SEN,
dGoemans,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
KACHELS,
E JONGEN,
Blburg.
irijs.
JMSTELLEN,
Hooirijven,
P. Swennen,
WERKMEID,
EID
rmansknechts
lo. 111. 1895.
3afenfflj 22 ïuni.
ingelsche
de Artikelen,
G1ETËUS, •-
ARKEN,
SCHAPPEN,
ff
van namen,
ERS, Kapelle.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
SCHEIDING.
er tot liet insect,
dood
h., te Goes bp Gebr.
fCK, te Wemeldinge
lorpe PRUDENCE
en C. J. KOSTEN,
see A. TASELAAR,
1NBAAS.
bij
irktuigen enz., Goes.
m
ind van de
wijndrecht,
Vlissingen.
•atis.
DER YIJGHVan
gracht 409, te Amster.
lo Augustus e. k.
buiten verval.
STROMENDE
l, liefst beneden de 16
lust beeft het melken
h. DHUIJ, Middelburg.
agd door
D GEVRAAGD
an sterken drank.
ioon bij: Wed. JOH.
irte Kerkstraat. Goes
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
fjij die zich met 1 Juli a. s. op
ons blad abonneeren, ontvan
gen de nommers die in de maand
Juni nog verschijnen, gratis.
De liberale kiesvereeniging te Zutfen
beeft naar aanleiding van het concept be
sluit van het bestuur der liberale unie eene
motie aangenomen van zeer conservatieve
strekking.
Er wordt namelijk in te kennen gegeven
dat het samenstellen van een staatkundig
partijprogram ontijdig is.
Zonderling besluit van eene kiesver
eeniging aie tot tweemaal toe den op
het kantje af radicalen heer Goeman Bor-
gesius ter tweede kamer heeft afgevaardigd.
Tot goed verstand van zaken drukken
wij het concept-besluit der liberale Unie
hieronder nogmaals af.
„De algemeene vergadering van de L i-
berale Unie,
Overwegende
dat voor de gezonde ontwikkeling van ons
staatkundig leven, en ais grondslag voor
een politiek van wenscheijjke hervormingen,
een zoo ruim mogoiyke Uitbreiding Vit i
het kiesrecht, gelijk zij steeds heeft voor
gestaan, dringend noodzakelijk blijft;
dat intusscnen de tijd gekomen is voor
het vaststellen van een programma, de
richting aangevend, waarin na het tot stand-
komen der kiesrechthervorming, de demo
cratische politiek der naaste toekomst zich
dient te beweger, en geschikt om te strek
ken tot vereenigingspunt voor alle vooruit
strevende vrijzinnigen
dat dit programma behoort te staan op
den bodem der tegenwoordige grondwet
niet omdat deze in elk opzicht bevredigend
is, maar omdat het een eisch is van prac-
tisch beleid, aanstonds alie krachten te
wjjden aan de vele hervormingen, door
haar bepalingen geboden of mogelijk ge
maakt
dat bovenal de sociale vraagstukken de
aandacht vorderen, opdat ook in de wetge
ving do belangen van den arbeid en den
arbeider ten volle tot huil recht komen,
elke bevoorrechting van het kapitaal op-
houde en, in het algemeen, voor zoover
de wetgeving invloed uitoefent op de ver-
deeling der maatschappelijke goederen, meer
rechtvaaidigneid worde betracht
Besluit
aan het bestuur op te dragen om, met
inachtneming van het bovenstaande, en
lettende op hetgeen op verschillend ander
gebied rn de eerste p.aats op dat der ge-
meente-fiuancieu een krachtig handelen
van dei: wetgever eischt, een programma
voor de Liberale U n i e, na behandeling
in de kiesvereenigingen, aan de goedkeu
ring dor algemeene vergadering te onder
werpen."
De Goesche Courant merkt terecht op dat
hier sprake is van twee richtingen waarin
de liberale partij bezig is uiteen te gaan.
