NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Safetffag IB Mei.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
MIDDELBURG.
SLUIS.
ALLE BETALINGEN
10. 97. 1895.
legmife laot^ani).
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DE UITSLAG.
Uitslag van de verkiezingen
voor de Provinciale Staten
van Zeeland.
mr. P. J. F. v. Voorst Vader,
P. J. Siegers,
C. J. Huvers,
H. M. Kloppers, en
W. Maas,
c.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
voor de Zeeuw uit Walcheren[uitgezonderd
Vintingen) te doen hij den Uitgever F. P.
D'HUIJ Middelburg.
Aan onze abonnés in Amerika
wordt bericht, dat degenen
die op de hen toegezonden nota niet
antwoordden, de toezending van ons
blad eerstdaags wordt gestaakt.
De Administratie.
Na den gezegenien uitslag der stembus-
worsteling van jongstleden Dinsdag, ver
wachten de lezers van ons blad zeker een
woord van de redactie, die naar het licht
haar gegeven, den pennestryd, die als elke
stembus worsteling ook deze voorafging, heeft
gevoerd, en zich nu met duizenden in onze
provincie en in het land verheugt over
de bevochten zege.
Sta dan eerst een woord van dank aan
den Heere, die na eene worsteling van meer
dan een kwarteeuw het ons vergunde dit
maal eene zoodanige overwinning te mogen
behalen, dat de Staten thans en naar
wij hopen voor vele jarenom zij n
Wie zieh de moeilijke dagen herinnert,
toen nu wijlen ds. Nonhebei den strijd
tegen het ongeloof in kerk en staat op
Walcheren aanbond, en straks door ds.
Littooy hierin werd terzijde gestaan.
Hoe later onder de tactvolle, bekwame,
bezielende, krachtige leiding van laatstge
noemde de hopelooze strijd werd voortgezet
en de Heere jaar na jaar voet voor voet
op het liberalisme terrein te veroveren gaf.
Hoe ten slotte in Kamers en Staten, en
Raden, telkens meermannen gekozen werden
die het recht en de vreeze Gods ook daar
wenschten in eere te houden.
Wie zich dit alles herinnert, dankt God
voor wat Hij als de kroon na dezen langsn,
soms bangen strijd te aanschouwen gaf.
Doch daarna al» wij het terrein over
zien geven wij aan Middelburg de eere.
Het deed, wat alleen kenners wisten dat
geschieden kon, en wierp reeds bij eerste
stemming het aftredend liberale lid van
gedeputeerden uit; terwijl het in de vaca
turen twee antirevolutionairen plaatste en
kan* heeft bij de herstem tui ug op 28 Mei,
a. er nog een zetel bij te winnen.
Blijkbaar door de scheld- en Bmaadarti-
kelen van de Middelburgsche geprikkeld,
streden Roomscben en antirevolutionairen,
mannen van allerlei confessioneele scha
keering zij aan zij voor de antirevolutionaire
candidaten.
Gevolg was dat de aftredenden v. Yoorst
Vader en Siegers werden herkozenin de
vacature Buteux de heer Huvers en in de
vacature Pieterse de heer Kloppers geko
zen werden, het aftredend lid van gedepu
teerden de heer Van Teylingen door
een plattelandsburgemeester den heer W.
Maas vervangen werd, en het aftredend
lid Van Woelderen om zijn zetel kampen
moet met den heer J. Bos.
Wij wenschen de kiezers te Middelburg
geluk met dezen uitslag en spreken daarbij
onze blijdschap uit dat onze talentvolle
veteraan, de jeugdige grijsaard de heer
Littooy, die reeds voor zoo menig geest
verwant de deur van Kamers- of Staten
zaal te openen wist, zijn on vermoeiden ar
beid op electoraal gebied ;zoo schitterend
kronen zagdat hij 't beleven mocht dat
de Staten van Zeeland, door Middelburgs
flinke houding zijn omgegaan.
Wat Goes betreft, dit handhaafde zijn
ouden naam als vast antirevolutionair dis
trict. De aftredenden werden herkozen
met 400 stemmen ongeveer boven de tegan-
candidaten. Eene overwinning na welke
echter niet mag worden ingesluimerd.
De heer Huvers toch schreef ons heden
dat hij zijne benoeming te Middelburg aan
neemt hij heeft dus voor Goes bedankt
en er zal dus binnenkort nog een gang
naar de stembus noodig zijn.
Hul»t behield wat het haddrie Room-
sche leden en een antirevolutionair. Wei
nig had het gescheeld of ook de heer
Oggel ware gekozen geweest voor een zetel
hem door de Roomsche leiders eerst toege
dacht doch door een minder gelukkig op
treden van onze voormannen te Terneuzen
verloren.
