NIEÜWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
urg.
v
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Gemengde Berichten.
76
iais
5
5
5
flOOO 5
g.
terdam, 5 Februari.
teningen.
Vorig
2% 93V,
5 101%
si/» ioi%
31/3 101%
6 102%
4 1016/a
41/» 103
82%
79
901/.
81%
5
4
5
4
4
Ho. 56. 1895.
Mecifng 9 felitaau.
liegende tToat's^iuo.
1844
m.ooup. 3
ticket 3
20 51/g 74%
6 124
82%
817/g
81%
102
94
25%
25
93%
101%
101%
101%
101%
891/4
2J*
81%
82%
81%
1017/s
25%
25
'54 6
525 Z.R. 4
4
lope
lotsch
9
00
h.
5 051.
I
70%
9;%
9b%
98
«7%
101%
101%
94%
62
106%
70%
94
9i%
261/»
98%
97%
»8l/g
Jöl%
10
105
71%
26%
4 1043/g
5 72%
4% 706/g
4% 78%
4 75
4% 16%
6 49%
4 44%
tedelyke Leeningen.
104
78%
70%
75
4 0%
41%
3% 100% 100%
8% 100% 100%
iciëele Ondernemingen.
id.
83%
173
br. 41/s
ito 4
102%
4%
4
•101%
Attnd.
ia
4%
102% -
4
101%
100
4%
103
4%
105
117 -
4
104
4
107% 1071/*
1021/»
37% -
4
«0% -
212
28
108
i
15 1»
8
50
tr. 5
4%
996/, 99%
g leening en.
\and.
105% 106
blig. 8
98%
8%
95 95
3 Va 101% 1011/4
22
000
185 188
1
tO
8
60% 51%
8
52% 52%
144% 141%
f.
162 -
4% 99 -
)M.
5
5
4
5
I
5
4
Oblig. 4
v. O 5
DO
99%
8 65%
5 1#4%
4% 99
10Ï8/»
104
97%
104%
1 oo'/g
102%
07%
08%
Wig.
bla.
ito
A.
1.
d
v. A.
ig-
6
100%
83%
102%
1C0%
57
110%
15%
851/4
4 1001/g
52%
10%
25%
98%
A.
110%
108
9
6 1021/s
latschappijen.
210
210
si/, iooy4
j.
60
4% 1017/,
Aeningen.
00
3
1°8%
L00
3
110
1091/4
i
lOU/s
107
nd.
82%
841/»
100
27/8 103
100
21/4
103
fl.
100
12(1/»
1 a
4
1231/»
5
125
127
y
100
100%
t
100
158%
145
-R.
100
1486/4
100
149%
fr.
100
*5%
üo%
9
400
305/,
90%
65%
99%
1 02%
10.'A
101
102%
8f%
97%
99%
13%
100%
10%
107%
8%
blken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
EN
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
Van af I October
ftaWWr '94 is in overleg met
den heer Klemkerk met de ad
ministratie van „de Zeeuw" be
last de heer C. ORANJE Lz.,
Voorstad te Goes, die alle gel
den in ontvangst nemen en voor
de administratie teekenen zal.
HH. geabonneerden die ge
woonlijk bij dhr. Klemkerk betaal
den gelieven hierop te letten.
Het kiesdistrict Huift i» een district van
verrassingen, #n de antirevolutionaire vrien
den aldaar ssijn zoo dicht als een pot.
Zij vergaderen en nemen be»luiten en
zeggen waar het op staatdoch overigens
houden zij zich van verre. Adverteeren
doen zij ook niet en zelfs maar met een
enkel woord ons inlichten omtrent den gang
vam zaken, niemand die er aan denkt.
Wel verwittigde men ons van het roor-
ncmon om voor deze looze verkiezing met
de Roomschen in bond den in 1892 uitge
worpen Antirevolutionair den heer Oggel
te candideeren. Doch verder vernamen
wij niets meerdan alleen uit de nieuws
bladen dat het plan is afgestuit op den
onwil van enkele Ter Neuzensche vrienden
die, beducht voor eene fuik een looze
fuik dan toch wel? weigerden daarin
te loopen.