Zij karakteriseert de clausule van de li
berale unie omtrent het ophouden van
„elke bevoorrechting van het kapitaal" als
„een sprong zoo groot dat niet slechts de
meest voornitstrevenden maar zelfs de alles
omverwerpenden worden op zijde gestreefd"
in het concept-besluit leest zij „een over-
loopen naar een vijand tot wien een libe
raal zich al heel weinig aangetrokken ge
voelen kan en die dan ook van liberale
zijde steeds met kracht is bestreden." Zij
laakt de uitdrukking als eene „die bij
eene andere politieke paitij een vaste be-
teekenis keef verworven en wel die van
gelijkmatig bezit" en acht „dit eene ge
vaarlijke taktiek, die vermoedelijk tot ont
goocheling zal leiden, wanneer het op for-
muleering aankomt, maar die ongetwijfeld
de scheiding zal verhaasten, die in de li
berale partij zich meer en meer openbaart."
Het blad aanvaardt daarbij de onderschei
ding in conservatief liberalen en radicaal-
liberalen, hoewel zij onder de eersten me
nden radicaal en onder de laatstgenoemden
menigen conservatief kenten dus de namen
wil laten voor wat ze zijn."
j)ë Goesche Crt. vermoedt dat vele li
berale kiesvereenigingen zich met de Zut.
fensche zullen verklaren tegen het concept
besluit en de scheuring die zij liever niet
ziet, zal verhaastendoch troost zich er
mee dat de gescheiden helften toch ten
slotte weer onder den anticlericalen hoed
zullen gevangen worden, want zij zullen
„allen nog in hoofdzaak kunnen samengaan
om kerkelijke invloeden op ons staatsbestuur
te weerstaan".
Wij zullen ons voor het oogenblik van
critiek op dit artikel der Goesche Courant
onthouden.
Wij constateeren alleen dat wij haar wel
eens in radicaler stemming hebben aange
troffen.
Haar standpunt is op 't oogenblik zuiver
conservatief liberaal.
Is zij de leidster der liberale Kiesver
eenigingen. dan zal de instemming uit
Zuid-Beveland, met het concept-besluit
niet groot en de candidaat voor de vol
gende Kamerverkiezing minder vooruit
strevend zijn dan de vorige dien de
Kiesvereenigingen en de Goesche Courant
ten vorigen jare met zooveel tact en gloed
hebben aanbevolen.
In verband met deze feiten maken de
jongste beschouwingen van de Goesche
Courant een ietwat zonderlinge,n indruk
Intusscheu de Goesche Courant heeft eens
over hare schutting gekeken en ont
dekt dat de scheiding op buurmans erf reeds
voltrokken is.
Zij gewaagt van de sohenring in de
antirevolutionaire partij, waarbij een deel
met Kuyper, een ander deel met Lobman
medegaat; en doet daarbij <le vraag of de
zich afscheidenden, met name in Goes de-
heer Lobman, niet hun mandaat ter
beschikking der kiezers moeten stellen, op
grond daarvan „dat zij zich hebben afge
scheiden van de georganiseerde antirevo
lutionaire partij, waartoe echter de kiezers,
of althans de kiesvereenigingen zijn blijven
behooren" en hierdoor „tussoben kiezers
en gekozenen eene afscheiding is ontstaan
die wellicht het zich aan eene nieuwe
verkiezing onderwerpen gewenscht maakt".
Als wij ons op deze laatste vraag een
antwoord mogen veroorloven, dan zij het
eene herinnering aan wat ten vorigen jare
geschied is.
Toen is de heer Lohman gecandideerd
door eene aan het Centiaal Comité aan
gesloten Kiesvereenigiag die door haar
deputaat de Resolutie, die het „Conserva
tisme van alle gading" buitensloot, had
helpen aannemen.
De candidatuur Lohman is toen door het
Centraal Comité bestredenover de wijze
waarop wensehen wij ons niet uit te laten.
Wij herinneren alleen dal een groot aan
tal leden der aangesloten Kiesvereeniging
eentweede vereeniging oprichtten, welke een
tegencandidaat stelde en „ruim gesteund
werd uit de kas van bet Centraal Comité",
terwijl de aangesloten Kiesvereeniging
niets ontving.
Daarop is de heer Lohman, na zijne
beginselen voor de Kiezers te hebben bloot
gelegd, toch herkozen en heeft de Standaard
verklaard dat hij niet meer was in het
verband der georganiseerde antirevolu
tionaire partij tenzij de verklaring door
hem afgelegd in correspondentie met de
Kiesvereeniging, kon worden gepubliceerd.
