PIEITÜS
laarMz.,.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
4
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
•dervoort.
belang.
Provinciale Staten.
elburg.
m nieuw goed
atiteit,
Ischets
HUET,
,Grijpskerke.
Ider.
NNI
[AN NAMEN,
Swennsn,
ichaapherder,
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
P. J. Siegers.
mr. P. J. F. v. Voorst Vader.
C. J. Hu vers.
H. M. Kloppers.
J. Bos AJz., en
W. Maas, burgemeester van Serooskerke.
Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort.
M. Noordijke.
C J. Huvers, en
W. J. Vader van 's Gravenpolder.
Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort.
P. Moes, aftredend lid, en
D. J. Oggel, oud-lid.
ALLE BETALINGEN
De verkiezing van den 14en.
Kerknieuws.
ZKND1NG.
98. 1895.
DoniMag 9 Met.
legenife limtgatijj.
f 0,28.
h - 0,22s.
h - 0,12.
en desverlangd ad 10
ssehen, zoowel heele
nt.
GOES,
p. prijscourant van
Gedistilleerd.
bij de uitgevers
bEATJ Co. te
ijnen
kAI PORTRET,
zullen nader wor-
in, Karpetten, kleine
es. Borstelwerk, Zeem-
i etc. koopt men goed-
jfEENSEN, Goes.
INDEN
'lattemais, alsmede
GRANEN bij
i i
IN I S S E geves-
|-ovincialeStaten op
aftredende leden
n waardig te zijn,
jjgen hunner stem,
onzer Provincie
\tiiur
WAL, Voorzitter.
Secretaris.
|ls, vertrouwd, bekend
Beestenpeen en Reu-
WISSE,
Igedelft, Middelburg
I MIDDELBURG,
van de
ndreckt,
'lissingen.
|S.
Hz. te Wilhel-
lagt terstond
elke» MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
ONZE CANDIDATEN ZIJN
HOOEDKIESDISTRICT MIDDELBURG.
beide aftredende, en voorts
HOOFDKIESDISTRICT GOES.
HOOFDKIESDISTRICT THOLEN.
HOOFDKIESDISTRICT HULST.
voor de Zeeuw uit Walcherenuitgezonderd
Vlissingen) te doen hij den Uitgever F. F-
DHU1J Middelburg.
H E R IJ K.
Wemeldinge, 8 Mei.
Yerseke, 9 en 10 Mei.
Hansweert, 11 Mei.
Kruiningen, met uitzondering van
Hansweert, 13 Mei.
Krabbendijke, ook voor Waarde,
14 Mei en 15 Mei des voorm.
Riltand-Bath; 15 Mei des nam. en
16 Mei,
In betrekking tot de verkiezing van
Dinsdag 14 Mei a. s. hebben wij nog een
en ander in de pen, dat wij gaarne ten
beste geven.
Het is een woord van protest en tever.s
van voorlichting, dat eene goede plaats
moge vinden bij kiezers en niet-kiezers en
eene talrijke opkomst onzer vrienden bij
de zoo gewichtige verkiezing voor de pro
vinciale staten ten gevolge hebben.
De Middelh. Grt. spreekt de vrees uit
dat bij de a. s. provinciale verkiezingen
de meerderheid zal komen in handen van
„de ultra-antirevolutionaire partij" dat „in
het College van Gedeputeerde Staten de
Calvinistische geest zal regeeren", Hkt „man
nen als Heijse en v. Teijlingen daaruit
zullen geweerd worden", en plaats maken
voor een man der tegenpartij, „nog wel
een van de Calvinistische richting".
De Midd. Crt. verloochent hare oude tac
tiek dus niet.
Zij is bevreesd dat hare partij in de
minderheid komtover de beginselen ha-
rer partij, ook met het oog op hare can-
didaten, zwijgt zij en gaat inmiddels voort
de Roomsche kiezers en alle kiezers die
niet tot de gereformeerde kerken behooren
schrik aan te jagen met het schrikbeeld
dat Yan Teylingen in het gedeputeerd col-
legie zal moeten ruimen voor een
Calvinist.
Nu'zal de Middelburgsche het zij ter
loops gezegd de uittreding van Butenx
en v. d. Bildt zeker heel wat grooter ver
lies achten voor het gedeputeerd collegie,
dan de niet-herkiezing van den heer Van
Teylingen, des neen, zijn. zou.
Evenwel, als naar gewoonte, zegt de
Middelburgsche weer maar zoo wat. Zij
ziet spoken en is bevreesd, en dit doet
haar dingen zeggen, die zij niet kan waar
maken.
