CHRISTELIJK-
N1EUWSBLAD
HISTORISCH
VOOR ZEELAND.
Provinciale
la. 92. 1895.
Dinsdag 7 Met.
legenda laargang.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
P. J. Siegers.
iiir. P. J. F. v. Voorst Vader.
C. J. Huvers.
H. M. Kloppers.
W. Maas, burgemeester van Serooskerke, en
J. Bos.
Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort.
M. Noordijke.
C J. Huvers, en
W. J. Vader van 's Gravenpolder.
Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort.
HOOFDKIESDISTRICT HULST.
P. Moes. aftredend lid, en
D. J. Oggel, oud-lid.
Het Calvinisme.
Kerknieuws.
School nieuw s.
ZENDING.
RECHTSZAKEN.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK, te Goes
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
ONZE CANDIDATEN ZIJN
HOOFDKIESDISTRICT MIDDELBURG.
beide aftredende en voort»
HOOFDKIESDISTRICT GOES.
HOOFDKIESDISTRICT THOLEN.
.Het CslTmisme ia zijn ei
genaardige trekken, en zijn con»-
cieutieuze en Teerkraehtige werk
zaamheid, geleid door eene on
begrensde onvoorwaardelijke
gehoorzaamheid aan Gode onfeil
baar Woord, onder de aanvoe
ring van die Printen van
Oranje, waaraan het Christelijk
Europa verplichtingen heeft, die
het nu, dank aan de Motley'»
en Maciulay't, begtht te erken
nen".
(GitOEN VAN PBINlUEi.s).
Als de Midd. Crt. het nu eens heel
hatelijk zeggen wil dan spreekt zij van
„die Calvinisten". Dan heeft zij bij voor
keur alleen die enkele leiders op het oog
die leeraar zijn of kerken by de „Kuype-
riaansch-doleerend-afgescheiden-gereformeer-
den", gelijk zij ze noemt.
De anderen, met name de hervormden,
zijn dan altyd volgens de Midd. Crt.
geen Calvinisten. Afgedacht van de
dwaasheid om aan de antirevolutionaire
party een kerkelijk stempel te willen geven,
geiyk de Middelburger zoo gaarne doet,
dunkt ons ook de onderscheiding tnsschen
Calvinisten en niet-Calvinisten zoo weinig
juist dat wij niet nalaten kunnen op deze
historische ketterij de aandacht te ves
tigen.
De naam Calvinisten by voorkeur als
scheldnaam gebezigd is dit inderdaad niet.
Eer zonden wij mogen vragen of men
dan de geschiedenis niet kent, of men dan,
zelfs met liberale geschiedschrijvers, als
v. Vloten, Bakhuizen v. d. Brink, A. Pier-
son, Busken Huet, Fruin, Motley zoe wei
nig op de hoogte is, om niet te weten dat
juist zij om strijd het Calvinisme als het
stempel van het volkskarakter eeren.
Antirevolutionairen, in welk kerkgebouw
zy overigens opgaan, dit staat hier geheel
buiten de antirevolutionairen aanvaarden
dezen naam als eerenaam, dewijl zy hunne
vaderlandsche geschiedenis kennen, en zy
hunne voorgangers, ook die va* onzen tijd,
eer en achting bewijzen.
Zy stellen nog zooveel vertrouwen in
deze mannen dat zy zich niet door den
eersten den besten liberalen redacteur van
de wijs laten brengen.
Mogen wy nog even aan enkele uitspra
ken van de voortretfelyksten onder hunne
broederen herinneren?
(1) Ook mr. W. H. de Beaufort heeft eens
in de Gids een waardeerond artikel aan
do Calvinisten gewijd.
Hazebroek, „kind van het Réveil", noemt
zich ook Calvinist. Hy zegt(a)
„lk ben een zoon van Calvyn; ik erken
de gave Gods in dezen hervormer aan de
kerk geschonken. Ik erken, binnen de gren
zen die het Woord ons stelt, oók de hei
lige verborgenheid van de eeuwige genade
verkiezing Gods die kenmerkend was in
zijne leer en meermalen naar hem is genoemd.
Doch in nog dieperen zin aanvaardt hy
het Calvinisme, hem nit de geschiedenis
en nit eigen waarneming niet onbekend.
Hoe het zy zoe lezen wy elders
Hoe het zij, het feit is daar en zal niet
licht door iemand worden ontkendNeder
land heeft Luther vereerd en liefgehad, maar
het heeft zich aan Calvijn on dei wor
pen; Calvijn is de geestelijke patriarch van
NedeCand. Onze Heere nam eens een pen
ning en vroeg„Wiens is dit beeld
Des Keizern „Geeft dan den Keizer wat
des Keizers is en Gode wat Gods .'is".
