NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
«str m*ntel l"«"'
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
185. 1895.
elde.
urg.
17 fkgusfus.
ad Zierikzee
eland.
Hiip „Schelde"
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Ee.i brief uit Jeruzalem.
FEUILLETON.
DEBANKVAN ENGELAND.
VLISSINCEN.
DTDIENST.
ilegen plaatsen.
Jig-
nsche tijd).
Van Rotterdam
Donderdagl5 11,
Vrijdag 16 11,
Zaterdag 17 11,
Zond. 18 2,—
Maandag 19 12,
Dinsdag 20 12,
Woensdag 21 11,
Dond. 22 11.—
Vrijdag 23 11,—
Zaterdag 24 11,
Zondag 25 11.
Maandag 26 12,
Dinsdag 27 12,
Woensdag28 11,
Dond. 29 11,—
Vrijdag 30 11.—
Zaterdag 31 11.
OTDIENST
urg en Zierikzee.
ikzee Spoorweg Does.
«g-
mnsche tijd.
Van Zierikzee:
'smorg. 's mid
Dond.15 6,30 3,45
Vrijd.16 7,50
Vrijd.16 11,30
Zater.17 7.50 3.45
6,- 5,-
7,50 3,45
Zond. 18
Maan.19
Dins. 20
Woen21
Dond.22
Vrijd.23
Zater.24
Zond. 25
Maan.26
Dins. 27
Woen28
Dond.29
Vrij d.30
Zater.31
7.50 12.—
11,30 3,45
6-
7,50
7,50
6,—
7,50
7.50
7,50
6,30
7.50
7,50
3,45
3,45
3,45
6-
3.45
3,45
3,45
3,45
3.45
3,45
ig-
msche tijd.
Van Rotterdam
Dond.
Vrijdag
Maandag
Dinsdag
Dond.
Vrijdag
Maandag
Dinsdag
I Dond.
J Vrijdag
's morgens.
15
16
19
20
22
23
26
27
29
30
12.—
1.30
11.30
12,30
10.45
1.30
11.30
1,30
12,-
1,30
tig.
Van Antwerpen
j Donderdagl5 2.
I Zater. 17 3,
Dinsdag 20 5.30
Dond. 22 7,30
Zaterdag 24 8.
Dinsdag 27 1.
Donderdag29 2.
Zaterdag 31 4,-
SDIENST
CHE VEER—GOES.
zondering van Dinsdags
Vertrek Veer 's morg.
O, 's avonds 5,uur.
'smorg. 8,21, 'snamid.
's avonds 6,30. Des
's morg. 9,'s av.
(Slot Ostende), 's nam.
.30 van het Veerver-
dig) door naar den trein
ertrekt.
11,45*), nm. 3,30 6.2o
m. 12,15*), 4,6.5o
rke vm. 8,40.
9,10.
eweigerd werden.
g»
Dinsdag
en
Vrijdag.
7,— 11,45 3,30* 6.20
7,20 12,05 3,50* 6.40
7,40 10,101,504.45*
8,— 10,30 2,10 5.05*
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02 s.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Een brief uit Jeruzalem, het is ons nog
nimmer gebeurd er een te ontvangen.
Gisteren ontvingen wij er een van den
heer A. de Vlieger, onzen vrienden door
zijn arbeid in Egypte te zeer bekend, dan
dat wij iets tot inleiding er van zouden
willen zeggen.
De heer de Vlieger bevindt zich op het
oogenblik in het land Kanaan en schreef
ons van uit Jeruzalem het onderstaande
Aan de Redactie van De Zeeuw.
Jeruzalem 2 Aug. '95.
Weledele Heeren!
Heden middag bezocht ik Bethlehem en
daar het sedert de Kruistochten niet veel
voorgekomen is dat een Zeeuw bet heilige
graf of de geboortegrot bezocht, heb ik
bedacht dat het goed was u een brief te
schrijven die tevens door al onze andere
vrienden gelezen kan worden.