Of deze vrienden goed gezien hebben,
kunnen wij niet beoordeelen. Wij weten
alleen dat in de Staten de anti-liberale
leden in menig opzicht vruchtbaar samen
werken.
En nu moesten de anti-liberalen in Hulst
bedenken dat alleen door samenwerking,
door herwinning van politiek vertrouwen
d« positie, waarvoor jarenlang gestreden
werd, kan worden behouden. Een lid der
Eerste Kamer en een lid van Gedeputeerde
Staten loopen gevaar van niet herkoze»
te worden, wanneer te Hulst niet een anti
liberaal gekozen wordt. In de Staten is
de party verhouding half om half.
Ru zal het ditmaal niet hinderen wie
naar de Staten gaat; de gekozene behoeft
toeh geen zitting te nemen. Maar bjj de
aftreding in Mei heeft hg dan toch op zgn
tegenstander voor dat hg zittend lid isen
het spgt ons zeer dat onze Ter Neuzensche
vrienden dezen kans hebben laten voorby-
gaan.
De heer Oggel had gelyk dat hg wei
gerde de muts van Jan Potage te zyn, en
zich niet beschikbaar stelt.
Maar dan maakt dit eok de zaak nog
ejcoeptioneeler, en daarom zouden wy onzen
vrienden in Hulst wel den raad willen
geventracht n te verzekeren van de po
litieke gezindheid en betrouwbaarheid van
een der roomsche candidatenlegt hem 't
program uwer kiesvereeniging voor; publi
ceert zgn verklaring; en beveelt hem open
en vry, nog ter elfder ure, per circulaire
aan, teneinde te voorkomen dat niet
nn, maar in Mei, de zetel van den heer
Thomaes in handen der tegenparty ge-
ipeeld wordt.
Degelyk# organisatie, ordening der krach
ten ware thans noodig geweest; doeh die kans
hebben onze vrienden laten voorbygaan
laten zy dan tegen de Mei-verkiezing doen
wat hun plicht is, en dan gewerkt in het
volle daglicht, met gesloten gelederen de
officieren voorop. En niet meer dat arm
zalige figuur van een handjevol tirailleurs,
voor. wie het comble van krachtsbetoon
schynt gelegen in het werpen met sneeuw
ballen bg schemerlicht.
Dr. Kuyper heeft in zijn eerste tweede
kamerrede duidelijk doen uitkom»n dat
zoo 'tmaar immer kan dit ministerie moet
gesteund worden, wyl de groote slag pas
bg het Kieswetdebat dient geleverd.
Dit vinden wg ook.
Maar daarom doen wg dan ook niet mee
met hea die dit „hand- en spandiensten"
voor de liberalen noemen.
„Hand- en Spandiensten"
Althans niet voor wij het bewijzen
kunnen, zullen wg aan dergelgke vérstrek
kende beschuldiging meedoen.
En wij aanvaarden dan ook, wat de
Nederlander, big lcbaar naar aanleiding van
deze beschnldiging schrgft
„Principieel staat dit Kabinet even
zeer als het vorige tegenover de antirevo
lutionaire beginselen. Op sommige punten
spreekt het zich zelfs scherper en beslister
uit iets dat door ons op prijs gesteld woidt.
Van dit ministerie kan eene kieswet ver
wacht worden die in veler oog aan d#
grondwet beter, maar aan de antirevolutio
naire beginselen e ven slecht beantwoordt
als het kiesrecht Tak.
Doch dat de antirevolutionairen dit kabinet
des ondanks steunen behoorde o. i. op
prijs te worden gesteld, ook 4<>or de Takki-
anen van alle gading, om de eenvoudige
reden dat omverwerping van dit kabinet de
regeling van hot kiesrecht vertraagt."
Precies bet standpunt van de (radicale)
Amsterdammer, en wat ook alle antirevo
lutionairen dienden te betrachten. Niet onwel
willend jegens dit kabinetgun het den
tyd van rustige voorbereiding en schimp
niet op hen, die hetzelve daarin óf steunen
óf niet tegenwerken.
