NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
lo. 184. 1895.
DoticMag 15 lugusfus.
Begeiufe laargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, t# Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BONDSFABRIEKEN.
KERKNIEUWS.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
va>n 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
In ons vorig nommer stond het volgende
bericht
„In verband met de eischen der werk-
stakende sigarenmakers te Amsterdam zegt
het weekblad Patrimonium in een reus
achtig kopstuk, onder den titel „Iets uit
de omgekeerde wereld" het volgende
Vraag: Wat is een Bondsfabriek
Antwoord Dat is een fabriek waar de
werklieden leden van een Vakbond
den fabrikant hebben verplicht om werk
lieden niet leden van den Vakboni
werkloos te maken. Een fabriek dus,
waar de patroon tot knecht van zijn
knechts geworden is, en bij contract heeft
ïüt te voeren, wat een deel zijner werk
lieden besluiten."
Alleen zij die de laatste dagen de nieuws
tijdingen uit Amsterdam gevolgd hebben,
zullen gevat hebben, waarom het den
redacteur van Patrimonium te doen was.
In de laatste maanden waren conflicten
ontstaan tusschen patroons en werklieden
in het diamantwerkers- en het sigarenma
kersvak.
Nu hebben de sigarenmakers zich ver
bonden om niet meer te werken in fabrie
ken, waar de patroon niet belooft precies
te zullen uitvoeren wat de verbondenen
verlangen.
Een fabriek waar de patroon zich aan
deze eischen der werklieden onderwerpt
en alle werklieden leden van den bond
zijn, wordt Bondsfabriek genoemd.
Reeds zijn verschillende patroons tot deze
Bondsfabrieken toegetreden.
Ook de diamantwerkers hebben zich ver
bonden en stellen aan hunne patroons
verschillende eischen, van welker opvolging
de gunstige beëindiging der werkstakingen
afhangt.
De eischen door de werklieden gesteld,
luiden aldus:
Niemand ontslaan zonder redenen die
niet eerst door eene commissie uit de w erk-
Ijeden geldig verklaard zijn.
De patroons bijdragen in de kosten der
op hunne fabriek gepleegde werkstaking.
Geen hervatting van het werk als de
fabriek geen Bondsfabriek wordt.
Dit is een treurig incident in de wereld
van den Arbeid.
Het is het begin van een langen, ernsti-
gen strijd. Noem het een vreedzamen
strijd, doch het is er tegelijk een waarbij de
partijen elkander de nagels doen zienen
slechts wachten op de gelegenheid om ze
elkaar te doen voelen.
Toch is de overmacht der bedreiging aan
den kant der arbeiders.
Ook de patroons hebben hun eischen
gesteld, waarbij zij zoo dicht mogelijk de
arbeiders trachten te naderen.
Zij eischen als men 't tenminste
eischen noemen mag
lo. Erkenning hunner vrijheid om werk
lieden aan te nemen of te ontslaan.
2o. Terugneming der ontslagen werk
lieden op den eenen na die de oorzaak is
van al de moeilij kheden.
3o. Die een wordt elders geplaatst.
4o. De werklieden die geen lid van
den Bond willen zijn, moeten niet bemoei
lijkt worden.
Het is onbegrijpelijk dat er nog patroons
konden zijn die in onderhandeling wilden
treden na de eischen gelijk die door de
arbeiders gesteld zijn.
Hier is nu geen sprake van staan aan
de zijde der patroons.
Radicale' bladen die' deze voorstelling
aan de zaak geven, beoordeelen de leden
van Patrimonium welke met deze revolu
tionaire beweging niet meedoen, verkeerd.
En zij spuwen ten onrechte hun gal op
de leden van den R. K. Volksbond die
luisterden naar het manifest hunner leiders
en zich van medewerking onthielden.
Hier toch heeft eene zeer bedenkelijke
huldiging van de beginselen der Revolutie
plaats.
Patrimonium heeft het terecht gezegd
De omgekeerde wereld.
Groot gelijk heeft zij dat zij in haar kop
stuk met groote letter deze Bondsfabrie
ken en wie haar in het leven riepen, aan
de kaak stelt.
