NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Eo. 101. 189S.
EiRstfag 28 Met
legeiufe faarpng.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ALLE BETALINGEN
VERSCHIJNT
PRIJS DER ADVERTENTIËN
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
UITGAVE VAN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
van 1 5 regels 25 c#ntiedere regel meer 5 cent.
Prijs per drie maanden franco p. p
0,95.
en
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
0;02*.
meer 10 cent.
voor de Zeeuw uit Walcherenuitgezonderd
Vlissingente doen hij den Uitgever F. P.
WHUIJ Middelburg.
Wij ontvingen voor de verkiezingen van
een Middelburgschen kiezer een liberaal
de vertrouwelijke inededeeling omtrent
verschil van gevoelens in het liberale
kamp aldaar. Hij voorspelde dat het pleit
reeds ten halve in het voordeel der anti
revolutionairen beslecht was, doch voegde
er aan toe
„als zij maar in het oog houden Con
cordia parvae res crescuntdiscordia autem
maxima dilahiintur."
Wij achtten het toen niet noodig dit
schrijven te publiceeren. Nu echter de
voorspelling van dezen liberaal, zelfs meer
dan ten halve is uitgekomen en den kiezers
in Walcheren nog eene herstemming wacht,
vonden wij het niet ongepast, daarvan
inededeeling te doen.
Doe men er zijn voordeel mee
Maar dan is 'took tegelijk eene ernstige
waarschuwing dat de eendracht door de
onzen aan den dag gelegd bij de eerste
stemming, ook bij de herstemming bewaard
worde.
„De moreele waarde onzer overwinning
op 14 Mei wordt verzwakt door eene neder
laag by de herstemming".
Dit woord van De Nederlander ver
dient ernstige overweging.
k
De Kongo quaestie in België heeft het
ministerie reeds een minister, en den Ko
ning zijn warmsten verdediger van het
Kongo-plan gekost.
Graaf Merode, minister van buitenland-
sche zaken, kon zich niet neerleggen by
het besluit der Regeering om zich te
schikken in het ouvermijdeiyke en te
zwichten voor den onwil der Kamer om
nog dit jaar, dus voor de expiratie van
den termijn der rentebetaling, met den Ko
ning over de aanvaarding van dit dure
cadeautje te onderhandelen.
Daarom trad hij uit het Kabinet en is
reeds vervangen door De Burlet, in wiens
plaats nu Schollaert minister van binnen-
landsche zaken worét, terwijl een nieuw
ministerie het ministerie van den arbeid
gevormd werd, aan welks hoofd de heer
Nyssens staan zal. De beide nieuwe mi
nisters zijn leden der Kamer, zitting heb
bende voor het vaste clericale district
Leuven. Een verkiezing, ter hunner ver
vanging noodig geworden, zal derhalve
naar alle waarschijnlijkheid wel geene ver
andering brengen in den stand der partijen.
Alleen het aantal tegenstanders van het
koninklyk Kongo-plan zou erdoor kunnen
toenemen. Want Roomsch en Onroomsch
is afkeerig van dit cadeautje.
De Haagsche correspondent van de N.
Gr on. Crt. meent een en ander te kunnen
meedeelen omtrent hetgeen in het kieswet-
ontwerp staat. Hy schryft daaromtrent:
Men hoort daarover van allerlei en do
geruchten bevestigen wat ik reeds vroeger
mededeelde, dat van de nieuwe kiezers de
leeftijd van 25 jaren zal worden govoiderd.
Het ontwerp op het personeel maakt het
verband tusschen die wet en de kieswet,
waarop de minister Van Houten herhaalde
lijk heeft gedoeld, thans ook vrij duidelijk
en men behoeft geen profeet to zijn om te
voorspellen, dar de laagste aanslag in die
belasting een der teekenen van welvaart
zal zjjn, door het nieuwe ontwerp-kieswet
gevorderd.
Een, want men verzekert, dat ook het
spaarbankboekje met f 100 als maatstaf
van welstand gelden zal. Maar aangezien
de minister schijnt te voelen, dat door het
vorderen van deze beide criteria het over
groot deel der arbeiders, althans in de
groote centra, van het kiesrecht zou worden
uitgesloten, schijnt ook een soort van capaci-
teitonstelsel van de wet-Vau Houten deel
te sullen uitmaken. Een stelsel, dat behoeft
wel geen betoog, dat de meer vooruitstre
vende liberalen al zeer weinig z*l kunnen
bevredigen.