Wij brengen dezen laatsten nochtans nu
gaarna hulde voor hun krachtig en beleid
vol optreden bij de jongste verkiezing,
waardoor de heer Oggel slechts honderd
stemmen beneden de meerderheid bleef.
Kon de heer Oggel nogmaals zulk een
sprong doen, dan was hij er.
Tholen gaf een kleine meerderheid aan
den liberalen candidaat.
Dit had anders gekund.
Nog in 1892 werden de beide antirevolu
tionaire leden voor dit district met ruim 700
stemmen herkozen thans bracht de heer
Pompe, ter wiens verkiezing, althans door
sommige leiders vrij wat meer krachtsinspan
ning geboden was, het slechts tot 420
stemmen.
Een der ijverigste kiezers in dat district
vertolkt in een ons gezonden schrijven dat
wij hier gaarne overnemen, onze eigen
gevoelens omtrent dit van onze zijde helaas
te slecht georganiseerde kiesdistrict aldus
De uitslag der verkiezing te Tholen is
bemoedigend en teleurstellendbemoedigend
omdat het aftredend lid met zulk een kleine
meerderheid is herkozen en teleurstellend
omdat de onzen weer zoo thuis gebleven
zijn. Waren ze overal zoo opgekomen als
te Oudvosmeer, de uitslag zou geheel an
ders geweest zijn, hier toch kwamen van
de 164 kiezers 119 ter stembus, terwijl
nog 23 van de 29 roomschen tehuis bleven;
alzoo hebben Antirevolutionairen en Libe
ralen behoudens een enkele uitzondering
zich goed van hunne taak gekweten.
Het lij kt wel of de geest van Gallio
onder de mensehen is uitgevaren, men
trekt zich geen van deze dingen aan, alleen
h«t Materialisme hoe kom ik door de we
reld speelt in alles de hoofdrol.
4t
In Sluis hebben enkele vrienden op den
heer Heemskerk gestemd.
Deze heer ontving een bijna onzichtbaar
handjevol proteststemmen.
En dat in een distrikt hetwelk eenige
jaren te voren nog 427 stemmen schonk aan
den antirevolutionair Hennequin
Of daar de organisatie niet ook is!
Eindelijk voor wat Zierikzee betreft,
daar hadden onze vrienden, paur acquit
de conscience, nog even ter elfder ure drie
candidaten gesteld op welke door heel
Schouwen en Duiveland, wat haast Brui-
nisse wel alleen had kunnen doen, ruim
honderd stemmen werden uitgebracht; zeker
vier honderd stemmen te weinig, die bij
vroede bewerking waren te behalen ge
weest.
Toch zijn wij over het geheel dankbaar
en voldaan over den afloop.
Mogen wij al met het oog op de ver
kiezingen die in Mei en Juni in onze om
geving en in Juli allerwegen voor de ge
meenteraden zullen plaats hebben, nog niet
anders dan bet geweer bij den voet onze
wachtposten betrekken wij ademen vrij-
wat lichter, nu de staten om zijn en de
overmacht van het liberalisme, dat jaren
lang in Zeeland zich de alleenheerschappij
had aangematigd, thans gebroken ligt.
Wij herhalen hetgeen wij reeds voor de
verkiezing hebben opgemerktZeelands an
tiliberalen zullen het voorbeeld van Zee
lands liberalen niet volgen, door bekwame
en verdienstelijke mannen uit het gedepu.
teerd collegie te werenUtreohts en Gel
derlands staten dachten er ook steeds zoo
over. Doch eene meer billijke verdeeling
der zetels onder de partijen zal thans van
dezen stembusuitslag het gevolg zijn en
misschien een meer alzijdige kijk op de
dingen gegeven worden, die de stoffelijke
en zedelijke belangen der provincie zeker
niet schaden zal.
Wat de Midd. Crt beweert, en aan de
liberale taktiek tegenover het Ministerie
Mackay herinnert, dat wij nu eens
zullen zien of de gulden eeuw zal aanbre
ken, de beloften vervuld, de opcenten
verlaagd en de misleide en geëxploteerde
kiezers teleurgesteld zullen worden, is
voor het oogenblik slechts als uiting van
een overkropt gemoed te beschouwen.
Thans zijn vijf provinciën antiliberaal
en wij hoorden nog niet dat het in de
eerste vier zooveel slechter ging dan in
de provinciën met liberaal bestuur.
Het monopolie der geleerdheid moge
schuilen in de liberale partij het mono
polie van den zegen Gods bezat zij tot
nog toe niet. En op dien zegen hopen wij
bij het intreden der voor Zeeland nieuwe
aera, waarin het beheer on»er staten in het
van huis uit orthodoxe Zeeland niet langer
alleen in liberale handen {is)."
De verhouding der partijen in de pro
vinciale staten is thans:
17 liberalen.
16 antirevolutionairen.