Waaraan toch ontleent zij de kennis van
de plannen onzer antirevolutionaire Sta-
tenclub, voor het geval deze eeas in de
meerderheid kwam
Hoe weet zij dat Yan Teylingen en
Heijse niet zouden herkozen worden
Het zijn onderstellingen die op niets
anders berusten dan op de spreukZooals
de waard is, vertrouwt'hij zijne gasten.
En dan het gedeputeerd collegie geheel
in handen der antiliberalen! Niet één
eerlijk liberaal, die 't gelooft.
De feiten weerspreken het immers.
Utrecht en Gelderland de eenigste
provinciën, waar roomschen en antirevolu
tionairen saam over de meerderheid be
schikken in de staten, tellen liberalen in
hun gedeputeerd collegie. Zelfs N. Brabant,
dat met Limburg eene roomsche meerder
heid heeft, heeft nog een liberaal gedepu
teerde.
De antiliberalen zijn ook op dit punt
voorstanders van proportioneele vertegen
woordiging en weten verdiensten en be
kwaamheden ook van staatkundige tegen
standers te waardeeren.
In Utrecht telt het collegie van gede
puteerde staten zes ledente weten 2
roomschen, 2 liberalen en 2 antirevolutio
nairen, terwijl het „buitengewone lid" ook
liberaal is. In Gelderland dezelfde ver
houding, met deze uitzondering dat de
buitengewone gedeputeerde antirevolutio
nair is. De antiliberale meerderheid in deze
beide provinciën liet dus twee plaatsen
aan de liberalen.
In alle overige provinciën hebben de
liberalen de meerderheid, doch in geen
enkele gaven zij een plaats aan een niet-
liberaal.
Ook in Zeeland niet.
Alleen in den laatsten tijd, toen hunne
meerderheid erbarmelijk geslonken en het
getal gescliikte geestverwanten aanmerke-
lijk verminderd bleek, ruimden zij een zetel
in aan den heer v. Lijnden, den nietniet-
liberalen en ook niet liberalen vertegen
woordiger van het milieu.
Nog is er een Roomsch-katholiek in de
gedeputeerde staten, doch die kwam er
in door de vereenigde „anti-liberalen".
Ten allen tijde hebben de liberalen hun
ne meerderheid in de Staten misbruikt om
het heft in handen der eigen partij te
honden, om uitsluitend geestverwanten op
het kussen te brengen.
De minderheden mochten sleehts toezien.
Zij werden onderdrukt.
En nn, dank zij Gods ontferming over
ons, dit tijdperk der oud-liberale overheer-
sebing voor goed uit heeft, nu komt een
blad dat ten vorigen jare de nieuw-liberale
aera hielp inluiden, nu komt de Middel-
burgsche Crt., om deze geoordeelde usantie
te redden, met een stel kerksche candida-
ten aandragen niet alleen, doch haalt ook
nog het verroeste wapen van anti-cleri-
eaal voor den dag om ermee op die„Utra-anti-
revolutionairen", die „Calvinisten", als ware
het eene rooversbende, in te slaan.
Eene schandelijke tactiek, wij kunnen
geen woorden genoeg vinden om haar te
verfoeien.
Niet dat zij ons tegenvalt.
Het vroom liberalisme is te Middelburg
geboren.
Bnteux kwam er door in de Kamer
Six werd er, schoon met Fokker, eerste
kamerlid door.
Niets natuurlijker dan ook dan dat
Sprenger en Van Doorn, de Bruyn en
Tuteijn er thans door in de Staten moeten
gebracht worden.
En ook is zij oris niet onwelkom, in
zoover wij er in zien de erkentenis dat
de poging der Middelburg sche Crt. en
hare vrienden om het volk van den Gods
dienst te vervreemden, heeft gefaalden
dat onze tactiek om candidaten te zoeken
die met God en Godsdienst rekenen, de
juiste is gebleken.
Maar en dit ergert ons z.o, meer
dan wij zeggen kunnen, door deze tactiek
van het vroom geworden Fokkeriaansch
liberalisme, bederft het de karakters, ver
lokt het belijders van den Christus tot af
val op staatkundig gebieden dringt het
de aldus gekozen „Godsdienstige" libera
len om band- en spandiensten te verrich
ten voor Vrijdenkers en Godloochenaren.
Het eigenlijke Gode vijandige karakter
van het liberalisme geraakt er door op
den achtergrond. Het beginsel van het
liberalisme, rechtstreeks tegen de belijdenis
van den Christus gekant, wordt er door
in onze christelijke volkskringen, niet als
contrabande, maar als geneesmiddel inge
dragen en het gevaar voor volslagen onder
gang der natie wordt er niet weinig door
vergroot.
En dat alles wagen de Middelburgsche
„liberalen" er aan teneinde zich het behoud
te verzekeren van zekere positiën van eere.