De kiesvereenigingen die Lehman eandi-
deerden en de kiezers die op hem stemden,
hebben derhalve geweten wat zij aan den
heer Lohman hadden en de heer Lobman
wist dat hij buiten het verband der geor
ganiseerde antirevolutionaire partij was.
Nu heeft de heer Lohman nog in geen
enkel opzicht de kiezers teleurgesteld, dan
in dit dat hij niet of niet genoeg getracht
heeft de breuke te herstellen; lip is nu
slechts formeel uit de partij getreden, waar
hij feitelijk reeds buiten stond.
Er is dus niets veranderd.
Bovendien wensehen wij wel te onder
scheiden. De heer Van Houten bleef li-
heraal toen hij in 1877 uit het liberale par
tijverband trad, en wij vernamen niet dat
hem verzocht werd uit het partijverband
te gaan.
Zoo is ook de beer Lohman niet anti
revolutionair geworden door lid te zijn van
de Kiesvereeniging en de Antirevolutio
naire partij. Maar omgekeerd hij was an
tirevolutionair, beleed de a. r. beginselen,
vond die belichaamd in Ons Program en
sloot zich daarom aan bij de a. r. partij.
Dezelfde beginselen belijdt de heer L. nog,
hij mag dan misschien conservatief antire
volutionair genoemd worden doch Ons
Program is nog het zijne; hij zal dus
niet stemnen tegen de antirevolutionaire
beginselen. Eerst wanneer hij daartoe
komt zal de zedelijke band aan de kiezers
hem zedelijk verplichte» zijn mandaat neer
te leggen; gelijk Ons Program (blz. 290)
zegt
„Zag hij zich ten gevolge van sinds
zijne verkiezing ingetreden verandering
van overtuiging, door eed en geweten
verplicht, anders in de Kamer te stemmen,
dan hij wist dat door zijne kiezers ver
wacht werd, dan zou hieruit de verplich
ting voor hem voortvloeien om of deze af
wijking ter voldoening van zijn kiezers toe
te lichten, of wel door neerlegging van
zijn mandaat, het heilig karakter van elk
iivTu-uxynv ui LX uil 'iy t/i* no v/w v..-.
Over de quaestie Kampèn-Mackay laten
wij ons thans niet uitde Goesche Cour ant
had meer speciaal Goes-Lohman op 'toog
en dewijl deze zaak ook in christelijk his
torische kringen overdacht en besproken
werd, grijpen wij deze gelegenheid gaarne
aan om onze meening hieromtrent uit te
spreken.
Wij hebben in een vorig artikel de schei
ding in de antirevolutionaire partij betreurd
toch moeten wij van de andere zijde niet
vergeten dat door de uittreding uit de
„georganiseerde" a. r. partij het mogelijk
werd dat elk der beide groepen zich vrij
kan ontwikkelenen al wonen zij nu niet
meer onder één dak, zij wonen toch naast
elkaar en kunnen op de stoep voor de
deur nog menig buurpraatje houden en
plannen van samenwerking bespreken bij
bet optreden tegen den gemeenschappelij-
ken vijand.
Dit moet althans in Zeeland zoo zijn.
En dat om de eenvoudige reden dat
èn de Middelburgsche Courant in heftige,
èn de Goesche Crt. in bezadigde taal, de
Middelburgsche met. hare democratische, de
Goesche met hare meer behovdende ge
dachten, beiden op dit punt samenstem-
men waarin wij ook verschillen, wij blij
ven anticlericaalen daarin zijn wij één.
Deze omstandigheid maakt 't dus gebie
dend noodzakelijk dat alle antirevolutio
nairen, dat zijn zij die Ons Program ain-
vaarden als hun richtsnoer en politieke
belijdenis, betzij in de partij gebleven of
er uit gegaan, zoo dicht mogelijk bij elkan
der blijven.
Het Weekblad voor Z. V. W. D. „heeft
zijn 20sten verjaardag gevierd".
Het blad ziet met weemoed terug op de
afgelegde levensbaan, want in den strijd
stond het vaak alleen en het erkent dat
de strijd, mede door»»/» schuld, nogal eens
persoonlijk geweest is.
