NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Dotidecifag 6 luut.
legend^ laargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
m
Ho. 104. 1895.
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Gemengde Berichten.
r de ne-
ïr. Oggel
•albendyke,
,N.
RN.
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p
0,95.
en
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
Enkele nummers
0,02=.
meer 10 cent.
STERKE DRANK.
De Belgische afscliafferabond „Ligue
Antialcoölique" heeft te Brussel weder een
vergadering gehouden. Er hing bij die ge
legenheid aan den wand der vergaderzaal
een graphische voorstelling omtrent het
drankverbruik per hoofd der bevolking in
eenige landen van Europa, van het jaar
1870 af, dus over de laatste 25jann. Ne
derland komt op dien staat niet voor. Voe
gen wij er de cijfers van ons land bij, dan
zien wij dat die geen fraai figuur maken.
Wij vinden het volgende aantal liters
per hoofd der bevolking in
1870. 1876. 1886. 1892.
België 7.5 10.2 10.— 10.—
Nederland 7.4 9,9 9.— 8.9
Frankrijk 4.5 5.4 7.8 8.5
Zweden 10.2 14.— 8.7 7.6
Zwitserland 10.5 6.
Engeland 6.6.8 5.5.6
Noorwegen 6.7 2.9 3.1
Aangenomen dat de cijfers juist zijn en
op denzelfden grondslag van berekening
berusten, dan toonen zij zeer aanmerkelijke
verschillen.
In Noorwegen en Zweden is in de laatste
jaren een belangrijke vermindering van al-
coholgebrnik, dank zij vooral der werking
van het Gothenburgsche stelsel. In Zwit
serland eveneens een veel verbeterde toe
stand.
In Engeland blijft het drankverbruik on
geveer op één hoogte, met een betrekkelijk
laag cijfer.
Ir. Frankrijk en vooral in België een
ontzaglijke vermeerdering van drankgebruik
bjjna het dubbele van 1870. En België,
ver boven alle andere landen uitstekende,
met 13 liter per hoofd der bevolking in
1892, ofschoon ook het bierverbruik daar
te lande zoo ontzaglijk groot is.
In Nederland eindelijk, na 1870 is het
drankgebruik in 6 jaren met ongeveer een
derde vermeerderd, maar daarna weder 10
pCt. gedaald, onder de werking der drank
wet en wellicht ook van den verhoogden
accijns. Ons land neemt echter nog den
tweeden rang in, terstond na België, een
zeer twijfelachtige eer.
Men schrijft de behoefte aan sterken drank
vaak toe aan het klimaat. Nu is in ons
land het klimaat zeker niet ruwer dan in
Engeland en in Noorwegen, en toch is bij
ons het drankgebruik aanmerkelijk hooger.
Hoeveel millioenen zouden voor nuttige
instellingen, als pensioenfondsen, beschik
baar komen, wanneer het drankgebruik hier
te lande daalde tot het merkwaardig peil
van Noorwegen 1
5 Juni '95.
De Midd. Crt. schrijft:
In het district Goes is een door de
anti-revolutionairen gebruikelijk verkiezings
blad uitgegeven, waarin verteld woidt dat
de tegenwooidige candidaat in een over
wegend katholiek district uitgeworpen
werd, niet om zijn persoon maar omdat de
meerderheid in zijn omgeving katholiek is.
Ook dat is eene onwaarheid.
Voor die uitwerping zullen wel bjjzonde
re redenen zijn geweest, want in hetzelfde
district had men geen bezwaar den heer
Moes (ook eeu antirevolutionair) en den
liberalen heer Van Deinse te herkiezen.
Thans wil men in Goes iemand doen
kiezen dien men elders niet wil.
Nu de stembus gesloten is, helpt weer
legging van bovenstaand bericht niet veel,
en aan het welslagen der candidatuur Oggel
heeft bet zeker geen schade gedaan.
Wij willen er echter wel van zeggen
dat de Midd. Crt. niet op de hoogte is.
De heer Oggel is in Axelland een per
sona grata, ook bij de Roomschen.
Het verkiezingsno. heeft het zeer juist
gezegd: hij is in Hulst nimmer uitgewor
pen om zijn persoon.