Sta tegen dit oneerlijk streven ons ernstig
protest. En waar wij bij deze van de
Middelburgsche candidatenquaestie afscheid
nemen en de taak nu verder aan de Kies-
vereenigingen moeten overlaten, daar zij
het met de ernstige waarschuwing aan alle
Christelijk historische kiezers, in alle
Zeeuwsche districten:
Steunt door uw stem of thuisblijven dat
liberalisme toch niet.
Ook al heeft het de meest kerksche, de
meest orthodoxe, de meest clericale candi
daten, die zich door zelfverblinding of ge
brek aaii diepgaande bestudeeririg der be
ginselen daartoe hebben geleendook al
biedt het n de beste waarborgen voor nw
geloof en nwe vrijheid, het liberalisme
voert de natie ten verderve. Het credo
der antirevolutionaire partij „Ik geloof
in God Jen Vader, den Almachtige, Schepper
des hemels en der aarde", de grond van
haar streven om den Staat en het geheele
nationale leven voor dien Souvereinen God
op te eischendaartegen druischt het libe
ralisme in, ook al draagt het een bijbel
in de hand, ook al bestrijdt bet in Zeeuwscb
Vlaanderen de revolutie!
Het liberalisme stelt zich tegen boven
genoemde belijdenistegen deze Souvereini-
teit in; het neemt tot uitgangspunt van het
staatsleven den vrijen wil der menachen ter
wijl zijn einddoel is de Souvereiniteit van
den Staat.
Daarom mogen wij geen mannen kiezen
die door het Liberalisme, onder welke leuzen
ook, worden aanbevolen.
De oude zuurdeesem.
Onder dit opschrift lezen wij in „De
Nederlander11
„De Middelburgsche Crt., democratisch
maar anti-clericaal, schrijft
„„Stel zelfs, dat wjj het door ons ge-
wenschte uitgebreide kiesrecht verkregen
hadden, dan nog bleven wjj volgens onzè
eerijjke overtuiging wars van coquëtteeren
met de clericalen. Voor de volkszaak zullen
wij strijden, maar tevens ook tegen de
c'ericalen, omdat wij ben beschouwen als
de belangen van het volk niet in de goede
richting dienende. Dat sluit niet uit dat
wij, wanneer zij ten practischen maatregel,
afgescheiden van politiek, willen nemén, wg
daarmee zouden meegaan I Waarom niet
„De Volksstem beweert dat wij in
deze dagen ons beginsel in den steek laten.
Op welke gronden steunt toch die beschul
diging? Hebben wjj ooit met onze demo
cratische gevoelens doen blijken dat wij ons
anti-clericalisme prijs gaven? Nooit van
zjjn leven; want èn voor land, èn voor
provincie èn voor stad geldt bij ons nog
steeds de bekende leuze, gegrond op de er
varing li cltricalisme c' est V ennemi.
-Niet van eenvoudige geloovigcn, dia
naar geen heerschappij jagen, die slechts
hun geloof kalm en rustig belijden, zonder
anderen lastig te vallen of te willen dwin
gen hen te volgen, duchten wij gevaar,
maar wel van hen die, in hun kleingees-
tigen overmoed, drijven en nog eens drijven
en geen geloof, of wat zij ongeloof gelieven
te noemen, naast zich dulden."
„Dit is oprechte taal.
„Zij bewijst hoe ingeroest de anticlericale
vooroordeelen zijn bij menschen van libe
ralen bloede.
„Het blad spreekt over de antirevoluti
onaire partij. Zekerlijk zijn er ook in die
partij, op wie de slotwoorden van de Midd.
toepasselijk zijn.
„Maar dat geldt niet van de party in
haar geheel.
„Integendeel.
„Wij tarten het Zeeuwsche blad een mi
nisterie aan te wijzen dat op zóo onpartij
dige wijze als het kabinet Maekay, zoowel
bij benoemingen als in wetgevende maat
regelen, aller recht ontzien en aan alle par
tyen het hare gegeven heeft. Laat het blad
ook maar éen maatregel, één woord aan
wijzen, waaruit blijkt dat, toen de antire
volutionaire partij in verband met de roomsch
katholieke aan het bewind was, zij anders
denkenden niet heeft kunnen dulden of be
moeilijkt heeft.
„Verlangt het blad daarentegen bewijzen
dat menig liberaal Kabinet zelfs „een stille
partij" niet geduld en aan „andersdenkenden
steleelrnatigallen invloed onthouden heeft,
wij zijn dan totjhet leveren daarvan bereid.''
Tot zoover de Nederlander.
Ook wij zijn: daartoe bereid.
Wij hebben al eenige feiten genoemd,
feiten uit de dagen van Thorbeoke en uit
den laatsten tijd.