„Een man, in Haarlems Hout, sneed op een
(beukenstam
een vorm, die in den grond als letter ne-
(derkwain.
Maar op die letter zeeg een stemgalm uit
(de blaêren
„vermenigvuldig u
Met belangstelling lazen wij in Het Chris
telijk Schoolblad het verslag van de ver
gadering der „Vereeniging. ter beoordeeling
der uitgaven voor kinderen en jongelieden"
te Amsterdam gehouden.
Of een dergelijke Recensie-vereeniging
levensvatbaarheid zal hebben, valt uit de
kalme discussies niet op te maken en
mist vooralsnog waarschijnlijkheid, doordat
heeren uitgevers niet meedoen.
Op de uitvoerbaarheid der plannen zyn
wij overigens niet gerust.
De vraag „wie zal keuren is een zeer
gewichtige, en aanhaar zitten weer andere
vragen vast, als daar zij n Wie keurt de
controleurs, wie de aanstellerswie het
scheidsgericht, enz.
En toch is eenige waarborg dat onze
christelijke Zondagschoollectuur niet slap
worde, zoo hoog noodig.
Laten wij hopen dat een weg gevonden
worde dieèudeauteursènde uitgevers èn de
beoordeelaars bevredigt en ons volk ten
goede komt.
Nu hangt alles op de vertrouwde namen
der ons bekende christelijke uitgevers. Doch
ook niet-christeiyke nitgevers trachten hun
ne waar met christeiyk etiquet aan de markt
te brengenen die waar althans heeft
controle noodig.
Boeken zyn nu eenmaal eene macht, eene
macht ten kwade of ten goede.
Charles Kingsley zegt er van
Door de hoeken kunnen de boden des
Heeren en de dienstknechten des duivels
duizenden van menschen, jaar in jaar uit,
alles zeggen wat zij willen.
Zien wij dus wel toe wat wij onzen kin
deren ter lezing geven. En houden wij den
schadeiyken invloed vanniet-christelyke lec
tuur buiten onze woning.
Past vooral op de feuilletons in do liberale
of neutrale nieuwsbladen, die gij uwen kin
deren of dienstboden in handen geeft.
EEN UIT VELEN.
Jan had geteekend als koloniaal. Rond
uit gezegd wel een a irdige jongen, maar
wat opvliegend en wild. Thuis nietaltyd
even gewillig, daarbij nog al veeleischend
voor zijn doen, zocht hy zyn foriuin el
ders. Daar viel het echter ook niet mee.
Ontevreden en onvatbaar voor goeden raad,
leende hy al te gewillig gehoor aan de
stem der verleiding. Jan begon de kroeg
te bezoeken en werd aboal geeu dronkaard,
dan toch een drinker. Dat gaf een platte
beurs, zijne ouders hielpen niet en
Drie maanden later zit Jan te Harder
wijk. Zyn havelooze kleeding is met een
net soldatenpak verwisseld. Aanvankelijk
is hij daarop trotsch vooral wanneer hij
voor 't eerst met verlof zyn dorpje bezoekt
en de schoolkinderen den vroegeren boeren
knecht verwonderd aanstaren of wel als
kroegere kameraden hem zyn goedgevulden
buidel benijden. Jan heeft handgeld ge
kregen, eenige honderden guldens te veel
voor hem. Hy weet er geen raad mee,
ja toch, zoogenaamde vrienden nemen hem
mede naar verkeerde plaatsen, uitstapjes
worden gemaakt naar groote steden eu onze
koloniaal keert straks in meer dan een
opzicht uitgeschud naar zyn garnizoen
terug. Jan is een verkwister geworden,
hoewel hy elke gedachte daaraan door een
glas jenever tracht te verdrijven. Jan is
thans ook meer dan ooit een vloeker. Elke
goede gedachte, vrucht der wijze lessen
zijner ouders ef onderwijzers, wordt ge
smoord door allerlei boosheid. Het ontzag
voor Gods Woord is reeds lang by hem
geweken. By is een dier velen geworden
die ten spot en schimp door de straten
onzer steden drentelen, by wie de uitspan
ning reeds lang plaats heeft gemaakt voor
uitspatting.