Bij de laatstvorige verkiezing in de va
cature Thomaes bood de Roomsche Kies-
vereeniging te Hulst zelfs aan hem te
candideeren, en zij zou dit gedaan hebben
jndien onze vrienden zelveu niet, echter
te goeder trouw, een politieke spaak in
het wiel gestoken hadden.
HH. MM. de Koninginnen brengen
thans eenige weken door te Isgl, in de
nabijheid van Innsbriick, hoofdstad van
Tirol.
Bij Kon. Besluit is, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend aan M. Dieleman
Wz., als dij kgr.iat'van den Nieuw Othene-
polder, provincie Zeeland.
lerseke. Raadsvergaderi ng van Vrij
dag 31 Mei 's avonds te half 7 uur.
Tegenwoordig 9 leden, voorzitter de
Burgemeester.
De notulen der vorige vergadering wor
den zonder aanmerkingen goedgekeurd.
Ingekomen zijn:
lo. een verzoek van J. J. Kroon, car
rousel-houder te Bergen op Zoom, om kwijt
schelding eener soin vaa f21.75, zijnde de
rest van het verschuldigde staangeld voor
1894, hetwelk in 't geheel f 101,75 be
droeg. Adressant heeft vroeger nooit meer
dan f 60 betaald.
De Raad keurt stilzwijgend goed, dat
het nog verschuldigde betaald wordt, en
dat de Ontvanger desnoods tot vervolging
overgaat.
2o. van het bestuur der Breede Wate
ring bew. Isrseke een acte in 2 vond ter
teekening, welke acte de voorwaarden be
vat waaronder de Br. Wat. van de ge
meente den onderhoudsplicht overneemt
van den weg over den Breedscben Dijk.
Aangaande het in de vorige raadsverga
dering geopperde bezwaar, als zouden de
dijkgraaf en de ontvanger-griffier het pol
derbestuur niet wettig vertegenwoordigen
wordt opgemerkt, dat deze personen zjju
aangewezen als uitvoerders van alle be
sluiten van ingelanden. Ged. Staten hebben
daar nooit aanmerking op gemaakt.
De heer Spruit releveert, dat krachtens
art. 57 van 't Polderreglement de uitvoe
ring der besluiten van ingelanden is opge
dragen aan het polderbestuur en dit be
staat niet uit dijkgraaf eu ontv. griff., maar
uit dijkgraaf en gezworenen. Toen spre
ker eens als ontv.-griff. van den Molen
polder een acte zou helpen passeeren, heeft
een rechtsgeleerde hem geadviseerd, dat
de acte op bedoelden grond zou vernietigd
kunnen worden.
De Voorz. durft wel in de zaak berus
ten. Aan het hoofd der acte staat„het
Bestuur vertegenwoordigd door dijkgraaf
en ontv. griff. en daartoe gemachtigd
door de vergadering van ingelanden". Als
de Raad dit wensekt wil hij gaarne een
nader onderzoek instellen, maar waar Ged.
Staten tegen dergelijke handelwijze nooit
bezwaar hebben gemaakt acht hij dit niet
zeer noodig. De schade zou bovendien
aan de zijde van het polderbestuur zijn.
De heer Spruit wil ook wel in de zaak
berusten, doch wijst er nog op, dat Ged.
St. wel de besluiten van ingelanden goed
keuren moeten maar niet de acte die er
uit voortvloeien. Deze komen niet in hun
handen.
Met algem. st. wordt besloten de acte
ongewijzigd te teekenen.
3o. is ingekomen een verzoek van de
districts-commissie van het Fonds voor den
gewapenden dienst tot het honden eener
collecte langs de huizen. Daar uit Indië
een groot getal verminkten te wachten is,
zou de commissie gaarne de medewerking
der godsdienstleeraren verzocht zien.
De Voorz. zal de godsdienstleeraren tot
een aanbeveling der collecte uitnoodigen.
Daarna worden tot leden van het stem
bureau voor 5 Juni benoemd de beeren
Sauer en Spruit en tot ambtenaar van
den burgerlijken stand de heer Geill, die
verklaart de benoeming aan te nemen.