Wij mogen gerust zeggen er is brand,
er is overstrooming, er is gevaar En dank
aan Patrimonium die de klok luidde.
Bondsfabrieken waarin de knecht patroon
en de patroon knecht wordt.
Waarin de knecht den patroon dwingt
alleen te doen wat deze knecht verlangt.
Waarin de knecht zijn baas gehoorzaam
heid belooft, wanneer deze hem iets beveelt
wat naar zijn zin is.
O neen, de revolutie is al verder door
gegaan. Er is van gehoorzaamheid zelfs
geen sprake meer.
Eischen, dit is de hoogste uitïng van
deze dwaze, stuitende, schaamtelooze om
keering der begrippen.
Neen, hier is van een Principiis obsta
niet eens sprake meer.
Het kwaad schuilt al niet meer in de
beginselen.
Het is niet meer te stuiten.
De arbeid heeft zich ook ten onzent
georganiseerd.
Georganiseerd, maar om zijn wil door
te drijven.
Het is in Amsterdam gezien, doch het
kwaad zal ook naar Rotterdam, naar Mid
delburg en voorts naar alle bekende steden
van ons land overslaan.
Alle provinciale bladen mogen dus wel
Patrimoniums poging steunen om de zaak
der Bondsfabrieken uit het oogpunt van
beginselen te bespreken.
Wat toch is de Revolutie?
De Revolutie is die stelselmatige om
keering van begrippen waardoor in plaats
van de ordeningen Gods, de eigenwijsheid
en willekeur van den mensch ten grond
slag van Staat en Maatschappij, van recht
en waarheid gelegd wordt.
Groen van Prinsterer heeft het („Con
fessioneel of Reglementair" blz. 4. Èabius
„Voorheen en Thans" blz. 21) reeds in
1864 uitgesproken.
„In de verwerping van den Christelijk-
historischen bodem ligt de reden waarom,
sedert het opkomen dezer averechtsche
wijsheid al het jagen naar vrijheidsidealen
deerlijk mislukt is".
Wij spellen dus op den duur van de
averechtsche wijsheid der Amsterdamsche
Bondsfabrieken niet veel anders dan eene
mislukking.
Doch wie meenen mocht dat dit tijd
perk der mislukking dadelijk zal intreden,
die beseft het gevaar van den toestand niet.
Nu al van 1848 af heeft het woord der
liberale philosophen op letterkundig en
staatkundig, op kerkelijk en maatschappe
lijk gebied voortgegeten als de kanker.
Is het hart van grooten en kleinen, van
geleerden en ongeleerden, van aanzienlij
ken en geringen, van vermogenden en
onvermogendenden ingenomen door de the
orieën van ongeloof en valsche vrijheids
zucht. Is de maatschappij vergiftigd door
eene oproerige pers, die alleen gezwegen
heeft, zoolang de partij die in '48 naar
de straatsteenen greep, het heft in handen
had doch zich weer hooren deed zoodra
de kinderen dier steenengooiers verlangden
dat ook hun zou worden recht gedaan.
Recht gedaan naar de averechtsche be
grippen van recht en waarheid zooals die
hun door hunne ongeloovig wijsgeerige va
deren waren ingeprent.
Dat is de valsche democratie, door de
moderne philosophen gepredikt, gelijk zij
door hunne leergrage discipelen wordt in
practijk gebracht.
Herinnert gij u nog wat Lieftinck zei
op zijn verkiezingstocht in '91
„Tot zelfs krankzinnigengestichten moeten
nu christelijk worden! De liberaal, prac-
tische christen heeft met dat theoretisch
christendom niet te maken, hij houdt zich
godsdienstig aan den vrijheidsboom, en laat
de bovennatuurlijke dogma's, ingegeven
door betweterij, ijdeltuiterij, boerenbedrog
en politiek beleid, voor anderen."
Klinkt het li niet nog in het oor, dat
woord van dien anderen Vrijheids-Apostel,
den philosoof Betzin de jongste aflevering
van De Vragen des Tijds?