Straks lezen wij zijn naam op de lange
lijst der militairen, die onder leiding van
kapitein Deze en luitenant Die op den
zooveelsten met liet stoomschip X der Maat
schappij „Nederland" naar Java zullen
vertrekken en niet lang daarna vinden wij
hem op den steiger aan de Handelskade
te Amsterdam, waar hy afscheid neemt van
zijn familiebetrekkingen, daarbij het nog
niet gansch verstompte gevoel door een
pijnlijken lach trachtende te verbergen.
Het woeste gezang zyner kameraden geeft
echter afleiding en terwijl het trotsche
stoomschip lanvzaain het kanaal afdrijft,
schijnt reeds elke indruk by hem te zyn
uitgewischt Spoedig klotsen de golven
van de Noordzee cn dan van den Oceaan
tegen de breede wanden van de X, die
den jeugdigen koloniaal steeds verder weg
voert van het miskende vaderland en de
ver8tooten ouders en vrienden, 't Is zes
wiken later. Even kalm als ze vertrok,
stoomt de boot de haven van Tandjong
Priok binnen. Ook de militairen gaan
aan wal en niet lang daarna vinden we
ze in de kazerne te Batavia of Meester-
Cornelis terug. Ook Jan bevindt zich onder
hen. De rsis is hem wel niet medegeval-
len, maar toch de zucht naar het nieuwe
prikkelt en de omgeving geeft nu afleiding
genoeg. Den By bel, hem door een vrien
delijke hand bij het vertrek aangeboden,
heeft hy wel aangenomen maar er niet in
gelezenhet zachte woord hem toen zoo
vermanend en overtuigend toegesproken,
heeft hy wel niet met ruwe taal beant
woord doch ook schijnbaar niet ter harte
genomen.
By een der drie veldbataljons is hij in
gedeeld en hij vindt er spoedig makkers
van allerlei landaard; naast Nederlanders
vele Duitschers, voorts Belgen, Franschen
en Zwitsers, die met de manschappen van
het subsistentenkader,van het depot-bataljon,
van de compagnieën cavalerie, de genie-
werklieden en de militaire schrijvers een
legermacht vormen van ongeveer 3000 man,
welke allen te Batavia en Meester Cornelis
in garnizoen liggen.
Onze koloniaal heeft nog al vrijen tijd
en hij zoekt naar afleiding. De cantine,
hoe ruimschoots voorzien van de gelegen
heden om den tijd nuttig en aangenaam
door te brengen, is niet gezellig, niet
huiselijk; de welvoorziene bibliotheek trekt
betrekkelijk weinig lezers en een lekker
glas Hollandsch bier, dat voor eenige centen
te verkrijgen is, schijnt niet zoo goed te
smaken als het volle glas van een ver valscht
mengsel bestaande uit jenever en arak,
dat een slimme Chinees hier en daar in
een verboden huis aanbiedt. En zoo dwalen
dan vele en nog vele Indische soldaten in
ontucht en drankmisbruik, in kaart- en
dobbelspel steeds verder af.
En ook Jan gaat mee: een uit velen!
Maar is er dan geen weg open om de
soldaten op betere wegen te leiden? „Ja",
zeiden eenige Christenen te Batavia cn zij
sloegen de handen ineen en richtten een
Christen Militair Tehuis op. Dit geschiedde
nu vier jaren geleden.
Ook onze Jan komt eindelijk eens kijken,
door het vriendelijk woord van een zijner
makkers of door nieuwsgierigheid daartoe
opgewekt. Wat wordt hij vriendelijk door
den beheerder en zijn echtgenoote ontvangen
en wat zien de vertrekken er gezellig uit!
Hier hebt ge de conversatif.zaal, net ge
meubeld. Bijbelteksten hangen aan den
wand om de bezoekers tot den dienst des
Heeren op te wekken, terwijl de buste
van Z. M. Koning Willem III en de por
tretten der Koninginnen wijzen op de be
lofte van trouw, aan het Vorstenhuis en
de Regeering eenmaal gegeven.