Dit schijnt ons, naar ons dom verstand,
op dit oogenblik de beste staatkunde.
Vereeniglng voor Chr.
maallessen.
Nor-
In de eerste maand van dit jaar kwamen
eenige hoofden van Chr. Scholen op Wal
cheren en een der overige Chr. onderwijzers
bg een, om te trachten vervulling te geven
aan den wensch van eenige ouderparen om
opleiding van hun kinderen tet onderwijzer
of onderwyzeres aan d» Chr. School. Werd
reeds vóór rnim acht jaar de wenschelyk-
heid besproken van een Chr. opleidings
school, maar kon daaraan geen gevolg ge
geven worden wegens gebrek aan de noo-
dige werkkrachten, thans mecht het in
aantal zeer toegenomea Chr. onderwyzers-
corps fop ons schiereiland niet weigeren
daarover van gedachten te wisselen.
Na gehouden conferenties kwam men
overeen een Vereeniging voor Chr. Nor
maallessen, gevestigd te Middelburgte
stichten, welker Statuten reeds ter Konink-
lgke goedkeuring verzonden werden.
Het spreekt van zelf dat met de oprich
ting der Chr. Normaalsohool niet bedoeld
wordt de bestaande Ryks-Normaalschool een
brevet van onbekwaamheid uit te reiken
evenmin om haar zoogenaamd de loef af te
steken ook niet om daarmee te betuigen:
de Normaallessen te Middelburg, onder di
rectie van den beer L. de Man, werkten de
godsdienstige gevoelens van de ouders der
leerlingen tegen maar wél het doorvoe
ren van het beginsel, waarop heel het
Chr. Schoolwezen steunt; waardoor het on
der 's Heeren onmisbaren zegen tot een
kracht werd en nog meer hoopt te worden
waardoor alleen juist voor de Chr. School
geschikte krachten mogen worden versterkt
in aantal en gehalte.
Wat de onderwijzers betreft, die zich
met die gewichtige taak tegen 1 April a.
s. hopen te bela3ton, en waaronder er zijn,
die, van buiten komende, zich heel wat
moeite, kosten en opoffering hebben te ge
troosten, van hen kan niet beweerd wor
den dat zg „dit stuk bestonden" nit winst
bejag. Ieder toch, die met de wet bekend
is, weet dat de vergooding van het Ryk
voor eiken of elke bg het onderwijzers
examen geslaagde eerst over drie of vier
jaren na de opening der Normaallessen in
de kas der Vereeniging vloeit, en deze
bijdrage over een tiental onderwijzers ver
deeld, niet gezegd kan worden veel winst
af te werpen.
Er is ongetwyfeld voor beide Normaal
scholen plaats. De behoefte aan personeel
op elke soort scholen is en blijft groot.
Wij durven zelfs beweren dat én gehalte
én getal heide zullen toenemen, omdat klein»
opleidingsklaasen meer kans op „goede
vrucht" geven.
Het onderwijs zal geheel overeenkomen
met de eischen der Wet voor Normaallessen,
klasse A, dat is behalve de gew. vakken
van 1. o. ook het onderricht in Fr. en
wisk. terwijl van de ouders en voogden
der leerlingen een schoolgeld zal geheven
worden tot dekking van kosten voor het
aanschaffen van alles wat bg een goede
opleiding vereischt wordt.
Het huishoudelijk reglement bevat ook
een bepaling omtrent donateurs en dona
trices der vereeniging.
De volgende hoofden van Chr. Scholen
en één onderwijzer (alphabetisch gesteld),
zullen onderwgs geven in d» verschillend#
vakken', de hoofden J. Baarschers (sccr. VI.)
L. C. Breebaart (vz.-dir Mbg.), G. ten Brink
(Kdk.) Mej. J. J. Jonk (Mbg.), A. W. van
Kiuij ve (Mbg.) H. Merckens (VI.), A. Rade
maker pmrMbg.), A. van Veen (Soub.),
R. van der Welle (Grk.), en de onder
wijzer S. den Hartigh (Mbg.)