Van het Algem. Armbestuur is ingeko
men een verzoek om af- en overschrijving
en bijvoeging van een nieuwen post op
de begrooting var. 1894 en een staat van
aanbeveling voor de benoeming van een
lid van het Bestuur.
Aan het verzoek wordt met algem. st.
voldaan en van de voorgedragen heeren
J. C. van der Burght en J. de Schipper
(de laatste geen raadslid) wordt de heer
de Schipper met 6 st. benoemd.
Daarna wordt de vergadering gesloten
Blijkens de nieuwe instructie op de
werving voor bet korps mariniers, zijn de
handgelden voor rocruten vastgesteld als
volgt: Voor verbintenissen voor 6 jaar
van reeruten boven de 18 doch beneden
de 19 jaren f 120, idem boven de 19 doch
beneden de 34 jaren f 140idem boven de
34 doch beneden de 40 jaren oud Vo van
het bedrag van f 140 voor ieder jaar dat
tot het volbrengen van het 40ste levens
jaar nog verloopen moetbij 8-jarige ver
bintenis van jongelingen boven de 17 doch
beneden de 18 jaren f100, idem boven
de 16 doch beneden de 17 jaren f80.
Het minimum der lengte is 1.56, voor
tamboer of pijper 1.5 M.
1 De nieuwe kieswet is bij het depar
tement van binnenlandsche zaken van den
Raad van State terug ontvangen.
Door den minister van finanoiën zijn
bij de administratie der directe belastingen,
invoerrechten en accijnzen, met ingang van
15 Juni a., ver-plaatstde verificateur 3e
categorie J. L. P. Overvoorde van Vlis-
singen (haven) naar Rotterdam de kommies-
verificateur 2e categorie W. C. Heleenders
van Middelburg naar Rotterdam en die
der 3e categorie J. H. L. Versteeg van
Brouwershaven naar Middelburg. Voorts
is benoemd tot kommies-verificateur 3e
categorie te Vlissingen (haven) C. den
Braber, thans komm. 3e kl. te Roosendaal,
en tot koram.-verif. 3e categorie "te Brou
wershaven H. J. de Ruijter, thans kommies
3e klasse te Schiedam.
Door de geneeskundige staatscom
missie te Groningen is bevorderd tot arts
de heer C. E. Plagge, cand.-arts, geboren
te Domburg.
De kapt. A. Breeman, van het 3e
reg., is benoemd tot kapitein van speciale
diensten te Middelburg.
De commies der telegraphie 2e kl.
W. P. Zeilmaker van Leeuwarden is,
onder intrekking zijner verplaatsing naar
Middelburg, naar Sneek verplaatst en de
commies der telegraphie 3e kl. P. Witsen
Elias van Sneek naar Middelburg.
De brievengaarster A. Hoffman te Haam
stede is met 1 Juli a. eervol ontslagen.
Vlissingen, 1 Juni 1895.
Een blik op den Gevangentoren
en in
de OudheidsKamer.
Dat Vlissingen in de laatste jaren veel
verandering heeft ondergaan, zal ieder,
die het vroeger gekend heeft, moeten toe
stemmen. Het was door zijn wallen, als
in een nauw keurslijf zoodanig opgesloten,
dat van uitbreiding der stad geen sprake
kon zijn. Doch ziet, nauwelgks heeft men
de wallen geslecht, of de stad heeft zich
zoodanig uitgebreid, dat zij, die in jaren
hier niet geweest zijn, zich zeiven afvra
gen „is dit Vlissingen Doch het heeft
niet alleen veel uitbreiding ondergaan,
maar ook veel verfraaiing. Onaanzienlijke
huizen zijn door fraaie gebouwen ver
vangen, en de aloude bekende Westdijk,
waar men weleer de zee in haar woede
niet kon gadeslaan, zonder met slijk en
modder te worden bezoedeld, is geworden
een schoone wandelweg, waarop Vlissingen
mag roemen, een boulevard, waarop het
standbeeld van den zeeheld De Ruyter is
geplaatst, maar waarlangs ook fraaie gebou
wen verrezen zijn en die voert naar de
badplaats, met haar prachtig Hotel des
Bains en haar schoone villa's. Op onzen
weg daarheen passeeren wij een oud mo
numentaal gebouw, vroeger door niemand
bijna bekeken, doch in den laatsten tijd
veel besproken. Het is de oude Gevangen
toren. Ook hij ziet er ganscli anders uit
dan weleervroeger onaanzienlijk, als het
ware éen steenenmassa, nu veranderd, ge.