De bibliotheek is van goede lectuur voor
zien en op de tafels liggen allerlei couranten
verspreid. Daar vinden wij zoo waarlijk
tusschen allerlei Indische bladen als het
Bataviaasch NieuivshladDe Java-Bode, De
Opwekker e. a., ook Het Oosten, den vrienden
van „Neerbosch" wel bekend.
Daarachter vindt ge een lokaal, waar
alleen de Bijbel, Gods onfeilbaar Woord,
een eerepiaats heeft. Hier worden eenige
malen 's weeks door eenige bestuursleden
en ook door anderen bijbellezingen gehouden
en voordrachten op> allerlei gebied, welke
geregeld door een aandachtig gehoor worden
bijgehouden, want komen doen de militairen
gaarne in dit vriendelijk Tehuis. In den
laatsten tijd klom het getal tot 85 per dag.
Wie zou niet wenschen dat dit cijfer nog
verveelvoudigde!
Jan vond hier wat hij niet gezocht had:
één uit velen
De vriendelijke woorden van directeur
en directrice alsook van kameraden, die
reeds lang het Tehuis lief hebben gekregen,
nopen hem tot nalenken. „Ja waarlijk",
zoo besluit hy, na eenigen tijd geregeld
bezoek, „hier zoekt men mij, niet het mijne"
eu hij wordt straks, voor zoover de tijd
hem dit toeliet, een ij verig mede-arbeider.
Hij begint weer den Bijbel zijner moeder
lief te krijgen en put dan daaruit de kracht
om te midden van veler verleiding en be
spotting staande te b'ijven.
En wanneer straks zijn bataljon gedeel
telijk wordt overgeplaatst en ook Jan in
een ander garnizoen wordt ingedeeld, is hij
het die daar medehelpt een vriendelijk
Tehuis te helpen stichten naar het voorbeeld
van Weltevreden bij Batavia.
Liefelijk Militair Tehuis! De Heere zegene
u! Ach, waarom hebt ge te zuchten onder
geldelijke zorgen, zoodat ge met een tekort
het boekjaar moest sluiten! Waarom vraagt
ge te vergeefs om den noodigen steun uit
Nederlaqd dat toch voor een groot deel
zijne jongens zendt?
Wacht maar, misschien zal uwe zorg in
blijdschap veranderen.
Wij hebben ons volk iets van Jan ver
teld en meteen hoorde het wat wy voor
onze kolonialen willen doen. Misschien
zijn er ouders, die ook een „Jan" in het
Indische leger hebben, of anderen, die
dit niet hebben, maar toch wel zooveel
liefde tot den soldaat op Java om hem te
steunen.
Het hoofdbestuur van den Nederland-
schen Militairen Bond in Nederland schonk
in 1894 een toelage van f 500, verder
kwam door contributiën en giften een niet
onbelangrijk bedrag in. Echter niet vol
doende om de uitgaven te dekken. Verleden
jaar werd eene gift uit Nederland ontvan
gen van f 100zij ook deze één uit velen.
Jan, die thans in het vaderland is, ver
zoekt mij nog mede te deelen dat kleinere
en grootere bijdragen gaarne worden inge
wacht bij den penningmeester van het Ja-
va-Comité, den heer H. Groenewegen, Lin-
nseustraat 57 te Amsterdam en ten kanto
re van het Java-Comité, Pieter Pauwstraat
8 aldaar.
27 Mei '95.
Middelburg. Vergadering van den
Gemeenteraad van Zaterdag 25 Mei 1895.
Afwezig met kennisgeving de heer Koole,
terwijl, bij ontstentenis van den burgemeester,
het presidium door den wethouder Sprenger
wordt waargenomei.
De notulen der vorige zitting worden
gelezen en vastgesteld, waarna de voorzitter
mededeelt dat sedert die zitting zijn in
gekomen de volgende stukken:
a. Vier missives van Gedeputeerde Staten,
houdende goedkeuring van in vorige zit
tingen genomen besluiten
h. Eene kennisgeving van B. en W.,
die indertijd een voorstel hadden gedaan
voor eene nieuwe telefoonverbinding tus
schen het pompstation der waterleiding
en het kantoor dier inrichting alhier, dat
de ou le verbinding door de goede zorgen
van dr. Japikse zoodanig hersteld was dat
hun voorstel voor eene nieuwe als niet
gedaan kon worden beschouwd;
c. eene kennisgeving door J. J. Dockheer
van het overly den van den marktmeester
P. C. Tevel;
d. eene kennisgeving van B. en W. dat
A. P. Casteleijn had ingezonden een verzoek
tot aankoop van gemeentegrond aan de
Nieuwe Oostersche Straat, doch dat verzoek
eenige dagen later had ingetrokken
e. een ongezegeld rekest van J. van
Randwijk, die vermindering verzoekt van
het door hem betaalde vergunningsrecht.