Egypte en Kanaan.
Lezing door ds. A. II, Gezelle Meerburg
IV. {Slot). ,f
Voorts vindt men de cel en het graf van
den bisschop Hieronymusdaar heeft hij
den bijbel vertaald, en is zij als de „Vul
gata" aan de Roomsche kerk gegeven. Toen
wij nog iets in Bethlehem hadden gezien,
zetten wij onzen tocht voort, en kwamen
in de onbewoonde wildernis van Jericho
en deJordaan. Voortging het over hooge
bergen, soms over vlakten, totdat wg in
onze tenten aankwamen, die in de woestijn
waren opgeslagen. Wg hadden 5 tenten.
Vóórdat men ons aan den maaltyd riep,
bezochten wg het zonderlinge klooster
„Marabba." Dit klooster hangt aan eene
rot». Dit klooster is eene levendige be
graafplaats. De Grieksche kerk zenJt hier
weerspannige monniken heen, die af en toe
moeten zien naar de lange rij schedels
welke in grooten getale aanwezig zijn om
hen aan den dood doen denken.Het was avond.
Wg hadden ernstige gedachten wij legd»n
ons ter ruste, maar men begrijpt hoe, daar
jakhalzen, wolven en wild# honden om uwe
tent, kunnen heensluipen. Onze gewapende
geleiders liepen den geheelen nacht rondom
onze tent. Eenmaal hoorde ik het geluid
van een jakhals, als van #en schreiend
kind. Maar te midden der gevaren mocht
ik God danken op deze plek te zijn, en
daarbg zooveel geraakkelyker te kunnen
uitrusten daa indertgd de woestijnreiziger
vader Abraham.
Nadat de tenten des morgens reeds vroeg
wax-en opgebroken, begaven wg ons naar
de Doode Zee. Het ging berg af en op.
Van half aeht tot twaalf uur reden wij
door. Daar lag de Doode Zee voor ens.
Het was er onverdragelyk warm aan dit
schoone blauwe water. Aan den oever ont
breekt de plantengroei. Ik proefde het
water, maar het had een onbehagelijken,
salpeterachtigen smaak. Op kleinen afstand
lag een Bedouïnentent met bewoners. Onze
gids waarschuwde mij niet te dicht naar
hen toe te gaan, om hun toorn niet gaande
te maken. Men ziet hier kindoren van 11
a 12 jaren oud met kinderen aan de borst;
vrouwen van 20 jaren zijn reeds af. De
Bedouïnenvrouwen zijn oven onkundig als
die der Mohamedanen in Egypte. Zij be
hoeven niet ter kerk te gaan, niet te bil
den. Als zij zeer getrouw hun man die
nen, verkrggen zg een plaatsje in den
Hemel. Op deze vlakte voltrok eennjaal
de He#re den vloek tegen Sodom en Gomora,
nu is het daar eenzaam en v#rlaten.
Wg kwamen weldra aan de Jorlaan.
Myn eerste indruk was teleurstellend. Het
water is zeer troebel, heeft een gele kleur,
de rivier is smal, in het midden bevinden
zich nog struiken, en met vele bochten loopt
zij uit in de Doode Zee. Maar die indruk
maakt weldra plaats voor een grootsche
herinnering. Hier zgn de kinderen Israëls,
Eliza en Elia doorgegaan, hier werd het
Evangelie verkondigd Ziet het Lam Gods,
dat de zonde der wereld wegneemt. Wg
vulden een flesch met Jordaanwater, om
ter herinnering te bewaren.
Wij reden verdor door het oude Gilgal
en stegen af bij de Elizabron. Hier vul
den wg onze karaffen met water, dat een
maal door den profeet was gezond gemaakt.
s^Ook bereikten wij Jericho, alwaar op
Gods bevel de muren waren omgeworpen,
wg beklommen den berg, waar Jezus ver
zocht is geweest. In dezen omtrek is het
eene wildernis.