Bethlehem is van Jeruzalem anderhalf
uur gaans verwijderd. Onophoudelijk heu
vel op heuvel af voert de kronkelende stof-
-- fige steenweg den reiziger naar zijn doel,
tot de kinderen uit Bethlehem te hoop loo-
pen en elkander het kleine voordeeltje
betwisten om een paard te mogen vast
houden. Lieve, frissche, gezonde jongens
zjjn het met wangen als die van 't kind
der Madonna. De mannen gelijken door
hun bruine gelaatstint en gekleurde tul
banden op de zonen der woestijn, maar
de vrouwen en meisjes herinneren door
gelaatstrekken en kleederdracht soms aan
onze Zeeuwsche boerinnen. Zij verbergen
zich niet angstvallig gelijk onze Egyptische
kennissen, maar blijven ons aankijken zoo
lang zïj kunnen en beantwoorden onzen
groet. Intusschen komen wij voor de deur
der kerk, waarin de legende een grot
aanwijst waarin onze Heiland geboren zou
zijn. Deze kerk dagteekent reeds uit de
vierde eeuw en is waarschijnlijk de oudste
kerk in de heele wereld. De schilderingen
op de pilaren zijn bijna uitgewischt. De
balkeji en gebinten zijn van Engelsch eiken
hout, door een Engelsch koning daartoe ge
schonken, toeneen nieuw dak noodzakelijk
was geworden. In 't voorportaal der kerk
staat een Turksche schildwacht zwaarge
wapend op post om de orde te bewaren
tusschen de verschillende secten, die ver
schillende deelen dezer kerk in bezit hebben.
n. Hoofdplaat nm. 1.50
2.20
2.50
t Breskens
Ylissingen
3.30
4.30
Londen12 Augustus.
Sinds de dynamiet-epidemie in Londen
ini het uiterst moeilijk de Bank te betreden.
Maar vergezeld door een vriend werden de
verborgen schatten voor mij ontsloten.
Een portier wijst mij met zijn goudge-
knopten wandelstok op het beeldhouwwerk
boven den hoofdingang, hetwelk uit vier
gestalten bestaat, voorstellingen van Europa,
Azie, Afrika en eene vrouw, die Lothbury
eene ananas aanbiedt, welke, zooals hij met
Maar wij treden binnen
De corridor leidt naar de „Bullion" af-
JrnitLri g<md zilver, dat in-
worden. DeVchtercjjde .te
linker voor zilver De eerste indruk, dien
^«^t^S^het estel-
bevindt. Maar eene gestalte mete en wit
vest, „couleur de puce" a7 JP/fn paalS
als guldens. Zijn hoed is een 1^"
zwart fluweelen iets, een compromTfu?-
schen eene berenmuts en een fez
Allereerst brengt men ons naar a-
weegschaal, of zooals zij genoemd wordt°°de
In de grot waarin wij met kaarsen afda
len staat weer een Turksch soldaat om
tegen wanorde te waken. Eenigen tijd
geleden toen die wacht er niet was ver
moordde op deze gewijde plek een Russische
soldaat een Roomsch priester. Ofschoon de
grot natuurlijk is, vertoont zij ongeveer
het voorkomen van een gebouwde kapel
want de wanden zijn met kostbare tapijten
en borduurwerken behangen. Rechts is de
plaats waar onze Heere geboren werd.
Links, een paar schreden verder, stond de
kribbe. Op den achtergrond «tond het vee
„er was voor henlieden geen plaats inde
herberg".
Aandoenlijke gedachte En hoe onuit
sprekelijke rijkdom is daar nu bij Hem die
zoo arm werd ook voor ons.
Heilbiddend
t. t.
A. DE VLIEGER.
16 Aug. '95.
Bavo schrijft in de Goesche Grt. het vol
gende over den oorsprong van Goes
In het jaar 776 bestond Goes reeds en
wel als villa, nl. een zekere uitgestrekt
heid gronds met een huis of watdat is
alles.
