NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Ito. 88. 1895.
Me&ifag 27 Ejmf.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ALLE BETALINGEN-
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Een vernageld stukje opgezocht.
Ëfljjmifg loacgang.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummar behoort een bijvoegsel.
voor de Zeeuw uit Walcherenuitgezonderd
Vlissingente doen bij den Uitgever F. P.
DEU1J Middelburg.
H B R IJ K.
Baarland, ook voor Oudelande, 29
April.
Hoedekenskerke, 30 April des
voorm.
'S Cravenpolder, ook voor 's Heer
Abtskerke30 April des nam.
Kapalle, ouk voor SchoreG en 7 Mei.
Wemoldinge, 8 JJei.
Ycrseke, 9 en 10 Mei.
Hansweert, 11 Mei.
Kruiningen, met uitzondering van
Hansweert, 13 Mei.
Krabbendijke, ook voor Waarde,
14 Mei en 15 Mei des voorm.
Rilland-Bath; 15 Mei des nam.
16 Mei.
26 April 1895.
Wij ontvingen in zake de aanstaande
Middelburgsche Statenverkiezing twee arti
kelen, die wij maar dadelijk op de eerste
bladzijde onzer courant een plaats geven.
Het eerste is van den heer W. H.
Oosten.
De oogen van het politieke Nederland
zijn in deze dagen vooral gericht naar Zee
land en inzonderheid naar Walcheren.
Geen wonder. De Staten zijn bijna op het
doode punt, nog een klein stootje en zij
zijn om.
Al is het ook niet tegen te spreken, dat
de huidige verkiezingen voor de Prov.
Staten over het algemeen genomen niet zoo
FEUILLETON.
De Katholieke School bevatte dezer dagen
een oolijk protest tegen de Vrouwen
emancipatie-drijverij van onzen tijd. Wij
nemen niet al wat de schrijver zegt voor
onze rekeningdoch is er te veel nuch
ters en waars in zijn stuk om het op zij
te leggen.
Brief van Meester Maarten
aan den Minister van
Binnenlandsche
Zaken.
Excellentie
Uwe Excellentie kunt mij niet kwalijk
nemen dat ik dezen brief aan u richt,
want al briefschrijvende is u zelf minister
geworden. Bovendien schrijf ik u over
eene zaak, die de belangstelling van ieder
man ten volle waardig is, daar zij han
delt over de volledige gelijkheid en eman
cipatie niet van de vrouw, maar van den
man zeiven.
Ik heb een lief dochtertje van zestien
jaren, Excellentie, dat Saartje heet en kwee-
kelinge der normaalschool is. Dit lieve
kind vraagt me bijna dagelijks „Hoe komt
het toeh, paatjelief, dat wij meisjes behalve
in de gewone vakken nog extra les krij
gen in de nuttige handwerken, terwijl de
jongens dan vrij kunnen spelen en stoeien
Strijdt dit niet met de beginselen van het
recht en de emancipatie En als ik dan
met zoete woordjes haar tracht te bedaren,
wordt het nog erger en zij begint me het
volgende eigengemaakte deuntje te zingen:
„Ach wij arme kweek'ling'essen
Moeten leeren heel veel-lessen
Voor de Nederlandsche taal,
En verklaren heel veel woorden,
Die we nooit of nimmer hoorden,
Met veel wijsheid. O wat kwaal
't Geldt voor meisjes, 't geldt voor knapen.
Maar als jongens zich vermeien,
Moet het arme Saartje breien.
belangrijk zullen zijn als vroeger en als
1898 ons in het vooruitzicht stalt toch
schijnt er voor Zeeland en voornamelijk
voor ons district een hooge belangrijkheid
aan verbonden.
Dit blijkt duidelijk uit al de handelingen
van onze tegenpartij.
Al enkele weken zijn de liberale kies-
vereenigingen bezig deze zaak te bespreken
en treedt de Midd. Courant op als pleit
bezorgster en raadgeefster.