„Democratie is het innig bewustzijn, dat
wij naar lichaam en geest tot deze wereld
behooren; dat ons verstand niet verder
reikt en dal dus al ons streven op deze
wereld gericht moet zijn. Het hier op aarde
naar geest en naar lichaam zoo goed te
hebben als met den besten wil van allen
kanziedaar ons uitsluitend bereikbaar doel.
„Uit een denkbeeldigen hemel willen wij
nederstrijken op de werkelijke aarde;
in plaats van theocratie door middel van
allerlei zoogenaamde stedehouders en woord
voerders Gods, vorderen wij democratie".
Met welke omschrijving de koude kern
spreuk van den minister Van Houten vol
komen klopt:
„Als ten slotte het leven meer last dan
lust sehenkt, moet men het eenvoudig af
leg gen"
Op deze uitspraken is wat wij te Amster
dam zien gebeuren de terugslag.
Er is geen hier-namaals meer.
Laten wij het ons dan hier zoo aange
naam mogelijk maken.
Wie ons daarbij tn den weg treedt, dien
zullen wij nederwerpen.
Is hij onze patroon, dan zullen wij hem
de wetten voorschiijven.
En die „christenen", die „spelbrekers",
die niet mededoen, zullen wij uit de werk
plaats dringen, wij zullen ze er uitsmijten
wij zullen onze patroons dwingen die fijnen
weg te zenden.
Willen zij terug, dan zullen zij zich aan
onze grondregelen hebben te onderwerpen.
Ongehoorzaamheid, geloofsvervolging, ty-
rannie. Ziedaar de uitersten waartoe deze
mannen der valsche vrijheid in beginsel
reeds gekomen zijn.
Zeer zeker; het Kapitaal heeft schuld aan
deze dingen. De patroons, voorzoo ver zij hunne
roeping als patroons, als vaders voor hunne
werklieden, als Boassen hebben verzaaktde
Werkgevers, voorzoover zij door hunne
daden hebben geleerd dat arbeid eene
koopwaar is; zij allen hebben schuld. De
staat die de gilden opruimde en niets be
ters er voor in de plaats gaf, het organisme
van den arbeid verbrak en de werklieden
als aparte los van elkander geplaatste
menschen tegenover den werkgever deed
optreden de Wetgever die dezen stroom
niet onderbrak, de Kerk die niet genoeg
waarschuwde, het Kapitaal dat in zijn
overvloed meer aan exploitatie dan aan
civilisatie dacht, die allen hebben schuld.
Organisaties der werklieden, tot verbe
tering van het lot der werklieden, tot
het leggen van banden met de werkgevers,
tot het verkrijgen van onbetwistbare ze
delijke rechten en stoffelij ke bescherming
zij zijn noodig en nuttig en, mits gebouwd
op den hechten grondslag van Gods Woord,
onzen steun waardig.
Maar het optreden dezer fabrieksarbei
ders moet door alle Christenen ernstig
worden weerstaan.
Niet om de patroons te helpen, maar
om Gods Woord te eeren. Om elkander te
schragen in en anderen op te wekken tot ge
hoorzaamheid aan Gods ordinantiën die
Hij den arbeid stelt.
De Heiland heeft gezegd dat de dienst
knecht niet is boven zijn heer(Matth.lO:24).
Paulus vermaant den dienstknech
ten hunnen heerer. alle eere waardig te
achten. (1 Tim. 6 1).
En aan Titus zegt hij (Titus 29)Yermaan
de dienstknechten dat zij hunnen eigenen
heeren onderdanig zijn, dat zij in alles
welbehagelijk zijn, niet tegensprekende, niet
onttrekkende, maar alle goede trouw be
wijzende, opdat zy de leer van God, onzen
Zaligmakerin alles mogen versieren.
En op nog vele andere plaatsen der
Schrift herhaalt zich deze Christelijke waar
schuwing, die tot hen als tot zonen spreekt.
Dat is de beteekenis van het protest dat
Patrimonium in zake deze Bondsfabrieken
zoo luide deed klinken.
