niet gefixeerd worden.
Bovendien acht de meerderheid de ge
meente Middelburg eene zoo onbelangrijke
werkgeefster bij aanbesteding, dat zij bet
niet op haar weg gelegen oordeelt in dezen
het initiatief te uemen. Het finantieel
offer zou voor de gemeente heel gering
zijn, maar gaat de gemeente, de kleine
werkgeefster, voor, dan vreest de meerder
heid, zullen de andere werkgevers moeten
volgen, en of deze finantieel zullen kunnen
volgen, kan de gemeente niet beoordeelen.
In de laatste 10 jaren heeft het bedrag
der arbeidsloonen, begrepen in de door de
gemeente Middelburg gehouden aanbeste
dingen voor bouwwerkeu, bedragen
f37057, of jaarlijks pl. m. f3700; trekt
men bier af buitengewoon werk, als ver
nieuwing van beschoeiing en scboolbouw
dan krijgt men f 18.000 of gemiddeld f 1800.
De prioipieele tegenstand tegen bet op
nemen van bepalingen omtrent minimum
loon rust op de volgende bezwaren
Alle arbeid kan slechts beloond worden
naar zijne waarde; boe lean men nu voor
uit vaststellen bet loon, dat men een werk-
mau, wiens werk men nog niet kent, zal
uitbetalen En verder boe is bet prac-
tisob uitvoerbaar voor mannen van ver-
scbilenden leeftijd, van verschillende be
kwaamheid, eenzelfde loon te bepalen
Yersehiiler.de vakken eiseben verschillen
de opleiding moet ook daarmede geen re
kening worden gehouden, werd gevraagd
men kan toch niet alle vakken tot éen
reduceeren, alle bekwaamheid gelijkstellen.
Stelt men een minimum-loon vast, dan
begint men met bescherming van den ar
beider. Waar zal men moeten eindigen
Men zal verder moeten gaan en ook be
palingen maken tot wering van vreemden
die voor minder loon zouden willen werken.
Gevreesd werd dat bij vaststelling van
een minimum-loon de energie der werklieden
zon uitgedoofd wordenzij zullen zeker
voor bun volle loon, bun best niet meer
doen.
Aldus oerdeelt de meerderheid van de
commissie.
Een der leden voert tegen al die bezwaren
bet volgende aanVaststelling van een
minimum wil niet zeggen dat in alle vak
ken alle arbeiders, (de bekwaamsten en de
minstbekwamen) een gelijk loon moeten
ontvangen, maar vaststelling van minimum
loon waarborgt iederen werkman een zeker
bedrag aan loon, waar beueden de werk
gever niet gaan mag, waar boven te gaan
niets hem belet.
aststelling minimum-loon wil niet zeggen
„gij moet ieder, die bij u in dienst is, te
gen dat minimum-loon in dienst houden."
Deze instelling belet niet denluiaard, den
man die zijn loon niet waard is, te ont
slaan. De energie zal dus door de vaststel
ling van een minimum-loon niet worden
uitgedoofd
Is bet noodig naast de bepaling betref
fende minimum-loon andere beschermende
voorschriften te geven, men geve ze.
Zoolang een behoorlijk loon binnen een
niet overdreven werkdag nog niet algemeen
gevonden wordt, zullen misschien andere
beschermende bepalingen noodig zijn, maar
dit mag niet beletten over te gaan tot een
maatregel, die goed geacht wordt. Enkelen
moeten de eersten zijn.
Dat de gemeente een loon moet vast
stellen voor werk, dat men nog niet kent,
is niet juist. Wanneer de gemeente een
werk aanbesteedt, moet dit werk aan be
paalde eiseben voldoen. De gemeente aan
vaardt bet werk niet, dat niet aan die
eiseben voldoet vooruit kent zij dus bet
gehalte van bet werk, dat voor baar ver
richt zal worden.