Dat er actie is, wie zal dit laken La
ten de zaken des lands ons flink ter harte
gaan laat er politiek leven zijn, uitne
mend, maar laten de wapenen beproefd en
deugdzaam wezen die gebruikt zullen wor
den bij den politieken strijd, laat hot vaan
del, dat wordt opgeheven frisch gekleurd
zijn, maar niet versleten en verbleekt.
't Gaat om 6 zetels. Er zijn 4 aftredenden
en 2 vacaturen.
Hoe beeft nu de liberale partij gehandeld
In plaats van de beslissing te laten val
len over de open zetels, en tegen de aftre
dende antirevolutionairen geen nieuwe can-
didaten te stellen, beeft men alleen de af
tredende liberalen weder op de voordracht
gezet, heeft men de anti-revolutionairen Mr.
Van Voorst Vader en Siegers onwaardig
gekeurd herkozen te worden en een viertal
onverdachte, beginselvaste, vooruitstrevende
liberalen candiiaat gesteld.
Als dat nu zoo was, dat het viertal on-
vervalscbte en voornitstrevende liberalen
waren dan zou men een ridderlijk tournooi
kunnen wachten en alleen het betreuren,
dat de strijd zich niet beperkt heeft tot
de beide opengevallen plaatsen doch neen,
dezelfde liberale partij, die een vorig jaar
zich voordeed als democratisch vooruit
strevend, heeft nu als haar verkorenen
(o tempora, o moris een viertal echt con
servatieven op 't lijstje gezet.
Een bittere pil om te slikken dunkt mij,
voor een eerlijk liberaal hart.
Een bittere pil voor al de vurige Tak-
kianen om nil zij 't stilzwijgend hun
verleden te moeten verloochenen, en bij
diezelfde conservatieven, die Tak de
Om te vormen kweekelingen
Leert men hoe de vlooien springen,
En den vorm van 't hondsgebit,
Hoe de moessonwinden waaien,
Waar de hoeren haver zaaien,
Waar het staart- of stuitbeen zit.
't Geldt voor meisjes, 't geldt voor knapen.
Maar als jongens vroolijk stoeien,
Moet ik aan mijn slopkous knoeien.
Over staatsinrichting zwetsen
Over opvoedkunde kletsen,
Geeft ons menig uur te doen.
Lange, rechte lijnen trekken,
Arme beenen ijs'lijk rekken,
Strijdt niet tegen ons fatsoen.
't Geld tvoor meisjes, 't geldt voor knapen.
Maar als jongens spelend zwaaien,
Moet het arme Saartje naaien
U begrijpt, Excellentie, hoezeer me dat
ellendig deuntje met zijn prozaïsch slot
verveelt en daarom heb ik aan het lieve
Saartje beloofd, dat ik er Uwe Excellentie
eens over schrijven zou. Ik weet het immers,
hoe warm uw ministerlij k hart voor alle
studeerende bakvischjes klopt, hoe u zelf»
eene wet wil fabriceeren, om meer hoogere
burgeresjes op te leiden, hoe alle gelijk-
ste ling van het arme vrouwelijke geslacht
bij u een warm verdediger vindt. Heb
dan medelijden, Excellentie, met de arme
vrouwelijke kweekelingen en schaf af de
nuttige handwerken op lagere en normaal-
schooi, opdat er geljjkheid heerscht tus-
sohen de studeerende kweekelingen van
beiderlei geslacht.
Maar toen ik tot zoover klaar was,Excel
lentie, daar komt mijn Johannes binnen
en ik laat hem mijn brief lezen.
„Wel drommels, vader, zegt hij, afschaf
fend Neen, gelijkstellen! Gelijkstellen van
jongens en meisjes. Kijk in de krant.
Geen hoofdakte, geen Franscb, geen Daitsch,
geen Engelsch, geen wiskunde, niets
neerlaag hebben bezorgd, die onze staats
machine zoo leelijk hebben vastgezet te
komen, om hen in het gareel te spannen,
om daarmede uit rijden te gaan.
Bittere teleurstelling
Is de liberale partij dan zoo arm aan
flinke, gezonde krachten, dat er niemand
gevonden kan worden
Maar is het dan niet waar wat zij ons
altoos hebben geleeraard, dat onder hen
waren de mannen van naam, van wetenschap
en geestesaristocratie
Zoo arm, dat men hen. die men een vorig
jaar niet gaarne zou genomen hebben, nu
verplicht is op het candidatenlijstje te zetten?
