N1EUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- HISTORISCH Reisindrukken. ilo. 124. 1895. HHnsifag 28 lufi. flcgcnifc laargaiitf, VERSCHIJNT G. M. KLEMKERK, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN FEUILLETON. REG IITSZAKEN. GEMENGDE BERICHTEN. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN en van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Het bekende voorstel van den beer De Savornin Lobman tot wijziging van artikel 54bis der Bohoolwet, ter voorkoming (zoo veel mogelijk) dat bij gebleken onmacht der schoolbesturen om in een vacature voor onderwijzer aan een vrije school te voor zien de subsidie van Rijkswege wordt ge weigerd, is aangenomen door de Eerste Kamer met 25 tegen 19 stemmen. De tegenstanders zijn allen liberalen. On der de voorstemmers zijn 11 liberalen. Voor het voorstel stemden de heeren Van Pallandt, Schimmelpenninck v. d. Oye, FokkerSmits, L. van Nispen, E. Cremers, Melvill van Lijnden, Sassen, Van Tienhoven Kist, Engelberts, Pyls, Van Marie, W. Cremers, Van Zinnicq Bergmann, Wertheim, Pijnacker Hordijk, Van Weideren Mengers Bahusen, Merkelbach, Van Nispen tot Pan- nerden, Verheijén, Godin de Beaufort, Bo- neval Faure en de voorzitter. Er tegen brachten hun stem nit de heerenAlberda, Viruly, Breebaart, Van dë Putte, De Jong, Bultman, V Belander Hein, Van Swinderen, Nysingh, Van Lier, Bergsma, Coenen, Welt, Van Alphen, Breu- ning, Nebbens Sterling, A. Prins en J. Prins. De namen der liberale voorstemmers zijn gecursiveerd. 22 Juli '95. Thans heeït de St. Crt. de opgaven omtrent den loop der bevolking des rijks in 1874 volledig medegedeeld. Het getal inwoners in Nederland bedroeg op 1 Jan. 1895, volgens deze opgaven, 2,372,406 mannen en 2,423,240 vrouwen, te zamen 4,795,646; in't geheel dus 50,834 vrouwen meer dan mannen. Het grootste aandeel hierin heeft de gemeente Amsterdam, welke 24,225 vrouwen meer dan mannen huisvest dan volgt 's Gravenhage met 15,876 vrou wen meer, Rotterdam met 13,762, Utrecht met 3925 vrouwen meer. De provincie Drente bevat echter 7048 mannen meer dan vrouwenin de gemeente Norg zijn zelfs van de 5893 inwoners 4266 mannen en slechts 1127 vrouwen. Die ongewone ver houding tussehen de leden van beiderlei kunne in Norg moet hieraan te wijten zijn, dat de rijkswerkinrichtingen te Veenhuizen met hun talrijke bevolking van enkel man nen, binnen het gebied van Norg gelegen zijn. De grootste gemeente is Amsterdam, met 450,189 inwoners, de kleinste gemeente is Hemmen (Gelderland) met 260 inwoners. op een tweedaagsch tochtje door een gedeelte van Zeeland» Paradijs: Zuid-BeYelaud. Herinneringen daar- aan verbonden. Op een mooien middag der loopende maand Juli, begaf ik mij, vergezeld van een reisgenoot, te Zierikzee op de spoor boot, en hoewel daarmede ons doel slechts was: het Katsche Veer, mochten wij toch, gedurende een uur, die heerlijke, ver kwikkende zeelucht genieten, welke op een landbewoner zoo'n aangenamen indruk maakt. Te Katsche Veer stond de gemakkelijke omnibus van wed. Rijk gereed, om ons in het zoo lief gelegen stadje Goes te brengen. Op dien tocht genoten wij volop van het landelijk leven. Wij zagen, door den Wilhelminapolder rijdende, wat er met vereende krachten op landbouwgebied kan verricht worden. Golvende velden van graan en andere landbouwproducten voor Jen mensch, en malsche klaver en groene weiden voor het vee, lachten ons toe. J® Wilhelminadorp passeerden wij ket eenvoudige en nette, in deze eeuw ge- atJcht kerkje, reden verder langs de Goesche haven, met een prachtig lande- l"k