Bij de vraag of de gemeente Middelburg
in de bestekken van voor baar uit te voe
ren werken bepalingen zal opnemen betref
fende een maximum-arbeidsduur en een
minimum-loon moet men zijns inziens van
de volgende beschouwingen uitgaan
Wat is de roeping der gemeente?
Als onderdeel van den staat bestaande
om den staat in de vervulling van zijne
taak terzijde te staan, is de roeping der'
gemeente dezelfde als die van den staat,
dat is: zooveel mogelijk de voorwaarden ver
vullen, waaronder de menschep., aan hare
zorg toevertrouwd, zoo te zarnen als indivi
dueel, tot de grootst mogelijke volmaakt
heid kunnen geraken.
Naast deze stelling moet men in het
oog bonden dat al wat de gemeente laat
verrichten ten bate strekt voor het alge
meen. Dat algemeen moet dan ook den
kostenden prijs betalen. Nu omvat de
kostende prijs eene behoorlijke belooning
voor den arbeider, eene belooning die
hem een zelfstandig bestaan verschaft, een
loon dat hem in staat stelt zijne redely ke
behoeften te vervullen.
Waar de gemeente zooveel mogelijk de
voorwaarden vervullen moet, waaronder
de aan hare zorg toevertrouwden tot de
grootste ontwikkeling kunnen komen, ver-
gete zij niet dat de mensch bestaat nit
geest en lichaambeide elementen moe
ten tot ontwikkeling kunnen geraken.
Daartoe moeten de volgende eisehen ver
vuld worden: den arbeider moet men
zooveel tjd laten dat bij door rust zjne
verbruikte krachten geheel kan herstellen,
en bj gelegenheid beeft zieh cenigermate
geestelijk te omwikkelen binnen den tjd,
die overbljft voor arbeid, moet de arbei
der een zoodanig loon kunnen verdienen,
dat hei» een zelfstandig bestaan verzekert.
Slechts tjd om. zich eenigermate gees
telijk te kunnen ontwikkelen wordt ge-
ëisckt.
Al is de geest superieur san bet lichaam
en al hecht de gemeenschap nog zooveel
aan geestesontwikkeling, de tijd, die daar
aan besteed kan worden, kan niet veel
zijn. De materieele behoeften der maat-
schappj zijn zoo talrijk, dat de tjd ter
bevrediging daarvan bet leeuwendeel van
den tjd in beslag moet nemen.
De theorie leert dus dat de tijd, dien
de gemeente door een persoon voor zich
mag laten werken, afhangt van de vraag:
blijft voor den arbeider voldoende tijd over
lo. om zjn verbruikte lichaamskracht te
herstellen sn 2o. om zich aan eenige gees
telijke ontwikkeling te kunnen wjden
Het loon in den werktjd te verdienen
moet zoo boog zjn, dat bet den arbeider
een zelfstandig bestaan verschaft, d. i. een
loon voldoende om zijn redelijke behoef
ten te vervullen. In de practijk mogen
wj niet vergeten op anlere factoren te
letten. Iedere dienstpraestatie vraagt be
looning nu bezit de gemeente slechts een
beperkte bron van inkomsten, de verzor
ging van allerlei belangen is aan de ge
meente opgediagen zonder te overwegen of
zij fminciëel in staat is die zorg te ver
vullen en zonder de gemeente macht te
geven den omvang dier belangen te beper
ken (men bedenke b. v. welken invloed
de toestrooming van economisoh-zwakken
beeft op de eiseben der armenzorg en van
het onderwijs; dit toestroomen kan de
gemeente niet belettende theorie zal
dan ook dikwjls moeten wijken, omdat
de financiëele kracht der gemeente niet
toereikend is.
Dat eene gemeente zou moeten letten
op de economische waaide van bet voor
baar verrichte is in theorie niet waar.