Of hebben soms andere motieven gegol
den Zit er bedoeling achter Leest men
do besprokingen der kiesvereenigingen
en de artikeltjes en verslagen der Midd.
Courant, dan blijkt, dat alleen de vrees voor
clericale tirannie, ze zoo bevangen heeft,
dat nu alles goed genoeg is, voor't oogen-
blik is als 't maar anti-clericaal is.
'tEenig parool, dat gegeven is, luidt!
Zyt gij anti-clei icaal, niet zijt gij liberaal
zijt gij de rechte man op de rechte plaats
om ons te vertegenwoordigen 't komt er
niet op aan als gij maar eeniglijk antwoord
geeft op deze vraag: zult gij in geen geval
ooit een anti-liberaal kiezen-,
Hoe is het mogelijk Wie had durven
denken, dat in 1895 uit het tuighuis nog
zulk een vernageld stukje geschut zou wor
den opgezocht om dat tegen ons te gebruiken,
en 't clericale spook nog dienst moest doen?
Waarlijk de Minister van Oorlog had
zulk een haast niet behoeven te maken met
zijn gewerenwet, daar 't blijkt, dat de be
wapening der zoo dikwerf belachen schut
terij weder in trek komt en dat nog wei
na de verjongingskuur die de liberale partij
had ondergaan.
Om alles onder één hoedje te kunnen
vangen heeft men de eer van eigen vaandel
er aan opgeofferd.
Mij dunkt ieder eerlijk liberaal en radi
caal en er zijn er gelukkig nog velen
in onze omgeving zal zulk een taktiek
tegen de borst stuiten.
heeft er nog waarde, maar die drommel-
sehe onderwijzeressen zijn nog 80 a 100
gulden meer waard dan ,een onderwijzer.
En dat niet om der zelve, maar om de akte
voor nuttige handwerken. Waarom moet
deze akte een uitsluitend voorrecht zijn
van het vrouwelijk geslacht? Vraag liever
aan Zijne Excellentie, dat hij het ook
voor ons mogelijk maakte deze akte te
verkrijgen, opdat wij mannen toeh min
stens evenveel verdienen als onze vrouwe
lijke concurrenten".
Deze woorden van mijn beminden Johan
nes deden mij in diepe gedachten verzinken.
Ik begon over het nut der nuttige hand
werken ook voor jongens na te denken
en vergeleek het naaien en het breien
met al de kunsten en werkzaamheden van
het slöjd, waarover ik in den laatsten tijd
natuurlijk veel heb moeten lezen; en daar
het geen kwaad kan dat Jeen Minister
van Binnenlandsche Zaken iets van
schoolzaken weet, zal ik Uwe Excellentie die
gedachten iu het kort mededeelen. Ik doe
het te meer, omdat na al het leven, dat
er door heeren collega's over gemaakt is,
Uwe Excellentie misschien reed» het idee
hebt op de lagere school voor. jongens het
slöjd in te voeren. Doe het aseblief niet,
maar maak liever het vak h gemeen
slachtig.
Dit zal gemakkelijker zijn voor u, Ex
cellentie, want als het voor ons, vakmannen,
reeds zoo moeilijk is te snappen wat de
slöjd eigenlijk beteekent, hoeveel moeite
zal u er dan mee hebben, om dit uit te
leggen aan heeren Kamerleden.
Dat zal ook gemakkelijker en voordeeliger
en gezelliger zijn voor ons onderwijzers.
We behoeven dan immers niet naar Zweden
te reizen. Ook behoeven we dan geen
duren cursus in een vervelend grootsteedsch
koffiehuis te volgen, maar we kunnen allicht
bij een vriendelijke kennis of misschien
zelfs aan den huiselijke» haard bij moeder
Kom ridderlijk met uw beginsel. Noem
u niet slechts vrijzinnig maar betoon u
vrijzinnig, dat verraadt eerst politieke
kracht.