gezicht in 't verschiet en zagen aldra, d t >vij in ket hoewel stille Goes, toch De gemeenten die op 1 Jan. 1895 een gelijk aantal inwoners bevatten, zijn Hengeloo (Overijsel) met 6075 m. en 6075 vr., Steenbergen met 3677 m. en vr., Gemert met 2320 m. en vr., Heeze met 895 m. en vr. (allen in Noordbrabant)in Noord- Holland Wervershoek met 1067 m. en vr. en Buiksloot met 553 m. en v.in Zuid- Holland Schipluiden met 550 m. en vr. in Zeeland Meliskerke met 281 m. en vr. Nog zij opgemerkt dat in de prov. Groningen geen gemeente is die minder dan 1000 in woners telt. Door den directeur-generaal der staats spoorwegen is eene eervolle vermelding toegekend aan A. Dronkeis, machinist 2e kl. te Vlissingen; wegens betoonde activi teit; en aan D. v. Eikeren, loop wachter te Arnemuiden, wegens betoonde oplettend heid. Naar wij vernemen, bestaat bij den minister van marine het plan den hoofden der werkvakken van 's Rijkswerven op te dragen de werklieden van deze inrichtingen door een wekelijksche audiëntie in de gelegenheid te stellen hunne belangen aan hem bloot te leggen. (Tel.) Vergadering van den Gemeenteraad van Middelburg, op Woensdag den 24 Juli 1895, des namiddags te l'/s uren, ter be handeling der onderstaande zaken Onderzoek geloofsbrieven van de in deze maand verkozen Raadsleden, de heeren H. P. den Bouwmeester (in verband hiermede behandeling van een ingekomen adres, hou dende bezwaren tegen diens verkiezing), mr. G. N. de Stoppelaar, Mr. A. P. Snouck Hurgronje, jhr. mr. W. H. Snouck Hur- gronje, J. C. de Waal en H. P. van de Ree. De Regeering heeft aan de Tweede Kamer een crediet van f 4500 aangevraagd voor de invoering van strafregisters en signalementskaarten naar het stelsel Bertillon o.a. in de politiebureelen te Rotterdam, Amsterdam, en 's Gravenhage, alsook in de strafgevangenissen. Vrijdag stond voor de aT. rechtbank te Middelburg terecht Pieter Jonker oud 37 jaar, koopman en winkelier te Wolftrtsdijk, beklaagd dat hij te Wolfaartsdijk, koopman zijnde en bij vonnis dezer rechtbank van 8 April 11. in staat van faillissement ver klaard, ter bedriegelij ke verkorting van de rechten zijner schuldeischers- goederen aan in een meer bedrijvige plaats kwamen dan wij dit ten platte lande gewoon zijn. Daar aangekomen, zouden wij onze tenten, voor één nacht opslaan in het van ouds be kende hotel„de Zoutkeet". Niet genoeg kunnen wij roemen de vriendelijke ontvangst door den eigenaar den heer Verwer, diens accurate bediening en goede tafel. Allen toeristen, die dit liefelijke oord bezoeken, kunnen wij dit welingerichte hotel ten zeerste aanbe velen. Op onze wandelingen in de stad zagen wij ook de ruïnen van de fabriek der firma Kakebeeke, welke ruïnen ons aan gevallen grootheid herinnerden, gelijk ook 'tmensche- lij k leven die zoo vaak te aanschouwen geeft. Jammer dat het stedeke die ramp moest treffen, want arm als het is aan industri eels inrichtingen, werd de nieuwe fabriek ook nog elders geplaatst, en moest Goes die voordeelen wêer derven, noodwendig voortvloeiende uit de exploitatie van der gelijke instellingen. Dat men hier in het centrum eenerland- bouwende bevolking woont, getuigen ook de welvoorziene magazijnen van de sedert vele jaren gunstig bekende firma Massee, sinds korten tijd waardig op zijde gestreefd door eene jongere zuster de firma Franken en Goemans. Dat beiden èn tot nut van den landbouw en tot voordeel voor zich zeiven, in bloei mogen toenemen! Dat Goes zich, over 't algemeen, in een betrekkelijke welvaart mag verheugen, ge- den hoedel heeft onttrokken, door