Het water is hier ouder dan het land,
het land weer ouder dan de dorpen en
steden. Men zal dus mij wel willen ge-
looven, dat de villa Gusaha haar naam
kreeg naar het watertje de Gusaha, waar
langs zij lag, en niet het omgekeerde.
Dat watertje liep voor een deel ongeveer,
waar nu de haven looptechter niet pre
cies, zooals later uit mijn opstellen blijken
zal. Ook hield het niet op ter plaatse,
waar nu Goes ligt en tegenwoordig de
haven ophoudtmaar het schoot veel ver
der zuidwaarts door en liep daar waar men
nu den straatweg naar 's Gravenpolder
vindt. Misschien herinneren mijn lezers
zich nog, dat ik vroeger gezegd heb, hoe
men oudtijds wegen aanlegde door ver-
slibde kreken. De Gusaha dan liep met
weinig kronkelingen van de Oosterschelde
in't Noorden naar de Zwake in 't Zuiden.
Aan beide uiteinden van het stroompje
vond men hoogten, heuvels of terpen. Van
deze terpen is er in de nabijheid van
's Gravenpolder nog een over. In het
Noorden droeg er een den naam van Sir-
kels, eigenlijk Sir Gillestorp, wat nu nog
bekend staat als het gehucht „Schrasdorp.'
Een andere was het „Poelsche bergje"
groote balans", vervaardigd door de hh.
Napier.
Dit wonderbare instrument is eene zware
en eigenaardig gebouwde weegmachine, om
trent zeven voet hoog en twee ton in ge
wicht. Het geheel bevindt zich in eene
kolossale glazen kast, die men door een
verschuifbaar paneel binnentreedt. De scbaal
wordt met hydraulische kracht behandeld
en is de gevoeligste weegmachine die be
staat. Het fondament van stevig beton is
zestien voet diep, zoodat zelfs geen geluid
het nauwkeurige evenwicht kan verstoren.
De bestuurder laat door middel van een
klein rad de hydraulische kracht werken
en drukt dan op een ivoren knopje. Dade
lijk zinkt dë*goheele schaal, die honderden
ponden zwaar is, ongeveer 7 duim, en is
voor weging gereed. „Nu zullen wij be
ginnen met een postzegel te wegen", zegt
de vriendelijke heer van zooeven. Aan
beide zijden wordt de schaal belast met
400 ons gewicht. (Goud wordt gegoten in
staven van 400 ons gewicht, en een ver
schil van Viooo deel van een ons kan worden
ontdekt). Nu wordt de postzegel in eene
der schalen gelegd, op een ander ivoren
knopje gedrukt, en de index wijst een door
slag aan van 6 duimStel u voor, een
index van 6 duim voor eene postzegel
Maar het allerverwonderlij kste stond my
cog te wachten.
„Veronderstel", zegt de bestuurder, „dat
een staaf meer gewic-ht heeft dan deze
scbaal volgens hare constructie kan afwegen,
dat nog niet zooveel jaren verdwenen is.
Die heuvels waren oorspronkelijk opgewor
pen met godsdienstige bedoelingenhet
waren offerplaatsen. Dat ze bij hoogen
waterstand ook als vluchtheuvels gebruikt
werden, ja, dat op sommige ervan huizen
werden gebouwd, is wel waar maar dit
was niet de reden van hun ontstaan. Ook
bij Wemeldinge waren eertijds een paar
dier hoogten. Als men nu nog bedenkt,
dat ook de heilige, gerichtsplaats Eliwerve
niet ver van al die heuvels lag, ziet men
al spoedig in, dat de gansche streek bij
en ten Oosten van Goes in een reuk van
groote heiligheid stond.
Op zulke plaatsen aetten onze godsdien
stige voorouders zich gaarne neer, vooral
als de streek zich er voor leende om haar
bewoners aan hun nooddruft te helpen.