„Ik neem het kerkelijk metaal waaruit
ons christelijk volkskarakter is gevormd.
Ik vraag welk beeld dit metaal vertoont.
Het antwoord is: Calvijns. Geef dan
Calvijns wet Calvijns en Gode watGodes is.
Hoort Bungener. (4)
Holland had evenmin als Schotland van
hem (Calvijn) de eerste evangelische zaden
Ontvangen. Maar het vond in hem waar
naar het eerst had gesm: chten te midden
der verschrikkelijkste stifden voor zijne
vrijheden, voor zijn geloof, waardeerde het
hoe langs zoo meer hetgeen hij het had
gegeven.
En Van Oosterwyk Bruijn sprak in
1872 op de Wereldconferentie tot de
Fransche afgevaardigden
Nadat het licht der reformatie ons van
uit Duitschland verschenen was, hebben de
Hollandsche Christenen allen in dea Calvi-
nistischen geest gevonden datgene waar
heen hunne ernstigste begeerten strekten
en Calvijn was Franschman. Ds geest van
Calvijn is in onze Nederlanden doorgedron
gen langs den weg van Genève.
Ds. Alb. v. Toorenenbergen beschrijft
de redenen van Oranje'» overgang tot het
Calvinisme aldus
By de Lutherschen mocht prins Willem
gevonden hebben persoonlijke vroomheid en
levendige godsvrucht, maar de groote her
schepping om den mensch persoonlijk deel
te doen heb ben aan het leven in eiken kring
Gedachtenis 1884; blz. 121.
Hasebroek. Dicht en Ondicht II blz. 89.
(4) Bungener Calvijn, blz. 315.
Verslag 6e vergadering der Wereldcon
ferentie, blz. 6.
Voor driehondeid jaren.
en op elk gebieddat vond hij alleen hij de
Calvinisten. De luthersche kerk had het
anti-paganistische wezen der Calvinistische
herVorming nooit begrepen.
In burgerlijk beheer, in staatsvorm had zij
de kracht der persoonlijkheid nooit gekend
in de kraoht van haar onmiddellijke gemeen
schap met God. Wel had zjj den paus als
stedehouder van Christus verworpen, maar
de priester ln de kerk en de landheer in
den Staat waren haar nog te veel tusschsn-
personen, terwijl de hervormde van
niemand afhankelijk zyn wilde dan van God
Almachtig, met wien hij door Christus als
den eenigen priester naar de Schrilt als het
onfeilbaar Woord zjjns Gods in de innigste
betrekking des levens verbonden zich wist,
en wien hij in allé levenservaringen zich
wijden wilde.
Maar ook als party naam aanvaarden wy
den naam Calvinisten nietal erkennen wy
met Groen van Prinsterer, dat bet nous
somnes issus de Calvin onze kracht is en
met van Vloten dat het Calvinisme de
bron onzer sterkte is.
Eerstgenoemde zet
„Het beginsel onzer kracht is onze oor
sprong; wjj z\jn ^elgen van het Genève
van Calvijn".
En laatstgenoemde zyn tegenvoeter
accompagneert hem aldus
Wat het licht voor onze oogen, de lucht
voor onze longen is, dat is eenmaal het Cal
vinisme geweest voor het vaderlandde bron
zijner sterkte en van zijn bestaan.
Nog een liberaal van den echten stempel
A. Pierson zei
De kenmerkende karaktertrek van het
Calvinisme is de gehoorzaamheid aan Gods
Woord en juist daardoor die echte dege
vrijheidszin,| die mannen van alle kerke
lijke indeeling verbindt.
En vooral op deze laatste onderscheiding
komt het aan.
Juist omdat wy onvoorwaardelijk buigen
voor Gods Woord, juist daarom vragen
wy voor onszelf de vrijheid om ook op
staatkundig terrein, ook in de keuze van
leden der provinciale staten alleen die
mannen te mogen kiezen die zulks
ook doenen die ook in het overigens
prozaïsohe bestnnr onzer provincie de
eerej Gods Jen vreeze voor Zyn Woord
meer en meer als leiddraad voor het
streven der Overheid wenschen erkend te
zien.
Dat is de beteekenis van de verkiezing
voor de tweede kamer, maar ook voor de
provinciale staten, die de bakermat der
eerste kamer is.