re8taureerd in den stijl der zeventiende
eeuw. Moge het spreekwoord luiden: alle
veranderingen zijn geen verbeteringen, op
hem past dit in geene-i deele. Neen, met
zijn antieke deuren, en kleine vensters met
deurtjes, zijn kauteelwerk enz. ziet hij er
zeer aantrekkelijk uit, bekoort het oog
van ieder, die hem nadert, en noodigt uit
om er een k ,kje in te gaan nemen.
Wij willen dit niet nalaten en dalen
langs een steenen trap naar het plateau
voor den toren en treden door de zware
deuren in de eerste verdiepingook hier
is alles anders geworden, want kanonnen,
noch kruit zijn meer te vinden de oude
schietgaten zijn verdwenen, en alles heeft
plaats gemaakt voor eene taverne, die
voorzeker druk bezoek zal hebben, daar
zij keurig netjes is ingericht. Langs een
trap, die de oudheid van den toren ver
raadt door zijn nauwe afmetingen, komt
men op de tweede verdieping, die uit
haar vijf ramen, die er een helder licht
in werpen, een riant zee- en landgezicht
oplevert. Doch het voornaamste van deze
zaal is dat zij voor Oudheidskamer is in
gericht. Hier in dezen antieken toren is
zulk een kamer immers zoo geheel op haar
plaats.
Smaakvol zijn de vaandels, die weleer
mede op het raadhuis waren, in den koe
pel aangebracht, afgewisseld door de schil
den nit de St. Jacobskerk, zoo welwillend
door het kerkbestuur in bruikleen aan de
gemeente afgestaan.
In de nissen, dicht, bij de raampjes,
vindt men schoone schilderijen en plaat
werk, alles op de stad betrekking heb
bende.. Voorts treft men er een vi'rine
aan met voorwerpen, op den Admiraal
de Ruijter betrekking hebbende, een ander,
waarin fraaie oude gildeboeken en oor
konden liggen, en een ander, die ons her
innert aan de Koningir.nenfeesten. Wij zien
daar de handteekeningen van onze bemin
de Koninginnen Wilhelmina en Emma,
maar ook die van haar doorluchtig voor
geslacht, een Prins Willem I, een Manrits,
van een Marnix van St. Aldegonde, enz.
enz. Op een andere plaats zien wij hand-
tec keningen van Margaretka van Parma
en Alva enz. Voor twee vitrines met
zilveren en koperen gedenk- en gilde-
penningen een groote vitrine met plaat
werk, oude gezichten op de stadvier
kleine vitrines, éen bevattende de geschrif
ten van wijlen den heer W. van der Os,
een ander met die van Bellamy, voorts
een met portretten er. brieven van Elisa
beth Wolff en Aagje Deken, en ook een
met het portret en verschillende geschrif
ten van A. Ruisch.
Voorts zijn de wanden van deze zaal
nog versierd met verschillend plaatwerk
en prijken er in muurtegels liildering de
beeltenissen van Manrits en van Frederik
Hendrik.
Kortom, het geheel maakt een uitste
kenden indruk, en Vlissingen mag trotsch
zij n zulk een inrichting te bezitten.
Wij vêrlaten dit lokaal om langs de
trap nog even een kijkje te nemen op
het plateau van den toren. Verrukkelijk
is aldaar het uitzicht; het landzicht wed
ijvert met het zeezicht. We herinneren
ons bij al dat schoons het lied van Ruisch
„Vloei kabblend voort langs Zeelands vrueht-
(bre stranden,
O, Scheldestroom, die Walchrens duin bespaf,
Tors vaak den schat van de Oostermorgen-
(lande.n,
En beuk den wal van de oude Geuzenstad.