Doch alleen om het te kunnen winnen,
uit vreeze voor de nederlaag, zoo te han
delen, is dat liberaal
Tegenover 't verlies van 't vaandel een
Pyrrhus-overwinning te begeeren
Dan liever het verloren, dan eene over
winning tot zulk een prijs.
W. H. OOSTEN.
Het tweede is van een Middelburgschen
correspondent, die terecht met lof gewaagt
van het van karakter getuigend antwoord
van den lieer Van Dunné aan de Middel
burgsche liberale kicsvereeuiglng. Doeh
waarbij wij tevens niet onvermeld mo
gen laten dat wij het met des heeren
van Dunné's opvatting in zake de rugge
spraak geheel oneens zijn.
Wij hebben nog een en ander over
Vrijzinnig en over Calvinisme in de pen;
mogelijk komen wij in de eerstvolgende
dagen ook nog wel op de belangrijke
quaestie der Ruggespraak terug.
Het artikel van den geachten schrijver
uit Middelburg luidt aldus
In deze dagen van politieke immorali
teit, waarin men zelfs zoover gaat stem
men te koopen tegen uitreiking van de
kans op een mandaat, is het zeker verkwik
kelijk eens een mannelijk antwoord op een
dergelijk aanbod te lezen.
Door de liberale kiesvereeniging te Mid
delburg werd ter gelegenheid van de aan
staande verkiezing voor de Provinciale Sta
ten aan eenige ter vergadering voorgedra
gen candidaten het volgende gevraagd
„WelEdele Heer.
„In een of meer der kiesvereenigingen
welke deel uitmaken van de centrale vrij
zinnige kiesvereeniging in het hoofdkiesdis
trict Middelburg zijn op U stemmen uit
gebracht voor eene candidatuur bij de aan
staande statenverkiezing, zoodat Uw naam
voorkomt op een of meer verzainellijsteii
„In eene tweede vergadering der aange-
de vrouw de noödige vakkennis opdoen.
Hoe voordeelig Hoe gezellig
Bovendien geloof ik, dat in ieder ander
opzicht de nuttige handwerken ingevoerd
voor jongens, de voorkeur boven het slöjd
verdienen.
Wat een omslag vordert het slöjd! Een
heelen timmermanswinkel plus smidse en
pottenbakkerij en nog meer misschien Voor
nuttige handwerken hebben we maar enkele
spelden en naalden noodig.Wat een voordeel
voor Rijk en gemeente
En wat zullen de voortbrengselen van
bet slöjd zijn Eenige potlepels en snuis
terijen Maar zoolang de beschaving op de
aarde zal heerschen, Excellentie, zal eer.
hemd en een paar kousen meer waarde
hebben dan een winkel vol prullerijen en
een magazijn vol potlepels. Wat toch is
het eerste kenmerk van menscnelijkheid en
beschaving? Het kleed! Welnu, dan is het
maken van een kleedingstuk een edel en
vormend werk, hooger dan alle kunstelarij.
Meer nog kon ik over de vormende waarde
schrijven, maar dat behoeft niet, Excellentie.
Neem maar het eerste beste artikel, waarin
het slöjd verheven en verheerlijk wordt;
verander dan het woordje „slöjd" bv. in
„het naaien", of „het stoppen", en Uwe
Excellentie zal de vormende waarde der
nuttige handwerken ook voor jongens met
meer gloed geschilderd en bewezen zien,
dan ik het kan. En wat voor het slöjd
misschien niets anders was dan bluf en
overdrijving, zal voorde nuttige handwer
ken blijken waarheid te zijn.
U moet het mij noch mijne goede Hanna
kwalijk nemen, Excellentie, dat zij dezen
brief ook eens doorgekeken heeft. Toen
zij hem gelezen had, zeide ze
„Wat hebt ge toch goedgeschreven, mijn
beste Maarten. Ge krijgt zeker hij zijne
Excellentie uw zin, want kijk ereis aan,
als de vrouwen postdirecteur, advocaat,
professor en heilsofficier zijn, waarom zouden
sloten kiesvereenigingen zal nader tot be
spreking en stemming worden overgegaan
over al de op die verzamellijsten voorko
mende personen.