Vinde haar woord weerklank inden lande.
Hoeveele christelijke werklieden toch
lezen Patrimonium niet, of zoo zij er op
geabonneerd zijn, ook zelfs leiders onder
hen, zenden het blad maar al te vaak on
gelezen naar hun medelezer.
Patrimoninm moet meer gesteund worden.
Meer om den ernst der tijdenmeer om
het gewicht der belangenmeer om den
eisch der beginselen meer om de eere van
Gods Woord, dien veiligen toetssteen van
recht en waarheid ook voor dfen Arbeid
En den geachten redacteur in zijn zwa
ren strijd tegen de valsche democratie in
den Arbeid, zjj de geest der wijsheid en
des kloeken verstands toegebeden, zoo noo
dig, waar zoovele duizenden die in de
beginselen der Revolutie heil zien, hem
weerstaan.
Ga het hem, gelijk het Groen ging,
teen hij in de zittin^^ler Tweede Kamer
van 21 December 1849 sprak: „Ik heb,
om de beginsels van wier deugdelijkheid
ik overtuigd ben, zoovele beleedigingen
verduurd, dat ik soms behoefte aan smaad
voel, ten bewijze dat ik op het rechte
pad ben".
Is de provintie Groningen met zijn
radicale afgevaardigden, zijn Tijdens, zijn
Borgesius, zijn Schepel, zijn Veegens, niet
meer het brandpunt der beweging voor
kiesrechtuitbreiding
Te Grootegast stemden deze week 16
van de 320 kiezers voor een lid van den
gemeenteraad, en werd met 9 stemmen de
heer Wieringa (antir.) gekozen.
Dat is haast nog erger dan te Amsterdam.
In dit nummer komt een ingezonden stuk
je voor van de Yereeniging „Volksver
maken."
Wij hebben dit stukske geen plaats willen
weigeren.
Toch achten wij het noodig te herinneren
dat wij met de „Volksfeesten" van „Volks
vermaken" niet symphathiseeren. De er
varing heeft geleerd dat de feesten door
deze vereeniging georganiseerd, hoe goed
de bedoeling ook moge zijn, in den regel
eindigen in brooddronkenheid en drinkge
lagen.
Daarom mogen de Christenen, wier wijze
van feestvieren uit den aard der zaak anders
moet zijn dan „Volksvermaken" zich voor
stelt het is 't helaas niet altijd doch
daarom mogen wij den eisch niet prijsge
ven ook aan dit feest geen deel nemen,
noch het steunen met hunne bijdragen.
Breken op heel de linie
Dit moet al meer de leus zijn van allen
die het wèl meenen met Godsvrucht en
reinheid van zeden.
14 Aug. '95.
In het eerste voorloopige) ontwerp
voor de a. s. winterdienstregeling op de
staatsspoorwegen komen o. a. de volgende
wijzigingen voor op de lijn BredaVlis-
singen
De trein van 5.42 v. m. van Breda naar
Vlissingen zal 10 minuten later van eerst-
gemeld station vertrekken en 14 minuten
later het station Vlissingen binnenkomen.
De sneltrein voor le en 2e klasse reizi
gers van 9.46 v. m. uit Breda zal zes mi
nuten vroeger dit station verlaten en ten
11.30 v. m. te Vlissingen arriveeren.
De aankomst van dezen trein te Roosen
daal is 10.02 v. m.te Bergen-op-Zoom
10.21 v. m.te Goes 11.00 v. zn- en te
Middelburg 11.21 v.m.
De trein van 5.13 v.m, uit Vlissingen,
en aankomende te Breda ten 8.10 v.m.,
zal dan eerstgemeld station verlaten ten
5.22 v.m. en te Breda op denzelfden tijd
als thans binnenloopen.
De sneltrein van 7.05 v.m. naar Breda
zal 4 minuten vroeger vertrekken en 9 mi
nuten vroeger aldaar aankomen.