En dat wa» hier wel het geval. In ge
noemd jaar 776 was al wel een goeddeel
der Breede Watering bebouwbaar en dus
bewoonbaar. Geen wonder dus, dat zich
aan de Gusaha eenige menschen neerzetten:
ze waren daar in de buurt van heilige
plaatsen de grond leverde hun genoeg op
voor levensonderhoud en langs de Gusaha
konden ze het overvloedige uit- en het
benoodigde invoeren, zoowel naar Noord
als «aar Zuid. En hiermede kunnen we
ooh de eerstgestelde vraag ten voile De-
antwoorden de bewoners der villa, die
ook den naam van Gusaha kreeg, leefden
van den grond.
GEMEENTERAADSVERKIEZING
te
Een onzer lezers schrijft ons
A .s. Dinsdag moeten wij weder een gang
naar de stembus doen en zal er beslist
worden of onze gemeenteraad zoö zoetjes aan
uitsluitend uit liberalen zal bestaan of dat
de 2. antirevolutionairen, die uit den raad
zij n heengegaan door 2 antirev. zullen wor
den vervangen. We hopen natuurlijk het.
laatste, daar het Algemeen Belang onzer
stad er ongetwijfeld mede gebaat zou zijn.
Een gemeenteraad, uitsluitend uit liberale
heeren samengesteld, brengt alle zaken in
handen eener coterie, die de burgerij naar
hare pijpen doet dansen en maar één belang
op het oog heeft, n.l. dat van haar en
haren aanhang.
Ongetwijfeld zal de strijd warmpjes wor
den, vooral nu de liberalen reeds bij eerste
stemming onze mannen met allerlei bedrog,
leugen en onware beschuldigingen bij het
dan zal elke andere schaal haar limiet aan
geven zonder eenige aanduiding. Deze ech
ter niet." Om dit te bewijzen, belast hij
de schaal eerst met haar maximum gewicht
en voegt er dan nog Vi ons aan toe, in
plaats dat de index zich beweegt is er
eene pauze van een paar seconden en dan
klinkt eene electrische schel. Er is iets
schrikwekkend menschelijks in dit mecha-
nismus, hetwelk weigert eene taak, waartoe
het niet berekend is, uit te voeren. Dit
is de eenige balans van dien aard in de
wereld de fabrikant heeft er nooit een du
plicaat van gemaakt. Deze triomf der werk
tuigkunde kostte 24000 gulden. De zilver-
schaal is natuurlijk niet zoo fijn gebalan
ceerd, en men heeft ze resp. „de Opper
rechter" (Lord Chief Justice) en „de Groot
kanselier" (Lord High Chancellor) gedoopt.
De bestuurder verlaat nu de schaal en
verlicht door het omdraaien eener kruk
eensklaps een lang gewelf met sehoonge-
ronde bogen, dat wij anders onopgemerkt
zouden zijn voorbijgeloopen. Het hek wordt
geopend en gevolgd door een bewaarder
in het chocolade-bruin gekleed, treden wij
binnen. Op kleine rolwagentjes met sterke
wielen liggen ongeveer 100 staven goud
van 400 ons elk. Elk rolwagentje bevat
dus omtrent 40,000 ons ter waarde van
p.m. fi. 3.240.000. Op rekken langs de
muren liggen hoopen en nog eens hoopen
zakken geld; elke zak houdt 500 ons In
dische, Eransche, Hollandsche en Amerikaan-
sche gangb%re munt.
kiezersvolk verdacht trachtten te maken.
Dat deze onwaarheden, enz. enz. door
de antirevol. partij alhier naar behooren aan
de kaak zullen worden gesteld behoeft wel
geen betoog, daartoe is de leiding van deze
zoo gewichtvolle verkiezing in te goede
handen.
Toch zij een ieder onzer a. s. Dinsdag
op post om den toeleg der liberale coterie
te verijdelen en met alle man te stemmen op
H. M. KLOPPERS (geel biljet),
C. M. DOMMISSE (wit biljet).
Met de handhaving van onze drank
wet schijnt het hier en daar treurig ge
steld te zijn. In Amsterdam moet zij op
brutale wijze worden overtreden.