aan den curator in zijn faillissement, toen deze zich op 9 April II. in de woning van hem, be klaagde, te Wolfertsdijk bevond, ter be schrijving van diens hoedel, te verklaren, dat hij geene andere goederen bezat dan zich destijds aldaar in zijne woning bevon den, ofschoon hij eenige dagen te voren in Maart jl. van uit zijne woning naar Zierikzee had doen vervoeren tal van goe deren, tot zijn boedel behoorende, of althans dat hij, beklaagde, voor zooverre die goe deren moesten strekken tot betaling van schuld aan zijn vader, daardoor dien sehuld- eischer heeft bevoordeeld op een tijdstip waarop hij wist dat het faillissement niet kon worden voorkomen, en zulks ter be driegelij ke verkorting van de rechten zijner overige schuldeischers. Verder werd beklaagde nog ten laste gelegd doodsbedreiging en bedreiging met brandstichting ten opzichte van zekeren P., door het aanplakken cf doen aanplakken aan diens woning van een stak papier, waarin hij met doodslag en het in brand steken van zijn woning bedreigd werd. Aan den beklaagde was de heer mr. G. J. Bisschop, advokaat te Middelburg, ambts halve air verdediger toegevoegd. De volkomen juistheid van het laatste deel der telastelegging werd door eenige getuigen schriftverklaarders bevestigd. Getuige vrouw Goetheer verklaarde dat J. op 17 Dec. jl. bij haar had aangebeld en haar hal gezegd dat er een brietje op de deur gespijkerd was met bedreigingen tegen haar schoonzoon Pot. Bekl. geeft dit toe doch zegt niet ge weten te hebben wie dit plakkaat aan de deur gehecht heeft. Vrouw Pot verklaarde op 11 Maarteen dergelijk geschrift op haar deur te hebben gehad en dat zij na het gebeurde op 17 Dec. wel wat bevreesd geworden was. Vijandschap bestaat er overigens tnsschen Jonker en haar of haar familie niet. Ook haar man legde een dergelijke ver klaring af. Getuige ontkent de aanplakker te zijn van bedoeld dreigschrift, Daarna werd het eerste deel der te'aste- legging behandeld. Getuige mr. Jaoobse Boudewijnse ver klaart als curator in den boedel van be klaagde hem te hebben aangemaand niets te verzwijgen. Bekl. wilde den inventa ris niet teekenen, en zei ook niet dat zijn vader L. Jonker te Noordwelle zijnschuld- eischer was. tuigen ook de vele fraaie en goed geëta leerde winkels welke wij hier en daar aantroffen. Des avonds bezochten wij het „Slot Oost ende", en den daar, op een afgesloten ter rein staanden moerbeziënboom van Jacoba van Beijeren. Wat kwamen, daar vertoe vende, tal van historische herinneringen in ons op. Op dezelfde plaats, waar deze herberg gelegen is, stond weleer een slot van dien naam, waarschijnlijk gesticht vóór de 14de eeuw door een der Heeren van Borselen en naar de ligging „Oostende" genaamd. Pit slot was eerst gebouwd tot bescherming van de in de nabijheid wonen de landlieden, die zich weldra in den om trek er van vestigdenhieruit ontstond van lieverlede het dorp en daarna de stad Goes. Volgens de kroniekschrijvers heeft Ja coba van Beijeren, de laatste gravin nit het Huis van dien naam, dit slot bewoond. Ook na haar huwelijk met Prank van Borselen in 1432 schijnt zij er haar intrek van tijd tot tijd genomen te heb ben. Door de familie van der Goes is het slot in 1747 verkocht aan den Raad van State, om tot een militair hospitaal te wor den ingericht, en in 1748, na den vrede van Aken, door den stede1 ij ken Raad van Goes voor den lOOsten penning overgeno men en door dezen verkocht voor afbraak. Op dezen grond verrees in later tijden het tegenwoordig „Oostende". Eenige jaren geleden was er van het oude slot nog