6 Roomsehen.
1 tot geen dezer partijen behoorende.
1 vacature te Goes (Huvers).
1 id. te Middelburg (v. Woelderen).
Deze laatstbedoelde stemmingen kunnen
de verhouding wijzigen 19, 16, 6 en 1 of
17, 18, 6 er. 1. In ieder geval blijft de
meerderheid aan de antiliberalen verzekerd,
daar het of 25 tegen ,17 of 23 tegen 19
worden kan.
Van antiliberalen gesproken.
In haar asterisk Provinciale Staten
schreef de Standaard
(le) „Immers nu nog van antiliberaal te
spreken, en te wijzen op het brengen van
eene antiliberale meerderheid in de Eerste
Kamer, verscheelde niet zoo heel veel van
hoerenbedrog.
(2e) „In de kiesrechtquaestie stonden
juist de antiliberale leden der Eerste Ka
mer het scherpst tegen finale uitbreiding
gekant.
(3o) „In de sociale quaestie is de antibe-
rale groep der Eerste Kamer eer een sta-
in-den-weg dan de tolk onzer wenschen.
(4o) „En zelfs in de schoolquaesiie zou
de heer Pynacker Hordijk, die als libe
raal zitting heeft, blijkens zijn vroegere
verklaringen, het warmste met ons pleiten
voor de poging om de vrije school tot regel
en de openbare school tot aanvulling te
maken; terwijl omgekeerd de Roomsche
leden uit N. Brabant en Limburg op hunne
provinciale openbare school welhaast ver
zot lijken.
Zoo kan dus de quaestie ditmaal niet
gesteld.
Dat ware geen oprechte politiek geweest".
Tot zoover de Standaard.
Nu ons van liberale zijde verweten wordt
dat wij ons aan dit door de Standaard ge
wraakte „boerenbedrog" hebben schuldig
gemaakt, veroorloven wij ons ten aanzien
dezer vier punten de navolgende op
merkingen:
lo Dat wij onder antiliberalen verstaan,
gelijk wij reeds herhaaldelijk gezegd heb
ben allen die niet van het Liberale of
would be Radicale anti-clericalisme gediend
zijn; en dat wij dien naam. al schijnt zij
boerenbedrog, zullen blijven gebruiken,
evenals den naam Antirevolutionair of
Christelijk historisch, die onder ons een
onnitwischbaren, ondubbelzinnigen klank
heeft.
2 Dat, aangenomen dat in de genoemde
quaestiën de niet-liberale leden der Eerste
Kamer het meest tegen onze wenschen hebben
geageerd, hun weerstandsvermogen, hoe
gering dit overigens zijn moge, tegen het
Liberalisme daaronder niet heeft geleden.
3o. Dat ons de uitspraken van liberale
staatslieden te weinig grond geven om te
verwachten dathunne handelingen op die vele
uitspraken zullen kloppen. Eene bewering,
die wij meeuen met de, navolgende feiten
te mogen staven. Immers Valette die in
zake Hooger Onderwijs ons in het gevlei
kwant, bedierf het bij de jongste verkie
zingende Mio delburg sche Courant metal
hare Radicale rondheid, werd anti-cleri-
caal conservatiefAllard Pierson door
Groen geprezen, had nimmer gelegen
heid Groens volgelingen mee te vallen
Jonckbloedt en Sanders lieten het eveneens
bij adviezenKerdijk stelde nog vaker
teleurRengers liet ons in den steek op
de quaestie van Grondwetsherziening; en
Van Houten, die eens het denkbeeld eener
noodbrug opwekte, staat principieel feller
dan ooit tegen ons over.
Tot vooreenige jaren had het liberalisme
de kiezers in den waan gelaten dat het bij
de verkiezing voor de Provinciale Staten
niet aankwam op godsdienst of staatkunde,
maar op districtsbelangen.
Thans echier al deed het fabeltje van
die districtsbelangen ook nog hier en daar
dienst kan gerust gezegd worden, dat
de kiezers voor goed begrepen hebben,
welke nog andere dan districtsbelangen er op
het spel staan bij provinciale verkiezingen.
En op gevoelige wij ze is dit onder meer
aan de Gedeputeerde Staten te verstaan geven
De voornaamste leden dezer collegies,
die als leden der Provinciale Staten moesten
aftreden, zijn niet herkozen, gelijk in Zee
land; moeten zieh aan eene herkiezing
onderwerpen met kans op slagen, gelijk in
Eriesland en Limburg; of hebben alle kans
by de herstemming te worden uitgestooten,
gelyk in Overijsel en Zuid Holland.
Voor onze gedeputeerde collegies een
ernstige aansporing om de zeer groote macht,
haar verleend, vooral aan te wenden om
de gemeentebesturen te leeren zoo zuinig
mogelijk op de vrijheden en op de be
lastingpenningen der burgers te zijn.