De trein van 6 u. n.m. uit Vlissingen
naar Roosendaal zal met den nieuwen diens j
dit statiën verlaten ten 6.40 n.m. en te
Roosendaal arriveeren ten 8.36 n.m. en
geeft dan aansluiting op den sneltrein van
8.45 n.m. naar Breda, alsmede op dien,
welke ten 9.20 n.m. van Roozendaal naar
Breda vertrekt en stopt op alle tusschstatiens.
De mailtrein van 7.25 n.m. uit Amster
dam W.P. naar Vlissingen via Utrecht
's HertogenboschRoosendaal zal dan van
eerstgenoemd station vertrekken ten 7.40
n.m. dus 15 minuten later en daarenboven
nog 3 min. vroeger te Vlissingen aankomen.
De boottrein van 6.20 's morgens van
Vlissingen naar Amsterdam via Roosendaal
's-HertogenboschUtrecht, thans aanko
mende te Amsterdam om 6.45 v.m., zal
met 1 October a. s. van station Vlissingen
vertrekken ten 5.15 v.m. en te Amster
dam arriveeren om 8.45 v.m. en dus een
uur en 9 minuten vroeger dan thans de
reizigers uit Engeland in de hoofdstad
brengen.
De facultatieve sneltrein van 6.56 's mor
gens uit Vlissingen, die de aankomst der
stoomboot van Queensborough afwacht, zal
met den nieuwen dienst te 5.65 's mor
gens van Vlissingen vertrekken.
Naar men verneemt zijn de onderhande
lingen over de levering der nieuwe geweren
tusschen het voorloopig syndidaat ter be
vordering van het oprichten van een na
tionale wapenfabriek en den Minister van
Oorlog, afgesprongen op bezwaren, door den
Minister geopperd omtrent den tijd van
levering.
Aan de Tweede kamer is ingediend
een wetsontwerp tot instelling van een mili
tairen pensioenraad voor de zee- en land-
mocht, marinereserve, loodsdienst, zeesche
pen, mindere geëmployeerden der inrichtin
gen voor zee- en landmacht en voor hunne
weduwen en weezen.
Blijkens een bij het Departement van
BuitenlandscheZaken uit Tanger ingekomen
telegrafisch bericht, is van de schadever
goeding, welke door Harer Majesteits Re
geering, naar aanleiding van den overval
van het Nederlandsche schip Anna door
de Riffeensehe zeeroovers, van Marokko
geëischt was, aanvankelijk een bedrag van
95 percent aan den tijdelijken consul-
generaal der Nederlanden te Tanger uit
betaald
H. M. Hyndman, een sociaal-demo
craat, schrijft in de Times
„Gelijk men weet, is de goedkoops kleine
pers schier geheel in handen der liberalen
en in deze verkiezing heeft zij ook mee
alle macht de liberale partij gesteund. En
wat is het gevolg geweest Zelfs in distric
ten, waar de unionisten nauwelijks door
esnig plaatselijk blad gesteund werden,
zijn de liberalen geslagen.
„Dit bevestigt de overtuiging", zoo ver
volgt de inzender, „welke ik reeds voor
goruimen tijd beleden heb, dat de massa
van het volk, en inzonderheid de arbei
dende klasse, hoe langer hoe minder ia
hun politiek bedrijf door dahbladschrijvers
geleid wordenen dat zij hun eieen oor
deel vormen over regeeringen en partijen
zonder veel aandacht te schenken aan den
raad van de zoogenaamde leiders van hun
gewetens en stemmen. In het kort
ik beweer, dat tegenwoordig nieuwsbladen
gelezen worden om hun nieuws, niet om
hunne meeningen." Volksstem.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Stavenisse ds. J. y. d. Beugen
te Varsseveld.
Aangenomen naar Nieuwerkerk aan den
IJsel door ds. L. F. A. Westerbeek van
Eerten te Serooskerke (W.)
Geref. Kerken.
Aangenemen naar Naarden door dhr. W.
A. Dekker cand. te Middelburgnaar
Hospers (Yowa N.Am.) door ds. D. J. te
Grootenhuis te Elburg,
Bedankt voor Boornbergum en Korte
Hemmen c. a. door dhr. W. A. Dekker,
cand. te Middelburg.
