NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Gods werk in Midden-Afrika.
Ha! 181. 1898.
8 lugusfus.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Verzorging van oude en invalide
werklieden.
FEUILLETON.
legende laargafig,
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND:
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Staatscourant bevat een Koninklijk
Besluit, waarbij wordt bepaald
lo. een Staatscommissie in te stellen,
ten einde te onderzoeken of naast de in
stelling van een Rpkslijfrentebank en
naast de regeling der verzekering tegen
ongelukken, maatregelen bij de wet be-
hooren te worden genomen, om te bevor
deren dat werklieden en met dezen gelijk
te stellen personen, die door ouderdom
of door invaliditeit blijvend ongeschikt
zijn om in hun onderhoud te voorzien,
recht erlangen op geldelijke uitkeeringen
en bij bevestigende beantwoording dier
vraag een of meer daartoe strekkende
wetsvoorstellen met memorie van toelich
ting en raming der geldelijke gevolgen te
ontwerpen en aan ons in te dienen
2o. te bepalen, dat de leden de bevoegd
heid bezitten om van hun van dat der
meerderheid afwijkend gevoelen door nota's
te doen big ken
'3o. te bepalen dat de commissie, na
voor de eerste maal door den Minister
van Waterstaat te zijn bijeengeroepen, hare
vergaderingen zal houden te 's Gravenhage
of na van ons bekomen machtiging ook
elders
4o. te benoemen
tot lid en voorzitter, mr. C. Pijnacker
Hordijk, lid van de Eerste Kamer, te
'sGravenhage
tot leden J. van Alphen, lid van de
Tweede Kamer, te Hengeloo (Overpsel),
mr. J. baron d'Aulnis de Bourouill, hoog
leeraar aan de Rijks-universiteit te Utrecht,
R.W. J. C.Van den Wall Bake, directeur der
Nederl. Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaat
schappij te Amsterdam, mr. W. H. De
Beaufort, lid van de Tweede Kamer, te
Leusden, jhr. mr. G. J. Th. Beelaerts Van
Blokland, lid van de Tweede Kamer, te
's Gravenhage Alex. Daniels, industrieel
te Amsterdam, H. L. Enthoven H.Lzn.,
directeur van de naamlooze vennoot
schap „Pietterp" te 's Gravenhage, mr.
H. B. Greven,. hoogleeraar aan de
Rijks-universiteit te Leiden, mr. J. J. I.
Harte, lid van de Tweede Kamer, te
'sHage; B. H. Heldt, lid van de Tweede
Kamer te 's Hage, mr. C. J. A. Heyden-
rijck, lid van den Raad van State, te
's Gravenhage, G. H. Hintzen, lid van de
Tweede Kamer, te Rotterdam, K\ Kater,
voorzitter van de vereeniging Rederl. Werk
liedenverbond „Patrimonium" te Amster
dam, Corneille L. Landré, wiskundig advi
seur der levens verzekering-maatschappij
„Dordrecht" te Dordrecht, jhr. mr. W.
{Slot.)
Het volk is zeer wreed. Wanneer een
koning sterft worden zijne vrouwen levend
bij hem begraven. Wanneer hij ziek is
denkt men dat hij betooverd is, en wor
den zijne vrouwen verbrand om de be-
tooverij af te wenden. Zij slachten dik
wijls menschen, nemen het vel en maken
daar een trom van, waarop zij in oorlogs
tijd slaan. Begrijp eens, een trom van men-
schenvelZij nemen de hoofden van hunne
vijanden, dragen die als zegeteekenen naar
hunne kralen en hangen die op.
Zoo ziet men dikwijls zeven of acht
koppen, die u in't gezicht grijnzen. Ook
werd niet lang geleden een Engelsche ka
pitein vermoord, en zijn hoofd werd op
stokken naar de kraal gedragen en opge
hangen aan den muur.
Zij zijn wreed, jaloersch, liefdeloos en
zelfzuchtig de veelwijverij is in zwang.
De koning van den stam, waaronder wij
werken, is slechts 45 jaren oud, en hij
heeft 15 vrouwen en een ander heeft er
300.