De uitsluitingszucht van het liberalisme
is overal dezelfde, onder radicalen, Noorsch
liberalen, Zeeuwsch radicalen, en Am-
sterdamsch liberalen, overal dezelfde er
varing: zelfs waar een antirevolutionair op
de 34 en meer liberalen aftrad, werd deze
nog uitgeworpen.
Zoo deden de liberalen te Amsterdam
met het eenige antirevolutionaire lid Van
Eeghente Appingadam met het eenige
antirevolutionaire lid in de Groninger
StatenBouwes.
En dat zy ook hunne trouwste medewer
kers by de jongste Tak-campagne niet ont
zien hebben, blykt wel uit het feit dat
zy te Haarlem 't Hooft en te Kampen
Noordtzij uitwierpen.
Wy nemen dit natuurJyk niemand kwa-
ly kal hebben de antirevolutionairen in
provinciën waar men op één turfje in het
veen niet behoefde te zien, meer naar hun
beginsel van „leven en laten leven" ge
handeld. Toch geeft deze ervaring opnieuw
aanleiding tot de vraag of het geen tyd
wordt aan de provinciale staten het recht
tot het kiezen van de eerste kamerleden
te ontnemen, of zy niet meesten ophouden
politieke colleges te zyn.
Met deze verkiezingen doet fhans de
eerste sociaal-democraat, de heer Van Zin
deren Bakker, wethouder te Opsterland
zyn intrede in het Staten-collegie. En wel
in de Staten van Friesland.
Nu men de sociaal-democraten verdeelt
in revolutionaire- (type Cornelissen), parle
mentaire (type Troelstra) en zwygende
(type Vitus Bruinsma), en de gekozene tot
de laatste schijnt te behooren, mag men
van zijn optreden niet die agitatie ver
wachten, die bij de intrede van Domela
Nienwenhuis in de tweede kamer gewekt
werd. Doch te meer zal het optreden van
den heer Bakker, die lang geen zwyger
maar een nuchter spreker en schry ver is,
aan kracht winnen.
Het optreden van P. van Vliet, het
antirevolutionaire statenlid in Friesland,
was niet krachtig. Laat ons zien of ds
socialist m«er zal vermogen dan de nlan
van Patrimonium.
Gereinigde onderwijzers.
De directeur van de Haveloozeuschool
te Rotterdam schryft in het Schoolblad
„Van 15 Febr. tot nu toe heb ik 150 gezinnen
bezocht, en mijn hulponderwijzers staan mij
daarbij ijverig ter zijde. Als ze aankomen, den
eersten dag, breng ik ze dadelijk naar de bad
kamer. De badvrouw neemt ze duchtig onder
handen, geen smakelijk werkje voorwaar. Als
het lichaam schoon is, worden de kleeren be
keken, die meestal in verregaanden staat
van vervuiling en vertering verkeeren. Dan
worden ze heelemaal nieuw in de plunje ge
stoken en zoo komen ze, friseh en wel in
de klas.
„Dat baden houden we vol, zoolang ze op
school zijnom beurten gaan zo kopje onder.
In 't begin geeft dat niet veel, want gewoon
lijk komen ze den volgenden ochtend weer
even vuil terug, alsof ze nog het eerste water
moeten voelen, maar langzamerhand begin
nen d# ouders er pleizier in te krijgendan
werken ze zeil mee, en zoo hebben we op
deze wijs al menig huisgezin tot zindelijkheid
gebracht".
Wij wisten niet dat er zulke onderwij
zers waren
17 Mei 1895.
In kolom a vindt men liet aantal kiezers.
In kolom b het aantal opgekomen kiezers
bij de jongste verkiezing
In Zierikzee op 10 Mei 1892.
In Sluis op 9 Oct. 1894.
In Hulst op 24 Mei 1892.
In kolom c vindt men het aantal opge
komen kiezers van Dinsdag 14 Mei.
Er waren uitgebracht 357042 stemmen.
Meerderheid 1762, zoodat ook de heer
MAAS tot de gekozemen behoort.
Zoodat gekozen zyn de heeren
en herstemming moet plaats hebben
tusschen de heeren Bos en v. Woelderen
(aftr.).
Gemeenten.
Aardenburg
St. Kruis
Biervliet
Breskens
Cadzand
Ede
Groede
Hoofdplaat
Nieuwvliet
Oostburg
Retranchem.
Schoondyke
Sluis
Waterland^.
IJzendijke
Zuidzande
Te zamen
191
129
138
133
63
85
108
52
55
94
58
79
39
1
15
183
18
127
66
30
32
57
42
43
162
107
101
57
49
51
136
68
72
148
87
88
44
20
19
184
9
95
101
76
84
1752
1001
108i