Nadat wij ons ter ruste hadden begeven,
reden wij den volgenden morgen naarBe-
thanië, het dal Agor; hier vertoont zich
de beek Krith. Deze lange weg, onbeha-
gelgk en onveilig, is de weg, dien Jezus
eenmaal koos voor de galijkenis Yan den
barmbi r igen Samaritaan.
Men wees ons verder de Apostelbron,
alwaar Jezus met zyne discipelen had ne-
dergezeten; hier vluchtte David voor Ab
salom. Bethanië is een rustig oord. Het
is thans een armelijk plaatsje, met wonin
gen, die dagteekenen uit Jezus' tijd. Men
voerd# ons naar bet graf van Lazarus.
Reeds verlangde ik naar den tocht, dien
de Heere den Zondag voor Zijn lyden had
afgelegd.
^Wy gingen dien weg. Van Bethanië reden
wg naar Betfagé, en daar verscheen voor
ons de heilige stad. Ik hield de teugels
van mijn paard in, om een oogenblik mij
in te denken in dezen triomfweg door den
Heere afgelegd. Ik stelde mij in den geest
voor de hosannah's, die eenmaal weerklon
ken hadden op dezen weg, ea Als hg nabg
de stad kwam, weende Hij over haar.
Wg daalden langzaam den Olyfberg af,
reden langs Gethsémané, gingen over de
beek Kedron, de Damaskuspoort nit, door
welke Panlns eenmaal uitging om de Chris
tenen te dooden, langs de Herodespoort,
daarbg ons herinnerende aan de gely kenis
van Jezus over bet oog van een naald.
Wg stegen aan de Jaffapoort te Jeruzalem
af, met dank aan den Heere, die ons zoo
goed had bewaard op onzen driedaagschen
tocht.
Den volgenden morgen verkondigden de
klokken van dsn berg Sion en die
van het Heilige Graf ons dat het Zondag
was. Een Zondag te Jeruzalem! Welkeen
blijdschap, temeer daar wg het Woord Gods
konden hooren.
Des namiddags maakten wg eene wan
deling. Wg gingen den berg Sion op, waar
men n de plek wyst, alwaar Jezus door
de krijgsknechten is bespogen. Verder kwa
men wij aan het huis, waar de Heere Je
zus het heilige avondmaal had ingesteld
en begaven ons naar de bouwvallen van
het paleis van David. Men vindt hier Da
vids grafer worden geene Christenen door
de Mohammedanen toegelaten. Wg wandel
den rondom dit kerkhof. Den avond brach
ten wij door in het Jiefelgk gezin van Dr.
Sandreskhy, directeur van het kinderzie
kenhuis. Een dag restte ons nog. Veel moest
nog te Jeruzalem worden bezocht.
Wij kwamen aan het tempelplein. Deze
plek was werkelijk echt waar David een
altaar had opgericht. Hier heeft Salomo
den tempel gebouwd, hier woonde Jehovah
eertyds, hier werd Jezus gebracht om den
Heere voorgesteld te worden, hier trad Hij
vele malen op om te vermanen, te bestraf
fen, tot de zaligheid te noodigen, hier
werd de Heilige Geest uitgestort en de
wereldkerk geboren.
Vervolgens werd door ons de achthoe
kige moskee met haar prachtig geschil
derde vensters bezichtigd. Men ziet er
eene omheinde rots. Dat was de plek waar
de priesters offerden. De bodem onder de
rots klinkt hol. Van deze rots is Moham
med volgens de legende opgevaren.
Wij kwamen bg het gerechtshuis van
David, verder zagen wg den preekstoel
van Omar, waarvan eenmaal des jaars
wordt gepredikt.
Wij zagen voorts de Schoone Poort voor
den Tempel; deze is prachtig. Verder vindt
men nog de paardenstallen van Salomo. En
zoo verlieten wij een der merkwaardigste
plekken der wereld.
Wij bezagen .verder nog de Ecce Homo-
boog, alwaar de Heiland gegeeseld moest
zijn door Pilatus.