Hun godsdienst is een soort van geloof
in geesten van afgestorvenen, die zij aan-
H. De Savornin Lohman, buitengewoon
hoogleeraar aan de Vrije Universiteit te
Amsterdam, I. H. Van der Meulen, lid
van de Provinciale Staten van Friesland,
te Drachten, W. J. C. Passtoors, voorzit
ter van de vereeniging „Nederl. Roomsch-
Katholieken Volksbond" te Amsterdam, dr.
A. J. Van Pesch, hoogleeraar aan de ge
meentelijke Universiteit te Amsterdam,
mr. W. A. Reiger, hoogleeraar aan de
Rijks-Universiteit te Groningen dr. H.
J. A. M. Schaepman lid van de Tweede
Kamer te Driebergen, mr. H. Smeenge,
lid van de Tweede Ka ler te Hoogeveen,
J. G. Snijder lid der firma Diddens en
Van Asten, industrieel te HelmondD.
W. Stork, industrieel, te Hengeloo
(Overijsel)
tot secretaris, mr. A. Nilant te 's Gra
venhage.
Bovenstaande kennisgeving is eenc aan
gename.
De werklieden hebben nu al jaren lang
gehoopt op eene regeling van regeerings-
wege, waarbij hun de mogelijkheid geo
pend wordt om een ombekrompen ouden
dag te genieten.
In kiesvereenigingea en op congressen is
de wenschelpkheid eener dusdanige regp-
ling al zoovele malen aangetoond, dat het
onmogelijk scheen er nog iets meer van
te zeggen.
En de tweede kamer gaf den verschil
lenden klager» gelpk, toen zij de motie
Heldt aannam, bij welke aan de Regeering
werd opgedragen een onderzoek naar de
uitvoerbaarheid in te stellen.
Van de aanneming dezer motie is boven
genoemde benoeming de vrucht.
Wij mogen thans een vruchtbaar onder
zoek in deze quaestie verwachten.
Naast baron d'Aulnis en mr. W. H.
de Beaufort, mannen van Dj Liberaal,
die door hunne jarenlange oeconomische
studiën aanspraak hebben op belangstel
lende kennisneming hunner adviezen, zitten
in dit eollege practische mannen als Ent
hoven en Daniels Stork en Van Alphen.
Naast professor Reiger de vertegenwoordi
ger der angstvallige vooruitstrevenden zit
Heldt de man van het onverschrokken
vooruit. Voorzitter van het Algemeen Ne-
derlaudsch Werkliedenverbond, heeft hij
den voorzitter van het Christelijk sociaal
werkliedenverbond Patrimonium en dien
van <J.en Roomsch Katholieken Volksbond
aan zijne zijde om de belangen der werk
lieden ook van de gevoelszijde te behan
delen.
Grijsheid en jeugd ontmoeten elkander
in de heeren Heydenrijek en Harte weten
schappelijke sociologen uit de Roomsch-
bidden, en de tooverdokters geven voor
dat zij met die geesten kunnen spreken.
Zij zijn zeer bijgeloov^g. Zij gelooven
dat d s ziel van iemand overgaat in die
ren. Zoo gebeurde het eens dat een slaaf
bp de hut van een vrouw kwam, die een
kind had verloren. Zij geloofde toen dat
de ziel van het kind in de slang was ge
gaan, en dat het dier naar haar was ge
komen om te vertellen dat zij honger had.
Zij ging tosn naar het graf en plaatste
daar voedsel. Wanneer een troep solda
ten op weg een slang ziet, dan meenen zij
dat een afgestorvene hen waarschuwt om
niet verder te gaan, aangezien daar onraad
is. Zij keeren dan terug, gaan weer op
pad, doch kiezen niet denzelfden weg,
wuar zij vroeger de slang hebben gezien.
Het vleesch van zeekoeien eten zij niet,
aangezien zij denken dat dit de oorzaak
van melaatschheid is. Eens kwam een
vrouw met een kind op haar arm naar hem
toe en maakte bet geluid van een eend.
Op de vraag wat er was, zeide zij dat
haar kind een eend wilde worden, en zij
verlangde raad om deze ramp te voorko
men.