Dit blijkt tenminste uit een brochure van
de ta^persvereeniging „Vergunning.''''
In 1893 richtte deze vereeniging een
adres aan den gemeenteraad van Amster
dam, waarin beweerd werd, dat in die
gemeente alleen 800 gelegenheden beston
den, waar getapt werd zonder vergun
ning.
De burgemeester noemde dit cijfer schro
melijk overdreven, want volgens de hem
door de politie verstrekte inlichtingen, be
droeg dit cijfer slechts 289
Wat deed toen de vereeniging Zij
belastte tien betrouwbare personen met ue
opdracht, een nieuw onderzoek in te stel
len en als tapperij zonder vergunning alleen
die inrichtingen op te geven, waarin zij
zeiven sterke drank zouden hebben be
steld en gebruikt. Dit onderzoek liep van
25 Nov. tot 8 Dec. 1893.
En wat was het resultaat 636 tappe
rijen zonder vergunning had men gevon
den, zonder een 200-tal vuile, slecht be
faamde kroegen mee te tellen, waar men
zich geschaamd had binnen te gaan. Het
bleek dus, dat de lijst juist was zelfs
kon de politie mit haar lijst van 289 a-
dressanten er nog 50 bij doen. Dus het
cijter van 800 is waarlijk niet te hoog!
Wij zouden wel willen vragenzou het
naar proportie in kleinere steden: in Zie
rikzee, in Middelburg, in Goes, zou het
daar beter zijn
Acetgleengas. De heer van der Kloes
deelt in „Aichitectura" het volgende
omtrent het nieuwe licht mede
„Door de welwillendheid van den heer
J. Bleuland van Oord, gasfabrikant te
Voorburg, ben ik in staat gesteld het vol
gende mede te deelen
De grondstof voer het acetyleengas, het
Wij verlaten deze kamer langs een
steenen trap, die naar ,boven leidt, door
eene aangename galerij met soliede steenen
balustrade, vanwaar wij den binnenhof
kunnen overzien., De deuren der prach
tige bestuurskamer komen op deze galerij
uit. Onze lijfwacht drukt op een electrisch
knopje. De deur wordt geopend en wij
worden binnengeleid in eene prachtige
kamer, waar het geluid der voetstappen
wordt verstomd door dikke Turksche
tapijten. Ik verbeeld me, dat ik mij reeds
in de bestuurskamer bevind, maar mijn
geleider verzoekt mij hem te volgen en
wij stappen het aangrenzende vertrek
binnen, eene ruime zaal met hoog, met
fresco's beschilderd plafond en meubilair,
dat een oudheidkenner zou doen water
tanden.
Wij komen bij eene deur, die toegang
geeft tot eene omheining, bijna geheel van
glas, waarin bezoekers de wonderen daarbin
nen gade slian. Onze lijf wacht opent ech
ter de deur en, zich tot het hoofd wendende,
fluistert hij hem iets in het oor. De be
stuurder heet ons daarop hartelijk welkom
en geleidt ons naar eene machine, die
gebruikt wordt om goud te wegen en
waarvan er hier een dertigtal aanwezig
zijn. In deze zaal worden de souvereinen
en halve souvereinen, die door bankiers
en anderen zijn ingeleverd, afgewogen.
Hiervoor wordt ook hydraulische kracht
gebruikt.
De machine bestaat uit een zeer samen-
calciumcarbide, is reeds een courant han
delsartikel geworden en wordt als zooda
nig uit Amerika en uit Berlijn aange
voerd in goed gesloten vaten en blikken
bussen. Door enkele aanraking met water
wordt het gas ontwikkeld. Een voor den
leek op scheikundig gebied hoogst zon
derling verschijnsel doet zich er mede
voor: het calciumcarbide op zich zelf is
onbrandbaar, doch laat men op een stukje
er van een paar druppels water vallen,
dan kan men het met een lucifer aanste
ken. Het calciumcarbide moet dus volko
men droog bewaard blij ven het is haast
even gevoelig voor water als ongebluschte
kalk en begint ook in aanraking met
vochtig» lucht weldra gaste ontwikkelen.