B. en W. hebben adressant er op gewezen
dat zijn verzoek op zegel had behooren
gesteld te zijn en dat eene beschikking op
zijn rekest niet by den raad te huis behoort.
Al deze stuken worden voor kennis
geving aangenomen.
f. een verzoekschrift van C. Geensen om
verlenging van huur van gemeentegrond
g. een rekest van J. Steijn, verzoekende
zijne overplaatsing van schuol C naar school
I, bij welke laatste voorzien moet worden
in de vacature Franso
h. een verzoek van J. F. A. van Breda
om de lokalen der werkverschaffing, naast
zijne woning gelegen, naar elders te ver
plaatsen, daarbij van die inrichting overlast
heeft, zoodanig zelfs dat hij er moeilijkheden
van ondervindt bij het verhureu van zijn
bovenhuis
i. een adres van P. J. Fiegen tot aankoop
van gemeentegrond a f 1.50 per M-aan de
Nieuwe Oostersche straat.
Conform het voorstel des voorzitters
worden deze stukken om advies gesteld in
handen van B. en W.
j. een adivs van J. Smits, koopman in
fruit en wafeibakker alhier, die, onder
overlegging van berichten uit dagbladen
ten opzichte van andere plaatsen, er op
wijst in welke slechte conditie hij gebracht
is door de nieuwe verordening op het markt
wezen en verzoekende de verordening te
herzien voor zoover de kramen betreft, daar
deze niet met carrousels, velocipèdetenten
en dergelijke kunnen gelijk gesteld worden.
De Voorzitter stelt voor op dit adres af
wijzend te beschikken, daar eene gunstige
beschikking met de betreffende verordening
in flagranten strijd zou zijn.
De heer E. F. Schorer doet echter het
voorstel om de behandeling der zaak te
verdagen, ten einde de leden in de gelegen
heid te stellen nog eens aandachtig de mo
tieven na te gaan, waarop adressant ziek
grondt.
De heer van Dunnê acht dit niet noodig,
sprake als hier is van wijziging der ver
ordening. Zoodanige wijziging kan slechts
het uitvloeisel zijn van iets dat het alge
meen belang raaktze is echter hier on
mogelijk daar het slechts geldt een parti
culier belang.
Het voorstel Schorer wordt aangenomen
(tegen stemmen de heeren den Bouwmeester
van Dunne en W. J. Sprenger), zoodat het
adres tot nadere behandeling word aange
houden.
Achtereenvolgens worden nu zonder dis
cussie of ho'ofdelijke stemming goedgekeurd
lo. de door B. en VV. voorgestelde af-
en overschrijving van posten tot een be
drag van f 300 op de gemeentebegrooting
oor 1895
2o. de door B. en W. voorgestelde wij
ziging der gemeentebegrooting voor 1894
3o. een staat van oninbare posten inkom
stenbelasting 1890 ad f376,52' en een dito
staat 1894, ten bedrage van 273,46';
4o. de rekening der schutterij over 1894,
in ontvang en nitgaaf tot een bedrag van
f 3515,49».
Zooals onze lezers zich zullen herinneren
is vroeger in extenso hier medegedeeld hoe
de zaak stond van de bestrating van het
Hofplein, waaromtrent do bewoners van
dat plein zich tot den Raad gewend hadden.
In handen gesteld van eene commissie,
adviseert deze in zooverre gunstig op het
adres te beschikken dat de weg met klin
kers zal bestraat worden B. en W. echter
blijven persisteeren bij hun gevoelen, dat
van het eenmaal gevolgd principe niet mag
werden afgeweken en op het adres dus af
wijzend moet woiden beschikt.
Als woordvoerder der commissi# treedt
op de heer van der Swalme. Yeel pleit