Het volk wordt gedund door slavenhan
del. Zij worden gedood en weggevoerd,
dikwijls ten getale van 200 a 300. Nog
niet lang geleden gelukte het een En-
gelsch gezelschap om 200 vrouwen en kin-
Conservatieve school, met Schaepman als
geestelijk verbindingslidterwijl ook de
Vrije Universiteit eere geboden werd in
de benoeming van professor Lohman Junior.
De samenstelling der commissie strekt de
regeering die haar benoemde tot eer, en
wij spreken den wensch uit dat ter be
kwamer tijd de rijpe vrueht barer be
raadslagingen een minder bewolkte levens
avond voor den werkman moge zijn.
Dat de belangen onzer boeren-arbeiders
hierbij mede ter sprake zullen komen,
lijdt geen twijfel. De heer Van Alphen,
schoon zelf geen landbouwer, evenmin als
de andere leden der commissie, is met de
belangen der landbouwende bevolking op
de hoogte en wij vertrouwen dat hij ook
deze ter sprake zal brengen.
De toestand ook van den boerenarbeider
is hoogst ernstig.
Menig versleten boerenarbeider wordt
door de diaconie of het algemeen armbestuur
op z»er armelijke, stuitende wijze met een
brood en een paar kwartjes weekgeld be
deeld, terwijl hij het overige in de naburige
stad moet bp een bedelen.
Aan deze schreeuwende toestanden zal
een einde moeten komen, wil land en volk
den zegen des Heeren niet gaiischelpk
derven.
Doch ook de kleine boeren-eigenaars zp n
menschen met een zeer donkere toekomst.
Menigeen hunner heeft het taaier dan zpn
arbeiders; teert jaarlijks meer in, en zinkt
ten slotte tot den arbeidersstand terug.
En ook de grootere landbouwers, bij de
nagenoeg jaarlpks terugkeerende teleurstel
lingen van dsn oogst en de lage graanprpzen
heeft alle reden tot bezorgdheid.
Velen hunner weten ter nauwernood,
waarvan hun werkvolk te betalen of wor
den genoodzaakt, door een stuk land ver
beneden de waarde te verkoopen het be-
drpfskapitaal bp een en de arbeiders aan het
werk te houden.
Ook voor dezul ken ruime men een plaats
in aan den disch der toekomstige invaliden.
Thans zal het blpken of dit alles moge
lijk zal zijn.
Wp houden er niet van om al wat van
oud-liberalen kant komt met een „conser
vatief 1" als der lezing onwaardig ter zijde
te leggen.
Wp verliezen niet uit het oog dat de
mannen der liberale school de studie en de
praktpk van vele jaren in hun voordeel
hebben.
Toch heeft ook deze meerderheid van
talent en ervaring, van kennis en kapitaal
eene schaduwzpde. Er is gevaar aan ver
bonden. Zp maakt weieens vasthoudend op
punten waar toegeven noodig. hoogst noodig
deren, die als slaven werden weggevoerd,
te bevrijden. Zp worden ook geteisterd
door dronkenschap, want zij maken een
zeer bedwelmend kafferbier van graan;
ook worden zp vernield door „gift beproe
ven." Dit beslaat daarin, dat wanneer de
koning ziek is velen worden beschuldigd
dat zij hem willen begraven en zijn vleesch
willen eten. Zp worden dan veroordeeld
om een zeer vergiftigen wortel te eten.
Wie daaraan sterft is schuldig, en hij die
in leven blpftis natuurlpk onschuldig. Het
is licht te begrppen dat er een groot ge
deelte aan overlpdt, minstens 25 van de
50. Oneindig veel menschen worden daar
door gedood want zij zijn zeer aan dit
al gebonden, en gelooven daarin als wp
in onzen Bijbel.
Wij hebben daar nu omtrent vier jareu
gewerkt. Toen wp daar in 1889 aankwa
men, hadden zij nog nooit een blanke ge
zien. Zp noemden ons geesten die uit den
hemel waren gevallenwp konden geen
menschen zijn. Wp begonnen te werken
onder geleide van den Heare, en het was
een zeer moeilpke taak. De heer Murray
en anderen moesten de wacht houden, en
wp werden bijna om het feven gebracht,
doch de Heere bewaarde ons. Elk een
lpdt aan de koorts. Hij had die ten min
ste 25 malen gehad. Het land is woest
en de taal vreemd; heteischtvan6 maan-
is en zonder gevaar geschieden kan.