Nu, daar weten de antirevolutionairen
die den heer Vorsterman v. Oyen in zijne
kracht gekend hebben, alles van.
De redacteur zegt van zich zelf
„De strijd is vaak hevig en benauwend
geweest.
„Was hij niet het vleeseh geworden on
geloof, omdat hij weigerde den nek te
buigen voor clericale heerschzucht
Werd hij ni»t voorgesteld als een soort
antichrist, omdat hij wars van alle uiterlijk
verioon, van alle huichelarij, zich bepaald»
tot het bidden in de binnenkamer, in plaats
van met een lang gezicht en half toege-
nepen oogen den drempel van kerken te
verslijten om daar een leer te hooren ver
kondigen, in strijd met alles wat Chris
tus zelf onderwezen heeft?''
Meer zullen wij nu niet aanhalen.
Wij zagen reeds genoeg dat de redacteur
nog even krachtig is als er te schelden
valt op dominé's en geloovigen.
Het liberalisme heeft door zijne ver
dediging niet gewonnen in de gunst der
menschen; ook wijl niet alle vijanden van
„huichelarij" gelijk hij door hunne prac-
tijken even bevoegd waren om de tegen
partij op dat punt te kapittelen.
Doch wat ons betreft, zij aan het Week
blad, nn het zelf zegt dat „liefde tot den
naaste" zijn „spoorslag" is geweest, op
dezen zijn 20sten verjaardag veel vergeven.
In zake de vaccine-quaestie te Kapelle
weten wij den lezer geen nieuws mede te
deelen.
Wij hebben indertijd van deze voor het
burgerlijk armbestuur zoo compromittee-
rende geschiedenis melding gemaakt en aan
gedrongen op het geven van inlichtingen.
„De zaak is in onderzoek ter plaatse
waar het behoort"schreef ons de heer
Oele.
Wij hebben aan de vingerwijzing on
onzen mond te houden gehoor gegeven en
""TofdaVïrien Tir Aï>e leu
genachtige voorstelling van de zaak gaf,
waartegen wij meenden te moeten opkomen.
Wij hebben toen onze mededeelingen nog
wat uitgebreid, doch er niet bij gezegd
dat het ons toescheen dat de eigenlijke
schuldige in deze vaccinedwang-quaestie de
voorzitter van het burgerlijk armbestuur,
de heer Nijssen is.
Wij hebben gewacht op den uitslag van
het ons toegezegde onderzoek.
Tot wij eindelijk een- en andermaal den
secretaris, aangeklampt en ten slotte van
hem vernomen hebben dat de zaak door het
burgerlijk armbestuur blauw blauw zal ge
laten worden.
Het notabene door ons beschuldigde arm
bestuur heeft besloten recht te doen door
op de quaestie niet in te gaan.
Ze dood te zwijgen dus.
Ziedaar de vrucht van het „onderzoek
ter plaatse waar het behoort".
Op het Kapelsche armbestuur blijft der
halve de smet kleven, dat het een kind
eener gealimenteerde tegen den zin der
moeder heeft doen vaccineeren en dat onder
bedreiging met inhouding der bedeeling, en
wat dies. meer zij.
De meerderheid van genoemd armbestuur,
en de secretaris, staan op christelijk histo-
rischen grondslag, en sturen in democrati
sche richting.
Het spijt ons voor onze vrienden in dit
geacht college, waaronder er zijn die wij
gaarne lijden mogen maar de wijze waarop
zij zich van deze zaak hebben afgemaakt,
is voor hen niet eervol.
Wij laten de zaak aan hunne consciëntie
en het oordeel onzer lezers over.
De verhouding der partijen in de pro
vinciale staten van Zeeland is thans
18 liberalen,
17 antirevolutionairen,
6 Roomschen,
1 tot geen dezer behoorende.
VAN VADER CATS.
Indien de jonckheyt niet en deugt,
En geeft de schuit niet aan de jeught,
De vader self verdient de straf,
Die haar geen beter les en gaf.
Vrient! zyt gy wijs.
Buyght jeughdigh rijs,
Want d'oude stam
Is al te strami
Die wel bemint
Kastijt zijn kint.