De gemeente mag slechts dat laten ver
richten wat het algemeen belang voor-
schrjit, maar dan moet bet algemeen ook
de kosten dragen, en daaronder valt een
behoorlijk loon. Ook hier zal de onmoge
lijkheid, waarin eene gemeente kan ver-
keeren oin bare inkomsten ruim genoeg
te doen zjn, dikwijls reden zjn dat zij
minder loon betale dan zj zou wenschen.
De vooropgezette stellingen zullen dus
hare volledige toepassing moeten missen,
wanneer de financiëele onmacht der ge
meente hare vervulling verhindert.
Nu is bet voor de gemeente onverschil
lig of iemand direct of indirect voor baar
werk verricht.
Men zegge toch niet, de gemeenteheeit
met werkvolk van baar aannemer niets te
maken slechts de aannemer is verantwoor
delijk voor den tjd gedurende welken bij
laat werken en voor het loon dat bij be
taalt. Wanneer de aanbesteder niet zooveel
in zijn vermogen is verhindert dat de
aannemer zjn arbeiders misbruikt, dan
draagt de aanbesteder een deel der ver-
antwoordeljkheid. Geen theorie kan dit
feit ongedaan maken.
De roeping der gemeente, bet eigenaar
dig karakter van deze werkgeefster, brengt
dus mede dat zij zich rekenschap geeft
van den arbeidsduur en bet loon van ieder,
die voor haar arbeidt, dat zj waakt dat
wat zj wenscbeljk en voor zich mogeljk
acht ook den arbeider ten goede komt.
Bj aangenomen werk komen misbruiken
als hetgeven van een laag loon, hetlanglaten
werken, voor of niet voor. Komen zij voor,
dan zal de gemeente zieb moeten verheugen
dat zij bet in haar macht heeft die mis
bruiken tegen t,e gaan. De goede aanne
mers zullen dan gesteund worden tegenover
de slechte.
Komen zj niet voor, dan kunnen be
palingen tegen een niet bestaand misbruik
ook geen kwaad, dan regelen die bepalingen
den reeds bestaanden toestand.
Op alle deze gronden raadt dat lid der
oommissie ten zeerste aan opneming van
bepalingen regelende maximum-arbeidsduur
en minimum-loon in de bestekken van voor
de gemeente uit te voeren werken.
Deze omschrjving van de roeping der
gemeente jegens de baar samenstellende
individuen vond geene instemming bj een
der commissieleden, die nl. tegenover de
gehouden (zijns inziens wel wat doctrinaire)
beschouwingen meent te moeten opmerken
dat zoodanige opvatting nog lang geene
algemeene instemming beeft gevonden, en
voorzeker de grenzen overschrijdt der be
moeiing, welke de tegenwoordige wet voor
gemeentebesturen beeft afgebakend.
Een viertal werklieden werd door ons
gehoord. Ons bleek bet volgende
Gewone werktijd zomers 11 uur, 's win
ters 8 uur. Loon timmerlieden 14 cent
per uur; loon schilders: 13 cent per uur;
steenhouwers en metselaars hooger loon.
.Wanneer bij uitzondering langer gewerkt
moet worden is de werkman vrj te wei
geren. Yoor overwerk wordt bet gewoon
uurloon betaald. Een uurloon van 14 cent
gevende een gemiddelde wekeljksche ver
dienste van f 7.50, was te gering deze
som is onvoldoende. Een maximum arbeids
dag van elf uur, hoewel dit de normale
werktijd in Middelburg is, was gevraagd
om geleidel jk tot een korteren arbeidsdag
te komen en om het begrip„dat wie
langer dan dien normalen dag werkt, hoo
ger uurloon moet krjgen" ingang te doen
vinden.
De een wenschte vaststelling van den
arbeidsdag, in de hoop dat dan meer arbei
ders in het werk zouden moeten worde»
genomen; een ander omdat hj elf uur lang
genoeg vond en by zooveel mogeljk langer
werken wilde tegengaan een derde weer
was persoonljk niet voor een korteren
werktjd, maar bij zag in deszelfs vast
stelling, met bepaling van hooger uurloon
bij overschrijding van dien tjd, een mid
del tot meerdere verdiensten.