Door wrpving van gedachten met de meer
vooruitstrevenden kan deze verkeerde be-
houdszucht, het valsche conservatisme het
zwijgen worden opgelegd, doch tevens aan
het radicalisme de breidel worden aange
legd, waar het gevaar liep dood te loopen.
Van beide richtingen dient het goede
overgenomen. De eene moet de andere lou
teren, aanvullen, vergezellen. Zij moeten
elkander verstaan.
Zoo kunnen de verschillende talenten die
in de commissie vertegenwoordigd zpn den
Arbeid dienen en ten goede komen.
Commissiewerk gaat in den regel lang
zaam doch ook hier geldt het haast u lang
zaam, zal het werk goed kunnen zpn.
De maatschappij verlangt rijpe vrucht.
Onrijpe vruchten zouden haar slechts nog
meer bezwaren. En ook te vroeg gerijpte
vrucht zou haar slechts van tpdelijken dienst
kunnen zpn.
Het Personeel.
Het verslag van de Tweede Kamer is
verschenen over de herziening der belasting
op het personeel.
Het betoog van eea aantal leden, dat
personeel en kiesrecht gelpktpdig hadden
moeten zpn j ingediend, vond tegenspraak
bp hen, die het als een voordeel beschouw
den, dat het personeel vóór het kiesrecht
werd onderzocht.
Nagenoeg algemeen achtte men een di
recte verteringsbelasting onmisbaar, maar
veel verschil bestond over de vraag, of zp
door bet Rijk of door de gemeenten moest
worden geheven.
De vermindering der belastingopbrengst
met 2 millioen achtte een aantal leden be-
denkelpk. Het had gecompenseerd moeten
worden door hoogere belasting van weelde-
uitgaven of 't scheppen van nieuwe grond
slagen, waartegenover verscheidene leden
een minder lage opbrengst berekenden.
Men vreesde van de verlaging der hoofd
som verhooging vnn opcenten door pro
vinciën en gemeenten.
Velen achtten inwerkingtreding der nieu
we belasting onmogelijk zonder kiesrecht-
wpziging zeer velen hadden bezwaar tegen
de geheele vrp stelling van winkels en wil
den met dezen de kantoren op gelpken
voet behandelen en lager aanslaan dan wo-
ningvertrekken,
De voorgestelde classificatie der gemeen
ten leidde tot velerlei bedenkingen waar
tegenover de onmogelpkheid werd betoogd
van een betere methode dan plaatselpk
onderzo.k Op velen maakte de tabel een
goeden indruk. Verschillende bezwaren
den tot een jaar de 'taal te leeren. De
koniug is zeer wreed. Hp heefit een zeker
mes en vindt er aardigheid in, zpn onder-
koorigen daarmede in het lichaam te steken
om de deugd van dat instrument te be
proeven. Hp liet eenmaal een oude moe
der, die hp moede was, bp de beenen
pakken en zoolang over den vloer slee
pen totdat zp dood was. Hij liet haar
toen in het veld werpen om door honden
en ander wild gedierte te worden verslon
den. Hij wilde de zendelingen eenmaal
uit het land verdrpven, doch wij baden
God en werden verhoord, want hij trok
het bevel tot verbanning in. De vorst is
een alleenheerscher en doet wat hp wil.
Dit is nu het volk, waaronder wij zijn
gegaan om te arbeiden, en slechts twee
van ons. Doch God heeft ons geholpen
en bewaard, en Hp heeft ons nimmer be
schaamd gemaakt.
Het leven is daar niet heel pleizierig,
wp leven in verschrikkelijke afzondering
en hebben slechts drie blanken gezien in
vier jaren. Het begin is altpd zeer moei-
lpk, doch door hard werk en geduld kan
men veel doen. Wp hebben daar nu een
school met 230 kinderen. Na eenigen tijd
wordt ons echter altpd gevraagd wat wij
betalen willen, want zij zpn onder den in
druk dat zp vergoeding moeten krpgen
voor het onderwps dat zij genietenDaar
werden geopperd tegen de onvoldoende
progressie, door anderen slechts aanvaard
als remissie voor lagere huurwaarde.