Dat is de reden dat by de aanstaande
verkiezing voor de provinciale staten, daar
waar men ernstig den strijd heeft aange
bonden, alle antirevolutionairen, zoo luther
schen als gereformeerden, zoo hervormden
als kerken A. B. en C., te zamen, met ver
eende krachten, zullen pogen niet alleen
te behouden wat Gods goedheid ons reeds
gaf, doch ook te gewinnen, wat door af
treding openviel, en de meerderheid in
het alonde Calvinistische Zeeland, worstel
perk en vereenigingspunt menigmaal van
Oranje en Nederland in den stryd voor
onze rechten en vrijheden, om te zetten in
antiliberalen geest.
Ned. Herv. Kerk.
Bedankt voor Gapinge door ds. B. ten
Cate te Lopikerkapel.
In de maand April werd de Byzon-
dere School te Goes bezocht door 189 leerlin
gen, waarvan 168 geen enkelen schooltijd
verzuimden15 leerlingen verzuimden
minder dan 3 schooltyden en by 6 beliep
het verzuim van 3 tot 10 schooltyden.
In het geheel bedroeg het schoolver
zuim in deze maand 0.87 pCt. tegen 0.37
iu April 1894.
Telgen de helft van September dezes
jaars is er gelegenheid tot plaatsing van
leerlingen aan de Rijkskweekscholen voor
vroedvrouwen te Amsterdam en te Rot
terdam.
Die leerlingen genieten van het Rijk
huisvesting, voeding, verpleging en onder
wijs gedurende twee jaren, ten ware zy
zich door wangedrag of door gebleken on
geschiktheid voor de betrekking van vroed
vrouw een verder verblijf aan de school
onwaardig toonen.
Bovendien jkunnen eenige uitwonende
leerlingen aan de lessen deelnemen.
Yoor nadere inlichtingen verwijzen wy
naar de St. Ct.
AGENDUM voor den Clasfikalen Zen
dingsdag, te houden in het kerkgebouw
der Geref. Kerk te Goes DONDERDAG
16 MEI 1895.
I. Voorm.balf 10. Openingswoord door
Ds. A. LITTOOY van Middelburg. II.
Yoorm. 11. Buddings invloed op het ker-
kerkelijk leven in Zeeland. Inleider Ds.
M. KEULESANS, (met diseussie). Pauze.
Gelegenheid tot het gebruiken van ver-
verschingen in de consistoriekamer. Koffie,
Melk, Broodjes, Eieren enz. zijn tegen ge
ringe vergoeding te verkrijgen. III. Nam.
'1 uur. Belangrijke mededeelingen van
het Zendingsveld der Ger. Kerken in Oost-
Indië doorDs. J. H. FER1NGA van Klun-
dert. (Gelegenheid tot het doen van vra
gen.) IV. Nam. half 4 uur. Wat is in
de tegenwoordige omstandigheden te doen
om de belangstelling in den arbeid der
zending meer te verlevendigen Inleider
Ds. L. VAN DER VALK van Schevenin-
gen. (Met discussie.) V. Nam. 5 uur.
Slotwoord door ds. J. D. VAN DE VELDEN
van Middelburg.
Namens de Classikale Commissie a. h„
O. EERDMANS, Voorz.
W. KAPTEIJN, Secr.
Door de rechtbank te Zierikzee is G.
J. H., koopman in grsnen en vee te Tholen
thans verkeerende in staat van faillissement,
wegens bedriegelijk bankbreuk veroordeeld
tot 2 maanden gevangenisstraf.
Met belangstelling znllen velen onzer
lezers ongetwijfeld vernemen, dat er eene
levensschets zal verschijnen van wijlen ds.
D. P. M. Huet, laatst predikant bij de
Ned. Herv. gemeente te Goes. Blijkens
achterstaande (advertentie zal de uitgave
geschieden bij de bekende firma Jacques
Dusseau Co. te Amsterdam.
Goes. Tot vierden candidaat by de
a. s. verkiezing der Provinciale Staten is
door al de aaneengesloten Liberale kiesver-
eenigingen in dit distriet gekozen de heer
J. G. P. Timans, burgemeester te 'sHee-
renhoek.
Goes- De heer H. Ossewaarde oud
leerling der Ambachtschool en gediplo
meerd bouwmeester is als onderwijzer be
noemd aan een ambachtschool te Amster
dam.
Te Aardenburg geraakte een met
vlas geladen waggon der stoomtram in den
brand. De conducteur had nog even den
tyd om den waggon af te haken. Wagen
en vlas zyn verbrand.
Aangesteld zyn tot rijksveldwachter
J. C. De Schipper, rijksveldwachter-jacht
opziener, te Veere; tot rijksveldwachter
jachtopziener I. Troost, gemeente-veldwach
ter te Zuid Beierland (standplaats Veere).