„Daar, zoover ons hekend,gij niet van
een der aangesloten kiesvereenigingen lid
zijt, nemen wij beleefd de vrijheid, onder
mededeeling lan het bovenstaande, u te
verzoeken ons te willen inlichten".
lo. of gij u rekent als tot de liberale
partij te behoor en;
2o. zoo niet, of, bij politieke verkiezing
gen door de Staten, uwe eventueel als lid
dier Staten uit te brengen stem door sym
pathie met de liberale, dan wel door sym
pathie met de anti. liberale richting zal
woL'denbepaald, m.a.w.of, vooibehondens on
overkomelijke bezwaren eventueel tegen den
van liberale zijde gecandideerden persoon,
welke afgescheiden zijn van diens politieke
richting, de liberale candidaat eventueel
op uw steun zal kunnen rekenen
3o. of een candidatuur van de centrale
vrijzinnige kiesvereeniging door u even
tueel zal worden aanvaard".
Een dezer, de heer J. F. van Dunné te
Middelburg, antwoordde hierop, onder dag-
teekening van den 9 April 1895, het na
volgende
WelEdel e Heeren
„In untwoord op uw geëerd schrijven dd.
April 1895 (gisteren ontvangen) hib
ik de eer u mede te deelen, dat ik de
sub 1 gestelde vraag moeilijk zelf kan be
antwoorden. Ik trad dikwerf genoeg in het
openbaar op. Mijne ideeën en mijne hande
lingen kunt u beoordeeleu.
„Daarbij u definieert niet Wat u verstaat
onder liberale party. En nu zijn er hoofd
mannen, aanvoerders van of in die party
die zeer scherp stiften de lijnen, die bui
tensluiten ieder die hunne stellingen niet
blindelings volgt, die sleehls dulden nevens
zich willoozen, mits bruikbaar als werk
tuigen om 't belamg van een enkele te
dienen.
„Genoeg dat ik mijne vrijheid van den
ken en handelen niet wil leggen aan
banden nog smeden i» kluisters, die n. b.
ze dan de mannen niet leeren naaien, koken
en huishouden Mooi is het, dat niet meer
het geslacht beslist, wie den pot kookt en
wie den kost verdient, maar de natuurlij ke
aanleg. Alle geboren keukenpieten moeten
voor het huishouden worden opgeleid en
alle vrouwen met manskerelsharten moeten
maar zien, dat ze vooruitkomen in de
wereld. Als ons Saartje eens leeraar of
directeur zal zijn van de hoogere burger
school, die Zijne Excellentie op wil richten,
zal het dan geen geluk zijn voor hot lieve
kind een levensgezel te vinde», die de
nuttige handwerken goed geleerd heeft en
in staat is de gangen van haar hnishoudeu
na te gaan
Gij ziet, Excellentie, mijne Hanna is
een verstandige vrouw.
Eindelijk dan wil ik mijn brief besluiten
en spreek ik de hoop uit, dat Uwe Excel
lentie spoedig het ongelijke en onrecht
vaardige wetsartikel wijzigen zal,
opdat mijn lieve Saartje niet langer haar
klaagdeuntje zinge
opdat mjjn beminde Johannes niet langer
bromine en geen minder salaris geniete dan
zijn vrouwelijke concurrenten
opdat het jeugdige mannelijke school volk
alle voordeelen van het slöjd geniete, drie
dubbel geniete door de nuttige handwerken
opdat mijn vrouw haar zin krijge;
opdat als Saartje leerares zal zijn, zij
een man kunne vinden, die in staat is haar
huishouden waar te nemen
opdat wanneer de vrouwenwereld zal
vermanmenscht zijn, de arme man in staat
zij zijn eigen kons te stoppen en het ei
gen hemd te herstellen, daar het dan
wellicht geen minnende meer voor hem
doen kan.
Terwijl ik Uwe Excellentie de welge
meende groeten van Hanna, Johannes en
Saartje aanbied, noem ik mij
Uw onderdanige dienaar
Meester MAARTEN,