Men denke aan het „Ec.ce Homo" (ziet den
meuseh). In een kleine ruimte wgst men
u de plaats alwaar den Heere de doornen
kroon op liet hoofd moet zijn gedrukt.
Hier is de ijsclijke bloedkreet geboord.
Men kan -ich voorstellen hoe liot mg
te moede was, bij liet zien van het schul
dige Israël. Daar zag ik de Joden bg den
vervallen tempel van Salomo tegen de
scheuren der muren bidden ik hoorde hen
klagelgk weenen, dat nu al hun grootheid,
al hun roem is verdwenen.
In de nabijheid ligt „Betkesda". Wg
kwaihen op de Via dolorosa, dsn weg waar
langs de lijdende Joztis gevoerd werd. De
indruk dien ik daar kreeg is onuitspre-
keiy k.
De tjjd liet niet toedc Christelyke inrich
tingen in Jeruzalem te bezoeken, zelfs
niet, en dit zeer tot mijn spgt, het huis,
ingericht voor de Joodsche Zending.
Ik zou wel in Jeruzalem willen wonen.
Ik heb er heertij ke dagen doorleefd. Het
ging mg Indien ik u vergeet, o Jeruza
lem, zoo vergete mijn rechterhand zich-
zelve. Zeo verliel ik do Heilige stad.
Mijne vrienden, de vrede iigt noch in
Jeruzalem, nóch in Gethsémané, nóch op
den Olijfberg, voor ons ligt de plek in
bet Vaderhuis. Vaarwel JeruzalemGod
make u tot eene heerlijke stad 1
Den volgenden dag spoorden we naar
Joppe. Duizenden bedevaartgangers zagen
wij daar. Wij begaven ons op de terug
reis, en behouden kwam ik in ons land
weder bg mgne echtgenoote aan.
Na een woord van dank door dhr. J.
Donner aan den spreker sloot deze de ver
gadering met dankzegging.
Bg kon. besluit is als,' blgkj van te
vredenheid en goedkeuring de zilveren
medaille en een loffelijk getuigschrift, in
gesteld bg kon. besluit van 22 Sept. 1855
no. 64, toegekend aan K. v. d. Linde, ree
der te Brouwershaven, wegens de ia ver
eeniging met andersn met levensgevaar vol-
braohte redding op 29 Dec. 1894 van vyf
tjalkschippers en hunne gezinnen, wier
schepen, voor Brninisse geankerd liggende,
door den storm op het punt waren te ver
gaan en de bronzen medaille metloffelyk
getuigschrift aan P. Beekman, schipper, C.
G. Bartelse, L. Korbijn, A. A. de Jonge,
A. Vermaat, varensgezellen te Brouwersha
ven, en J. Juinelet varensgezel te Bruinisse,
wegens de bovengenoemde onder leiding
van bedoelden K. v. d. Linde, volbracht#
redding met levensgevaar.
Coes. In de Prins van Oranje werd
Dinsdag eene gecombineerde vergadering
gebonden ven leden der afdeelingen Ilein-
kenszand en Kruiningen van de Maatschap
pij tot bevordering van landbouw en vee
teelt in Zeeland ter verkiezing van dub
beltallen ten behoeve van het Ned. Rundvee
stamboek.
Slechts elf leden woonden de vergadering
bij, door wie bij meerderheid van stemmen
werden gekozen uit de afdeeling Kruinin
gen tot lsten candidaat J. J. Mol te Waarde
en J. de Geus te Biezelinge en tot 2den
candidaat J. van Gorsel Jr. te Rilland-
Batli en J. vanNieuwenhuijzen te Sehore
en uit de afdeeling Heinkenszand tot lsten
candidaat C. Znijdweg en G. de Jager, bei
ten te Wolfaartsdijk, en tot 2den candidaat
M. de Bokx te Goes en J. D. Elenbaas
te 's Heer Arendskerke.
Viissingen. Woensdagnacht is het
kon. Eng. stoomjacht Victoria end Albert
naar Engeland vertrokken,