Onze vraag naar bet gebruik, dat de
werkman van meerderen vrijen tjd zou
maken werd evenmin eenstemmig beant
woord.
Vermindering van werktijd zal, zei de de
een, goede werklieden op een slecht pad
brengener zit zijns inziens te weinig
geest in den Middelburgschen werkman om
zjn vrj en tjd nuttig door te brengen
ieder, meerde hij, kan in eigen buis dien
tijd nuttig doorbrengen, door zich in zijn
vak te bekwamen.
Hij moest toegeven dat de „weinige geest"
wellicht zjn reden vond in het geringe
loon, dat in bei algemeen, en vooral 's
winters in den duren tjd, verdiend wordt
dit smoort de energie.
Anderen vreesden den slechten invloed
van den verkorten arbeidsdag niet. Goede,
oppassende werklui, zeiden zijkomen toch
niet in de kroeg. Huns inziens is de geest
onder de jongeren in dit opzicht beter dan
vroeger den jongen werkman schetsten
zij spaarzamer, minder offeraar aan sterken
drank.
Dat een verhooging van uurloon bet
werk zou drukken, geloofden de werklie
den niet. De meeste werkgevers laten toch
niets dan het boog noodige verrichten
misschien zal in den beginne wat minder
werk worden aangeboden, maar bet zal al
heel spoedig weer 't gewoon peil bereiken.
Een vijftal werkgevers, in uwe commissie
verschenen, deelde ons mede, dat de nor
male werktjd's zomers 11 uur was, 's win
ters 8. Bj sommige bazen is de werkdag
's zomers 12 uur; dat hangt wel eens
saam met de clientèlewie veel landbou
wers tot k'ant beeft moet 12 uur laten
werken.
Het loon voor timmerlieden is f 0,14 per
uur, voor schilders f0,13. Metselaars en
steenbouwers verdienen meer; wellicht vindt
dit zijn grond in bet feit, dat metselaars
een deel van het jaar niet kunnen werken,
dat voor bet steenhouwers vak méér kennis
vereisebt wordt en (naar men zegt) dit vak
ongezond is.
Moet overgewerkt worden, wat zelden
gebeurt, dan wordt géén hooger uurloon
gegeven.
Dwang tot overwerken wordt niet uitge
oefend, trouwens bet is dan ook niet noo
dig. De meeste werklieden deden het tot
nu toe gaarne, hl jde dat zj wat meer kun
nen verdienen.
Een paar patroons dachten dat weigering
tot overwerk zeker euvel zoude worden
geduid, dat de werkman, die zonder geldige
reden weigerde, by zjn patroon niet in
een goed blaadjes zoude kernen. In den
laatsten tjd laten verscheidene werklieden
duidelyk merken dat zj niet op overwerk
gesteld zjn, dat zj elf uur werken genoeg
vinden.
Wj werden bekend met het feit dat by
een patroon, die zomers 12 uur werken
liet, de werklieden hadden aangedrongen
op een eifurigen werkdag. Hj had niet
toegegeven, bj wenschte af te wachten,
welke besluiten in de gemeente zouden
worden genomen. Eigenaardig was het
dat diezelfde persoon als zjne overtuiging
had kenbaar gemaakt: dat in 11 uur wel
evenveel zou gewerkt worden als in 12.
Toch had h j met bet oog op zjn eliëntèle
niet toegegeven baar wil was machtiger
dan de zjne.
Alle patroons waren eenstemmig van
oordeel dat f0,14 per uur voor een am
bachtsman, die zijn vak verstaatte weinig
is. Verhooging achten zj dus wenscbeljk
en wanneer de gemeente voorging zouden
zj sterker staan tegenover het publiek en
ook meer loon kuanen geven.
Een miiiiaium-loon van f 0.18 werd door
ben voor Middelburg te hoog geoordeeld
bepaalde gronden voor die opinie konden