Voorts zyn verplaatst met 11 dezer de
rijksveldwachters J. C. De Schutter, voor
noemd van Veere naar Vlissingen N. J.
Van Garderen, van Goes naar Noord wijk
F. Bardok, van Noordwijk naar Goes.
Tot ontvanger der directe belastin
gen enz. te Lekkerkerk is benoemd de heer
J. H. Meerdink, thans te Breskens en tij
delijk ontvanger te Ainerongen.
De surnumerair des dir. belastingen
enz J. D. Naske nit de inspectie Middel
burg is gedetacheerd te Ternenzen.
Vlissingen. Tot deurwaarder hy de
plaatselijke belastingen alhier Is benoemd
de heer P. J. Ventteville te Veere.
Door den gemeenteraad van St.
Annaland is met algemeene stemmen
tot regent van de weezen-armen benoemd
de heer N. Bruijnzeel.
Mocht de door Patrimonium te Vlis
singen opgerichte vakvereeniging van
metaalbewerkers zich gedurende een jaar
in bloei verheugen, Vrijdagavond beproef
de zij, op verzoek van andere vakmannen,
ook eene vakvereeniging voor timmerlie
den, modelmakers, metselaars en schilders
op te richten. Die poging gelukte, zoo
dat tot, de oprichting werd besloten en
een voorloopig bestuur werd gekozen. De
afdeeling Vlissingen is de tweede veree-
niging van Patrimonium in ons land, die
met succes werkzaam is tot het bevorderen
der oprichting van vakvereenigingen.
M. C.
Wissenkerke. Ter gewone algeqieene
jaarlijksche vergadering van de Kolenver-
eeniging „Ons Belang" alhier jl. Zaterdag
avond in de openbare school gehouden,
werd door het bestuur dier vereeniging
over het boekjaar 1894 5 rekening en ver
antwoording gedaan. Daaruit bleek dat de
uitgaaf had bedragen f 2416,31 Vt en de ont
vang f 2385,59Va. Er was dus eene meer
dere uitgaaf van f 30,72 deze werd echter
gedekt door een voorraad kolen in de
pakhuizen ter waarde van f 36,15Vs.
De kolen werden den leden geleverd
voor 65 cent per H. L. vrij op den wagen
op de kaai, 74 cent per H. L. vrij aan huis,
78 cent per H. L. uit het pakhuis te
Geersdijk en 82 cent per H. L. uit het
pakhuis te Wissenkerke.
Met algemeene stemmen werden herbe
noemd de aftredende Secretaris C. N. van
der Heijde en de beide aftredende Com
missarissen van toezicht P. C. Meulenberg
en Abr. Heijboer.
De plattelandsclub in de Kamer.
Patrimoni urn (orgaan van het Chris
telijk Werklieden-Verbond van dien naam)
schrijft
Nu is er sprake in de Tweede Kamer
van een plattelandsclub. Krijgt deze vaste
vormen en wordt daartegenover gesteld
een handelsclub, een krijgsmanclub, enz.,
dan zal de zelfzucht haar schoonste triom
fen vieren, want dan wordt het zachtjes
aan alleen de vraag wat is voor my voor-
deelig? De Nederlander (antirevolutionair)
meent dat die eenvoudige woorden den
vinger leggen op een wonde, die steeds
gevaarlijker wordt.
In de laatste jaren verkondigt men,
niet als een beschuldiging, maar als iets,
dat van zelf spreekt, dat de regeereude
klassen steeds alleen voor zichzelven heb
ben gezorgd, dat elk zijn eigen belang be
hartigt.
Zelfs respectable Kamerleden ontzien
zich niet deze leer min of meer openly k
te verkondigen. Als een regeeringsmaat-
regel toevallig aan dezen meer dan aan
genen ten goede komt, dan heet het, dat
het deswege genomen is, en dat het nu
ook tyd wordt om een maatregel te nemen,
waarvan de ander indirect voordeel trekt.
Dat elke maatregel moet genomen wor
den in 's lands belang, onverschillig wie
daarvan eenige indirecte voordeelen geniet,
schijnen velen niet meer te beseffen.
Met dit demoraliseerend gesjacher, zegt
het blad, waarbij de grootste staatsman
is wie zijn stem het duurst weet te ver.
koopen, bereidt men de komst der demo.
cratie voor
Men bemerkt niet, dat dit op den voor
grond stellen van stands- of klassenhelangen
de dood is geweest van elk gezond poli.
tiek leven.
Benoemd tot secretaris en ontvanger
der gemeente Wormer L. Rempt, commies
griffier ter secretarie te Zierikzee»