ove- Getuige verklaarde voorts op een vraag van den voorzitter dat niet alle ter terecht zitting aanwezige goederen door hem waren geïnventariseerd. Beklaagde verzekert dat hij dat goed niet heeft doen vervoeren, zijn vrouw heeft dit gedaan. Getuige M. I. de Groot verklaart de ter terechtzitting aanwezige goederen niet bij de inventarisatie te hebben gezien. Hij schat hun waarde op f 125. Getuige Voorbeijtel gaf inlichtingen om trent hetgeen lip bij den koop van Jonkers herberg van dezen had overgenomen. Getuige burgemeester van Noord welle, legt een gunstige verklaring af omtrent beklaagde's vader. Gelijke ver klaringen legt de inspecteur J. A. Lecluse uit Zierikzee ofomtrent A. Bnijze (schoonva der) B. T. v. d. Panne (zwager) en J. Gaan- derse (schoonzuster van beklaagde) die on. bewast van deze goederen hebben geheeld. Deze getuigen leggen gelijke verklaring af. Zij waren in deze zaak volkomen te goeder trouw. Getuige Sinke verklaart dat bekl. wel degelijk van de verzending der goederen naar Zierikzee geweten heeft. Beklaagde erkent nu dat de goederen met zijn mede weten zijn verzonden. Hij verklaart vijf jaar de kerbergzaak gedreven en daarbij een kapitaaltje van zesduizend gulden in geteerd te hebben, en hij zijn failliet ver klaring geen mededeeling heeft gedaan van de uit zijn huis naar Zierikzee verzonden goederen. De ambtenaar van het openbaar minis terie achtte de feiten, aan beklaagde ten laste gelegd, wettig en overtuigend bewezen en vorderde schuldigverklaring met diens veroordeeling tot vier jaren gevangenisstraf met de mindering. De verdediger pleitte op heide aanklach ten vrijspraak. Uitspraak a. s. Vrijdag. Hierna stond terecht A. J. W., oud 24 jaar, bediende te Ierseke, beklaagd van brandstichting, door in den nacht van 2 op 3 April jl. een brandende lucifer geworpen te hebben in twee klampen hooi en stroo op de hofstede van J. van de Velde, nabij de schuur, tengevolge waarvan het liooi en stroo verbrandde, de schuur ook werd aan getast en gevaar voor mensehenlevens was ontstaan. De beklaagde, die in den beginne alles ontkend had, heeft in de instructie eene bekenteni| afgelegd, welke hij echter nu rig een enkele muur en eenige brokstuk ken van een onderaardsche gang, welke volgens overlevering zich tot het slot 's Heerhendrikslcinderen uitstrekte. Komende op het gezegde terrein, dat achter genoemde herberg ligt en grenst aan de daar liggende uitspauningsplaats, vonden wij den vermaarden boom, zoo men zegt, geplant door Jaeoba van Beijeren. Bij den aanblik van dien boom greep een zonder ling gevoel ons aanwant hoewel het onzeker is, of die moerbeziënboom en zijn vruchten voor Jacoba iets bijzonder aan trekkelijks hadden, waarschijnlijk is het dat hij in haar leven is geplant, en zeker is het, dat dezelve, uit de dagen der oud heid, aan een ongelukkige lle.fde herinneren de, voor haar eene treffende beeldspraak was. De vruchten van dien boom welke tot voor enkele jaren, nog vele en aan genaam van smaak waren, waren het beeld der gunsten, waarmede Jacoba (wier wapen r-et dat van stad en eiland is vereenigd) dezen omtrek begiftigd heeft. Vele klan ken zullen er in al die jaren, door zijne vruchten wel verkwikt zijn geweest. Breed, majestiens breed, breidt de boom, zelfs over de naburige daken zieh uit. Met tal van beelden voor ons, namen wij noode afscheid van hem. Voor den volgenden dag stond op ons reis plan een bezoek aan het liefelijk gelegen dorpje Biezelinge. Op den heerlijken mor gen van dien dag togen wij per rijtuig daarheen, wee1 terugnam. Hij gaf toe