VI. Crt.
Borsele. Tijdens het hevige onweder
van 1.1. Zaterdag dat zich boven deze ge
meente ontlaste, sloeg de bliksem in het
bovenste gedeelte van den mast, van een
in de haven alhier liggend tjalkschip, van
schipper L. Wagenaar, waarbij dit gedeelte
nog al eenige schade bekwam, daar er een
stuk uit gerukt werd, van ongeveer een
Meter lengte, en eenige centimeters dikte.
Het Rijkstelegraaf kantoor te Goes ver
zond gedurende de maand Mei
1895 712 telegrammen, ontving 700, over-
'genomen en verder geseind werden 319,
totaal 1737 telegrammen.
Ont
Ver
Kantoren.
vangen.
zonden.
Totaal.
Baarland
11
14
li
25
36
Driewegen
8
4
12
Ellewoutsdijk
18
24
42
's Gravenpolder
18
20
38
's Heer Arendskerke
20
15
35
's lieerenhoek
19
29
48
Heinkenszand
17
11
28
Hoedekenskerke
22
16
38
Kloetinge
16
9
25
Nieuwdorp
16
12
28
13
18
31
10
11
21
Wolfertsdijk
24
23
47
Do heer Edo Bergsma, 1ste voorzitter
van den Alp. Ned. Wielrijders Bondzal
den Zeeuwschen internationalen afstandsrit,
MiddelburgGpes v. v., te houden op
2 Augustus, bijwonen.
De commissaris der koningin in Zeeland
en de burgemeester van Middelburg hebben
voor dien wedstrijd, respectievelijk een
verguld zilveren en een zilveren medaille
toegezegd.
Ook de Vereeniging tot bevordering van
het vreemdelingenverkeer te Middelburg
heeft een verguld zilveren medaille uit
geloofd. M. C.
's Heer Arendskerke. Maandagmid
dag (2de Pinksterdag) hield het Leger des
Hëils te Goes eene vergadering in de open
lucht op eene weide van den landbouwer
A. A. Snoodijk, in deze gemeente, welke
door een groot aantal mensohen werd bij
gewoond. Alhoewel er op het terrein
zelve geene wanordelijkheden plaats gropen,
zijn echter na afloop der bijeenkomst eenige
heilssoldaten, terwijl zij zich naar Goes be-
given, door eene menigte opgewonden jon
gens vastgegrepen en mishandeld. Alleen
aan het flink optreden van den brigadier
Drever, alhier, is het te danken, dat ern
stige ongelukken werden voorkomen.
Wissenkerke. Telefoonberichten over
Mei 1895.
Kantoor Wissenkerke ontv. 21 verz. 34
samen 45.
Kantoor Kamperland ontv. 35 verz. 14
samen 39.
Heinkenszand. Zaterdag had de
knecht van den landbouwer K. G. het
ongeluk met een span paarden die voor
een wage i stonden, waarop zich eenige
schapen bev< nden op hol te slaan, met
het gevolg dat de paarden van den dijk
in een sloot terecht kwamen en een er
van den nek brak en onmiddellijk dood
bleef.
Heinkenszand. In de deze week
gehouden vergadering der Brandweer alhier,
is benoemd tot Onderbrandmeester bij
spuit B, A. Beenhakker en tot Secretaris
A. L. de Jonge beiden in de vacature J.
van Vijven.
In den nacht van Maandag op Dins
dag is een schildwacht, die op de binnen
plaats achter de kazerne van het depot van
discipline te Vlissingen op post stond, ge
deserteerd hij is nog niet opgespoord.
Gisteren ontvluchtten twee militairen uit
het hospitaalzij werden spoedig achter
haald en in arrest gesteld.
Kapelle. Zondag was het voor de
bezoekers der Christelijke Evangelische
kerk alhier een verrassende dag. De heer
M. van der Hage alhier heeft genoemde
keik een orgel cadeau gedaan hetwelk
door hem zelf bespeeld, Zondag ingewijd
werd. De oefenaar dhr P. Vermaire hield
des morgens een hartelijke toespraak en
bedankte de echtelieden Van der Hage voor
hunne hartelijke toegenegenheid. Des maan
dagsavonds hield Ds. Timmerman van
lerseke die alhier dikwijls optrad zijne
afscheidsrede bij zijn vertrek naar Win
schoten.