Ook ons hoofdartikel van heden klopt
wel op bovenstaand protest van het Rot-
terdamseh orgaan, welks hoofdredacteur wij
uit zijn rijken schat van kennis en ervaring
gaarne de noodige inlichtingen zagen ver.
schaffen niet aan ons maar aan de M'd-
delburgsche, als zij er van gediend
blijkt dat het de liberalen zijn die
ons altijd hebben genegeerd en geregeerd
in den slechten zinterwijl de antilibera
len het „leven en laten leven", een der
beginselen van de antirevolutionaire partij,
steeds in toepassing brachten.
Patrimonium sprak een goed woord naar
aanleiding van het dezer dagen te Amster
dam gehouden Nationaal Vakcongres.
Van het Vakcongres gaven wij een
zeer kort verslag doch verzuimden er de-
aandacht op te vestigen wat Patrimo
nium wel deed dat op genoemd Con
gres, waar ook roomsche en antirevoluti
onaire woordvoerders aanwezig waren, de
heer Levy tegen de aanvallen van radica
le sprekers op de openbare school geant
woord heeft met eene verheerlijking der
Staatsschool en eene bespotting van de Vrije
School.
Patrimonium zegt ironisch„Dat hierop
applaus volgde is begrijpelijk maar toch
had dat applaus niet mr. Levy moeten
gelden maar hun die het zwijgen er op
bewaarden, toen aldns liet voor ons zoo
dure „kleinood" werd verheerlijkt en van
de vrije school gezegd dat ze als echt Ne-
derlandsch wordt aangeprezenmaar het
niet is.
En dan is de slotsom waartoe het blad
komt deze
„Het is uiterst moeilijk, om niet te zeg
gen bijna onmogelijk met onze tegenstan
ders in samenwerking te vergaderen."
Deze conclusie beamen wij doch veel
minder nog dan een Vakcongres achten
wij een Protestmeeting voor samenwer
king van Christenen en niet-Christenen
geschikt.
Den meetings toch kleeft uit den aard
iets hartstochtelijks aan, terwijl op con
gressen meer de logica aan het woord is.
Toch zijn Cougressen waar mr. Levy
c. onbestreden aan het woord zijn, ge
vaarlijker dan Meetings waar mr. Troelstra
c. s. hunne steenen in werpen.
V
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Dreisclior dhr. M.'J. Bronders,
oand. te 's Gravenhage.
Bedankt voor Ter Ileijde (Z. H.) doords.
K. E. vanJGriethuijzen te Kethel.
Gisteren slaagde voor het proponent
examen voor het Provinciaal kerkbestuur
in Zeeland, gehouden te Middelburg, de
heer E. G. G. Bal, theol. candidaat te
Rotterdam.
Vlissingen. In de jl. Zondag gehouden
avondgodsdienstoefening nam ds. A. S. Tal-
ma, bij zijn vertrek naar Arnhem, afscheid
van zijne gemeente, sprekende naar aan
leiding van Hebr. 13:8.
Het ruime kerkgebouw was overvol' Ge
zongen werd Ps. 97 :-1 en 7, Ps. 89 7 en
8, Gezang 46 48, 49 en 51 en Gez. 96.
Aan het eind van den dienst werd den
scheidenden leeraar door de gemeente
staande Ps 1214 toegeheden.
Geref. Kerken.
De Ned. Bond van Jongel.-Vereen. op
Gereform. grondslag, zal op Hemelvaarts
dag, 23 Mei a. s., in de-zaal van „Kunst
min" te Dordrecht, haar zevende Bonds
vergadering houden. Op de morgeriv'er-
gadering, die ten 10 ure 'door den lén
voorzitter, ds. J. E. Vonkenbei'g v;an
Voorthuizen, wordt geopend, zal uitsluitend
het woord worden gevoerd over huishou
delijke zaken, door de stemhebbende af-
afgevaardigden der aangesloten vereenigin-
gen. De namiddag-vergadering voor alle
belangstellenden toegankelijk, wordt ten 2
uur geopend, met een toespraak door, den'
heer M. Schuurman van Alfen a. d. Rijn.
De heeren ds. C. W. J. van Lummel van
Delft en ds. J. P. Tazelaar van Weesp,
zullen referaten leveren, resp. over de
onderwerpen„De Zondagsschool in het
kader der werkzaamheden eener Jongel.-
vereen. op Geref. grondslag misplaats"Des
jongelings roeping tegenover het huisgezin
en het Vadarland."
1. Zending der Gereformeerde
Kerken.
Br. De Bruijn meldde in een bijzonder
schrijven aan den zendingsdirector, dat hij
in 't begin dezes jaars geleden heeft door
'een abces aan|den linkervoet, dat zich steeds
verder uitbreidde. Later werden, ook de
rechtervoet en de handen aangetast.Een