't Is wel (naar mij n begrip) in ouden tij d gesey t:
't Is beter dat h et kint, als dat de moeder sohreyt.
Al gy die jonge kinders voet,
Let wat je se;ht en wat gy doet.
Want wat het zy en hoe het gae,
De zone doet den vader nae,
De dochter gaet haer moeders gangh,
En dat haer gantsche leven langh.
Die zijn geheym aan iemant melt,
Die is in slavernij gestelt.
21 Juni '95.
Vergadering van den Middelburgsohen
Gemeenteraad van Woensdag 19 Juni 1895.
O
Afwezig zijn de heeien Jeras, van Dunné,
Brevet, W. H. Snouck Hurg.onje en F.
G. Sprenger, terwijl, bij ontstentenis van
den Burgemeester, het presidium wordt
waargenomen door den oudsten wethouder
den heer W. J. Sprenger.
Nadat de zitting geopend was, noodigt
de Voorzitter de heeren van der Harst en
de Waal uit de ingeloste obligatiën Ge
meenteschuld, die uitgeloot zijn, met het
proces-verbaal van uitloting te vergelijken
en na accoordbevinding de stukken zeiven
tailS"tfUc;i:'VUi/iiUifuii-M.. J-:i uibia- J-ru,Sno.
verhandelde in de laatste zitting, welk
verslag zonder aanmerking wordt goedge
keurd en vastgesteld.
Sedert die zitting zijn ingekomen:
a. missiven van Gedeputeerde Staten,
houdende goedkeuring van in de laatste
zitting genomen hesluiten;
b. een proces-verbaal van opueming der
kas van den Gemeente-Ontvanger, waaruit
blijkt dat het debet der kas ten dage der
opneming bedroeg f 39532,29, hetwelk aan
contanten en geldswaardige papieren aan
wezig is bevonden
c. een adres van A. van Dorst om aan
koop van bouwterrein aan de Loskaai, met
verzoek om de eenmaal aangenomen be
paling van 10 meter hoogte voor aldaar
te stichten woningen te zijnen behoeve te
reduceereu tot eene hoogte van 8 a 8V* M.
d. een adres van ambachtslieden, be
woners van de Werfstraat nabij de Goesche
Korenmarkt, waarbij zij verzoeken dat
genoemde straat worde aangesloten aan het
buizennet der waterleiding
e. een schrijven van B. en W. aan be
woners van den Veerschen Singel, die met
een verzoek als snb d zich tot den Ge
meenteraad gewend hebben
f. een advies van B. en W. omtrent
bet tot den Raad gericht schrijven der
Commissie van toezicht op het lager onder
wijs, betreffende het op de lagere scholen
A, B, C, H en I ingevoerde stelsel van
werkhoofden.
Conform het voorstel des Voorzitters
vereenigt de Raad zich er mede, dat de
stukken sub a en b voor kennisgeving
worden aangenomen, die sub c en d ter
fine van advies naar B. en W. worden ge-
renvoieerd en die sub e en f wegens af
wezigheid des Burgemeesters, tot eene vol
gende zitting zullen worden aangehouden.
Omtrent het stuk sub f wordt door de
heeren Tak en van Hoek overlegging ge
vraagd van het advies van den Inspecteur
van het ondorwijs, terwijl de heer Grata-
ma in overweging geeft omtrent het punt
in quaestie zoowel het advies van den
districts- als van den arrondissements-school-
opziener in te winnen, waarop Jdoor den
Voorzitter wordt geantwoord aan de hee
ren Tak en van Hoek, dat de Inspecteur
verzocht had zijn advies niet openbaar te
maken, doch dat naar zijne meening dat
verzoek zich niet kon uitstrekken tot de
leden van den raad, weshalve het dan ook
ter kennisnemig voor die leden ter visie
zou worden gelegd aan den heer Grata-
ma, dat het door hem uitgedrukt verlan
gen een punt van overweging bij B. en
W. zal uitmaken.
Zooals onze lezers zich zullen herinne
ren, werden in de laa'ste zitting ternadere
behandeling aangehouden le een voorstel
van B. en W, om aan den eervol ontsla.