Da installatie der toestellen voor ver
lichting met acetyleengas is zeer beknopt
en eenvoudig. Een gasfabriekje voor een
villa, zooals de heer Bleuland van Oord
voor den heer van Ilattum te Ellewouts-
dijk, op het buitenverblijf Zorgvliet, heeft
ingericht, beslaat niet meer dan 4 M'.
plaatsruimte.
Het licht is eenig mooi. De heer B. v.
O. ontstak voor mij een acetyleengasvlam
van 25 normaalkaarsen en daarnaast een
petroleum van 18 kaarsen de eerste had
niet meer dan Vi van den inhoud der
lnofofö A.1-» - - i ifo.Ir.orif
gas ongeveer 4 maal de lichtsterkte heeft
van steenkolengas, dan komt de opgaaf van
prof. Lewes, dat acetyleengas 15 maal
zooveel licht geeft als steenkolengas, vrjjwel
uit.
Naar den tegenwoordigen prijs van het
acetyleengas, die waarschijnlijk echter
spoedig aanmerkelijk zal dalen, verbrandt
een 24 kaarsvlam per uur (20 L) voor een
waarde van ongeveer 3 cents. Het ver
bruik van steenkolengas bij open vlam
gerekend op 11 liter per kaars, kost bij
een prijs van 9 Ms een steenkolengaslicht
van 25 kaarsen 2.474 cent, terwijl dat
licht met een goeden brander zou kosten
12 cent per uur.
Een 3 liter bus calcium carbide bevat
evenveel aan licht vermogen als een van 15
liter petroleum.
Dit geeft dunkt mij den petroleumkonin-
gen, die tegenwoordig hard bezig zijn den
prijs van hun waar op te drijven, wel
eenige reden tot nadenken.
De kunst van verontschuldigen.
Een Amerikaansch Predikant te Palermo
deelde in een vergadering op Sicilië den
uitslag mede van een eigenaardig onder
zoek. Hij had aan een menigte personen
gesteld systeem van tegenwichten en is
geheel door glas omgeven. Een lange ko
peren toevoerpij p, die er uitziet als een
buis, die over hare geheele lengte in
tweeën is gesneden, vormt een hoek van
45 graden en is gevuld met een lange rol
souvereinen. Deze glijden een voor een
op een rond beweegbaar plaatje, iets groo-
ter dan het geldstuk zelf. Gedurende een
oogenblik schijnt het plaatje de hoedanig
heden van elk geldstukje te overwegen.
Dan, wanneer het als het ware een besluit
genomen heeft, werpt het den souverein
netjes naar rechts en deze glijdt dan door
een metalen buis naar een ontvanger. Maar
wanneer het geldstuk minder dan het stan
daard-gewicht heeft, dan werpt deze keu
rige machine het naar links en veroordeelt
het tot de guillotine. Ook hier ontvangt
men den indruk, alsof een menschelijke
hand de souvereinen weegt.
Men verbeeldt zich als het ware, dat
een verborgen persoon het gewicht keurt.
Dat 'oogenblik van besluiteloosheid van
het plaatje doet aan iets super-mechanisch
denken en herinnert eerder aan een scherp
zinnig dier. Deze machines wege» 26
muntstukken per minuut, en op een dag
worden ongeveer 100,OpÓ stuks afgewogen.
De geldstukken, welke te licht bevonden
zijn, Vfgrden gebracht naar de guillotine
ook e?n hydraulische triomf en val
len door een lange buis. Terwijl zij naar
beneden glijden, krast een scherp mes ze
netjes door midden) waarna ze in mandjes