dat hij met een kameraad in den bewusten nacht nit was geweest en uit de bakkeet der hofstede eenige lucifers gehaald had, maar beweerde dat niet hij maar zijn kameraad de mijten had aangestoken. Hij heeft wel lucifers aangestreken ''och die woeien telkens uit. Uit de verklaringen der getuigen bleek dat in den laatsten tijd te Ierseke branden hebben gewoed, die waarschijnlijk door baldadige handen waren aangestoken. Ook deze hofstede was er zeker aan gegaan als de buren niet tijdig geholpen hadden, want op de schuur was de teer reeds gesmolten en de mijten waren niet meer te redden. In de nabijheid van evengenoemde hof stede zijn door de politie voetsporen ont dekt en ook in de sloot. Een en ander gaf aanleiding tot de arrestatie van W. Beklaagde blijft echter ontkennen. Zijn kameraad had den brand gesticht, omdat zij eens een „lolletje wilden hebben". De ambtenaar van het O. M. daarentegen achtte 's mans schuld bewezen en eischte zijn gevangenzetting voor den tijd van tien jaren en met ontzetting voor eenigen tijd van verschillende rechten. De verdediger, mr. Dicke, pleitte vrij spraak. Bekl. nogmaals naar de redenen ge vraagd, die hem lot de bekentenis bij de instructie hebben geleid, wist hiervoor geen voldoende reden op te geven. Het onderzoek in deze zaak is hierop gesloten verkla rd en de uitspraak beperkt op Vrijdag 26 Juli a. s. VliSSirgen. Vrijdagavond had alhier weer eea kleine binnenbrand plaats in een bovenwoning op de Kleine Markt bij vrouw E. In de kast was namelijk een flesch met naphta omgevallen niet kunnende zien wat het was, stak men een lucifer aan, waarop de inhoud ontplofte; in een oogen- blik stonden de kast en eer.e daaraan gren zende bedstede in brand, doch de buren waren er vlug hij met eenige emmers wa ter, zoodat de brand spoedig gebluscht was. Toch waren er intusschen al twee spuiten aangerukt, die echter geen dienst behoef den te doen. Donderdagavond had ook nog een kleine binnenbrand plaats op een bovenwoning in den Koudenhoek bij B. Tijdens de man op de werf werkzaam was, was de vrouw kermiswaarts gegaan, haar aangestoken pe- troleuinkooktoestel met den ketel met Langs den straatweg, omzoomd door we lige akkers en volgeladen boomgaarden, reden wij door het op V2 uur afstand van Goes gelegen schoone dorp Kloetinge. De kerk aldaar, waarheen twee lanen van fraaie lindeboomen toegang verleenen, is een oude kruiskerk, waarvan slechts één der punten voor den dienst wordt ge bruikt. Er bevindt zich een orgel in, 't welk 'len*27sten Mei 1787, door den toenmaligen predikant P. W. la Motte werd ingewijd, na vervaarligd te zijn door den orgelmaker H. H. Hess van Gouda, op last van den ambachtsheer Z. D. van der Bilt. Bij de kerk staat een flinke hooge toren. Hier vertoevende, kwamen er bij ons we der beelden uit het verledene te voorschijn. Bij dit dorp namelijk, 't welk in de 16e eeuw tweemaal door de Watergeuzen werd verbrand, vond men eertijds het huis Smal- legange, het stamhuis van den bekenden kroniekschrijver van Zeeland, welk slot in 1560 geheel afbrandde en sedert wel weder opgebouwd werd, maar waarvan men geen overblijfselen meer vindt. Op merkelijk is de overeenkomst in de kleur der eigenaardig geverfde huizen in dit dorp. Wanneer er onderling onder de be woners zulk een harmonie bestaat, kan Kloetinge als een model gemeente in ons Vaderland worden beschouwd. Kapelle, 1% uur Z. O. waarts van Goes gelegen, aan denzelfden straatweg, heeft mede een rnime kerk, welke slechts ge-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1895 | | pagina 1