Hadden vele lieden bedenking tegen de
bepaling der huurwaarde naar den werke-
lpken huurprijs, vele anderen zagen daarin
afdoende verbetering vau den tegenwoor-
digen onhoudbare» toestand.
De groote meerderheid was in beginsel
voor aftrek voor kinderen en pupillen,
maar tegen de wijze van regeling werden
verschillende bedenkingen ingebracht, als
de onbillpkheid om aftrek te geven alleen
voor lagere huurwaarden, en de beperking
tot inwonende kinderen.
Verscheidene leden waren tegen opleg
ging van aanslagen beneden fl en het
vervallen van den grondslag deuren en
vensters vond nagenoeg algemeene instem
ming, maer velen wenschten ook den
grondslag haardsteden af te schaffen, waar
tegenover het gevoelen stond, dat het al
leen belasten van het gebruik een verbe
tering is.
De wijzigingen in het mobilair daaren
tegen ontmoetten vele bedenkingen.
Zoo achtten velen de vrpstelling van
sehilderpen onverdedigbaar en de progres
sie bp dezen grondslag te gering en vond
de schatting van het mobilair bij de groote
meerderheid geen bijval. Veieenvoudiging
der dienstbodenregeling werd toegejuicht
daarentegen afgekeurd de verhooging voor
landbouwpaarden.
Als nieuwe grondslagen werden in de
afdeelingen genoemd: rpwielen, weelderp-
tuigen, pleiziervaartuigen, piano's, reisbe-
lasting.
Velen meenden nog, dat bp deze her
ziening te weinig is gelet op de belangen
van den middenstand, reeds door bedrpfs-
belasting bezwaard, maar welks ontheffing
volgens anderer meening, zwaarder druk
voor meervermogenden zou medebrengen.
Ook werd beweerd, dat het platteland
zwaarder wordt gedrukt en een overgangs
bepaling werd gevraagd voor hen, die door
de herziening meer moeten betalen. Over
de invoering van het belastingdienstjaar
met 1 Januari stonden de gevoelens tegen
over elkander, maar vrp algemeen achtte
men invoering der regeling met 1 Januari
a. s. oumogelpk.
De partijnaam „anti-liberalen" grenst
aan boerenbedrog.
Wij herinnerden reeds dat de Standaard
dezen naam nog niet als contrabande uit
haar kolommen geweerd heeft.
Doch ook andere bladen zpn daar niet te
vlug mee.
is ook een meisjesschool en voorbereidings
doopklas, met Mej. Murray aan het hoofd.
Wij hebben nu het vertrouwen van den
koning, en reeds zijn een paar op Chris-
telpke wpze gehuwd door den Eerw. Mur
ray en anderen. Ook wordt er biduur ge
houden met de meisjes, en op Zondag vin
den er collecten plaats. Geld echter wordt
niet gegeven, maar zij brengen een mielie,
een ei, patata en and-re produkten. Dit
maken wij tot geld, en hadden alzoo 8
pond sterling vergaderd. Dit is wel geen
groote som, maar men kan veel daarvoor
doen in die streken, want voor dat geld
kunnen wp 80.000 baksteenen maken.
Het werkloon is zeer laag, kindere»
werken voor 30 ct. en volwassen perso
nen voor 60 ct. per maand
Men kan dus zien wat er in dat woeste
land is gedaan. God doet nog steeds won
deren, want kom in de Kerk en school en
zie, waar vpf jaren geleden nooit een
blanke gezien was, kunnen de kinderen
nu schrijven en lezen. Dit alles is gedaan
onder Gods zegen en steun, doch veel meer
moet er worden ondernomen, maar daar
voor, zei de zendeling, moeten wp de
ondersteuning en belangstelling van de
geloovigen hebben. De inkomsten van de
Nyassa zending zpn nu f6000, doch de
uitgaven f 15,600.
{Jongelingsbode.)
